سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 1 اپتا بۇرىن)
تاۋەلسىز ەلدىڭ تۇعىرى بيىك
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تاۋەلسىز ەلدىڭ تۇعىرى بيىك.
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. تىڭداۋشىلاردىڭ سوزدىك قورلارىن، وي تولعاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ ءۇشىن بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداي وتىرىپ، تاقىرىپ بويىنشا مالىمەتتەر الۋىنا ىقپال ەتۋ.
2. قازاق حالقىنىڭ تاۋەلسىزدىك جولىنداعى ەرلىك كۇرەسىمەن، قول جەتكەن جەتىستىكتەرىمەن قىسقاشا تانىستىرۋ. جوعارىدا اتالعان قاسيەتتەرمەن قاتار تازا سويلەۋ، تىڭدالعان، وقىلعان ماتەريالداردان قورىتىندى شىعارا ءبىلۋ، وي تۇيىندەۋگە داعدىلاندىرۋ.
3. انا تىلىندە تەك ساباقتا عانا سويلەۋمەن شەكتەلمەي، كۇندەلىكتى ومىردە، تۇرمىستا، قىزمەتتەرىندە سويلەۋگە ناسيحاتتاۋ. وتانسۇيگىشتىك سەزىمدەرىن شىڭداۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، ماقال - ماتەلدەر، سلايدتار، ناقىل سوزدەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: جاڭا ساباق
جۇرگىزۋشى: قۇرمەتتى تىڭداۋشىلار، قوناقتار، ارىپتەستەر! ەلىمىز ەگەمەندىك الىپ، تاۋەلسىز مەملەكەت بولعانىمىزعا مىنەكەي 30 جىل بولدى. سىزدەردى تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىمەن قۇتتىقتايمىن ومىرلەرىڭ ءماندى دە ءساندى بولسىن، اسپانىمىز اشىق، دەنىمىز ساۋ بولسىن دەي وتىرىپ «تاۋەلسىز ەلدىڭ تۇعىرى بيىك» اتتى ءىس - شارامىزدى باستايمىز.
وقىتۋشى: قۋان حالقىم! قۋاناتىن كۇن بۇگىن،
سەرپىن تاستا مۇڭدى جۇرەك تۇندىگىن
شارىقتايىق، شاتتانايىق، تىنبايىق
  تاۋەلسىزدىك كۇنىن بۇگىن، حالقىم بىرگە تويلايىق!
شايقالماسىن ەشكىمنىڭ شاڭىراعى،
باقىت كورسىن وتاننىڭ سان ۇلانى.
ەندى اعايىن، كوگىندە قالىقتاسىن،
  قازاعىمنىڭ قاستەرلى - ءانۇرانى!
ق ر مەملەكەتتىك ءانۇرانى ورىندالادى. (ءانۇران)
  (سلايد)

مۋلتيمەديالىق تاقتادان پرەزيدەنت قالاي سايلانعانى جانە تاۋەلسىزدىگىمىزدى قالاي العانىمىز تۋرالى بەينەجازبا كورسەتىلەدى.
بۇگىنگى ساباقتا قاراستىرىلاتىن كەزەڭدەر:
  • ءتىل مارتەبەسى - ەل مارتەبەسى
  • تاۋەلسىزدىكتىڭ جەتىستىگى
  • ارمان قالا
  • ەلباسى ەل تىرەگى
ءبىرىنشى كەزەڭ بويىنشا. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭىزدەر
  • قازاق ءتىلى قانداي توپقا جاتادى؟ (تۇركى تىلدەس تىلدەر توبىنا)
  • قازاق ءتىلى مەملەكەتتىك ءتىلى مارتەبەسىن قاشان الدى؟ وسىعان وراي، قانداي مەرەكە بار؟ (1989 جىلى، 22 قىركۇيەك – تىلدەر مەرەكەسى، قازىرگى تاڭدا 5 قىركۇيەكتە تويلايمىز)
  • «ءتىل تۋرالى» زاڭنىڭ نەشىنشى بابىندا مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى ناقتى ايتىلعان؟ (ءتورتىنشى بابىندا ناقتى ايتىلعان)
ەلىمىزدىڭ اتا زاڭىنىڭ 7 بابىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى - قازاق ءتىلى” دەپ كورسەتىلگەن.
  • «تىلگە قۇرمەت – ەلگە قۇرمەت» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
  • ءتىلدى ناسيحاتتاۋ بويىنشا ءبىزدىڭ اۋداندا قانداي جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر؟
شارتى: ماقال - ماتەلدەردىڭ ءبىر سىڭارى ءتۇسىپ قالعان، سول سىڭارىن تابىڭىزدىر.
