Avtorlyq baǵdarlama "Balalar úıi tárbıelenýshileriniń otbasylyq qundylyqtarǵa degen jaǵymdy kózqarastaryn qalyptastyrý"
Avtorlyq baǵdarlama "Balalar úıi tárbıelenýshileriniń otbasylyq qundylyqtarǵa degen jaǵymdy kózqarastaryn qalyptastyrý".
Baǵdarlamanyń maqsaty men mindetteri:
1. Tárbıelenýshilerde azamattyq ustanym jáne patrıottyq sanany, quqyqtyq jáne áleýmettik mádenıetti qalyptastyrý;
2. Ónegeli qasıetterge tárbıeleý: rýhanı tazalyq, ar - ojdan, adaldyq, batyldyq, ózin - ózi ustaı bilý, shynshyldyq, meıirimdilik, senim, qarapaıymdylyq, tózimdilik;
3. Otbasylyq qarym - qatynastyń erekshelikteri men qundylyqtary jaıly úırenip bilý úshin jaǵdaı jasaý;
4. Uly adamdardyń, ustazdar men qatarlastarynyń otbasylyq qarym - qatynastarynan úlgili tájirıbe alýǵa jaǵdaı jasaý;
5. Den saýlyǵyn jetildirýge jáne nyǵaıtýǵa, salaýatty ómir súrýge umtylýyna jaǵdaı jasaý, nashaqorlyqqa, maskúnemdikke, qoǵamǵa jat minez - qulyqqa keri kózqarasqa tárbıeleý.
Baǵdarlamanyń qysqasha mazmuny Baǵdarlama 3 baǵyt boıynsha jumys isteıdi.
1. Balalarmen jumys.
2. Pedagogıkalyq ujymmen jumys.
3. Ata - analarmen jumys
Túsinikteme hat.
Balalar úıindegi otbasy tárbıesiniń jaǵdaıy – tárbıe máselesiniń eń mańyzdy ózekti jáne kúrdeli prosesiniń biri.
Otbasy - adamdyqtyń alǵashqy álippesiniń negizin qalaıtyn balanyń altyn besigi jáne balanyń azamat bolyp ósýiniń negizi bolyp tabylady. Otbasy jaǵdaıynda balanyń oıy, usynysy, áleýmettik rólge qatysty: ákesi, anasy, dosy, kórshisi jáne t. b. qalyptasady. Balalar úıinde tárbıelenýshilerdiń birshama bóligi beıimdelgen otbasylardan kelgen. Balalar úıinde ósip, tárbıelenetin balalarǵa qaraǵanda, ata - anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalardyń jaǵdaıy qıynyraq bolyp keledi. Sebebi, olar óz betinshe ómir saltyn qurastyrady. Áleýmettik qatynastar júıesinde, balanyń otbasylyq tárbıesi boıynsha jumystardy qosa alǵanda jáne áleýmettik rólderdiń keshenin meńgerýin qamtamasyz etý úshin arnaıy pedagogıkalyq jumystar júrgizilýi tıis.
Balalar úıinde túrli jaǵdaılardan kelgen balalar tárbıelenedi. Eshqashan ata - ana qamqorlyǵyn kórmegen balalar da bar. Bul jaǵdaıda tek qorshaǵan adamdar ǵana áser etedi: tárbıeshiler jáne t. b. Al, ata - analary qaıtys bolǵan balalarda otbasyna degen jaqsy qarym - qatynastar saqtalyp qalady jáne janama otbasy músheleriniń úlgisine qarap aldyǵa umtylýǵa tyrysydy. Sondaı – aq, ata - analary tiri balalardyń úshinshi toby bar. Iaǵnı, áli kúnge deıin otbasymen áser etken áleýmettik jetim balalar kiredi.
Osyndaı jaǵdaılardy balalar, balany tárbıeleý úshin qorshaǵan orta men otbasylardyń ómir súrý kúrdeliligin túsinedi. Biraq sonymen qatar, ata - anasy baryna qaramastan, belgili bir dárejede olarǵa degen umtylysty, súıispenshilikti ata - analarynyń minez - qulqy úshin negizdi izdeıtin erekshe jaǵdaılar týdyrady, sondaı – aq, qorshaǵan adamdar týraly burmalanǵan áser qalyptastyrýǵa múmkindik beretin nárse izdeıdi. Otbasynda bolatyn qıyn jaǵdaılarǵa qaramastan, olar túsinispeýshilikpen qaraýǵa tyrysady jáne jaqyn adamdardyń baryna sezimmen qaraıdy.
