InfoHub Logo

Shartarapqa jaıylyp, shaıqalyp jatqan alyp teńiz aspanǵa kóterilip ketip, qara jerge qaıtadan qara jańbyr bop quıylǵandaı ma dersiń: uıytqyp jel tursa, áýeden sarqyrap sý tógiledi. Almatynyń kóshelerinde avtokólikter júzip júr.

Tańerteń ǵana kún ashyq sıaqty edi. Alataýdyń ıyǵyna qalyqtap kep bir shókim aq maqta bult qondy da, tútilip sozyla bergen. Almatynyń alańsyz jurty aıaqty alshań tastap, jumys oryndaryna jetkenshe shýly qalanyń ústinen aq nóser júgirip ótti. «Kósheniń shańyn basyp, ystyǵyn qaıtartyn boldy», — desken aptapqa qaqtalǵan qala turǵyndary. Endi, mine, tizeden kóterilgen «kól-darıany» keship, úılerine jetýge zar bolyp tur. Bundaıda qoǵamdyq kóliktiń qarasy batady, al qala ishinde jolaýshy tasyp tabys tabatyndar qyzmet aqysyn sharyqtatyp jiberedi. Taksıster. Bul da ózinshe taksıst. Eski «Jıgýlıne» minip alyp, erteli kesh kósheden adam ańdıdy. Birin anda, birin mynda jetkizip salyp, qas qaraıa dińkelep qujyrasyna oralady. Ózi de, kári joldas «Jıgýlıi» de tozyp bitken. Úıde naýqas kempiri jatyr.

Qazir qalada ne kóp, júıtkigen sheteldik jeńil mashına kóp. Julqynǵan jastar. Kólikteri de julqyna júıtkıdi. Júristen qala bastaǵan «Jıgýlıdiń» nápaqasyn olar op-ońaı qaǵyp ketedi. Buǵan buıyratyny sol — ózi qatarly kári-qurtań, balaly áıel, birli-jarym qaltasy juqa stýdent, sarań saýdager. Jáne, bári bunyń qyjalatty jáıin jaqsy biletin bolsa kerek, barar jeriniń jarty qunyn aıtyp shirenedi.

«1-vokzalǵa» — deıdi jolaýshy. Bul basyn shaıqap, 1-vokzaldy alyssynǵan bolady.

— Qansha beresiń?

— Qansha suraısyń?

— 700 teńge bola ma?

— Joq, 500 teńge.

«500 teńge qaı jyrtyǵymdy jamaıdy, biraq, qaıtar jolda bireý-mireý kezdesip qalar, ile ketermin», — dep kelisedi. 1-temirjol vokzalynan túsken soń jolaýshy bútin 10 myń teńge usynady.

— 10 myń teńgeni usaqtap, qaıyrymyn qaıtara almaımyn, shyraǵym.

— Mende usaq bolmaı tur.

— Apyr-aı, á, ámıanyńnyń túbin qarap kórshi, aınalaıyn, maıda-shúıde shyǵatyn shyǵar?

— Shyǵady eken, shal, má, 400 teńge. Basqa joq.

Qart taksıst túnerip kelgen jolymen keri salady.

Aýa raıynyń búgingi kúrt qubylǵanyn, aspannan nóserdiń toqtamaı tógilgenin shal ózinshe jaqsylyqqa joryǵan. «Bundaı kezde Almatynyń astam, tákappar jurty kólik tańdamaıdy, suraǵan baǵańa ońaı kelisedi de, «tarta ber» deıdi. Búgin qaıtkende jolym bolar» dep kúbirleıdi ol jańbyr shaıǵan «Jıgýlıiniń» terezesinen alǵa umsynyp.

Alǵashqy jolaýshy oıdaǵydaı jolyqty. Momyshuly kóshesiniń boıynan otyrǵan jigit «Dostyq» kóshesine deıin 700 teńge bermek bolǵan. Mejeli jerine jetken soń, týra 700 teńgeni alaqanyna salyp, rahmetin aıtyp, túsip qaldy.

