InfoHub Logo

Qazaq ádebıeti
Synyp: 9
Sabaqtyń taqyryby: Maqal-mátelder. Jumbaqtar
Sabaqtyń maqsaty:
A) Interaktıvti taqtany paıdalana otyryp maqal - mátelder, jumbaqtar túrlerin, qurylymdyq erekshelikterin meńgerý. Maqal - mátelderdi kúndelikti ómirde qoldana bilý. Olardyń tilimizdegi sózdiń kórki ekenin uǵyndyrý.
Á) Tárbıelik: Maqal - mátelder arqyly oqýshylardy adamgershilikke, otanshyldyqqa, eljandylyqqa, jaqsydan úırenip, jamannan jırenýge tárbıeleý.
B) Damytýshylyq: Oqýshylardy sózdik qoryn, til baılyǵyn arttyrýyna yqpal jasaý. Shyǵarmashylyq jumystar arqyly oılaý qabiletin arttyrý.
Sabaqta qoldanylatyn ádis: túsindirmeli, suraq - jaýap, ınteraktıvti, toptastyrý.
Pán aralyq baılanys: tarıh, qazaq tili
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq
Sabaqtyń tıpi: Jańa sabaqty meńgerý.
Sabaqtyń kórnekiligi. Syzba jumbaqty sýretter. Sózjumbaq.

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý, qorytý.
İ. Suraq - jaýap ádisi arqyly. (oqýshy bir - birine)
1. Halyq aýyz ádebıeti degenimiz ne?
2. Aýyz ádebıetiń jazba ádebıetinen aıyrmashylyǵy nede?
3. Janrdyń neshe túri bar edi?
4. Aýyz ádebıetiniń túrleri qandaı janrlardan turady?
5. Halyq aýyz ádebıetiniń túrleri.
İİ. Turmys - salt jyrlardyń túrlerin toptastyrý.

1. Balanyń dúnıege kelýine baılanysty
2. Úılený saltyna baılanysty
3. Kóńil - kúıdi bildiretin óleń - jyrlar
4. Bata - tilekter

İİİ. Kórinis
İİİ. Jańa sabaq.
İ. Maqal - mátelder týraly jalpy túsinik. Maqal - mátelder, jumbaqtar bir ǵasyrdyń ǵana jemisi emes. Olardyń alǵashqy úlgileri este qalmaǵan erte zamanda týyp, óziniń qalypta sý, damý, ósý prosesinde talaı ǵasyrmen birge jasasqan. Bul jolda ártúrli qoǵamdyq, toptyq ózgeristerge saı ózgerip jańaryp otyrǵan.

İİ. Maqal - mátelder túrleri.
1. Otan, týǵan jer, atameken týraly.
2. Eńbek týraly
3. Erlik batyrlyqqa arnalǵan
4. Yntymaq, birlik, tatýlyqqa arnalǵan
5. Dostyq, joldastyq týraly
6. Oqý, bilim, ónerge arnalǵan
7. Adamgershilikke jáne jaqsy - jaman minezge baılanysty.
8. Otbasyn, ata - anany qadirleý, úlkendi syılaýǵa baılanysty.
9. Tór túlik malǵa, kásipke, eginshilikke baılanysty.

İİİ. Maqal - mátelderdiń qurylymdyq erekshelikteri
A) Maqal - máteldiń ón boıynda poezıaǵa tán jınaqylyq, úndilik, sazdylyq, uıqas, yrǵaqtylyq baıqalady.
Erdiń isi - kelis, ezdiń isi keris
Á) Maqal - mátelderde halyq sózdi barynsha únem degen
Sóz tastap ketip te otyrǵan
«Aqyl - jastan, asyl - tastan» degende «shyǵady» sózi qalyp qoıǵan. Biraq túsip qalǵan sóz ózinen - ózi oıǵa oralyp, ısharamen bilinedi.
«Aǵash tamyrymen, adam dosymen myqty»
B) Maqal - mátelder týra jáne aýyspaly maǵynada qoldanylady.
«Óner aldy, qyzyl til», «Er qanaty - at», «Elin súıgen er bolar»
Aýyspaly maǵynady.
«Qyzym saǵan aıtam, kelinim sen tyńda», «Ne ekseń, sony orasyń»
V) Maqal - mátelderde beıneli kórkem sóz aıshyqtarynyń neler asyly kezdesedi.

V. Jumbaq adamnyń dúnıetaný jolyndaǵy oıynyń, qıalynyń shamasyn bildiredi. Jumbaq - aýyz ádebıetiniń erteden kele jatqan túri. Ol balany jastaıynan qıaldaı bilýge, tabıǵatty, qorshaǵan ortany baqylap, ańǵarympazdyqqa, tapqyrlyqqa baýlýdy kózdeýden týǵan.

Jumbaqtyń taqyryby alýan túrli bolyp keledi.

Jumbaq sheshý
Qobdıyńda qaıyrly
Qazynanyń bári bar
Taýyssań kóz maıyńdy
Qalaǵanyń tabylar (kitap)
Tal basynda túndiksiz otaý (uıa)
Qalqıyp uzyn qulaǵy
Eleńdep ylǵı turady. (qoıan)
Kózińe kórinbeıdi
Qolyńa ilinbeıdi
Biraq - ta qulaǵyńa
Udaıy kúbirleıdi (jel)
Ómirdi ólsheıdi, eshkimnen suramaıdy
Tilińdi almaıdy, tetigin burmaı (saǵat)
On kózi bar ózinde,
On sıfr bar kózinde
Kózine saýsaq salasyń
Jyraqtan habar alasyń (telefon)
Teńizdi shaıqaıdy,
Egisti jaıpaıdy (jel)
Eń bıikke shyǵady
Keshke qaraı buǵady (kún)
Tań qalamyn keıde men
Shalbarymmen jeıdemdi
Túsirdi qaǵazǵa
Ózgertpeı beınemdi (fotoaparat)

Vİİ. Shyǵarmashylyq jumys
Oqýshylar ózderi jumbaq jasyrady.
Vİİİ. «Jalǵasyn tap» maqal - mátel aıtqyzý

«Men bilemin» oıyny
2 oqýshy kezek - kezek maqal aıtady.(2mınýt)

Sabaqty qorytý:
1. Maqal - mátelderdiń taqyryptary qandaı bolady?
2. Maqal - mátelder bizge ne úshin qajet?
3. Maqal - mátelderdiń ózine tán qandaı erekshelikteri bar?
4. Maqal men máteldiń qandaı aıyrmashylyǵy bar?
5. Jumbaqtyń adam ómirindegi orny qandaı?

Úı tapsyrmasy: M. Álimbaev «Órnekti sóz - ortaq qazyna» kitabyn oqý referat jazamyz.
Ózderiń jumbaq qurastyryńdar
Baǵalaý
Maqal-mátelder. Jumbaqtar júkteý