Otbasyda beriletin qýanysh pen tárbıeni eshqandaı tárbıeshiler bere almaıdy. Osyǵan baılanysty otbasynyń bolmaýyna qaramastan, balanyń áleýmettik turǵydan damý múmkindigin aıyrmaý kerek jáne pedagogıkalyq quraldardy izdestirý qajet. Internat tıpindegi mekemelerde jumys jasaıtyn muǵalimder otbasylyq áleýmettik rólin ıgerýge múmkindik beretin jumyspen qamtylǵan. Sonymen birge, balalardyń otbasyǵa degen burmalanǵan kózqarasy ózgermeý kerek.
Bul «otbasylyq» oıyn emes jáne otbasynyń uqsastyǵyn týdyrmaıdy, biraq qamqorlyq, yntymaqtastyq, qoldaý jáne ózara jaýapkershilik qarym - qatynasy, osy mekemede balanyń áleýmetin qalyptastyrýdy qamtamasyz etý týraly basty sharty bolýy kerek.
Balalar úıinde balany damytý men tárbıeleý jónindegi memlekettik baǵdarlama ázirge joq.
Kóptegen balalar úıleri balalardy kásibı daıarlaýǵa baǵyttalǵan baǵdarlamalarmen aınalysady. Balalarǵa tolyq balalyq shaǵy bar ómirdi berý úshin, balalar úıleri osyndaı mańyzdy jaǵdaı jasaý men aınalysady. Otbasyndaǵy qalypty jaǵdaıdy, adamdar arasyndaǵy qarym - qatynasty, otbasylyq ómirdiń problemalary týraly bilý jáne kúndelikti ómirdi jalǵastyrý úshin úı sharýashylyǵyna, bolashaqta kezdesetin barlyq problemalarǵa daıyn bolýy kerek.
Ata - anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan Shyǵys Qazaqstan oblysy, Semeı qalasyndaǵy KMM « № 8 balalar úıinde» tájirbıe negizinde «Balalar úıi tárbıelenýshileriniń otbasylyq qundylyqtarǵa degen jaǵymdy kóz - qarastaryn qalyptastyrý»atty baǵdarlama ázirlendi.
Bul baǵdarlama balalardy jan - jaqty damytýǵa, tárbıeleýge, sondaı - aq balalar úıinde qurylǵan otbasylardy táýelsiz ómirge daıyndyqty qamtamasyz etedi. Mundaı otbasylar 15 – 20 baladan quralǵan.
Baǵdarlama uzaq merzimge paıdalanýǵa arnalǵan. Balalar úıinde tárbıelenetinderdiń naqty nemen aınalysatyndary tolyq kórsetilgen (baǵdarlama mazmuny balany damytý men tárbıeleýdiń barlyq aspektilerin qamtıdy) balalar úıinde qurylǵan otbasymen táýelsiz ómirge daıyndyǵy jáne t. b.
«Meniń úıim» baǵdarlamasy bes teorıalyq jáne praktıkalyq baǵyttardan turady:
«Otbasy jáne onyń fýnksıalary»;
«Otbasynyń rýhanı - adamgershilik negizderi»;
«Otbasyndaǵy otbasylyq jumys»;
«Otbasy jáne búdjet úıi»;
«Jeke tulǵanyń ózin - ózi jetildirýi».
Ár baǵyttyń teorıalyq jáne praktıkalyq zertteýlerdiń taqyryptary
ázirlendi jáne baǵdarlamany iske asyrýdyń búkil kezeńinde júzege asyrylady. Baǵdarlamany iske asyrý tetigi usynylǵan (máselelerdi ǵana emes, olardy qalaı sheshýge bolatyndyǵy kórsetilgen).
Baǵdarlama sıkldik bolyp tabylady. Kishkentaı balalarǵa qarapaıym túrde úıretilse, eresek balalarǵa tereńirek úıretiledi.
Baǵdarlama sıkly kúnderi kúntizbelik jylmen belgilenedi. Baǵdarlamanyń baǵyttary boıynsha, aptasyna bir ret ótkiziledi.
