InfoHub Logo

Sabaqtyń leksıkalyq taqyryby: Salaýatty ómir salty
Sabaqtyń gramatıkalyq taqyryby: Qos sózder.
Sabaqtyń maqsaty: Bilimdilik: Densaýlyq negizderi týraly bilimderin tolyqtyryp, qalyptastyrý. Densaýlyq týraly maqal - máteldermen jumys jasaý arqyly aýyz ádebıetimen baılanystyrý. Qos sóz týraly bilimderin tolyqtyrý.
Damytýshylyq: Oılaý, este saqtaý, kórý qabiletterin damytý, oı túıindeýge, óz betimen izdenýge úıretý, olardyń tanymdyq jáne shyǵarmashylyq ıkemdilikterin damytý. Baılanystyryp sóıleý tilin damytý. Oı - órisin keńeıtý.
Tárbıelik: Sportqa degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyra otyryp, salaýatty ómir saltyna baýlý;
Sabaqtyń túri: panoramalyq sabaq
Sabaqtyń ádisteri: suraq - jaýap ádisi, trenıń, oıyn elementteri, tyńdalym, sóılesim, jazylym, oqylym.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, beınematerıal, slaıd, jumys dápteri, qosymsha zattar.

Sabaqtyń barysy:
a) Uıymdastyrý kezeńi
á) Tyńdaýshylarmen sálemdesý.
I. Psıhologıalyq jaǵdaıat. Tanysý.
Muǵalimniń sózi
Psıhologıalyq trenıń
Sózjumbaqty sheshý
1. Fýtbol oıynynyń negizgi quraly.
2. Tazalyq saqtaý týraly ǵylymdy ne deıdi?
3. As atasy...
4. Adamǵa eń kerekti sýsynnyń biri.
5. Adamǵa ne jetpegende ómir súre almaıdy?
6. Zaýyttardyń murjasynan qandaı zattar aýaǵa taraıdy?
7. Qandaı taǵamda fosfor kóp?
8. Adamnyń jarty ómiri nemen ótedi?
9. Saýlyq negizi....

Densaýlyq – degen negizgi sóz shyqty. Densaýlyqty saqtaý úshin ne isteý kerek?
Búgingi bizdiń taqyryp: Salaýatty ómir salty
Qazaq halqy «Denniń saýlyǵy – bastyń baılyǵy» - dep tegin aıtpaǵan. Elbasynyń Qazaqstan halqyna joldaýynda kórsetilgen ózekti máseleleriniń biri – salaýatty ómir súrý, ony nasıhattaý máselesi.

İİ. Jańa sózdermen tanystyrý
salaýatty ómir salty - zdorovyı obraz jıznı
zıandy ádetter - vrednye prıvychkı
turmystyq jaǵdaı - bytovye ýslovıa
ekologıalyq qolaısyzdyq - ekologıcheskıe neýdobstva
sarapshylar - eksperty
derek - fakt
qorshaǵan orta - okrýjaıýshaıa sreda
áserin tıgizedi - okazyvaet vlıanıe
mán bermeý - ne obrashat vnımanıe
ókiný - sojalet

Tapsyrma: Jańa sózdermen jumys
Berilgen sóılemderdi qajetti sózdermen tolyqtyryńyzdar.
1. Halyqtyń... jaqsaryp qaldy.( turmystyq jaǵdaıy)
2. Ózen, kólderdiń lastanýy tabıǵatqa keri.......( áserin tıgizedi)
3. Azamat, sen bul... qaıdan aldyń?(derekterdi).
4. Men osy jasaǵan is - áreketime qatty....(ókinemin)
5. Densaýlyqty saqtaý úshin......... ustanǵan jón. (salaýatty ómir saltyn)
6.... aıtýy boıynsha, áli biraz ýaqyt kerek. (sarapshylar).

İİİ. Oqylym.
1 - tapsyrma. Mátindi abzas boıynsha oqytý.
«Birinshi baılyq - densaýlyq» deımiz, sondyqtan ár adam óz densaýlyǵyna kóńil bólýi qajet. Biraq osy sózdi aıtqanymyzben, kóp mán bermeımiz. Aıtylǵan sátte esimizge túsedi, qulaǵymyzǵa jaǵady. Kelisemiz. Sonan soń ózimiz umytyp ketemiz. Sóıtip kúnderdiń kúninde aýyryp qalyp ókinemiz de, emhanadan em, dárihanadan dári - dármek izdeımiz. Biraq adam ómirinde barlyǵy da oılaǵandaı bola bermeıdi, sondyqtan dárigerdiń de kómegine súıenemiz.
«Deni saý adam - tabıǵattyń eń qymbat jemisi» dep tegin aıtylmaǵan. Turmystyq jaǵdaı, tirshilik deńgeıiniń quldyraýy jáne ekologıalyq qolaısyzdyq – bári de densaýlyqqa keri áserin tıgizedi. Árbir adam dene tárbıesimen aınalysýǵa, durys tamaqtanýǵa mindetti. Sonymen birge durys uıyqtaýǵa ádettený kerek. Zıandy áreketterden aýlaq bolyp, tazalyq sharalaryn saqtaý kerek. Taza aýada demalýǵa, qala syrtyna jıi - jıi shyǵýǵa jáne kóńil - kúıimizdi kóterińki ustaýǵa tyrysýymyz kerek.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy sarapshylarynyń deregi boıynsha halyq densaýlyǵynyń 49 - 50 % ómir saltyna, ıaǵnı adamnyń óz densaýlyǵyna qalaı qaraıtynyna táýeldi, 17 - 20 % qorshaǵan orta erekshelikterine baılanysty.