1. ءبىلىم كىلتى -... (ءتىل)
2. ايتىلعان ءسوز -... (اتىلعان وق)
3. تىلدەن ارتىق... (قازىنا جوق)
4. ەڭ اشى دا ءتىل، ەڭ... (ءتىل)
5. ءپىل كوتەرمەگەندى... (ءتىل كوتەرەدى)
6. تىلگە قۇرمەت... (ەلگە قۇرمەت)
7. ونەر الدى... (قىزىل ءتىل)
8. جاقسى ءسوز -... (جارىم ىرىس)
9. ءتىل قىلىشتان... (وتكىر)
10. باسقا پالە... (تىلدەن)
11. باس كەسپەك بولسا دا،... (ءتىل كەسپەك جوق)
12. تاۋدى، تاستى جەل بۇزار، ادامزاتتى... (ءسوز بۇزار)
وقىتۋشى: قۇرمەتتى تىڭداۋشىلار! تاۋەلسىز قازاقستان دەگەندە ەڭ الدىمەن ويلارىڭىزعا نە كەلەدى؟
تاۋەلسىز قازاقستان
تاۋەلسىز قازاقستان دەپ ايتارلىقتاي، ەلىمىزدىڭ، ءوز جەرى، ەلباسى، رامىزدەرى، حالقى، ۇلتتىق تەڭگەسى، تاريحى، باس قالاسى بار.
قازاقستان – رەسپۋبليكام، ماقتانىشىم،
مەن سەنi جىرلايمىن ماقتان ءۇشiن.
قۇدايىم ماعان كۇيتتاي عانا جۇرەك بەرگەن،
ءلۇپiلدەپ سەنi ءسۇيiپ، ساقتاۋ ءۇشiن!
ەكىنشى كەزەڭ: تاۋەلسىزدىكتىڭ جەتىستىگى
بۇل ءبولىمنىڭ شارتى: نازارلارىڭىزعا بەينەجازبا ۇسىنىلادى. اسىرەسە، ماڭىزدى داتالارعا مۇقيات بولىڭىزدار، وسى داتالار بويىنشا تاپسىرمالار بولادى.
بەينەجازبا. 30 جىل (كورسەتىلەدى)
«تاۋەلسىزدىك» سوزىمەن بايلانىستى اتاۋلى داتالار بەرىلگەن. وسى اتاۋلى داتالاردى قانداي وقيعالارمەن بايلانىستىراسىز؟
1993 جىل
15 قاراشا
1998 جىل
6 مامىر
1991 جىل
1 جەلتوقسان
1989 جىل
11 شىلدە
1992 جىل
4 ماۋسىم
تاۋەلسىزدىك
1995 جىل
30 تامىز
2017 جىل
10 ماۋسىم
1995 جىل
1 ناۋرىز
جاۋاپتارى.
1. 1998 جىلى 11شىلدە ءتىل تۋرالى زاڭ قابىلداندى.
2. 1998 جىلى باس قالامىزعا استانا اتى بەرىلدى.
3. قازاقستاندا ەڭ العاشقى جالپىحالىقتىق پرەزيدەنت سايلاۋى 1991 جىلى 1 جەلتوقساندا ءوتتى.
4. 1992 ج. 4 ماۋسىمدا «ق ر مەملەكەتتىك رامىزدەرى تۋرالى» زاڭ قابىلدانىپ، 4 ماۋسىم رامىزدەر كۇنى دەپ اتالدى.
5. 1993 جىل 15 قاراشادا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق اقشاسى - تەڭگە اينالىمعا ەندى.
6. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى – 1995 جىلى 1 ناۋرىزدا ق ر پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعىمەن قۇرىلدى.
7. 1995 جىل 30 - تامىزدا جاڭا اتا زاڭىمىز ءبىر اۋىزدان قابىلداندى.
8. 2017 جىلدىڭ 10 ماۋسىمىمەن 10 قىركۇيەگى ارالىعىندا استانا قالاسىندا ەكسپو - 2017 حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسى ءوتتى.
تاپسىرما. سينونيمدەرىن تابىڭىز.
تاۋەلسىزدىك ەلوردا
استانا وتە ۇلكەن
پرەزيدەنت ەگەمەندىك
وتان ەلباسى
كەڭ بايتاق تۋعان جەر
ات بايراق
تۋ سىيلاۋ
ويۋ پىراق
سەرگىتۋ ءساتى «ىستىق ورىندىق»
  • كەلەسى كەزەڭ. ارمان قالا
وقىتۋشى. سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزعا ماتىندەر بەرىلەدى. ءماتىندى وقىپ، قانداي عيمارات ەكەنىن انىقتاۋىڭىز قاجەت.