«Jeke tulǵanyń ózin - ózi jetildirý» baǵyty G. K. Selevkonyń atynan negizdelgen «Jeke tulǵanyń ózin - ózi jetildirýi» baǵyty balalardyń jas ereksheligine sáıkes júrgiziledi.
Baǵdarlamadan bólek «ABC Kitchen», «Úıdegi adam», «Qolóner sheberi» sıaqty qosymsha kýrstar qurastyrylǵan. Bul sabaqtardyń maqsaty - úı sharýashylyǵynyń belgili bir túrin basqarý úshin qajetti egjeı - tegjeıli, tereń bilim berý jáne daǵdylardy qalyptastyrýdy úıretedi.
Baǵdarlama kelesi ádisterden quralady: ıllústratıvti, reprodýktıvti, aýyzsha, evrıstıkalyq, tájirıbelik.
Baǵdarlama barysynda oqýshylardy jeke jáne toptyq túrde oqytýǵa bolady.
Oqýshylarmen jumys jasaý barysynda kelesi ádister men jumys túrleri júrgizilgen:
Arnaıy uıymdastyrylǵan synyptar:
Muǵalimniń áńgimeleri;
Otbasy, otbasylyq qarym - qatynas týraly maqal - máteldermen jumys isteý;
otbasylyq kórsetkishteri;
naqty taqyryp boıynsha jaǵdaıdy taldaý;
daýdy talqylaý;
jýrnaldy talqylaý;
otbasylyq ústelde sóılesý;
fılmderdi kórsetý;
naqty taqyryp boıynsha ótinishter kórmesi;
praktıkalyq sabaqtar;
qoljazbalyq otbasylyq gazet qurý;
balaǵa berilgen taqyryp boıynsha jazý;
«Ermıtaj» úıi (belgili bir taqyrypqa syzbalar nemese bólmelerdi bezendirýge arnalǵan qolóner buıymdary men aınalysý jáne t. b.);
otbasymen birge fılmder kórý t. b;
qoljazbalyq jýrnaldy tirkeý (aqsaqaldar oılap tapqan balalarǵa arnalǵan ertegiler).
Otbasylyq saparlar, ekskýrsıalar qurý.
Ár túrli salalardaǵy qyzyqty tulǵalarmen kezdesýler.
Tańdalǵan taqyryp boıynsha otbasylyq keshter.
Otbasymen kóńildi ýaqyt ótkizý (konkýrstar, vıktorınalar, ánder, ertegiler qoıylymy, poezıa oqýy jáne t. b.)
Otbasylyq oıyndar.
Saýalnamalar, testter júrgizý.
Otbasylyq demalys ýaqyty.
II. BAǴDARLAMANYŃ ÁDİSTEMELİK NEGİZDERİ
Baǵdarlamanyń ádistemelik negizderi:
«Ideı «prırodosoobraznostı vospıtanıa... kak garmonıchno vozdeıst - výıýshego na ým, serdse ı rýký ı vyzyvaıýshego stremlenıe k sovershenstvý ı sovershenstvovanıý chelovecheskıh sıl» (G. Pestalossı);
«Nravstvennogo obrazovanıa» kak «otmeny prınýjdenıa» (S. I. Gessen);
«pedagogıcheskogo prosesa kak ýsovershenstvovanıa lıchnostı» (P. F. Kapterev) ı dr.;
«Osnovnye ıdeı teorıı semeınogo vospıtanıa» (T. A. Markovoı), rodıtelstva (I. Kon), «Deıatelnostı deteı v seme» (G. N. Grıshınoı, D. O. Dzıntare);
«Osnovy ıdeı semeınogo vospıtanıa» (N. K. Krýpskoı, P. P. Blonskogo, A. S. Makarenko, V. A Sýhomlınskogo, Sh. A. Amonashvılı);
«Polojenıa pedagogıkı samorazvıtıa o harakterıstıkah, strýktýre,
osobennostáh stanovlenıa prosesov samorazvıtıa lıchnostı» (L. N. Kýlıkova, G. K. Selevko),
«Konsepsıa gýmanısıcheskıh vospıtatelnyh sıstem» (L. N. Novıkova, N. L. Selıvanova, E. E. Stepanov ı dr.);
«Svobodnogo vospıtanıa» kak sodeıstvıa samorazvıtıý ı formırovanıý tvorcheskoı lıchnostı - ındıvıdýalnostı» (K. N. Ventsel);
«Osnovnye polojenıa sınergetıcheskogo podhoda, rassmatrıvaemye v kontekste problematıkı pedagogıcheskıh ıavlenıı ı pozvoláúshıe ývıdet fe - nomen vospıtatelnoı sıstemy kak neravnovesnoı, nelıneınoı, ımeıýsheı «zo¬ny neopredelennostı - neýporádochennostı» s opredelennostú v parametrah porádka» (A. Vengerov, I. A. Eaın, E. N. Knázeva, SP. Kýrdúmov, I. Prıgojıı, G. Haken ı dr.).