1) árbir abzastyń negizgi mazmunyn ashý
2) Mátin ishinen maqaldardy tabý.
3) «Sýretter sóıleıdi» tapsyrmasy: berilgen sýretterdi mátindegi tıisti sóılemdermen sáıkestendirý.
4) Mátindegi asty syzylǵan sózdermen jumys.

Mátindegi qaı sóılem myna sýretterge sáıkes keledi?
Gramatıkalyq taqyryp: Qos sózder.
Qos sózder eki sózdiń qosarlanýy nemese qaıtalanýy arqyly jasalady. Olar defıs arqyly jazylady.
Mysaly: Bul dárihana kúndiz - túni ashyq, táýlik boıy jumys isteıdi.

IV. Jazylym. Gramatıkalyq tapsyrmalar.
1. Eki baǵandaǵy sózderdiń jubyn taýyp qos sóz jasańyz.

1. em - A. erkin
2. jemis – Á. dom
3. kúni - B. jıdek
4. emin - V. túni

2. Sóılem ishinen qos sózderdi taýyp, tynys belgisin qoıyńyz.
1. Astana kóshelerinde ersili qarsyly kólikter aǵylyp jatyr.
2. Túngi Astana túrli tústi shamdarymen alystan kóz tartady.
3. Astanaǵa qysy jazy shetel qonaqtary keledi.
4. Astanada jıi jıi forýmdar, konferensıalar ótedi.
(Oqytýshy: Sóılemniń ishinde qandaı sóz qaıtalanady? Astana qalasy týraly ne bilesińder? Bıyl Otanymyzdyń júregi, Táýelsizdigimizdiń tiregi Astana qalasyna 20 jyl. Osyǵan oraı osy tapsyrma oryndaldy).
Sergitý sáti: Fleshmob. «Alǵa, Qazaqstan!»
Oıyn. Maqaldy jalǵastyryńyz.
1. Densaýlyq –.....................
2. Aýyryp em izdegenshe,.............................
3. Salaýatty ómir –........................
4. Shynyqsań...........................
5. Tazalyq................
(kóterińki kóńil, shymyr bolarsyń, saýlyq negizi, zor baılyq, aýyrmaýdyń jolyn izde)

IV. Tyńdalym. Beınefılm. Berilgen test tapsyrmalaryn oryndaý.
1. Negizgi aqparatty kórsetińiz
A) Adamnyń densaýlyǵy V) Adamnyń kásibi
S) Adamnyń bilimi D) Adamnyń otbasy
2. Suraqqa durys jaýapty tabyńyz.
Oqjetpes shıpajaıynyń ashylǵanyna qansha ýaqyt boldy?
A) bir ǵasyr V) on jyl
S) jarty ǵasyr D) jıyrma bes jyl

3. Sóılemdi mátin mazmunyna saı tolyqtyryńyz.
Bolashaqta saýyqtyrý sharalaryna....... engizý kózdelip otyr.
A) radonoterapıany V) gımnastıka men velosportty
S) tynys alý gımnastıkasyn D) velosportty
4. Mátinniń basty tirek sózderin anyqtańyz.
A) ádetter, tártip, emshara V) zıandy ádetter, maqsat
D) densaýlyq, radon, tártip S) shıpajaı, saýyqtyrý, emshara

V. Sabaqty qorytyndylaý. Sóılesim.
Muǵalim: Uly oıshyl Sokratqa kezińde mynadaı suraq qoıypty: «Adamǵa ómirde ne qymbat baılyq pa, álde ataq pa?». Sonda Sokrat «Baılyq ta, ataq ta, dańq ta adamdy shyn baqytty ete almaıdy. Al, sizder qalaı oılaısyzdar, adamǵa shyn baqytty bolý úshin ne qajet?
Densaýlyqty saqtaý úshin siz ne isteısiz? Bir sóılemmen jaýap berińizder.
Iaǵnı adam baqytty bolý úshin oǵan densaýlyq kerek, al densaýlyqtyń kepili salaýattylyq. «Tirshiliktiń negizi – salaýatty bolashaq» dep búgingi sabaǵymyzdy aıaqtaımyz.

Aqmola oblysy, Býrabaı aýdany
Tilderdi oqytý ortalyǵynyń oqytýshysy
Mashırova Anar Qalymjanqyzy

Qos sózder, Salaýatty ómir salty. júkteý