InfoHub Logo

Ádebıettik oqý
Sabaqtyń taqyryby: Shegirtke men Qumyrsqa. I. A. Krylov
Sabaqtyń maqsaty: mysal mazmunyn túsindirý, ıdeıalyq ustanymyndaǵy avtordyń oıyna ózinshe oı qosý arqyly pikir bildirýge múmkindik jasaý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Oqýlyq, ınteraktıvti taqta, avtor sýreti, ómirbaıany.

Kútiletin nátıjeler: mysaldaǵy jándikterdiń minez - qulyqtary arqyly adam boıyndaǵy jaqsy – jaman qasıetterdi tanyp, baǵa berýdi úırený. Avtor týraly maǵlumat berý.
Júıeli is - áreket nátıjesi: mysaldy taldaý arqyly mazmunyn áserli jetkize bilý daǵdylaryn damytý. Oqýshylardyń shyǵarmashylyq qýatyn shyńdaý.
Tulǵalyq nátıje: eńbeksúıgishtikke, eńbekti baǵalaı bilýge, jaqsy qasıetterge tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: basty keıipkerlerdiń sýretteri, osy mysaldyń negizinde túsirilgen múltfılm osy mysaldyń kitaby.

Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi.
Úı tapsyrmasyn tıanaqtap ótý
1. Qyzyǵýshylyqty oıatý.

Jumbaq sheshý:
Eki basty judyryqtaı,
Ortasy qyldyryqtaı (qumyrsqa)

At basty,
Arqar múıizdi,
Bóri keýdeli,
Bóken sandy,
Qos qanatty,
Qumyrsqa izdi,
Bota tirsekti. (Shegirtke)

- Keıipkeri jan - janýar bolatyn shyǵarmanyń túrin qalaı aıtamyz?
- Mysal degenimiz ne?
- Mysal – adamnyń jaǵymsyz qasıetterin, minez - qulqyn jan - janýarlardyń is - áreketimen sýrettep jazǵan shyǵarmanyń bir túri.
- Mysal arqyly boıymyzdaǵy jaman qasıetterden arylýǵa, jaqsylyqqa umtylýymyz kerek.
- Ózimiz oqyǵan qandaı mysaldardy esterińe túsire alasyńdar?
- Al búgingi mysalymyz ne týraly bolatynyn ańǵara aldyńdar ma?
- Endeshe, biz búgin, I. Krylovtan Abaıdyń aýdarmasy «shegirtke men qumyrsqa» mysalyn oqımyz. Aldymen asosıasıa ádisin qurý arqyly avtormen tanysyp alaıyq: «Shegirtke men qumyrsqa» mysalynyń avtory Krylov Ivan Andreıvıch 1796 jyly 2 aqpanda Máskeýde týylǵan. 1844 jyly, 21 qarashada Sank - Peterbýrg qalasynda dúnıeden ozǵan. Saterık Ulty orys Jazýshy - aýdarmashy. Aqyn - jazýshy

1. Aýdarmashy, aqyn A. Qunanbaev týraly. Hronologıalyq kestemen jumys. 1845 jyly Shyǵys Qazaqstan oblysy, Abaı aýdanynda Shyńǵys taýynda dúnıege kelgen. Ákesi Qunanbaı Qara sózderi bar. Óleń jınaqtary bar. Birneshe ánderi bar. 1904 jyly dúnıeden ótken.

