InfoHub Logo

Абай Құнанбаев (1845 - 1904)

Ұлы ақын, композитор, философ, саясаткер, ағартушы, қазақтың реалистік жаңа жазба әдебиетінің негізін қалаушы.
Ақынның арғы тегі Орта жүз Тобықты Арғын ішіндегі Олжай батырдан басталады. Олжайдан Айдос, Қайдос, Жігітек есімді 3 ұрпақ тарайды. Бұлардың әрқайсысы кейін бір - бір рулы ел болып кеткен. Айдостың Айпара деген әйелінен: Ырғызбай, Көтыбақ, Топай.
Ана айтқанындай, шынында, бұлардың ішінде Ырғызбай ортасынан оза шауып, ел басқарған. Ырғызбайдан Үркер, Мырзатай, Жортар, Өскенбай тарайды. Өскенбай шаруаға жайлы, билікке әділ кісі болғандықтан, "Ісің адал болса Өскенбайға бар, арам болса Ералыға бар” деген мәтел сөз қалған. Өскенбайдың әйелі Зердеден Құнанбай туады.
Абайдың өмірбаянын жүктеу

Өлеңдері

Абралыға
Абайдың Смағұл деген iнiсiне қиыр жайлап жүргенде айтқаны
Адам — бір боқ көтерген боқтың қабы
Адамның кейбір кездері
Адасқанның алды – жөн, арты – соқпақ
Алла деген сөз жеңіл
Алланың өзі де рас, сөзі де рас
Альбомға
Антпенен тарқайды
Асқа, тойға баратұғын
Ата - анаға көз қуаныш
Ауру жүрек ақырын соғады жай
Аш қарын жұбана ма майлы ас жемей
Әйелің - Медет қызы, аты Ырым
Әлифби өлеңі
Әсемпаз болма әрнеге
Әуелде бір суық мұз – ақыл зерек
Бай сейілді
Баймағамбетке қатынының атынан шығарылған
Базарға, қарап тұрсам, әркім барар
Байлар жүр жиған малын қорғалатып
Бақа мен өгіз
Балалық өлді, білдің бе
Болды да партия
Болыс болдым мінеки
Бөстегім, құтылдың ба Көтібақтан
Бөтен елде бар болса
Буынсыз тілің
Білімдіден шыққан сөз
Білектей арқасында өрген бұрым
Бір сұлу қыз тұрыпты хан қолында
Біреуден біреу артылса
Біреудің кісісі өлсе, қаралы ол
Бір дәурен кемді күнге – бозбалалық
Ғабидоллаға
Ғалымнан надан артпас ұққанменен
Ғашықтық, құмарлықпен – ол екі жол
Ғашықтық іздеп тантыма
Ғашықтың тілі тілсіз тіл
Ғылым таппай мақтанба
Домбыраға қол соқпа
Дүйсенқұлға
Дүтбайға
Ем таба алмай
Ерекше естен кетпес қызық қайда
Есіңде бар ма жас күнің
Есек
Жаз
Жазғытұры
Жақсылыққа
Жалын мен оттан жаралып
Жаманбаланың баласы өлгенде
Жапырағы қуарған ескі үмітпен
Жарқ етпес қара көңілім не қылса да
Жартас
Жастықтың оты жалындап
Жасымда ғылым бар деп ескермедім
Желсіз түнде жарық ай
Жүрегім менің қырық жамау
Жүрегім, нені сезесің
Жүрек — теңіз, қызықтың бәрі — асыл тас
Жүректе қайрат болмаса
Жігіт сөзі
Жігіттер, ойын арзан, күлкі қымбат
Заман ақыр жастары
Интернатта оқып жүр
Кейде есер көңіл құрғырың
Келдік талай жерге енді
Кең жайлау - жалғыз бесік жас балаға
Көзімнің қарасы
Көзінен басқа ойы жоқ
