InfoHub Logo

Qýatty qol kók jelkesinen ustap tik  kóterip alǵanda dem jetpeı jany kózine kóringen bolatyn, áıtsede qanyna bitken  qaısarlyqpa  álde, aýyrǵannyń ne ekennin sezetin kezge jetpegen be, dymyn shyǵarmaı ishten tyndy. Mynaýyń naǵyz tóbet bolada áı, - qarashy sesin shyǵarmaýyn,  -dep Bolat kúlip qoıdy.   Enesiniń baýyrynan shyǵyp osy úıge turaqtaǵaly bir shama ýaqyt bolǵan sıaqty, taramystanyp ózi ósip keledi,  burynǵydaı emes, yzalanyp tisin aqsıtqanyn da qoıǵan, tańereteńnen qara keshke deıin Jantastyń qasynan bir eli qalmaı túıelerdi birge baǵysyp keletindi shyǵardy. Keıde kúshik qıaly alysqa sharlap, kózin tyrnap ashqannan bastap baýyrlarymen birge ala qanshyqtyń tósin sorǵylap, qarynyn toıǵyzyp alyp,  alysyp - julysyp oınaǵandaryn,  kórshi úıdiń qara -ala mysyǵy ysyldyp aıdaharsha aıbat shegip, tap-tap bergenin, ana qanshyqtyń ári ketsheı, - degendeı zilsiz yryldaǵandaryn eske alyp otyrǵany. Alypsoq degen atyna saı naǵyz qazaqy tóbet bolyp ósip keledi, Kújireıgen jon arqasy, susty qabaǵy, ózi quralpy kúshikter túgili úlken aýyl ıtterinde qaımyqtyratyn sıaqty.                                                                                                                 

Osy bir uzyn aryq shal kózine yp-ystyq, sonyń qas qabaǵyna qarap jatqany, endi qaıtsin kózin ashqaly osy shaldyń aınalyp, tolǵanyp erkeletýinen  basqa jamandyǵyn kórmepti. Qońyrym, Alypsoǵym, -dep basynan, qulaq túbinen julmalasa, eljirep tátti sezimge elitip, esinep kózin jumatyn. Alyp soq bar ana qaran sý alǵyrdy qaıtarshy dese, ushyp turady da júgirip ala jóneledi, qutaqandaı kúshiktiń, sháýildep úrgeninen qyńatyn túıe me, betimen kete barady. Qap bálem ósip alaıyn áýseleńdi kórsetermin áli, -degendeı qońyr kúshik yryldap úrip qoıady. Eki túıeni tusap qoıyp, birshama ýaqyt shóp shabady da, kún ysyp ketse, qap, qanarlardan kúrke jasap, qońyr kúshik ekeýi, bir sát kóleńkelep otyrǵany. Búgin, qapylyp júrip sýdy quıyp qoıǵan ydysyn da umytyp ketipti, endi ózi ishetin aırannan basqa eshteme joq. Qońyr kúshikke kúnde kesege sý qoıyp berýshi edi, endi onyń ornyna amalsyzdan aıran quıyp berdi. Shólden ábden dińkesi quryǵan kúshik aırandy jalap juqtap qoıdy. Mynadaıda tátti suıyqtyq bolady eken ǵoı, baıaǵy umyt bola bastaǵan ana sútin kóz aldyna elestetti. 

Taǵy da kúshik qıalǵa shomdy, bul joly eki aıaqtylar jaıynda oıǵa batty. Osylardyń byldyrlaǵan tilderin túsinbesede, qas qabaqtaryna qarap, kóńil kúılerin, ózine degen qarym qatynastaryn dóp basyp túsinetin halge jetken. Jantas shalmen birge óristen tili salaqtap kelgende, aldarynan báıbishe jadyrańqy qarsy alatyn edi. Jákem aý búgingi shapqan shóbiń tym az ǵoı jaqsy jer taba almadyńdar ma dese, oǵan, myna Qońyrdyń sýyn umytyp ketippin, sodan kóp qydyrýǵa kúshikti shóldetip alam ba dep, alysqa uzamadym, dep jaýap qatqany. Osy bir bákene kempirdińde ózine degen ystyq yqylasyn sezetin sıaqty. Kúshigim, -dese ishi jylyp qoıa beredi, kúnde aldarynan shyǵyp qarsy almasa alaǵyzyp izdeıtindi shyǵardy, Kempiriń kórinbeıdi ǵoı, - degendeı Jakeńe qarap sháńkildep úrip qoıady. 