2. Maǵynany taný
Mysaldy mánerlep oqyp berý.
Sózdik jumys
Suraqtar:
- Qumyrsqanyń ornynda bolsań, sen ne ister ediń?
Juptas, oılan, toptas, ortaǵa sal
- Keıipkerlerdiń qaısysy unady. Nelikten?
- Shegirtke jazdy qalaı ótkizdi? Oqyp berińder.
- Qys túsisimen shegirtkeniń ómiri qalaı ózgerdi?
- Kimnen kómek surady? Qumyrsqaǵa qandaı ótinish aıtty?
- Sender Shegirtkeni aıaısyńdar ma? Jaýabyńdy túsindir.
- I. A. Krylov osy mysalmen bizge ne aıtqysy keldi?
- Shegirtke men qumyrsqa mysalynda kimderdiń áreketterin, baıqaýymyzǵa bolady ma?
- Shegirtke men qumyrsqa beıneleri adamdardyń qasıetterin kórip, baıqaýymyzǵa bolady ma?
- Bizdiń ortamyzda nemese ómirde senderge sondaı adamdar kezdesti me?

Sahnalyq kóriniske daıyndyq júrgizý. Ol úshin oqýshylarǵa shegirtke men qumyrsqanyń kıimin gazet qıyndylarynan qoldaryna tek stepler berý arqyly (tehnıkalyq qaýipsizdik erejesin mindetti túrde eskertý) tigýdi usyný.
Oqýshylardyń jumysta qanshalyqty uıymshyl atqaratynyn, top basshynyń jumysyn, top músheleriniń tapsyrmany tyńǵylyqty oryndaýyn qadaǵalap, bas kóz bolý.
Oqýshylardyń jumysyn tamashalaý.

Sergitý sáti:
Uzyn murtty qumyrsqa,
Kele jatty jumysqa
Dopty qoıdym aldyna,
Oń jaǵyna qarady
Sol jaǵyna qarady,
Taý eken dep oılady.

Sabaqty bekitý.
Qumyrsqa men shegirtke týraly maǵlumat berý
Qumyrsqa(Formicidae) – jarǵaqqanattylarotrádynyń bir tuqymdasy. Qumyrsqa Jer sharynda keńinen taralǵan, tek Qıyr Soltústikte jáne Antarktıdada ǵana kezdespeıdi. Qumyrsqanyń 10 myńdaı túri bar. Olardyń kópshilik túrleri tropıktik aımaqtarda kezdesedi.

Qumyrsqalardyń adam densaýlyǵyna paıdasyn kóp halyqtar erte kezderden - aq bilgen. Aıaǵy aýyratyndar keı jaǵdaılarda qumyrsqa ıleýine aıaǵyn salyp qumyrsqaǵa shaqtyrǵan. Mysaly, Qytaıda budan 5 myń jyl buryn jazylǵan “Byń Saý Gań Mý” kitabynda qumyrsqanyń qasıeti týraly qyzyqty derekter keltirilgen. Qumyrsqa denesinde 70-ten astam mıkroelement, 20-dan astam amın qyshqyly, vıtamınder bar. Qazirgi kezde Qytaıda qumyrsqadan asa baǵaly azyqtyq, dárilik qasıeti bar preparattar daıyndalady. Qumyrsqalarǵa júrgizilgen zertteýler nátıjesinde olardyń juqpaly aýrýlarmen aýyrmaıtyndyǵy anyqtalǵan. Qumyrsqadan alynatyn dáriler býyn aýrýlaryn, qant dıabetin emdeýde, qan qysymyn retteýde qoldanylady.

Ártúrli tuqymdastarǵa jatatyn kóptegen ósimdiktermen qorektenetin zıankes jándikterdi «kóp qorektiler» dep ataıdy. Olardyń ishinde aýyl sharýashylyǵy daqyldaryna eń qaýiptileri — shegirtkeler, shekshekter. Tik qanatty nasekomdar otrádynyń bir otrád tarmaǵyn quraıtyn shegirtkelerdiń Qazaqstanda 200 - den astam túrleri kezdesedi. Biraq solardyń ishinde onshaqty túri ǵana qaýipti zıankester sanatyna jatady.

3. Oıtolǵaý
Dáptermen jumys. Shegirtkeni qıynshylyqtan qutqarýǵa kómektes.
4. Sabaqty qorytyndylaý
5. Úıge tapsyrma. Mysaldy jattaý, sýretin salý.