Көк ала бұлт сөгіліп
Көк тұман — алдыңдағы келер заман
Көкбайға
Көлеңке басын ұзартып
Көңіл құсы құйқылжыр шартарапқа
Көкбайға
Көжекбайға
Көжекбайға
Көңлім қайтты достан да, дұшпаннан да
Күйісбайға
Күлембайға
Күн артынан күн туар
Күшік асырап, ит еттім
Күз
Кім екен деп келіп ем түйе қуған
Қажымас дос халықта жоқ
Қақтаған ақ күмістей кең маңдайлы
Қалқам - ай, мен үндемей жүремін көп
Қалың елім, қазағым, қайран жұртым
Қанжар
Қансонарда бүркітші шығады аңға
Қара қатынға
Қараша, желтоқсан мен сол бір - екі ай
Қартайдық, қайғы ойладық, ұйқы сергек
Қартайдық, қайғы ойладық, ұлғайды арман
Қатыны мен Масақбай
Қор болды жаным
Қуанбаңдар жастыққа
Қуаты оттай бұрқырап
Құлақтан кіріп, бойды алар
Құр айғай бақырған
Қыз сөзі
Қызарып, сұрланып
Қыран бүркіт не алмайды, салса баптап
Қыс
Малға достың мұңы жоқ малдан басқа
Мәз болады болысың
Мен боламын демеңдер
Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін
Мен сәлем жазамын
Назарға
Нұрлы аспанға тырысып өскенсің сен
Ойға түстім, толғандым
Осы қымыз қазаққа
Өзгеге, көңілім, тоярсың
Өлең – сөздің патшасы, сөз сарасы
Өлсем, орным қара жер сыз болмай ма
Өкінішті көп өмір кеткен өтіп
Пайда ойлама, ар ойла
Патша құдай, сыйымды
Разаққа
Рахым шалға
Сабырсыз, арсыз, еріншек
Сағаттың шықылдағы емес ермек
Сап-сап, көңілім, сап көңілім!
Сәулең болса кеудеңде
Сегіз аяқ
Сенбе жұртқа, тұрса да қанша мақтап
Сен мені не етесің
Соры қалың соққы жеген пышанамыз
Сүйсіне алмадым, сүймедім
Сұм дүние тонап жатыр, ісің бар ма
Тайға міндік
Тоты құс түсті көбелек
Туғызған ата ана жоқ
Түбінде баянды еңбек егін салған
Тұлпардан тұғыр озбас шабылса да
Ұяламын дегені көңіл үшін
Фзули, Шәси, Сәйхали
Шәріпке
Шоқпардай кекілі бар, қамыс құлақ
Шығыс ақындарынша
Ысытқан, суытқан
Ішім өлген, сыртым сау

Аудармалары

Ал, сенейін, сенейін
Ала қойлар
Асау той, тентек жиын, опыр-топыр
Әм жабықтым, әм жалықтым
Әншілер
Бородино
Босқа әуре боп келдің бе тағы мұнда
Вадим
Дұға
Есек пен бұлбұл
Жалау
Жолға шықтым бір жым-жырт түнде жалғыз
Жүректе көп қазына бар, бәрі жақсы
Күнді уақыт итеріп
Көңілдің күйі тағы да
Қарасам қайғыртар жұрт бұл заманғы
Қарға мен бүркіт
Қарға мен түлкі
Қарға мен түлкі
Қасиетті дұға
Ленский сөзінен
Менің сырым, жігіттер, емес оңай
Ой
Онегин сөзі
Онегиннің сипаты
Онегиннің Татьянаға жазған хаты
Онегиннің Татьянаға жауабы
Онегиннің өлердегі сөзі
Піл мен қанден
Татьянаның Онегинге жазған хаты
Татьяна сөзі
Теректің сыйы
Шайтан
Шегіртке мен құмырсқа

Поэмалары

Ескендір
Масғұт
Әзім әңгімесі