«Al endi alyp shahardyń ortalyq kóshesin súzip ótse, 700 teńgeden de artyq aqsha usynatyndar shyǵyp qalýy múmkin. Álde, Dostyqty boılap, tómen quldılap, sosyn, qaıyra órlgeni jón be eken?»

Kári «Jıgýlıdiń» ıesi osy baǵytty qup kórgen. Túnere túıilgen qara sur bulttyń baýrynan saryldap sý tógiledi. «Jańbyr degen jaýatyn edi, mynaý áýeden aǵyp, quıylyp jatyr, shamasy, aspannyń qaısy bir tusy ashylyp, jyrtylyp ketse kerek» dep oılady ol.

Asyqpaı «Jıgýlıimen» quldılap keledi. Qazir anaý aıaldamadaǵylardyń biri emes, birnesheýi kelip esigine jabysary anyq. «Atataı-aı, jetkizip tastashy, aparyp tastashy, suraǵanyńdy bereıin», — deıdi olar. Árıne, bul jetkizip tastaıdy. Aqshanyń sońyna túsip, qunyqqan dáneńesi joq. Tek, áıteýir, qara-qura birdeńe taýyp qaıtsa bolǵany... ólmestiń kúni. Jaraǵan attaı jas kezi emes, búgingi tirliginiń ári-bergisin túgendeı túsip, túbin oılasa, osy bir kásibi durys ta bolǵan sıaqty. Áıtpese, tańy atyp, keshi batyp bolmaıtyn káriliktiń jybyrlaǵan kúnderin qaıtip ótkizer edi...

«Á-á, áne, áne, degendeı-aq boldy, qoldaryn kóterip, janushyryp keledi. Toqtaıyn, ústemaqy, kóldeneń paıda tilep ne qylam, kúndegi baǵamen-aq qajet jerlerine aparyp qoıamyn. Al endi at basyn irkeıin».

Syralǵy dosy — kóne «Jıgýlıdiń» tejegishine tabanyn tiregen. Toqtamady. Tejegishti qansha bassa da toqtaı almady. Shal sonda bir-aq bilgen: aǵyp barady eken. «Jıgýlıdiń» bóksesi burylyp aýnap kete jazdady. Áıtse de Qudaı saqtady, qatty tolqynǵa urynbaı «Jıgýlı» bir alyp emenniń túbine kep tumsyq tiredi. Kóshe jaıylǵan sel kóterilip ketpese, myna emenniń dińi pana bolary anyq. Qarıa Almatyda tasqynnyń qatty bolatynyn burynnan biledi. Eger anaý taýdan qulap aǵatyn ózender ókirip bas kóterse bar ǵoı, buny «Jıgýlıimen» aýnatyp áketýi ábden múmkin.

Sel mashınanyń dóńgelegin, baýyryn soǵyp bıiktep keledi de, terezesin shaıyp keri qaıtady. Aspan kúrkirep, áldebir alyp adamdar taýdan tas domalatyp júrgendeı kútir-kútir etedi. Shal temeki tutatyp kempirin oılaǵan, ile óziniń ókinishpen ótip kele jatqan ómirin de oılap ketti.

Kempiri bunyń qoınyna kempir bop kirgen joq, árıne... Jastyqtyń qamsyz, muńsyz, jaýapsyz kúnderiniń birinde tabysypty. Uzaqqa sozbaı birden bas qurapty, boldy. Jyldar óte syz qabaq, únemi tuldanyp, renjip otyratyn áıelge baılanyp qalǵanyn bir-aq bilgen. Áıeli balaǵy qanap bala da tappady, ne, bunyń basyna erkindik te bermedi. Al bul bedeý qatynnan kete almady. Óıtkeni oǵan jany ashıtyn. Nege ekeni, únemi jany ashyp turatyn. «Ony orta jolda qaldyrsam, opasyzdyq istegen bolamyn» deıtin ózine. Sol úshin únsiz, jym-jyrt ómir súrýge úırendi. Keıin, tipti, eti ólip ketken. Tańqalarlyǵy eńkeıgen shaǵynda, egdelikten qarttyqqa bet burǵanda ózine óziniń jany ashıtyndy shyǵardy. Toq myqynyn oınatyp, bylq-sylq etken bıkeshterdi jetelep, kóshede salqam kúlip bara jatqan jigitterge qyzyǵa, qyzǵana qaraıtyn shal kúrisinip jiberetin. «Ýh, shirkin, jalǵan-aı!» Kúrsingende keýdesin ot qarıdy. Oılap qarasa, ómir osy eken dep, yrǵyn jurttyń ortasynda yryq baǵyp júre beripti. Júrip, júrip kele jatyp, jańbyr sýy shetke shyǵaryp tastaǵan «Jıgýlıi» sıaqty shońqıyp qalǵan túri mynaý...

