شالكيىز جىراۋ
شالكيىز جىراۋ (1465-1560)
شالكيىز پوەزياسىنىڭ جىراۋلار پوەزياسىنداعى ورىن ەرەكشە. ول ايگىلى اقىن بولعان. ءوز جىرلارىندا ومىرگە تەرەڭ كوز جىبەرگەن، اتالى عيبراتنامالىق ءسوز قالدىرعان. شالكيىز تالاي جورىقتارعا قاتىسقان. ونىڭ جىرلارىنان ەرلىك سارىنى ايقىن سەزىلەدى. ول «دۋلىعانىڭ توبەسى تۋعان ايداي بولماسا، باتىرشىلىق سۇرمەن-دى»، «دۋلىعالى باس كەسكەن، ەرلەردىڭ الداسپاننان يگى قولى بولار ما؟» دەپ باتىرلىقتى جوعارى باعالاعان.
ەلىن جاۋىنان، دۇشپانىنان تەك «جالاڭاش بارىپ جاۋعا تيەر» ەر عانا قورعاي الادى دەگەن ءتۇيىن جاسايدى. اقىن جاقسى دەگەن نە، جامان دەگەن نە؛ ىزگىلىك، پاراساتتىلىق نەدە، ادامگەرشىلىك قاسيەت ادامنىڭ قانداي ارەكەتى، قىلىق – مىنەزىنەن كورىنەدى، مىنە وسى تاقىرىپتا جىر-تولعاعان.
اقىن ءوز ويىن جاقسى مەن جاماندى، جارىق پەن كۇڭگىرتتى سالىستىرا ورنەكتەيدى.
ءبىر جاقسىمەن دوس بولساڭ
ازباس-توزباس مۇلكى ەتەر.
ءبىر جامانمەن دوس بولساڭ
كۇندەردىڭ كۇنى بولعاندا،
بۇكىل ەلگە كۇلكى ەتەر.
دەمەك اقىن پيعىلى جامان جاننان بەز، اۋلاق بول دەگەن عيبرات ايتادى. جىراۋ ەل بيلەيتىن باسشىنىڭ قاۋىم، الەۋمەت ومىرىندەگى ورنىن دا دۇرىس باعالاي بىلگەن. ال سول ەل بيلەيتىن ادام قانداي بولۋى كەرەك دەگەنگە، جىراۋ « ءعادىل تورە، ەل باستار» دەپ ەل تاعدىرى، ءادىل باسشىعا بايلانىستى دەپ دانالىق وي تۇيگەن.
ءومىر ديالەكتيكاسىن تەرەڭ پايىمداعان جىراۋ «قوعالى كولدەر، قوم سۋلار» تولعاۋىندا دۇنيە ۇنەمى وزگەرىستە بولاتىنىن، ءومىردىڭ ءبىر قالىپتا تۇرمايتىندىعىن ايتىپ، «مىناۋ جالعان دۇنيە كىمدەردەن كەيىن قالماعان» دەپ بولاشاق ۇرپاققا ومىردەن الارىڭدى الىپ، بەرەرىڭدى بەرىپ قال دەگەن وي ايتادى.
You Might Also Like
