سىبايلاس - جەمقورلىق دەگەن نە؟
تاقىرىبىى: سىبايلاس - جەمقورلىق دەگەن نە؟
ماقساتى:
1.“سىبايلاس - جەمقورلىق” دەگەن ۇعىمدى ءتۇسىندىرىپ، پايدا بولۋ جاعدايلارى جايلى تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ.
2. ءوز كوزقاراستارىن ءبىلدىرىپ، دۇنيەتانىمدارىن كەڭەيتۋ.
3. ءوز مەملەكەتىنە جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋ جانە ادىلدىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- سىبايلاس - جەمقورلىق دەگەن نە؟
(وقۋشىلاردىڭ پىكىرلەرى تىڭدالادى)
2. ويىن – ورىندىق
شارتى: 5 - بالا، 4 - ورىندىق. مۋزىكا توقتاعاندا ورىندىق جەتپەگەن بالا ويىنان شىعادى. الدىن الا 1 - بالانى دايارلاپ قويام، ول بالاعا ورىن جەتپەي قالادى، ءبىراق ويىنان شىققىسى كەلمەيتىنىن ايتىپ، اقشا ۇسىنادى 100 تەڭگە. ويىن جۇرگىزۋشى، 100 تەڭگە از 200 تەڭگە دەيدى. ءسويتىپ وسى ويىننىڭ سوڭىنى جەڭىسكە جەتەدى.
ءمۇعالىم:- ويىن ۇنادى ما|؟
- نەلىكتەن ۇنامادى؟
- ويىن كەزىندە وزدەرىڭدى قالاي سەزىندىڭدەر؟
- نەگە بۇل وقۋشى ويىندا قالدى؟
- ول نە ىستەدى؟
3. ءمۇعالىم: سىبايلاس - جەمقورلىق دەگەن نە؟
“سىبايلاس - جەمقورلىق” دەگەن “پاراعا ساتىپ الۋ”، “پارا” رەتىندە، "corruptio" دەگەن لاتىن ءسوزىن الىپ، انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ريم قۇقىعىندا سونداي - اق "corrumpire" تۇسىنىك بولعان، ول جالپى سوزبەن ايتقاندا “سىندىرۋ، ءبۇلدىرۋ، بۇزۋ، زاقىمداۋ، جالعانداۋ، پاراعا ساتىپ الۋ” دەگەن تۇسىنىك بەرگەن دە، قۇقىققا قارسى ءىس - ارەكەتتى بىلدىرگەن. ورىس ءتىلىنىڭ تۇسىندىرمە سوزدىگى سىبايلاس - جەمقورلىقتى پارا بەرىپ ساتىپ الۋ، لاۋازىمدى ادامداردىڭ، ساياسي قايراتكەرلەردىڭ ساتقىندىعى رەتىندە سيپاتتايدى.
ق ر “سىبايلاس - جەمقورلىقپەن كۇرەس تۋرالى” زاڭى سىبايلاس - جەمقورلىققا كەلەسىدەي انىقتاما بەرەدى. ول: “... مەملەكەتتىك مىندەتتەردى ورىندايتىن ادامدار، سونداي - اق سولارعا تەڭەلگەن ادامدار، وزدەرىنىڭ لاۋازىمدى قۇزىرەتتەرىن جانە ونىمەن بايلانىستى مۇمكىنشىلىكتى نەمەسە ءوز قۇزىرەتتەرىن باسقاشا پايدالانىپ مۇلىكتىك پايدا الۋ ءۇشىن زاڭمەن قاراستىرىلماعان مۇلىكتىك جايلىلىقتى جانە ارتىقشىلىقتى قابىلداۋ، سونداي - اق جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارمەن اتالمىش جايلىلىقتى جانە ارتىقشىلىقتى ولارعا زاڭسىز بەرۋگە وسى ادامداردى پارامەن ساتىپ الۋ”.
4. سىبايلاس - جەمقورلىقتى قالا جويۋعا بولادى؟
1. پارا بەرمەۋ جانە الماۋ.
