Quziretti tulǵa qalyptastyrýda synyp jetekshileriniń zamanaýı tehnologıalardy qoldanýy
Quziretti tulǵa qalyptastyrýda synyp jetekshileriniń zamanaýı tehnologıalardy qoldanýy. (prezentasıasymen)
Jańa bilim berý tehnologıasynyń ustanymdary – oqytýdy izgilendirý, ózdiginen damıtyn, durys sheshim qabyldaı alatyn, ózin - ózi jetildirip, ósirýshi, tárbıeleýshi, tulǵa qalyptastyrý bolyp tabylady.
Bastaýysh synyp oqýshylaryn jan - jaqty damytyp, tulǵa etip tárbıeleıtin, olardyń múddesin qorǵaıtyn, ulttyq jáne azamattyq qundylyqtardy boıyna darytqan rýhanı deńgeıi bıik, isker, jańashyldyqqa ózin - ózi beıimdep, damyta alatyn, oı - órisi keń, talapty da talantty, adamgershilikti qurym - qatynasqa daıyn, ómirlik belsendiligi qalyptasqan tulǵa retinde qarastyratyn – sol bastaýysh synyp muǵalimi.
«Bilim nári – bastaýyshtan» demekshi, bastaýysh mektepte bergen bilim úzdiksiz bilim berý júıesiniń alǵashqy baspaldaǵy ekenin eskere otyryp oqýshylarǵa belgili bir kólemdegi bilim, bilik, daǵdylardy meńgertý, tabıǵat, qoǵam týraly tanymyn qalyptastyrý, adamgershilik qaǵıdalarǵa tárbıeleý – búgingi kúnniń basty talaby.
Tárbıe isinde basqalardyń jeke basynyn ónegesi de óte zor qyzmet atqarady. Ertede Rım fılosofy Seneke «Adamdy aqyl aıtýmen qaıyrymdylyqqa tárbıeleý qıyn. Jeke bastyń úlgisimen tárbıeleý áldeqaıda ońaı» - degen eken. Mundaı qasıet bizdiń ultymyzdan da baıqaýǵa bolady. Máselen, biz ustaz bola tursaq ta, ózimizge jaqsy jaǵynan unaǵan ustazdarǵa elikteımiz.
Tárbıe saǵattaryn ótkizý úshin kúni buryn ár balaǵa jattamaq, jumbaq, maqaldar taratyp, keıbir balalarǵa án aıtqyzyp, bı bıletip kelemiz. Osyndaı jumys túrleri balalardy jalyqtyryp jibermese eken degen oı týyndaıdy. Sondyqtan tárbıe saǵattaryna da jańa tehnologıany kirgizip, ózgesheleý etip ótkizsek, balalardyń oılaý qabileti, shyǵarmashylyq qasıetteri jáne ár balanyń boıyndaǵy ózindik erekshelikteri baıqalyp, ár balany jeke tulǵa retinde tanyp, onymen jumys isteý áldeqaıda jeńilder me edi.
Keıingi eki - úsh jyl ishinde jańa tehnologıany paıdalana otyryp, oqý men tárbıe máselesin tyǵyz baılanystyra otyryp túrli tárbıe saǵattaryn ótkizip kelemin. Bul tárbıe saǵattarynyń burynǵy tárbıe saǵattarynan erekshelikteri bar.
1. Tárbıe saǵattaryn kúni buryn daıyndaýǵa bolmaıtyndyǵy
2. Tárbıe saǵatynyń ne jaıly ekenin oqýshylardyń ózi sabaq sońynda qorytyndylap aıtýy.
3. Oqyǵan - bilgenin joldastarynyń aldynda, kópshilik aldynda kórsete bilýi
4. Kópshilikpen birge ne jalǵyz ózi sheshim qabyldaýyna múmkindik týǵyzýy
5. Pikir talastyra bilýi, durys suraq qoıyp úırenýi
6. Ár balanyń sheberligin (kórinis kórsetý, sýret salý, qoleńbek), ıaǵnı boıyndaǵy jaqsy qasıetterin kórsete bilýi
7. Óz joldastarymen, úlkenmen, t. b. qarym - qatynastaryn qalyptastyra bilýi.
Osyndaı talaptardy qalyptastyrý barysynda 2 - synyp oqýshylarmen «Adam jáne tabıǵat» degen taqyrypta tárbıe saǵatyn ótkizdim.
