InfoHub Logo

Ádil sol kúni úıge ádettegisinen erterek kelgen. Partıa — sharýashylyq aktıviniń jınalysy aıaqtalysymen basqa esh jaqqa burylǵan joq. Kásiporyndar janynan qosalqy sharýashylyqtar uıymdastyrýǵa baılanysty sóılegen sóziniń kópshilikke unaǵanyna kóńili tolyp, sony tezirek kelinshegimen bólisýge de asyqqan. Alda-jalda osyndaı bir kóńili kóterilgen kezderde áńgime bastaı qalsa, onyń: — E, jaraıdy, ne isteseń de óziń bil. Maǵan áıteýir osy úıge aı saıyn jetkizip turatyn tıyn-tebenińdi azaıtpasań bolǵany, — deıtini de bar. Ádette ondaı sózge qatty qapalanatyn Ádil búgin de sóıter dep oılaǵan joq. Qosalqy sharýashylyq degenniń ózi munyń kókeıinde kópten beri júrgen keıbir oılarymen tym uqsas kelgenine qaıran qala súıingen.

— Osy bizdiń jerimiz qum. Jemis ósirý qıyn deımiz, biraq kóp kútimsiz-aq bizdiń sol qumdaq dalamyzda ósirilgen qaýyn-qarbyzdyń táttiligi til úıiredi. Sony nege kóptep ekpeske?! Anaý Shymkent sekildi oblystardaǵy keıbir kontorlardyń aldy-arty jemis-jıdekten kóz tundyrady deıdi. Bizdiń ólkeniń ózinde de baq ósirip otyrǵandar az emes. Sondaılardy nege kóbeıtpeske!? — dep aıta júretin. Áıtkenmen solarynyń bári ánsheıin áńgime bolyp qala beretin. Endi sol oılaryn partıanyń ózi maquldap, sol joldy nusqap otyr. Ras, partıalyq dokýmentte aıtylǵan jaılar onyń oılarynan aýmaqty da kórnekti. Biraq Ádil óz nıetiniń sonymen úndes bolǵanyna qýanǵan. Sondyqtan da bolar, aktıv jınalysyndaǵy onyń sózderi de erekshe áserli, tabıǵı shyǵyp edi.

Nege ekeni belgisiz, úıine kire bere-aq onyń izgi oılarmen lepirgen kóńili áldeqandaı bir tosyn sezimmen sekem alyp, buzylyp bara jatty. Ánsheıinde qanshama shashylyp jatsa da, kózine ottaı basylyp, óz ot basynyń ystyq lebi janyn baýraıtyn jigit kóńili dál qazir bir jaısyz kúıdi emis-emis sezetin sekildi. Biraq nege? Múmkin dál esik kózinde lınoleým betin aıǵyzdaǵan izder bolar? Bulaı deıin dese, kisi kelmeı júrgen úı emes qoı dep jáne oılaıdy. Aýdannan kelip jatatyndar mundaı sýrettiń talaıyn salyp ketip júrgen joq. Oǵan nemenege elegizedi? Úıdiń ishi retsiz shashylyp, qaıtadan retsizdeý asyǵys jınala salǵan sekildi. Áıteýir, Altynnyń kúndegi jınasynan ózgeshe. Álde soǵan qobaljydy ma? Úıindegi ózgeristi nemenege joryryn bilmeı sál turdy da saǵatyna qarady. Asqattyń balalar baqshasynan alynatyn ýaqyty bolyp ketipti. Aıtpaqshy, osy ýaqytqa deıin olar nege áli joq? Altyn balany alyp, dúkenge ketti me eken? Balasy men kelinshegi kele jatqan joq pa eken, qaraıynshy degen oımen kýhná arqyly balkonǵa ótken. Mundaǵy kórinis onyń kóńilin tipten kúptendire tústi. Kartop pen pıaz salynǵan eki jáshiktiń ekeýi de tóńkerilip jatyr. Balkondaǵy stoldyń astynda jınaýly turǵan eski gazet-jýrnaldardyń bári shashylyp qalypty. Bireýler áldene izdegenge uqsaıdy. Biraq kim? İzdeıtin neleri bar bul úıde?!