Baǵdarlama Shyǵys Qazaqstan oblysy, Semeı qalasy, KMM «№8 balalar úıindegi jumysqa negizdelgen.
III. BAǴDARLAMANYŃ MAQSATY MEN MİNDETTERİ
Baǵdarlamanyń negizgi maqsattary:
Oqýshylardy áleýmettendirýge, olardyń otbasyndaǵy áleýmettik rólderin ıgerýge járdemdesý.
Balalar men jasóspirimderdiń jetkilikti genderlik sáıkestigin kótermeleý ilgeriletý
Jastardy tolyq otbasylyq ómirge daıyndaý.
Baǵdarlamanyń praktıkalyq tapsyrmalary:
Árbir jasóspirimniń otbasylyq qarym - qatynas mádenıetin bilýine kómektesý.
Áleýmettik beıimdilikti belsendirý jáne damytý.
Baǵdarlamaǵa qatysýshylardyń ómir súrýine jáne jeke damýyna qolaıly jaǵdaılar jasaý.
Oqýshylardyń moraldyq - estetıkalyq mádenıetin kóterý, olardy salaýatty ómir salty mádenıetine tárbıeleý.
Jataqhananyń bilim berý normalary men erejeleri ózara árekettesýi.
Qolaısyz áleýmettik - bilim berý ortasynan shyqqan balalar men jasóspirimderge jaqyn arada áleýmettik - psıhologıalyq komek kórsetý.
IV. BAǴDARLAMANY JÚZEGE ASYRATYN PRINSIPTER
Júıelik prınsıp – qorshaǵan ortanyń bıologıalyq, áleýmettik - psıhologıalyq, medısınalyq, pedagogıkalyq faktorlardyń áser etýi.
Gýmanısik kózqaras qaǵıdaty - balaǵa súıispenshilik pen syılastyq kórsetý, onyń jeke basyn qurmetteý, meıirimdilik tanytý, ony túsiný, muǵalimder men balalar arasyndaǵy yntymaqtastyqty ornatý.
Ujymdyq shyǵarmashylyq qyzmettiń qaǵıdasy – belgili bir ujymnyń birigip shyǵarmashylyq tájirbıelerdi iske asyrýy, ıaǵnı,
bul tásil árbir balaǵa shyǵarmashylyq, uıymdyq, zıatkerlik, praktıkalyq jalpy jumysqa óz úlesin qosýyna múmkindik beredi.
Jeke tulǵanyń prınsıpi - árbir balanyń jeke qabiletterin kórsetý múmkindigi aıqyndalady.
Shyǵarmashylyq áleýetti damytý - adamnyń óz oılaýyn jańa talaptarǵa sanaly baǵyttaı alýynyń, ony jańa mindetterdi sheshýge jáne ómirdiń jańa sharttaryna beıimdeı alýdyń jalpy qabileti jáne olar kez kelgen qyzmette, onyń ishinde básekelestikte ózin - ózi tanytýǵa qabiletti.
Demokratıalyq yntymaqtastyq qaǵıdaty - birlesken qyzmetti júzege asyrý barysynda balalardyń quqyqtary men bostandyqtarynyń teńdigi men birlesken basqarý múmkindikterin qamtamasyz etý negizinde júzege asyrylady.
Tańdaý erkindigi jáne qoljetimdilik qaǵıdaty - Jeke tulǵany damytý úshin qyzmetti tańdaý erkindigin aıtady. Árbir balaǵa ártúrli ortalyqtardaǵy sabaqtar arqyly, is - sharalarǵa qatysý toptyq jáne jalpy isterdi tańdaýǵa múmkindik beredi.