Shal qunarsyz oılarǵa tizgin berip, esine túsken eski kúnderden esep alyp otyrǵanda, ymyrt úırilip, qas qaraıǵan. Sabalaq aýyr bulttardy aıdap, yzǵyryq jel soǵyp, jańbyrǵa malshynǵan qalany búristirip tastady. Aıaldamalarda adam joq, kóshe júrginshilerden arylyp qalypty.

Myqshyńdap ıterip, jan dalbasamen «Jıgýlın» jolǵa shyǵarǵan. Qasynan jaryǵy kóz qaryqtyrǵan mashınalar dabyl qaǵyp, óte shyǵady.

Shal ıi qanyp, ılenip bitken ámıanynyń ishindegi baryn eseptep keledi. «Keshegiden 1300 teńge qalǵan. Álgindegi — 700 teńge. Sonymen 2000 teńge... ústine 500 teńge qossa jetedi, soǵan qanaǵat».

Tepkilep minýge úırengen kári súıek kók «Jıgýlı» kúrk-kúrk jótelip jolǵa túsken. Shal úıdegi dertti kempirin oılady. «Beıshara, ornynan turyp bir qasyq qara sýyn ishe aldy ma, joq pa?» Kúıi ketken eski qujyrasyn oılap jáne qamyqty: «İrgesinen sý júgirip ketpedi me eken?..»

Kóńili túsi qashqan aspandaı qulazyp, ýaıym jetektegen qarıa úıine asyqqan, kenet, aldaǵy aıaldamada búrisip, dir-dir etken qyzyl kóılekti qyzdy kórip qaldy. Shaldyń kózindegi ot áli sóne qoımaǵan edi. Jolaýshy tasýdy kásip etken tiriliginde ol, janarynyń osy jyltyna shúkirshilik etetin.

Qyzyl kóılekti qyz qol kóterip edi, qasyna baryp bir mashına irkildi. «Áketti-aý» degen bul. Joq, mashına syrǵyp kete bardy, qyz qaldy. Lyp etip oń jaqtan «Folksvagen» shyǵa keldi. «Osymen ketken shyǵar» dedi qyzyly óship bitpegen baǵdarshamǵa qarap qoıyp shal. Baǵasyna kelse almady ma, ol da qyzdy qaldyryp ketti. Júregi ántek jıi qaǵyp, qyzyl kóılekti qyzdyń qasyna taqaǵanda, «Jıgýlınniń» tejegishine aıaq tiregen: «jańbyrǵa milenip, ábden tońdy-aý, baıqus».

— Saına — Domostroıtelnaıa, — dedi qyz aýyzy ıkemge áreń kelip.

— Otyra ǵoı.

Jolda qyz «mashınanyń peshin qosyńyzshy» dep suraǵan. Bul peshtiń qyzýyn joǵary kerneýine jetkize kóterdi. Iek-ıegine tımeı dirildegen boıjetken bir azdan soń shashyn silkip, boıyn tiktep otyrdy. Shal Jeltoqsan kóshesimen qýalap keldi de, Tólebıge túsip, qalanyń eń shýly kóshesi — Saıyndy betke aldy. Mine, Baıtursynov kóshesinen ótti. Qala jaınap, jarqyrap, qalypty tirshiligine qaıta orala bastaǵan sıaqty. Úlken bılbordtyń betindegi jarnamanyń jaryǵy shashyraǵanda, únemi kúńgirttenip turatyn «Jıgýlıdiń» ishin jarqyratyp jiberdi. Qyzdyń boıyna jabysqan kóılegi keýip, qurǵap qalǵan ba, kepken kóılektiń omyraý tusy tebinip alypty. Dertip tur. Al Tólebıdiń Rozybakıevpen qıylysy baǵana basyna ilingen jarnamalardyń bazary ma dersiń, tóńirek túgel jap-jaryq: jarq-jurq etedi, janǵa rahat sıqyrly sáýleler aınala qashyp, jymyńdap shaqyrady. Jańa baıqady: qyz artqy oryndyqtyń týra ortasyna jaıǵasypty, kóıleginiń sholaq etegi túrile túsken...