Ádil dereý keri júgirip, endi uıyqtaıtyn bólmege kirdi. Shıfonerdi qarap edi, aýzy kilttenbeı, jaı ǵana jabyla salypty. Ashyp qarap, ondaǵy zattardyń da alynyp, qaıta salynǵandyǵyn ańǵardy. Joǵary polkada áıeliniń altynnan soǵylǵan áshekeı buıymdary salynǵan qorap turatyn. Ol ornynda eken. Ury tússe, sony nege almaǵan?! Apyraý bala qaıda? Altyn nege keshikti? Shaǵyn ǵana bir mekemede kasırlik qyzmet atqaratyn kelinsheginiń úıge jumystan keshigip kelgen kezi esinde joq. Ásirese munyń jetpis shaqyrym jerde jumysta emes, qala ishinde júrgen kúnderinde múmkindiginshe úıde bolýǵa tyrysatyn. Búgin ne boldy?

Ádil endi baıyz tappaı, syrtqa umtylǵan. Syrtqy esiktiń tutqasynan ustaı bergeni sol edi, telefon shar ete tústi. Baqshadan eken:

— Asqatıkti nege almaı jatyrsyzdar? — deıdi tárbıeshi. Bir saǵattan beri sonymen otyrmyn. Sizder kelmedi dep ózi jylap qaldy.

— Qazir baramyn, — degen jalǵyz aýyz sózben Ádil endi ulyn alyp kelýge jónele berdi.

Bul kezde Altyn esik-terezesi temir tormen myqtap bekitilgen kishkentaı bólmede otyrǵan. Oısyzdaý kózderin bir núktege qadap oılanǵansıdy. Biraq býma-býma kókala qaǵazdardan basqa eshteńe oıyna túser emes. Kúıingen adamnyń qalpyn jasap, jylaǵysy da keledi, biraq onysynan da eshteńe shyqpady. Aqyry qolyn qýsyrynyp, melshıip otyrdy da, óziniń búgingi basynan keshkenderin kóz aldynan ótkize bastady.

Bári de oıda-joqta bastaldy. Bankiden biraz aqsha alýy kerek bolatyn. Barsa, kezek kútip turǵan adam ekeý-aq eken, Kóp kúttirgen joq. Búgin Ádildiń qalada ekenin, túski asqa kelip qalýy múmkin ekenin oılap turyp, aldyna býma-býma aqshalardyń tompyldap túse bastaǵanyn bir baıqady. Sýmkasynyń artyn yńǵaılap, sanap ala bastaǵan. Bir kezde ózi alýǵa tıisti býmasyn alyp bolsa da, áli de tompyldaı túsip jatqan kókala qaǵazdarǵa qarap, melshıdi de qaldy. Asyp ketti ǵoı dep aıtaıyn dese, áldenege býlyǵyp, daýsy shyǵatyn emes. Tipti kóbeıip barady. Munda ún joq. Bitti-aý! Sýmkasyna býmalardy asyǵys nyǵyzdap salyp alyp, degbiri ketken Altyn syrtqa shyǵyp, bir "Ýh!" dedi. "Bir nol! Bir nolden ǵana qatelesti!" Ári qaraı oılaýǵa júregi daýalamaı, ol jedeldete basyp, týra úıine tartty. Bank qyzmetkeriniń sol boıda-aq múlt ketkenin bilip qalyp, iz kesetinin ol sezgen de, oılaǵan da joq. Tipti óziniń ne istep, ne qoıǵany da esinde onsha qalmaǵan sekildi. Áıteýir úıge baryp qýys qýystyń bárin kókala qaǵazdarmen toltyrǵany, entigip, endi bola bergeninde esiktiń qońyraýynyń shar ete túskeni, saý etip birneshe adamnyń kirip kelgeni, mılısıonerdiń qyzyl ala ıyqtary ǵana esinde. Óziniń eki kózi alaqtap, til qatýǵa murshasy kelmeı, otyra ketkenin biledi. Bári de qas pen kózdiń arasynda ǵana bolǵandaı. "Apyraý, maǵan sonsha ne kórindi?!" degen oı qylań beredi. "Neme jetpeı jatyr edi?" Biraq kóńiliniń túbinde myzǵymaıtyn bir jalmaýyz jatqan sekildenedi. "Kólgirsime!" deıtindeı ol buǵan alara qarap. Altyn ernin tistep, jym boldy. Áldekimnen qorǵanǵysy kelgendeı, jary men balasyn alady esine. Biraq kúıeýiniń yzǵarly keıpinen ózge eshteńe elestemeıdi. "Abyroıymdy aırandaı tóktiń ǵoı!" — deıtindeı jarty araldyń mańdaıaldy munaıshylardyń biri buǵan jıirkene qarap. "Joq! Ol endi maǵan joq". Osy bir ǵana oı sanasyn osyp túskendeı bolǵan.