№8 otbasylyq úlgidegi balalar úıiniń tárbıeshesi: A. S. Ermýhambetova
Avtorlyq baǵdarlama "Balalar úıi tárbıelenýshileriniń otbasylyq qundylyqtarǵa degen jaǵymdy kózqarastaryn qalyptastyrý". júkteý
Baǵdarlamanyń maqsaty men mindetteri:
1. Tárbıelenýshilerde azamattyq ustanym jáne patrıottyq sanany, quqyqtyq jáne áleýmettik mádenıetti qalyptastyrý;
2. Ónegeli qasıetterge tárbıeleý: rýhanı tazalyq, ar - ojdan, adaldyq, batyldyq, ózin - ózi ustaı bilý, shynshyldyq, meıirimdilik, senim, qarapaıymdylyq, tózimdilik;
3. Otbasylyq qarym - qatynastyń erekshelikteri men qundylyqtary jaıly úırenip bilý úshin jaǵdaı jasaý;
4. Uly adamdardyń, ustazdar men qatarlastarynyń otbasylyq qarym - qatynastarynan úlgili tájirıbe alýǵa jaǵdaı jasaý;
5. Den saýlyǵyn jetildirýge jáne nyǵaıtýǵa, salaýatty ómir súrýge umtylýyna jaǵdaı jasaý, nashaqorlyqqa, maskúnemdikke, qoǵamǵa jat minez - qulyqqa keri kózqarasqa tárbıeleý.
Baǵdarlamanyń qysqasha mazmuny Baǵdarlama 3 baǵyt boıynsha jumys isteıdi.
1. Balalarmen jumys.
2. Pedagogıkalyq ujymmen jumys.
3. Ata - analarmen jumys
Túsinikteme hat.
Balalar úıindegi otbasy tárbıesiniń jaǵdaıy – tárbıe máselesiniń eń mańyzdy ózekti jáne kúrdeli prosesiniń biri.
Otbasy - adamdyqtyń alǵashqy álippesiniń negizin qalaıtyn balanyń altyn besigi jáne balanyń azamat bolyp ósýiniń negizi bolyp tabylady. Otbasy jaǵdaıynda balanyń oıy, usynysy, áleýmettik rólge qatysty: ákesi, anasy, dosy, kórshisi jáne t. b. qalyptasady. Balalar úıinde tárbıelenýshilerdiń birshama bóligi beıimdelgen otbasylardan kelgen. Balalar úıinde ósip, tárbıelenetin balalarǵa qaraǵanda, ata - anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalardyń jaǵdaıy qıynyraq bolyp keledi. Sebebi, olar óz betinshe ómir saltyn qurastyrady. Áleýmettik qatynastar júıesinde, balanyń otbasylyq tárbıesi boıynsha jumystardy qosa alǵanda jáne áleýmettik rólderdiń keshenin meńgerýin qamtamasyz etý úshin arnaıy pedagogıkalyq jumystar júrgizilýi tıis.
Balalar úıinde túrli jaǵdaılardan kelgen balalar tárbıelenedi. Eshqashan ata - ana qamqorlyǵyn kórmegen balalar da bar. Bul jaǵdaıda tek qorshaǵan adamdar ǵana áser etedi: tárbıeshiler jáne t. b. Al, ata - analary qaıtys bolǵan balalarda otbasyna degen jaqsy qarym - qatynastar saqtalyp qalady jáne janama otbasy músheleriniń úlgisine qarap aldyǵa umtylýǵa tyrysydy. Sondaı – aq, ata - analary tiri balalardyń úshinshi toby bar. Iaǵnı, áli kúnge deıin otbasymen áser etken áleýmettik jetim balalar kiredi.
Osyndaı jaǵdaılardy balalar, balany tárbıeleý úshin qorshaǵan orta men otbasylardyń ómir súrý kúrdeliligin túsinedi. Biraq sonymen qatar, ata - anasy baryna qaramastan, belgili bir dárejede olarǵa degen umtylysty, súıispenshilikti ata - analarynyń minez - qulqy úshin negizdi izdeıtin erekshe jaǵdaılar týdyrady, sondaı – aq, qorshaǵan adamdar týraly burmalanǵan áser qalyptastyrýǵa múmkindik beretin nárse izdeıdi. Otbasynda bolatyn qıyn jaǵdaılarǵa qaramastan, olar túsinispeýshilikpen qaraýǵa tyrysady jáne jaqyn adamdardyń baryna sezimmen qaraıdy.