Maqsaty:
1) balalardyń tabıǵat týraly túsinigin anyqtaý, jandy, jansyz bolýyn dáleldetý, tabıǵattyń adam ómiri úshin qajettiniń bárin beretinin, sondyqtan tabıǵatty súıý, ony qorǵaý kerektigin ózderi baqylaı otyryp qorytyndy shyǵarý;
2) adamnyń jaqsy, jaman, bilimdi, tártipti, aqyldy bolyp kezdesetinin, óz pikirlerin aıtyp, sheshim qabyldaýyna, salystyrýǵa túrli tapsyrmalardy oryndatý;
3) jeke, toppen, juppen qalaı, qaıtip jumys isteıtinderin zerttep baqylaý.
Paıdalanylatyn materıal
1. Plakatta aspan jáne jer betin beınelegen sýret. Jeke - jeke japsyrýǵa arnalǵan sýretter: taý, ózen, aǵash, janýarlar, qustar, kıiz úı, ata jáne áje.
2. Juptyq, toptyq. Jeke jumystarǵa arnalǵan kártishkeler, sqemalar.
3. Taza paraq pen túrli qaryndashtar.
4. Úntaspaǵa jazylǵan án shýmaǵy.
Barysy.
Uıymdastyrý.
Balalarǵa aq paraq qaǵaz taratylyp, jumys barysynda qajet bolǵan kezde paıdalanylatyndaryń eskerttim.
- Balalar, taqtadaǵy ilýli sýretten jyldyń qaı mezgilin kórip otyrsyzdar?
- Jaz mezgili.
- Ony qaıdan baıqadyńdar?
- Ashyq aspan jáne jerdegi shópterdiń jasyl ekendiginen.
- Aspan men jerdi ne dep aıtamyz?
- Tabıǵat deımiz.
- Durys. Endeshe, balalar, meniń bastaǵan jumysyma sender kómektesedi degen úmittemin.
Jazda baryp ózenniń jaǵasyna bógeldim. Kim aıtady, kánekı, men ol jerde ne kórdim?
Jaýaptar: Taý, ózen, aǵash, qus, gúl t. b. (Aıtqan sózderine qatysty plakatqa kórgenderin japsyryp otyrady.)
Jazda taýǵa órmelep,
Sharshap talaı bógeldim.
Jan - jaǵyma men kenet
Qarap edim, ne kórdim?
Jaýaptar: kún, bult, qustar, elik, tas t. b. (taǵy da japsyrady.)
- Tabıǵattyń qaı túrin kórip otyrsyńdar?
Jaýap: Tiri tabıǵat, óli tabıǵat.
Doppen jumys. Dopty ár balaǵa laqtyryp «Tiri tabıǵat» desem tirini, «Óli tabıǵat» desem ólini ataý kerek ekenin eskerttim.
- Tabıǵatqa arnap án shýmaǵyn jazǵan uly adam kim edi?
- Abaı Qunanbaıuly.
- Án sabaǵynda jattaǵan ánniń aty qalaı?
- «Jelsiz túnde jaryq aı»
(Ándi bári oryndaıdy, ánniń yrǵaǵymen, qımyl - qozǵalys jasalýyna bolatynyn eskerttim).
- Balalar, aldaryńdaǵy qaǵazǵa tabıǵat, onyń túrlerin sqema túrinde kórsetińdershi.
(Tirige adam, janýar, ósimdik, ólige kún, aı, juldyz, taý, tas, sý ekendigin ajyratady).
1. Ár top sqema boıynsha áńgimelep, suraqtarǵa jaýap beredi.
2. Jaýap bererde top ishinen bir bala ne bári jeke - jeke aıtýǵa bolatynyn eskertý.
3. Qosymsha jumbaq, maqal aıtýyna bolatynyn eskertý.
Toptyń jumysyn birden sátti oryndalǵanyn aıyp nemese qatelesken jeri bolsa basqa toptarmen aqyldasyp, durys sheshimin aıtqyzýdy qalyptastyrdy...
- Sońy. Tabıǵatsyz adam ómir súre almaıdy. Endeshe, jerdiń, tabıǵattyń ıesi myna sender. Tabıǵatty qorǵaýymyz kerek. Tabıǵatty qorǵaý – óz Otanymyzdy saqtaý degen sóz.