Altyn tuńǵysh ret ózegi órtene ashshy jasyn tógip jiberdi.

* * *

Ádil onyń bar jaǵdaıyna kóp uzamaı-aq qandy. Asqat ekeýine esik aldynan jolyqqan eki-úsh kórshi áıeldiń bularǵa músirkeı qarap, kúbirlesýinen-aq shoshynǵan ol, jandaryna jetip baryp, Altyndy kórmedińder me dep suraǵan. Áıelder, shynynda da, shet jaǵasyn biletin bolyp shyqty. Aralarynda mılısıoneri bar bir adamdardyń ony mashınaǵa otyrǵyzyp alyp ketkenin aıtty.

— Óziń biletin shyǵar dep, úndemeı tur edik. Shúıinshi suraǵandaı, yńǵaısyz áńgimeni qalaı aıtarsyń? — dep kúmiljıdi. Ádil olardyń barlyq jaǵdaıdy da jaqsy bilip turǵandaryn sezdi, biraq odan ári eshteńe suraǵan joq. Asqatty kórshi páterde turatyn kórshisine tapsyrdy da, ózi dereý mılısıaǵa tartqan. Surastyra júrip, bar jaǵdaıǵa qandy. Biraq Altynǵa jolyǵýǵa ruqsatty erteńine ǵana alǵan.

— Keshir meni! Keshir! — dep, eńireı bergen kelinsheginiń shashy qobyrap, jylaǵannan buzyla túsken túri Ádildiń zyǵyrdanyn qaınatqandaı edi. Ol osy bir sátke deıin áldenege úmittenip, qateleskenge saıyp turǵan. Esiktiń temir torynan qos qoldaı ustap, dármensiz eńiregen áıel túri onyń sózsiz kináli ekendigin aıqyn uqtyrǵan sátte eseńgirep bara jatqandaı áserde qaldy.

— Ne kórindi?! — boldy onyń alǵashqy til qatýy.

Jaýap bererlikteı Altynda hal kórinbedi.

— Esińde bolsyn, — dedi bir kezde kúıeýi, — budan bylaı seniń balań da, kúıeýiń de joq! Asqatqa seni mashına basyp, ólip qaldy deımin! Mazalaýshy bolma! — Árbir sózin shegeleı aıtyp bolyp, kilt burylyp júrip ketti.

Kóktemniń sońǵy kúnderiniń zilsiz salqynyna qarap kıe salǵan appaq juqa kýrtkasynyń qıǵash qaltalaryna salynǵan qoldary áldenege tastaı túıilip, qaltasynyń túbin teserdeı kere túsipti. Uzyn boıy ıilip, sál eńkish tartqandaı. Onyń osy ketkeni ketken ekenin endi ǵana anyq paıymdaǵan Altyn:

— Ádil! Janym! — dep, yshqyna aıqaılap jiberdi. Ádil burylǵan joq Ol qazir Asqatynyń aldynan júgirip shyǵatynyn, sosyn sheshesin suraıtynyn oılap ketken. Kóshege shyqqan soń jazdyń kelip qalǵanyn esine aldy. Asqatyna bergen ýádesi esine tústi oıyna. "Bıyl jazda saǵan Moskva men Lenıngradty kórsetemin. Sen mektepke barǵansha mashına da satyp alamyz. Sonan soń sol mashınamen Qazaqstannyń barlyq kórikti jerlerin aralatamyz. Samarqan men Tashkentti kórsetemiz," — deýshi edi-aý balasyna. Endi ne isteıdi? Anasynyń mynaý isi ómir boıy betine shirkeý bolatyn boldy-aý! Ony qazir aldaǵanmen, keıin báribir estimeı me? "Joq.. joq..eń bastysy, qazir janyn jaralamaý. Jáne bes jasar balaǵa ne dep túsindirersiń?! Mamań alysta jumysta deý kerek bolar", — dep sheshti de, bireýdiń úıinde onyń ózin kútip jaýtańdap otyrǵany esine túsip, adymdaı basty. Onyń keleshek ómiriniń bar jaýapkershiligi óziniń moınynda ǵana qalǵanyn ol osy mezet júregi aýyra sezingen.

---