Otbasyda beriletin qýanysh pen tárbıeni eshqandaı tárbıeshiler bere almaıdy. Osyǵan baılanysty otbasynyń bolmaýyna qaramastan, balanyń áleýmettik turǵydan damý múmkindigin aıyrmaý kerek jáne pedagogıkalyq quraldardy izdestirý qajet. Internat tıpindegi mekemelerde jumys jasaıtyn muǵalimder otbasylyq áleýmettik rólin ıgerýge múmkindik beretin jumyspen qamtylǵan. Sonymen birge, balalardyń otbasyǵa degen burmalanǵan kózqarasy ózgermeý kerek.
Bul «otbasylyq» oıyn emes jáne otbasynyń uqsastyǵyn týdyrmaıdy, biraq qamqorlyq, yntymaqtastyq, qoldaý jáne ózara jaýapkershilik qarym - qatynasy, osy mekemede balanyń áleýmetin qalyptastyrýdy qamtamasyz etý týraly basty sharty bolýy kerek.
Balalar úıinde balany damytý men tárbıeleý jónindegi memlekettik baǵdarlama ázirge joq.
Kóptegen balalar úıleri balalardy kásibı daıarlaýǵa baǵyttalǵan baǵdarlamalarmen aınalysady. Balalarǵa tolyq balalyq shaǵy bar ómirdi berý úshin, balalar úıleri osyndaı mańyzdy jaǵdaı jasaý men aınalysady. Otbasyndaǵy qalypty jaǵdaıdy, adamdar arasyndaǵy qarym - qatynasty, otbasylyq ómirdiń problemalary týraly bilý jáne kúndelikti ómirdi jalǵastyrý úshin úı sharýashylyǵyna, bolashaqta kezdesetin barlyq problemalarǵa daıyn bolýy kerek.
Ata - anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan Shyǵys Qazaqstan oblysy, Semeı qalasyndaǵy KMM « № 8 balalar úıinde» tájirbıe negizinde «Balalar úıi tárbıelenýshileriniń otbasylyq qundylyqtarǵa degen jaǵymdy kóz - qarastaryn qalyptastyrý»atty baǵdarlama ázirlendi.
Bul baǵdarlama balalardy jan - jaqty damytýǵa, tárbıeleýge, sondaı - aq balalar úıinde qurylǵan otbasylardy táýelsiz ómirge daıyndyqty qamtamasyz etedi. Mundaı otbasylar 15 – 20 baladan quralǵan.
Baǵdarlama uzaq merzimge paıdalanýǵa arnalǵan. Balalar úıinde tárbıelenetinderdiń naqty nemen aınalysatyndary tolyq kórsetilgen (baǵdarlama mazmuny balany damytý men tárbıeleýdiń barlyq aspektilerin qamtıdy) balalar úıinde qurylǵan otbasymen táýelsiz ómirge daıyndyǵy jáne t. b.
«Meniń úıim» baǵdarlamasy bes teorıalyq jáne praktıkalyq baǵyttardan turady:
«Otbasy jáne onyń fýnksıalary»;
«Otbasynyń rýhanı - adamgershilik negizderi»;
«Otbasyndaǵy otbasylyq jumys»;
«Otbasy jáne búdjet úıi»;
«Jeke tulǵanyń ózin - ózi jetildirýi».
Ár baǵyttyń teorıalyq jáne praktıkalyq zertteýlerdiń taqyryptary
ázirlendi jáne baǵdarlamany iske asyrýdyń búkil kezeńinde júzege asyrylady. Baǵdarlamany iske asyrý tetigi usynylǵan (máselelerdi ǵana emes, olardy qalaı sheshýge bolatyndyǵy kórsetilgen).
Baǵdarlama sıkldik bolyp tabylady. Kishkentaı balalarǵa qarapaıym túrde úıretilse, eresek balalarǵa tereńirek úıretiledi.
Baǵdarlama sıkly kúnderi kúntizbelik jylmen belgilenedi. Baǵdarlamanyń baǵyttary boıynsha, aptasyna bir ret ótkiziledi.
«Jeke tulǵanyń ózin - ózi jetildirý» baǵyty G. K. Selevkonyń atynan negizdelgen «Jeke tulǵanyń ózin - ózi jetildirýi» baǵyty balalardyń jas ereksheligine sáıkes júrgiziledi.
