Райымбектің бастауы
Ана тілі
Сабақтың тақырыбы: «Райымбектің бастауы»
Сабақтың мақсаты: Мәтінді түсініп оқу, Батыр ерлігін үлгі ету, жан - жақтылығы, киелілігі, қиындыққа мойымайтын батыр екенін, серігі жылқысы жебеуші, құтқарушы, қасиетті жануар туралы мағлұматын кеңейту.
Білімділігі: тыңдай білу, өз көзқарасын білдіру, бөліктерге бөлу.
Тәрбиелілігі Батыр, ұлтын сүйетін азамат болу.
Дамытушылығы: ойлау, байланыстырып сөйлеу қабілеттерін, тіл байлығын дамыту, шығармашылыққа баулу.
Типі: аралас сабақ
Сабақтың барысы: I - Ұйымдастыру кезеңі
II - Өткен материалды қайталау.
1.- Біздің өтіп жатқан тарауымыз қалай деп аталады?
- Өнегелі өмір.
2.- Неге «Өнегелі өмір» деп аталады?/Өз ойларын айтады./
Тараудың басы батырлар туралы әңгімелерден басталған.
3. Ой қозғау:»Батыр» деп қандай адамды айтады?/Ержүрек, қайсар, батыл, тапқыр, тез шешім қабылдайды/
4. - Батырлар ерлігін кім осы ұрпаққа жеткізген?/Бұқар жырау/
- Дұрыс, ол адам жақсыны мадақтап, батырға, еліне рух берген.
5. Сөзжұмбақ: «Дулыға» 1. - Ал балалар, осы батырлардың басын қосып, халық мүдесін қорғап, елдің басын біріктірген кім?/Абылай/
2. Жоңғар шапқыншылығының батырларын ата./Қабанбай, Наурызбай, Бөгенбай/
III.- Жаңа тақырып бойынша жұмыс: - Бүгін біз Жолдасбай Тұрлыбаевтың «Райымбектің бастауы» мәтінімен танысамыз.
1. Ой қозғау: Райымбектің бастауы ----- бұлақ, су көзі.
2. - Тақырып не туралы деп ойлайсыңдар?/Өз ойларын ортаға салу/
3. Енді Райымбек батыр Алматыдан басталып, Кеген ауылын қақ жарып өтетін қасқа жол « Райымбек даңғылы» деп аталады. Райымбек даңқты батыр, әулие адам болған. Ол тарихта белгілі жоңғар шапқыншылығы кезінде жауына ойсырата соққы берген, қол бастап, елінің тәуелсіздігі үшін күрескен.
17 жасында елге танымал болған. Сұңғақ бойлы, ойы оралымды, өткір мінезді, қара дауыл соқса да қабақ шытпайтын шыдамды. 15 - де ат құлағында ойнаған, 16 - да «Орда бұзар» атанған. Қалмақ ханы Кереннің басын жаңқадай қағып түсірген. Осыдан бастап Райымбек! Райымбек! деп ел ұранына айналған. «Ойран - төбе» оқиғасы аталатын қанды қырғыннан кейін «Райымбек батыр» атағын алады.
Әулиелігі сонда бірде қатты шайқас кезінде Іле өзені қақ жарылып, Райымбек атаға жол берген деген аңыз бар. Өмірінің соңында: «Мені өлген соң ақ түйеге артып, түйені еркіне жіберіңдер. Түйе қай жерге шөксе, сол жерге жерлеңдер. Ол болашақта тоғыз жолдың торабы болады - депті. Түйе шөккен жер қазіргі Райымбек атаның атындағы көше. Мұны әулиелік демей не дейміз!
IV. Оқулықпен жұмыс: Бөліктерге бөліп оқыту. Оқыту барысында талдап, түсіндіріп беру.
1). - Шөп неге жасыл? / Демек, ол жерде су көзі бар /.
2).- Суретке сәйкес жерді тауып оқу.