2. ماقساتى ناتيجەلەرگە جەتۋ ءۇشىن، ءوز مۇمكىنشىلىگىڭمەن جەتۋگە تىرىس.
3. پاراقورلىقتى كورسەڭىز جەرگىلىكتى ورگاندارعا جانە اقپارات كوزدەرىنە حابار بەرىڭىزدەر.
5. ادامگەرشىلىك، ادىلەتتىلىك تۋرالى ماقال - ماتەلدەر.
1. ادامگەرشىلىك بولماي،
ادىلدىك بولماس.
2. ادامنىڭ ۇياتى بەتىندە،
ادامگەرشىلىگى نيەتىندە.
3. ادامگەرشىلىككە ارنالعان ءۇش ساۋال بار: شولگە قۇدىق قازعان ءبىر ساۋاپ،
وزەنگە كوپىر سالعان ءبىر ساۋاپ،
جولعا اعاش ەككەن ءبىر ساۋاپ.
4. ادالدىق — اردىڭ ءىسى.
5. شىندىق جوق جەردە سۇمدىق كوپ.
6. ادامنىڭ ادەمىلىگى شىنشىلدىعىندا.
7. اقيقات سوزدە الالىق جوق.
8. ءادىل ايتقان جەڭەر.
9. ادىلدىككە جىعىلمايتىن ادام جوق.
10. اكىمىڭ ءادىل بولماسا جۇرت بۇزىلادى،
ساۋداڭ ءادىل بولماسا نارىق بۇزىلادى.
6. ساباقتى قورىتىندىلاۋ: قۇرمەتتى وقۋشىلار ءارقاشاندا ادامدىق جاقسى قاسيەتتەردى ساقتاپ، ماقساتى ناتيجەلەرگە جەتۋ ءۇشىن، ءوز مۇمكىنشىلىكتەرىڭمەن جەتۋگە تىرىسىڭدار.
قوستاناي وبلىسى، اۋليەكول اۋدانى،
№2امانقاراعاي ورتا مەكتەبى
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى تۋرەبەكوۆا ل. م.
ماقساتى:
1.“سىبايلاس - جەمقورلىق” دەگەن ۇعىمدى ءتۇسىندىرىپ، پايدا بولۋ جاعدايلارى جايلى تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ.
2. ءوز كوزقاراستارىن ءبىلدىرىپ، دۇنيەتانىمدارىن كەڭەيتۋ.
3. ءوز مەملەكەتىنە جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋ جانە ادىلدىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- سىبايلاس - جەمقورلىق دەگەن نە؟
(وقۋشىلاردىڭ پىكىرلەرى تىڭدالادى)
2. ويىن – ورىندىق
شارتى: 5 - بالا، 4 - ورىندىق. مۋزىكا توقتاعاندا ورىندىق جەتپەگەن بالا ويىنان شىعادى. الدىن الا 1 - بالانى دايارلاپ قويام، ول بالاعا ورىن جەتپەي قالادى، ءبىراق ويىنان شىققىسى كەلمەيتىنىن ايتىپ، اقشا ۇسىنادى 100 تەڭگە. ويىن جۇرگىزۋشى، 100 تەڭگە از 200 تەڭگە دەيدى. ءسويتىپ وسى ويىننىڭ سوڭىنى جەڭىسكە جەتەدى.
ءمۇعالىم:- ويىن ۇنادى ما|؟
- نەلىكتەن ۇنامادى؟
- ويىن كەزىندە وزدەرىڭدى قالاي سەزىندىڭدەر؟
- نەگە بۇل وقۋشى ويىندا قالدى؟
- ول نە ىستەدى؟
3. ءمۇعالىم: سىبايلاس - جەمقورلىق دەگەن نە؟
“سىبايلاس - جەمقورلىق” دەگەن “پاراعا ساتىپ الۋ”، “پارا” رەتىندە، "corruptio" دەگەن لاتىن ءسوزىن الىپ، انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ريم قۇقىعىندا سونداي - اق "corrumpire" تۇسىنىك بولعان، ول جالپى سوزبەن ايتقاندا “سىندىرۋ، ءبۇلدىرۋ، بۇزۋ، زاقىمداۋ، جالعانداۋ، پاراعا ساتىپ الۋ” دەگەن تۇسىنىك بەرگەن دە، قۇقىققا قارسى ءىس - ارەكەتتى بىلدىرگەن. ورىس ءتىلىنىڭ تۇسىندىرمە سوزدىگى سىبايلاس - جەمقورلىقتى پارا بەرىپ ساتىپ الۋ، لاۋازىمدى ادامداردىڭ، ساياسي قايراتكەرلەردىڭ ساتقىندىعى رەتىندە سيپاتتايدى.