Baǵdarlamadan bólek «ABC Kitchen», «Úıdegi adam», «Qolóner sheberi» sıaqty qosymsha kýrstar qurastyrylǵan. Bul sabaqtardyń maqsaty - úı sharýashylyǵynyń belgili bir túrin basqarý úshin qajetti egjeı - tegjeıli, tereń bilim berý jáne daǵdylardy qalyptastyrýdy úıretedi.
Baǵdarlama kelesi ádisterden quralady: ıllústratıvti, reprodýktıvti, aýyzsha, evrıstıkalyq, tájirıbelik.
Baǵdarlama barysynda oqýshylardy jeke jáne toptyq túrde oqytýǵa bolady.
Oqýshylarmen jumys jasaý barysynda kelesi ádister men jumys túrleri júrgizilgen:
Arnaıy uıymdastyrylǵan synyptar:
Muǵalimniń áńgimeleri;
Otbasy, otbasylyq qarym - qatynas týraly maqal - máteldermen jumys isteý;
otbasylyq kórsetkishteri;
naqty taqyryp boıynsha jaǵdaıdy taldaý;
daýdy talqylaý;
jýrnaldy talqylaý;
otbasylyq ústelde sóılesý;
fılmderdi kórsetý;
naqty taqyryp boıynsha ótinishter kórmesi;
praktıkalyq sabaqtar;
qoljazbalyq otbasylyq gazet qurý;
balaǵa berilgen taqyryp boıynsha jazý;
«Ermıtaj» úıi (belgili bir taqyrypqa syzbalar nemese bólmelerdi bezendirýge arnalǵan qolóner buıymdary men aınalysý jáne t. b.);
otbasymen birge fılmder kórý t. b;
qoljazbalyq jýrnaldy tirkeý (aqsaqaldar oılap tapqan balalarǵa arnalǵan ertegiler).
Otbasylyq saparlar, ekskýrsıalar qurý.
Ár túrli salalardaǵy qyzyqty tulǵalarmen kezdesýler.
Tańdalǵan taqyryp boıynsha otbasylyq keshter.
Otbasymen kóńildi ýaqyt ótkizý (konkýrstar, vıktorınalar, ánder, ertegiler qoıylymy, poezıa oqýy jáne t. b.)
Otbasylyq oıyndar.
Saýalnamalar, testter júrgizý.
Otbasylyq demalys ýaqyty.
II. BAǴDARLAMANYŃ ÁDİSTEMELİK NEGİZDERİ
Baǵdarlamanyń ádistemelik negizderi:
«Ideı «prırodosoobraznostı vospıtanıa... kak garmonıchno vozdeıst - výıýshego na ým, serdse ı rýký ı vyzyvaıýshego stremlenıe k sovershenstvý ı sovershenstvovanıý chelovecheskıh sıl» (G. Pestalossı);
«Nravstvennogo obrazovanıa» kak «otmeny prınýjdenıa» (S. I. Gessen);
«pedagogıcheskogo prosesa kak ýsovershenstvovanıa lıchnostı» (P. F. Kapterev) ı dr.;
«Osnovnye ıdeı teorıı semeınogo vospıtanıa» (T. A. Markovoı), rodıtelstva (I. Kon), «Deıatelnostı deteı v seme» (G. N. Grıshınoı, D. O. Dzıntare);
«Osnovy ıdeı semeınogo vospıtanıa» (N. K. Krýpskoı, P. P. Blonskogo, A. S. Makarenko, V. A Sýhomlınskogo, Sh. A. Amonashvılı);
«Polojenıa pedagogıkı samorazvıtıa o harakterıstıkah, strýktýre,
osobennostáh stanovlenıa prosesov samorazvıtıa lıchnostı» (L. N. Kýlıkova, G. K. Selevko),
«Konsepsıa gýmanısıcheskıh vospıtatelnyh sıstem» (L. N. Novıkova, N. L. Selıvanova, E. E. Stepanov ı dr.);
«Svobodnogo vospıtanıa» kak sodeıstvıa samorazvıtıý ı formırovanıý tvorcheskoı lıchnostı - ındıvıdýalnostı» (K. N. Ventsel);
«Osnovnye polojenıa sınergetıcheskogo podhoda, rassmatrıvaemye v kontekste problematıkı pedagogıcheskıh ıavlenıı ı pozvoláúshıe ývıdet fe - nomen vospıtatelnoı sıstemy kak neravnovesnoı, nelıneınoı, ımeıýsheı «zo¬ny neopredelennostı - neýporádochennostı» s opredelennostú v parametrah porádka» (A. Vengerov, I. A. Eaın, E. N. Knázeva, SP. Kýrdúmov, I. Prıgojıı, G. Haken ı dr.).