Shal salon ishindegi aınadan kózin taıdyryp áketip, ózin ıanattaı jóneldi: «Kári tóbet, túrilgen etekti ǵana kórmeı, ashqaraq kóziń ashylyp qalǵan taqymnyń arasyn kezip ketti-aý... Qyzyl kóılek bolǵan soń, áıel balasy qyzyl tiz kıim kıedi ǵoı, sen sony da kórip úlgerdiń, kári azban!»

Kóz oınap, kóńildi buzǵannan keıin shal baısal tabýǵa tyrysyp: «Jastar, osy sender qyzyq sóıleısińder, — dep áńgime bastaǵan, — úzip-julyp, oryssha aralastyryp, byldyrlap ketesińder. Jańa «Saına» dediń. Durysy: «Saıyn kóshesi» ǵoı, aınalaıyn. Saıyn degen aqyn atań bolǵan. «Aıdar, aıdar, aq aıdar» degen aqynnyń óleńin bilesiń be? Bilmeısiń, árıne!»

Sómkesinen taraǵyn alyp taranyp, boıanyp, retke kelip, sándenip otyrǵan qyz úndegen joq. «Jıgýlı» jeldeı esti. Kári keýdege de kenetten jel bitkendeı shal óziniń jelpine sóılep kele jatqanyn bilmedi.

Saıyn men Domonstroıtelnyı kóshesi túıisken tusqa toqtaǵanda qyz shalǵa: — «Sdachańyz bar ma?» — dep 100 dollar usyndy.

— Pálee, — dedi shal qalbalaqtap, — bundaı mol aqshaǵa qaıtaratyn «yzdash» bizdiń qaltada qaıdan bolsyn? Bes júz teńge bolsa, bere sala ǵoı?

— Joq, — dedi qyz salon ishinde bóksesin buryp tastap. Sodan soń saýsaǵynyń arasyna qysqan dollarmen shaldyń moınyn qyttyqtady. — Men teńge ustamaımyn.

— Endi qaıttik? Bolmasa, túse ǵoı, keletin jerińe keldiń. — Shaldyń jańa bir ázirde shaıdaı ashylǵan kóńilin qaıtadan tat basty: eski qujyra, dastarhan shetinde qunjıyp qana otyratyn aýrý kempir. Ámıanynda 2000 teńge. Myna qyz 500 teńge bergende ǵoı, dárisin ala barar edi. Tańerteń bul qalaǵa shyǵarda: «Dárim taýsyldy, dári ala kel» degen edi kempiri. Dárisi dármekhanalarda — 2500 teńge turady.

— Men teńge ustamaımyn, — dedi qyz sózin sabaqtap, — mendeginiń bári dollar.

Qyzdyń dollar qystyrǵan saýsaqtary shaldyń alqymynda oınady. Shal shalqalap kózin jumǵan. Qyz shal otyrǵan oryndyqtyń syrtynan artylyp kep, júregi atqaqtaı soqqan kári keýdeni qushaǵyna aldy. Demi jalyn atady. Úlbirgen súırik saýsaqtar alqymnan tómen ketip, kindiktiń basynan qaıtqanda shal kúndizgi nóser jer álemdi alyp tógilse eken, jańbyr úzilmeı jaýa tússe eken dep tiledi ishinen. Sodan ary qaraı táni balqyp, súıegi jik-jiginen aırylyp, rahat kúıge bólene bergen.

— Sen qaıyrymdy jansyń, — dedi qyz sybyrlap, — eger bul kúná bolsa, saǵan bundaı kúnáǵa batýǵa bolady.

...Dári alýǵa aqshasy jetpegen shal dármekhanaǵa soqpaı úıine qaıtty.

---