3 ).- Қуанған сәттегі көңіл - күйін білдіретін жерді тауып оқы.
4).- Бұл оқиға қай жерде болды? Мақсаты не?
5).- Суды батыр тапты ма, әлде аты ма?
6).- Неге өзі бармады?/ Оқушылар өз ойларын айтады /
Райымбек --------- Аты Көкойнақ ---------- сүңгі/байланысты екенін түсіндіру/
7). Су табуда Райымбек, сүңгі, атының қызметін айту. Не істеді?
Райымбек ----------- Аты ------------------- Сүңгі
Батыр ----------------- жүрді ---------------- сұқты
Тапқыр --------------- шалдырды --------- шаншыды
Шыдайды ----------- аяңдады ------------ түйгіштей сұққылады
8). Нәтижесінде: қуанды, суға қанды, аман қалды.
V. Қорытындылау:
Шығармашылық жұмыс:
Атты жетекке алады,
Батыр көзін қадады.
Көріп жасыл желекті,
Ат осқырына қалады.
Қолға алып найзаны,
Судың барын байқады.
Сүңгіні алып қадады,
Бастау болып қалады.
9.) Сен білесің бе?
1. Жылқы киелі, басынан ұрмайды, киесі ұрады.
2. Жылқыда өт жоқ. Сүті, еті ерекше. Барлық ауруға ем.
3. Жылқыны өзге адамға сатқанда, ноқтасын бермейді. Кие өзге адамға көшіп кетеді деп есептеген
4. Тұқымы үзілмеген жылқыны сатқанда сілекейін алып қалады. Кие үйімде қалсын дегені.
5. Жылқының жалының астына сәбидің кіндігін, сүндеттелген ұлдың етін байлаған. Сонда өр мінез, әрі ат үстінде өмірін өткізетін елжанды азамат болып өседі.
VI. Бекіту. Үйге тапсырма: 145 - 146 бет. VII. Бағалау.
Сабақтың тақырыбы: «Райымбектің бастауы»
Сабақтың мақсаты: Мәтінді түсініп оқу, Батыр ерлігін үлгі ету, жан - жақтылығы, киелілігі, қиындыққа мойымайтын батыр екенін, серігі жылқысы жебеуші, құтқарушы, қасиетті жануар туралы мағлұматын кеңейту.
Білімділігі: тыңдай білу, өз көзқарасын білдіру, бөліктерге бөлу.
Тәрбиелілігі Батыр, ұлтын сүйетін азамат болу.
Дамытушылығы: ойлау, байланыстырып сөйлеу қабілеттерін, тіл байлығын дамыту, шығармашылыққа баулу.
Типі: аралас сабақ
Сабақтың барысы: I - Ұйымдастыру кезеңі
II - Өткен материалды қайталау.
1.- Біздің өтіп жатқан тарауымыз қалай деп аталады?
- Өнегелі өмір.
2.- Неге «Өнегелі өмір» деп аталады?/Өз ойларын айтады./
Тараудың басы батырлар туралы әңгімелерден басталған.
3. Ой қозғау:»Батыр» деп қандай адамды айтады?/Ержүрек, қайсар, батыл, тапқыр, тез шешім қабылдайды/
4. - Батырлар ерлігін кім осы ұрпаққа жеткізген?/Бұқар жырау/
- Дұрыс, ол адам жақсыны мадақтап, батырға, еліне рух берген.
5. Сөзжұмбақ: «Дулыға» 1. - Ал балалар, осы батырлардың басын қосып, халық мүдесін қорғап, елдің басын біріктірген кім?/Абылай/
2. Жоңғар шапқыншылығының батырларын ата./Қабанбай, Наурызбай, Бөгенбай/
III.- Жаңа тақырып бойынша жұмыс: - Бүгін біз Жолдасбай Тұрлыбаевтың «Райымбектің бастауы» мәтінімен танысамыз.