ق ر “سىبايلاس - جەمقورلىقپەن كۇرەس تۋرالى” زاڭى سىبايلاس - جەمقورلىققا كەلەسىدەي انىقتاما بەرەدى. ول: “... مەملەكەتتىك مىندەتتەردى ورىندايتىن ادامدار، سونداي - اق سولارعا تەڭەلگەن ادامدار، وزدەرىنىڭ لاۋازىمدى قۇزىرەتتەرىن جانە ونىمەن بايلانىستى مۇمكىنشىلىكتى نەمەسە ءوز قۇزىرەتتەرىن باسقاشا پايدالانىپ مۇلىكتىك پايدا الۋ ءۇشىن زاڭمەن قاراستىرىلماعان مۇلىكتىك جايلىلىقتى جانە ارتىقشىلىقتى قابىلداۋ، سونداي - اق جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارمەن اتالمىش جايلىلىقتى جانە ارتىقشىلىقتى ولارعا زاڭسىز بەرۋگە وسى ادامداردى پارامەن ساتىپ الۋ”.
4. سىبايلاس - جەمقورلىقتى قالا جويۋعا بولادى؟
1. پارا بەرمەۋ جانە الماۋ.
2. ماقساتى ناتيجەلەرگە جەتۋ ءۇشىن، ءوز مۇمكىنشىلىگىڭمەن جەتۋگە تىرىس.
3. پاراقورلىقتى كورسەڭىز جەرگىلىكتى ورگاندارعا جانە اقپارات كوزدەرىنە حابار بەرىڭىزدەر.
5. ادامگەرشىلىك، ادىلەتتىلىك تۋرالى ماقال - ماتەلدەر.
1. ادامگەرشىلىك بولماي،
ادىلدىك بولماس.
2. ادامنىڭ ۇياتى بەتىندە،
ادامگەرشىلىگى نيەتىندە.
3. ادامگەرشىلىككە ارنالعان ءۇش ساۋال بار: شولگە قۇدىق قازعان ءبىر ساۋاپ،
وزەنگە كوپىر سالعان ءبىر ساۋاپ،
جولعا اعاش ەككەن ءبىر ساۋاپ.
4. ادالدىق — اردىڭ ءىسى.
5. شىندىق جوق جەردە سۇمدىق كوپ.
6. ادامنىڭ ادەمىلىگى شىنشىلدىعىندا.
7. اقيقات سوزدە الالىق جوق.
8. ءادىل ايتقان جەڭەر.
9. ادىلدىككە جىعىلمايتىن ادام جوق.
10. اكىمىڭ ءادىل بولماسا جۇرت بۇزىلادى،
ساۋداڭ ءادىل بولماسا نارىق بۇزىلادى.
6. ساباقتى قورىتىندىلاۋ: قۇرمەتتى وقۋشىلار ءارقاشاندا ادامدىق جاقسى قاسيەتتەردى ساقتاپ، ماقساتى ناتيجەلەرگە جەتۋ ءۇشىن، ءوز مۇمكىنشىلىكتەرىڭمەن جەتۋگە تىرىسىڭدار.
قوستاناي وبلىسى، اۋليەكول اۋدانى،
№2امانقاراعاي ورتا مەكتەبى
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى تۋرەبەكوۆا ل. م.
You Might Also Like
-
ماقساتى: 1.“سىبايلاس - جەمقورلىق” دەگەن ۇعىمدى ءتۇسىندىرىپ، پايدا بولۋ جاعدايلارى جايلى تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ.