Búgin sáskege deıin qoraǵa qarap jan balasy aıaq baspady, qońyr kúshik, bularǵa ne boldy, myna túıelerdi shyǵarmaı ma eken degendeı úı jaqqa qarap úrip qoıady. Jakeńniń aýyryp jatyp qalǵanyn qaıdan bilsin, túıelerdi bákene kempir ózi shyǵaryp, aıaqtaryn tusap óriske qoıa berdi de keıin qaıtty. Birge erip barǵan qońyr kúshik keri qaıtar emes, túıelerdiń sońynan ketip barady. Qasqa, shóldep óldesiń ǵoı, keri qaıt, keshke Bolat aldarynan shyǵyp taýyp alar degenine de túsinbedi árıne, nemese kóngisi joq. Qaıtkende de túıelerden bir eli qalmaı erip keledi. Túıeler de burynǵydaı emes, sen aq sháýildep qoımadyń ǵoı, jaraıdy seniń aq aıtqanyń bolsyn degendeı, yryqqa kónetin sıaqty ma qalaı. Búgin kúndegideı emes ýaqyt ótip bolsashy, kúrke jasap, sý beretin Jákeńde joq, kúshik kóńil bos qıaldap jatyr, tek úıge aman saý túıelerdi aıdap aparsa bolǵany, ishten tas túıin bop soǵan bekip alǵan.   

Túıelerdiń izine erip sharshaǵan bala kúshik bir sát damyldap jatyp edi kózi ilinip barady eken, shoshyp oıandy, baǵyna túıeler onsha alysqa kete qoımapty sonadaıdan qaraıyp zorǵa kórinedi. Súıretilip orynan turdy, keshki mezgil jaqyndap, kúnniń raıy qaıtqan sıaqty ma, salqyndaý jel soǵyp tur. Tyryldaǵan daýys estilip kók júıekten shań kórindi, ózin jáshigine salyp alyp  talaı qydyrtqan Bolattyń temirden jasalǵan bálesi eken, demde kórmeı ústinen ótip ketti. Túıelerdi keri aıdap kele jatqan Bolat, ózin tastap ketetindeı bolyp kóringen, aldarynan sháýildep úrip júgire jóneldi. Anadaıdan kóringen qońyr kúshikti ákesin kórgendeı qýanyp qarsy alǵan Bolat, kóterip alyp jas balasha erkeletip, qulaǵyn julmalap álek. Qońyrym aý shóldep qalypsyń ǵoı, baqtashym aý, -dep ákelegen sýyn aldyna tosýda. Maqtaǵanǵa masaıraǵan bala kóńil qońyrjaı áýenmen úrip qoıady. 

Bul kúnde qońyr kúshik taramystanyp ósip kók jal tóbet bolǵan, shyn máninde naǵyz baqtashynyń ózi.  Eki túıeni aıdap alyp ketip keshke qyzyl ińirde qaıta aıdap keri ákeledi. Túıelerde ábden Alypsoqqa úırenip alǵan, aıdaǵanyna kónip bir eli shashaý shyǵatyn emes. Jákeńde alda qashan jazylyp ketsede, endigi jerde, kóp dalaǵa shyǵa bermeıdi, nemeresin ermek etip úıde otyrǵany, anada Bolat qysqa jetetindeı qylyp dem alysynda shóp shaýyp ákelip bergen. Jákeń kempirimen ekeýi Alypsoqqa degen kóńilderi múldem erekshe, jeti qazynanyń biri ǵoı, bir adamnyń juymysyn atqaryp keledi, qutym ǵoı meniń - dep qońyr tóbettiń aldynnan shyǵyp asyn quıyp, ystyq yqylasyn bildirip álek.  Dese degendeı osy qońyr tóbet bul úıge qut bolyp kelgendeı, sońǵy eki jyldyń ishinde Bolaty úılenip, nemere de súıip otyr, amanshylyq bolsa ekinshisin kútýde. Qońyr tóbet osy ómirge tek qana túıe baǵý úshin kelgendeı, ózge aýyldyń ıtteri qusap, beıseýbet qydyryp, nemese kúl qoqys aralap, bosqa qańǵý degedi bilmeı keledi. Alty aı jazyńmen eki túıeniń quıryǵynan ustap, bir eli qalatyn emes., quddy adam sıaqty aıyby tili joq. 