1قازاقستاننىڭ نىشانى، قازاق حالقىنىڭ قايتا ورلەۋىنىڭ، مەملەكەتتىلىگىنىڭ، بيىكتىك پەن تەرەڭدىكتىڭ، كەڭدىكتىڭ بەلگىسى، دارحاندىقتىڭ كورىنىسى ىسپەتتى. بۇل نىسان ءۇش بولىكتەن تۇرادى؛ جەر استى بولىگى ۇلتتىڭ تامىر جايۋى، ال ودان كەيىنگىلەرى وركەندەۋ كەزەڭدەرىنىڭ نىشاندارىن بىلدىرەدى. ەڭ جوعارعى جاعىندا «ايالى الاقان» كومپوزيسياسى ورىن العان.
2كەشەننىڭ بيىكتىگى 200 مەتردى قۇرايدى. بۇل ساۋدا جانە ويىن - ساۋىق ورتالىعىندا ەڭ ۇلكەن قالالىق ب ا ق، ءىرى ساۋدا ورتا­لىق­تارى، كينوتەاتر، كونسەرت زالدارى بار.  نورمان فوستەردىڭ قيا­لىنان شىققان ساۋلەت عا­جايىبى ورتالىق ازياداعى بالاماسىز ءارى ەڭ ءىرى ارحي­تەك­تۋ­را­لىق جوبا بولىپ تابىلادى.
3بۇل عيمارات ءۇش قا­بات­تان تۇرادى. ەرلەرگە ارنالعان 4 000 ادامدىق زالى، حالىققا قىزمەت كور­سەتۋ ورنى، ايەلدەرگە ارنالعان 1 000 ورىندىق زالى، وسىندا قىزمەت ەتەتىن ادامداردىڭ بولمەلەرى بار. سونداي - اق ارنايى نەكە قيۋ بولمەسى، كىتاپحانا سىندى قوسىمشا ورىندارمەن جابدىقتالعان. قۇرىلىسقا قاجەتتى ماتەريالدار الەمنىڭ 11 ەلىنەن جەتكىزىلگەن.
4بۇل ءزاۋلىم عيمارات 3 قاباتتان تۇرادى. 3082 ادامعا جاسالعان كونگرەسس - زال، 268 ورنى بار راسىمدەۋ زالى، 220 ورنى بار پرەسس - ورتالىق، سىيىمدىلىعى 678 ادامعا ارنالعان جانە ساحنا مەن دىبىس اپپاراتۋراسىمەن جابدىقتالعان كەڭ مەيرامحانا ورنالاسقان. ەكىنشى قاباتتا قول ونەر جانە ەتنوگرافيا، ارحەولوگيا جانە انتروپولوگيا گالەرەياسى ورنالاسقان. اتاقتى التىن ادام وسىندا ساقتالعان.
ءۇشىنشى قاباتتا استانا قالاسى تاريحىنىڭ مۇراجايى ورنالاسقان. 

5بۇل عيمارات ەسىلدىڭ سول جاعالاۋىنادا ورنالاسقان. جالپى كولەمى 36 720 م². عيمارات جەر بەتىندە 5 جەر استىندا 2 قاباتتان تۇرادى. 1 - قاباتىنىڭ بيىكتىگى 10 م.، قالعان قاباتتارى 5م. «التىن زالى»، شىعىس زالى، كامين زالى، سىيلىقتار مەن سەنىم گراموتالارىن تاپسىرۋ زالى بار.
6بۇل نىساننىڭ بيىكتىگى 62 م. عيماراتتىڭ سىرتقى بەتى ىشكى بەينەنى كورسەتەتىن اينەك جانە تاس پليتالارمەن قاپتالعان.
ساراي ىشىندە 1302 ورىنعا ارنالعان وپەرا زالى، اتريۋم سالتانات زالى، «بەسىك» كونفەرەنسيا زالى، كورمە الاڭدارى، «قۇلانشى» گالەرەياسى، باسپا ءسوز ورتالىعى، استانا قالاسىنىڭ ەتنيكالىق مادەني ورتالىقتارى، حالىقارالىق مادەنيەتتەر مەن دىندەر ورتالىعى ورنالاسقان. عيماراتتىڭ گەومەتريالىق ءپىشىن اتاۋىمەن تانىمال.