1. Ой қозғау: Райымбектің бастауы ----- бұлақ, су көзі.
2. - Тақырып не туралы деп ойлайсыңдар?/Өз ойларын ортаға салу/
3. Енді Райымбек батыр Алматыдан басталып, Кеген ауылын қақ жарып өтетін қасқа жол « Райымбек даңғылы» деп аталады. Райымбек даңқты батыр, әулие адам болған. Ол тарихта белгілі жоңғар шапқыншылығы кезінде жауына ойсырата соққы берген, қол бастап, елінің тәуелсіздігі үшін күрескен.
17 жасында елге танымал болған. Сұңғақ бойлы, ойы оралымды, өткір мінезді, қара дауыл соқса да қабақ шытпайтын шыдамды. 15 - де ат құлағында ойнаған, 16 - да «Орда бұзар» атанған. Қалмақ ханы Кереннің басын жаңқадай қағып түсірген. Осыдан бастап Райымбек! Райымбек! деп ел ұранына айналған. «Ойран - төбе» оқиғасы аталатын қанды қырғыннан кейін «Райымбек батыр» атағын алады.
Әулиелігі сонда бірде қатты шайқас кезінде Іле өзені қақ жарылып, Райымбек атаға жол берген деген аңыз бар. Өмірінің соңында: «Мені өлген соң ақ түйеге артып, түйені еркіне жіберіңдер. Түйе қай жерге шөксе, сол жерге жерлеңдер. Ол болашақта тоғыз жолдың торабы болады - депті. Түйе шөккен жер қазіргі Райымбек атаның атындағы көше. Мұны әулиелік демей не дейміз!
IV. Оқулықпен жұмыс: Бөліктерге бөліп оқыту. Оқыту барысында талдап, түсіндіріп беру.
1). - Шөп неге жасыл? / Демек, ол жерде су көзі бар /.
2).- Суретке сәйкес жерді тауып оқу.
3 ).- Қуанған сәттегі көңіл - күйін білдіретін жерді тауып оқы.
4).- Бұл оқиға қай жерде болды? Мақсаты не?
5).- Суды батыр тапты ма, әлде аты ма?
6).- Неге өзі бармады?/ Оқушылар өз ойларын айтады /
Райымбек --------- Аты Көкойнақ ---------- сүңгі/байланысты екенін түсіндіру/
7). Су табуда Райымбек, сүңгі, атының қызметін айту. Не істеді?
Райымбек ----------- Аты ------------------- Сүңгі
Батыр ----------------- жүрді ---------------- сұқты
Тапқыр --------------- шалдырды --------- шаншыды
Шыдайды ----------- аяңдады ------------ түйгіштей сұққылады
8). Нәтижесінде: қуанды, суға қанды, аман қалды.
V. Қорытындылау:
Шығармашылық жұмыс:
Атты жетекке алады,
Батыр көзін қадады.
Көріп жасыл желекті,
Ат осқырына қалады.
Қолға алып найзаны,
Судың барын байқады.
Сүңгіні алып қадады,
Бастау болып қалады.
9.) Сен білесің бе?
1. Жылқы киелі, басынан ұрмайды, киесі ұрады.
2. Жылқыда өт жоқ. Сүті, еті ерекше. Барлық ауруға ем.
3. Жылқыны өзге адамға сатқанда, ноқтасын бермейді. Кие өзге адамға көшіп кетеді деп есептеген
4. Тұқымы үзілмеген жылқыны сатқанда сілекейін алып қалады. Кие үйімде қалсын дегені.
5. Жылқының жалының астына сәбидің кіндігін, сүндеттелген ұлдың етін байлаған. Сонда өр мінез, әрі ат үстінде өмірін өткізетін елжанды азамат болып өседі.
VI. Бекіту. Үйге тапсырма: 145 - 146 бет. VII. Бағалау.
You Might Also Like