Sońǵy kezde qara maıanyń botasy taılaq bolyp, birge jaıylatyndy shyǵardy, botasyn qasyna ertken túıeniń úıge qaıtqysy kelmeıtini aıdan anyq, qońyr nar, bolsa da boıdaq, oǵan bári bir, úıir kórip qara maıadan bir eli qalmaı júr. Endigi jerde Alypsoqtyńda júgi aýyrlaı bastady, keshke taman úıge qaıtqysy kelmeıtin túıelerdi keri qýyp álek. Qara maıa aıaǵyn tarpyp Alypsoqqa aıbat shegetindi shyǵardy, qarynǵa jabysqan talaq qusamaı ketshi ári, saǵan ne joq, - degendeı aýzynan kóbik shashyp bozdap qoıady. Dese de kúshik kezinen ábden sińisip ketken Alypsoqtan shyntýaıtqa kelgende qaımyǵatyn sıaqty, alǵa basqan aıaqtary keri ketip amalsyzdan úıge qaraı júre bactaıdy.

Qońyr tóbettiń eki – úsh kúnnen beri, denesi aýyrlap,  túsiniksiz bir kúı keship júr, túnge qaraı ishin tartyp ulyıtyndy shyǵardy, myna Alypsoqqa ne bolǵan, qara basyńa kóringir, ulyǵany nesi, -dep Jákeń kúńkildep qoıady. Búgin kún yssy bolatyn túri bar, túıelerdi erterek shyǵarý kerek, salqynmenen jaıylyp alsyn, Alypsoqta bolmaı júr sońǵy kezde, -dep bákene kempir Jakeńdi erte turǵyzdy. Saly sýǵa ketken qońyr tóbet áldene bir jamandyqty sezgendeı, alǵa basqan aıaǵy keri ketip, túıelerge áreń ilesip barady. 

Eki kúnen beri ıt atýǵa shyqqan jaldamalylar aýyl arsyndaǵy qańǵyǵan ıtterdi taýysyp, aýyl mańyna shyqqan sıaqty, alystan tarsyldaǵan myltyq daýsy estilip keledi. Búgingi qatty ystyqtan shóldegen túıelerde Alypsoqty kóp qınaltpaı aýylǵa qaraı aıańdaı bastady. 

Atpaı aq qoıshy mynaý qańǵybas ıtke uqsamaıdy ǵoı, -degen joldasynyń aıtqanyn eleń qylmaǵan qandy qol shúrippeni basyp qaldy. Osy kezge deıin eki aıaqtylardan erkeletip basynan sıpaǵannan  basqa eshteńe kórmeı ósken qońyr tóbet, ózine qaraı birdeńeni shoshaıtqan adamǵa qarap qalypty,  kózinde, aıdalada neǵyp júrsińder, túıelerdi úrkitesińder degen suraq tur. Shańq etken ashshy daýyspen qosa qańq etken óziniń daýsy birge shyqty, jer shyr kóbelek aınalyp qulap bara jatty. Itte bolsa bes kúndik maǵynaly ómiri,kóz aldynan tizbektep óte bastady. Qap túıeler úıge barmaı qańǵyp ketetin boldaý, -degen kómeski oı men birge kózinen yrshyp shyqqan bir tamshy jas beıkúná ómirin qıǵan taǵdyryna laǵnet aıtyp domalap bara jatty.

---