7ايتىلعالى وتىرعان ساۋلەت ونەرىنىڭ تۋىندىسى سىرتقى بولىگىندە 28 كولوننادان تۇراتىن جالپى ۇزىندىعى 120 مەترلىك دوعا پىشىندەس اق كولون­نا دا ورناتىلعان. ءوزى وسى اق كولوننادانىڭ قاق ورتا­سىندا، گرانيتتەن جاسالعان ءتورت قىرلى تۇعىرعا وتىرعىزىل­عان. ونىڭ ءتورت قىرلى بولعان سە­بەبى – دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىنا دا قازاقستاننىڭ قۇشاعى اشىق دەگەندى ايعاقتايدى. بيىكتىگى 91 مەتر، بۇل ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىن العان 1991 جىلدىڭ بەلگىسى. ال ونىڭ باسىنداعى سامۇرىق قازاقستاننىڭ تىنىشتىعىن كۇزەتىپ تۇر. ال اق ءتۇس – قازاقستاندىقتاردىڭ دوستىققا ادال، باۋىرمال، اق نيەتىن پاش ەتەدى.
وقىتۋشى. «ءبىز تاۋەلسىزدىكتى اڭساپ، زارىعىپ جەتتىك. ەندى سول تاۋەلسىزدىكتىڭ قاسيەتتى بەلگىلەرىن دە ەرەكشە قادىرلەۋىمىز، قاستەرلەۋىمىز كەرەك. ءاربىر ازامات قازاقستاننىڭ تۋىن، ەلتاڭباسىن، ءانۇرانىن تۇمارداي قاسيەت تۇتۋى قاجەت. ەلدىگىمىزدىڭ سىنالاتىن ءبىر تۇسى وسى. «مەنىڭ ارمانىم – قازاقستاننىڭ «ماڭگىلىك ەل» بولۋى. زامان وتەدى، ادامدار وتەدى. ءبىراق تاۋەلسىزدىك قالادى».
بۇل كىمنىڭ ناقىل ءسوزى دەپ ويلايسىزدار؟ ارينە، ءبىزدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىزدىڭ.
جاڭبىر جاۋماسا، جەر جەتىم،
باسشىسى بولماسا، ەل جەتىم.
كوسىلە شابار جەرىم بار،
تاۋ كوتەرگەن ەلىم بار.
قول باستايتىن ەرىم بار،
اتادان قالعان سارا جولىم بار.
  • كەلەسى كەزەڭىمىز: ەلباسى ەل تىرەگى
شارتى: بۇل تۇراقتى ءسوز تىركەستەردىڭ ماعىناسى قانداي؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەدى جانە ءبىرىنشى ارىپتەرىنەن ءسوز شىعادى.
ە – قولى قولىنا جۇقپاۋ (ەپتى)
ل – تەڭ كوردى (لايىق)
ب – جۇرەگىنىڭ تۇگى بار. (باتىر)
ا – اق جارقىن (اشىق كوڭىل)
س – جەر قوزعالسا دا قوزعالماۋ (سابىرلى)
ى – قۇمارتتى، كورۋگە زارىقتى (ىنتىق بولۋ)
وقىتۋشى. ءبىرىنشى ارىپتەرىن وقىڭىزدار قانداي ءسوز شىقتى؟ دۇرىس. ەلباسى دەگەن ءسوز شىقتى. ەلباسىنىڭ وسىنداي مىنەزى بار. ارينە، ەلباسى مەن تاۋەلسىزدىك بۇل ەگىز ۇعىم. وسىنداي ماقتى ەلباسى، پرەزيدەنتىمىز بار بولعاندا، ءبىز ەشتەڭەدەن قورىقپاۋىمىز كەرەك. قانشاما قۇرباندىقپەن قول جەتكەن تاۋەلسىزدىگىمىزدى قۇرمەتتەي، قاستەرلەي ءبىلىپ، قازاقستاننىڭ كەلەشەگى ءۇشىن ايانباي كۇرەسۋگە جانە ەڭبەك ەتۋگە ءاردايىم دايىنبىز دەيمىن.
وقىتۋشى. مىنە، قۇرمەتتى ءتىل ۇيرەنۋشىلەر ءبىزدىڭ ساباعىمىز ءوز مارەسىنە جەتتى. ەندى سىزدەرگە وسى سالتاناتتى نوتادا. ءبىر ءان شىرقاپ جىبەرۋلەرىڭىزدى سۇرايمىن.
«اتامەكەن» ءانى ورىندالادى.
قۇرمەتتى، ءتىل ۇيرەنۋشىلەر وزدەرىڭىزدىڭ تىلەك، ارماندارىڭ بار شىعار، بىزگە ءبىر لەبىزدەرىڭىزدى بىلدىرسەڭىزدەر.

ازىرلەگەن: ماشيروۆا انار قالىمجان قىزى –
اقمولا وبلىسى، بۋراباي اۋدانى تىلدەردى وقىتۋ ورتالىعىنىڭ وقىتۋشىسى

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما