InfoHub Logo

Top: «Jelken» eresek toby
Tárbıeshi: Smaǵul F. T.
Bilim salasy: «Qatynas»
Bólim salasy: Til damytý
Taqyryby: Qysqy kıimder
Sabaqtyń maqsaty: Balalarǵa kıim, kıim túrleri, qysqy kıimder týraly túsinik berý. Qysqy kıimderdi ajyrata bilýge úıretý. Jumbaqtar sheshkizý arqyly oılaý qabiletterin damytý. Sóz tirkesterin, sóılem quratý arqyly sózdik qorlaryn molaıtý. Kıimdi uqypty, taza kıýge tárbıeleý.
Kórnekiligi: Qysqy kıimderdiń sýretteri, qýyrshaq.
Oqý - is áreketiniń barysy:
İ. Kirispe bólim. Balalar búgin bizdiń topqa qonaqtar kelgen eken, ornymyzdan turyp amandasamyz, balalar qonaqtarmen amandasady. Sálemetsizder me? Topqa án áýenimen Mıona keledi. Mıona; Oı, balalar sálemetsizder me? Men qaıda tap boldym. Óz elimnen saıahattap shyǵyp edim, adasyp sizderge tap boldym. Sizderde óte salqyn, aıaz eken. Bizderde kún ystyq bolady. Maǵan kómektesesizder me? Tárbıeshi: Árıne Mıona! Bizge qosh kelipsiz! Bizdiń U. O. Q qatysyp, balalarmen birge otyryńyz. Bizdiń balalar qazirgi ýaqytta qalaı jáne qandaı kıim kıý kerektigin úıretip kómektesedi. Mıona otyrady. - Balalar, men óleń oqyp bereıin, sender óleńniń qaı mezgilge arnalǵanyn aıtyńdar. Shanamen zyrlap jeletin,
Shańǵy, kónkı tebetin.
Aqqala jasap oınaıtyn, - Óleńde qaı mezgil týraly aıtylǵan eken?
- Qys mezgili.
- Durys, qys mezgili.
Suraqtarǵa jaýap alý:
- Qazir jyldyń qaı mezgili? - Qys mezgili. Qysta tabıǵatta qandaı ózgerister bolady? - Qar jaýyp, kún salqyn bolady.
Bizder tońbas úshin ne isteımiz?
Qys mezgilinde qalaı kıinemiz? - Jyly kıimder kıemiz. (Balalar tolyq jaýap beredi).
İİ. Negizgi bólim. Sózdik jumysyn júrgizý. Balalar sizderge búgin jumbaq jasyrsam, sheshýge daıynsyzdar ma?
Jumbaqtar: Aýzy bireý, bes qudyq,
Qysty kúni boılatam,
Beseýine bes quryq.
Jaýaby: (Qolǵap)
Kúni boıy júrgizedi,
Úıge de kirgizedi.
Biraq, ózi izetti,
Bosaǵada qalyp
Shyǵýymdy kútedi. Jaýaby: (Aıaq kıim)
İshi - egis,
Syrty - tegis.
Jaýaby: ( Ton)
Keregesi tyrtyq, ýyǵy qysqa,
Kerek bolǵan úı eken bizdiń tusqa.
Otarǵa mal aıdasam, jolǵa shyqsam,
Úıimdi tigip júrem jazda, qysta.
Jaýaby:(Bórik)
Balalardyń jaýaby: Qysta qalyń ton kıemiz. Bórik - ań terisinen tigiledi. Aıaq kıim qysta kıseń jyly. Ájem maǵan arnap qolǵap toqydy. Jaraısyńdar balalar! Demonstrasıalyq quralmen jumys. - Balalar búgin kıimder týraly áńgimeleıtin bolamyz.
- Myna sýretke qarap áńgime quraıyq. Balalardyń jaýaby: Aıbol basyna baýly qulaqshyn, onyń ústinde qyzyl kúrtesi, qolynda ádemi qolǵaby, Aıbol aıaǵyna jyly etigin kıgen. Mysaly: Aıshanyń moıynoraǵyshy ádemi, Aısha ústine jyly ton kıgen, Aıshanyń aıaǵynda jyly baıpaǵy bar. Jaraısyńdar balalar!
Sózjumbaq; «Sýyqta ne kıemiz?» Sóılemdi tolyqtyryp aıtqyzý. Berilgen sýretpen sóılem qurastyrý. Balalar sýyqta ne kıemiz? Mysaly; Qysta qolymyzǵa qolǵap kıemiz. Qysta jyly, basymyzǵa qulaqshyn, kıý kerek. Qysta jyly, ústimizge ton, kıý kerek. Qysta jyly, aıaǵymyzǵa aıaq - kıim, kıý kerek.
Balalar endi Mnemo kestemen jumys jasaıyq.
Mnemo keste:
Maqsaty: Suraq – jaýap arqyly sýretke qarap, sıpattama bere otyryp, baılanystyryp sóıleýge úıretý.
Mysaly: Balalar bas kıim sýreti. Mynaý ne? Bas kıim. Bas kıim neden toqylǵan? Bas kıim jipten toqylǵan. Bas kıimniń tóbesinde nesi bar? Bas kıimniń pampony nemese shashaǵy bar Bas kıimniń pishini qandaı? Bas kıimniń pishini domalaq. Bas kıimniń nege uqsaıdy? Bas kıim dopqa uqsaıdy. Ol qandaı? Bas kıimdi kıseń jumsaq, jyly. Bas kıimniń túsi qandaı? Bas kıim túrli tústi. Bas kıim kimge arnap toqylǵan?. Bas kıim er balaǵa arnap toqylǵan. Bas kıimdi qaı mezgilde kıemiz? Qys mezgilinde dalaǵa júgiremin men kıip alyp.
Mnemo keste: Mysaly; ton
1. Mynaý ne? Ton
2. Tonnyń túsi qandaı? Tonnyń túsi qońyr
3. Tonnyń kólemi qandaı? Tonnyń kólemi úlken
4. Ton neden jasalǵan? Ton teriden jasalǵan
5. Qaı mezgilde kıemiz? Tondy qys mezgilinde kıemiz
6. Ton kimderge arnalǵan? Kıim qyz balaǵa arnalǵan Jaraısyńdar balalar! Boıymyzdy endi sergitip alaıyq.
Sergitý sáti: Tońsa bizdiń qolymyz,
Qolǵapty kıip alamyz.
Sart - sart – sart,
Shapalaqty soǵamyz.
Tońsa bizdiń aıaǵymyz,
Etikti kıip alamyz.
Top – top – top,
Topyldatyp bıleımiz. Endi balalar Mıonamen qyzyqty oıyn oınasaq. «Qysta qalaı kıiný kerek?» dıdaktıkalyq oıyny. Sharty: kıimderdiń qaısysyn er balaǵa, qaısysyn qyz balaǵa kıgizýge bolatyndyǵy aıtylady.
Sóılem qurap úırený.
1. Qýyrshaqqa qyz balanyń kıimin retimen kıindirý. Balalardan suraý durys kıindirgenin.
2. Qýyrshaqqa at qoıyp sóılem quraý. Balalardyń jaýaby; Araı butyna jyly gamajyn, ústine jyly ton, aıaǵyna etigin, basyna bas - kıim, moıyna moıyn oraǵysh, qolyna qolǵabyn kıgen. Araı qysqy serýenge daıyn.
3. Qýyrshaqqa er balanyń kıimin retimen kıindirý ( Mıonany qatystyrý. )
4. Mıona kıindirgen kıimniń durys eken, balalardan suraý jáne sóılem quratý. Aıbar butyna (aıaǵyna ) shalbaryn, ústine jyly ton, aıaǵyna etigin, basyna qulaqshyn, moıyna moıynoraǵysh, qolyna qolǵabyn, kıgen. Aıbar qysqy serýenge daıyn Tárbıeshi qol kóterip, áńgime quraýǵa qyzyǵýshylyq tanytqan balalardyń báriniń oıyn tyńdaıdy. Jaqsy áńgime quraǵan balany maqtaıdy.
- Balalar, sender quraǵan áńgimeleriń maǵan unady, ózderińe unady ma? Balalar endi ózimizdiń sheberligimizdi kórsetip, Mıonaǵa arnap kıim jasap bereıik. ( Mıonany qatystyrý. )
Shyǵarmashylyq jumys: ( Tuzben jumys) Jaı saz áýenimen balalar jumysyn jasaıdy.
Qysqy kıimderdiń bólikterin qurastyrý: ton, qolǵap, malaqaı, etik, moıyn oraǵysh.,
Kıimderdi toptap aıtqyzý.
Malaqaı, qulaqshyn – bas kıimder. Baıpaq, kebis, pıma - aıaqkıimder. Tynys alý jattyǵýy: «Qolǵap» ( Mıonany qatystyrý. ) Balalar jasaǵan jumystarymyzdy qaraıyq, bizde qysqy kıimder úlgisi shyqqan eken, osy kıimderimizdi qonaǵymyzǵa syılaıyq. Mıona; Oı, balalar rahmet qandaı ádemi, men sizderden kóp nárse úırendim. Meniń de endi qaıtýym kerek. Meniń de senderge ákelgen syıym bar. Saý bolyńdar.
İİ. Oqý is - áreketin qorytyndylaý.
– Balalar sizderge búgingi U. O. Q unady ma? Bizge kim qonaqqa keldi? Mıona Mıona qandaı kómek surady? Saıahattap júrgende adasyp qalǵan, ol tońyp qalǵan. Ol nelikten jeńil kıingen? Óıtkeni olarda únemi ystyq bolady. Al bizder oǵan kómektese aldyq pa? Ia Qys mezgilinde qandaı kıim kıýge bolatynyn túsindire aldyq pa? Ia Qys mezgilinde qandaı kıimder kıýge bolady eken? Kıimderdi ataý. ( balalardyń jaýabyn kútesiń )
Jaraısyńdar balalar, men senderge rızamyn. Kez kelgen ýaqytta kómek suraǵan jandarǵa kómektesip júreıik!
Barlyǵymyz U. O. Q óte belsene qatystyńdar, men senderdi maqtan etem! Endeshe kelgen qonaqtarmen qoshtasaıyq. U. O. Q aıaqtaıyq.