Baǵdarlama Shyǵys Qazaqstan oblysy, Semeı qalasy, KMM «№8 balalar úıindegi jumysqa negizdelgen.
III. BAǴDARLAMANYŃ MAQSATY MEN MİNDETTERİ
Baǵdarlamanyń negizgi maqsattary:
Oqýshylardy áleýmettendirýge, olardyń otbasyndaǵy áleýmettik rólderin ıgerýge járdemdesý.
Balalar men jasóspirimderdiń jetkilikti genderlik sáıkestigin kótermeleý ilgeriletý
Jastardy tolyq otbasylyq ómirge daıyndaý.
Baǵdarlamanyń praktıkalyq tapsyrmalary:
Árbir jasóspirimniń otbasylyq qarym - qatynas mádenıetin bilýine kómektesý.
Áleýmettik beıimdilikti belsendirý jáne damytý.
Baǵdarlamaǵa qatysýshylardyń ómir súrýine jáne jeke damýyna qolaıly jaǵdaılar jasaý.
Oqýshylardyń moraldyq - estetıkalyq mádenıetin kóterý, olardy salaýatty ómir salty mádenıetine tárbıeleý.
Jataqhananyń bilim berý normalary men erejeleri ózara árekettesýi.
Qolaısyz áleýmettik - bilim berý ortasynan shyqqan balalar men jasóspirimderge jaqyn arada áleýmettik - psıhologıalyq komek kórsetý.
IV. BAǴDARLAMANY JÚZEGE ASYRATYN PRINSIPTER
Júıelik prınsıp – qorshaǵan ortanyń bıologıalyq, áleýmettik - psıhologıalyq, medısınalyq, pedagogıkalyq faktorlardyń áser etýi.
Gýmanısik kózqaras qaǵıdaty - balaǵa súıispenshilik pen syılastyq kórsetý, onyń jeke basyn qurmetteý, meıirimdilik tanytý, ony túsiný, muǵalimder men balalar arasyndaǵy yntymaqtastyqty ornatý.
Ujymdyq shyǵarmashylyq qyzmettiń qaǵıdasy – belgili bir ujymnyń birigip shyǵarmashylyq tájirbıelerdi iske asyrýy, ıaǵnı,
bul tásil árbir balaǵa shyǵarmashylyq, uıymdyq, zıatkerlik, praktıkalyq jalpy jumysqa óz úlesin qosýyna múmkindik beredi.
Jeke tulǵanyń prınsıpi - árbir balanyń jeke qabiletterin kórsetý múmkindigi aıqyndalady.
Shyǵarmashylyq áleýetti damytý - adamnyń óz oılaýyn jańa talaptarǵa sanaly baǵyttaı alýynyń, ony jańa mindetterdi sheshýge jáne ómirdiń jańa sharttaryna beıimdeı alýdyń jalpy qabileti jáne olar kez kelgen qyzmette, onyń ishinde básekelestikte ózin - ózi tanytýǵa qabiletti.
Demokratıalyq yntymaqtastyq qaǵıdaty - birlesken qyzmetti júzege asyrý barysynda balalardyń quqyqtary men bostandyqtarynyń teńdigi men birlesken basqarý múmkindikterin qamtamasyz etý negizinde júzege asyrylady.
Tańdaý erkindigi jáne qoljetimdilik qaǵıdaty - Jeke tulǵany damytý úshin qyzmetti tańdaý erkindigin aıtady. Árbir balaǵa ártúrli ortalyqtardaǵy sabaqtar arqyly, is - sharalarǵa qatysý toptyq jáne jalpy isterdi tańdaýǵa múmkindik beredi.
№8 otbasylyq úlgidegi balalar úıiniń tárbıeshesi: A. S. Ermýhambetova
Avtorlyq baǵdarlama "Balalar úıi tárbıelenýshileriniń otbasylyq qundylyqtarǵa degen jaǵymdy kózqarastaryn qalyptastyrý". júkteý
You Might Also Like