«Bilim men tárbıe» egiz. Onyń negizi bastaýysh mektepte qalanady. Tárbıesiz berilgen bilim oqýshylardy izgilikten taıdyryp, jaýyzdyqqa, ozbyrlyqqa, ózimshildikke, óktemdikke jeteleıdi. Sondyqtan árbir ustaz, ata – ana balalardyń júregine izgilikti uıalatýdy, ulttyq ónegeni, ónerdi úıretýdi umytpaý kerek.
Oqyta otyryp tárbıeleý – burynnan qalyptasqan ádis - tásildiń biri. Jýrnal betterinen san túrli keremet, ashyq tárbıe saǵattarynyń úlgisin oqyp, úırenip, is - tájirıbelerdi óz synyptarymyzda qaıtalap, óńdep ótkizýdi ádetke aınaldyrdyq.
- Qoryta aıtqanda, eger ár synyp jetekshi tárbıe saǵattaryn zamanaýı tehnologıalardy qoldaný arqyly túrlendirip ótkizip otyrsa, jan - jaqty damyǵan quziretti tulǵa qalyptastyrary sózsiz.
Jańa bilim berý tehnologıasynyń ustanymdary – oqytýdy izgilendirý, ózdiginen damıtyn, durys sheshim qabyldaı alatyn, ózin - ózi jetildirip, ósirýshi, tárbıeleýshi, tulǵa qalyptastyrý bolyp tabylady.
Bastaýysh synyp oqýshylaryn jan - jaqty damytyp, tulǵa etip tárbıeleıtin, olardyń múddesin qorǵaıtyn, ulttyq jáne azamattyq qundylyqtardy boıyna darytqan rýhanı deńgeıi bıik, isker, jańashyldyqqa ózin - ózi beıimdep, damyta alatyn, oı - órisi keń, talapty da talantty, adamgershilikti qurym - qatynasqa daıyn, ómirlik belsendiligi qalyptasqan tulǵa retinde qarastyratyn – sol bastaýysh synyp muǵalimi.
«Bilim nári – bastaýyshtan» demekshi, bastaýysh mektepte bergen bilim úzdiksiz bilim berý júıesiniń alǵashqy baspaldaǵy ekenin eskere otyryp oqýshylarǵa belgili bir kólemdegi bilim, bilik, daǵdylardy meńgertý, tabıǵat, qoǵam týraly tanymyn qalyptastyrý, adamgershilik qaǵıdalarǵa tárbıeleý – búgingi kúnniń basty talaby.
Tárbıe isinde basqalardyń jeke basynyn ónegesi de óte zor qyzmet atqarady. Ertede Rım fılosofy Seneke «Adamdy aqyl aıtýmen qaıyrymdylyqqa tárbıeleý qıyn. Jeke bastyń úlgisimen tárbıeleý áldeqaıda ońaı» - degen eken. Mundaı qasıet bizdiń ultymyzdan da baıqaýǵa bolady. Máselen, biz ustaz bola tursaq ta, ózimizge jaqsy jaǵynan unaǵan ustazdarǵa elikteımiz.
Tárbıe saǵattaryn ótkizý úshin kúni buryn ár balaǵa jattamaq, jumbaq, maqaldar taratyp, keıbir balalarǵa án aıtqyzyp, bı bıletip kelemiz. Osyndaı jumys túrleri balalardy jalyqtyryp jibermese eken degen oı týyndaıdy. Sondyqtan tárbıe saǵattaryna da jańa tehnologıany kirgizip, ózgesheleý etip ótkizsek, balalardyń oılaý qabileti, shyǵarmashylyq qasıetteri jáne ár balanyń boıyndaǵy ózindik erekshelikteri baıqalyp, ár balany jeke tulǵa retinde tanyp, onymen jumys isteý áldeqaıda jeńilder me edi.
Keıingi eki - úsh jyl ishinde jańa tehnologıany paıdalana otyryp, oqý men tárbıe máselesin tyǵyz baılanystyra otyryp túrli tárbıe saǵattaryn ótkizip kelemin. Bul tárbıe saǵattarynyń burynǵy tárbıe saǵattarynan erekshelikteri bar.
1. Tárbıe saǵattaryn kúni buryn daıyndaýǵa bolmaıtyndyǵy
2. Tárbıe saǵatynyń ne jaıly ekenin oqýshylardyń ózi sabaq sońynda qorytyndylap aıtýy.
3. Oqyǵan - bilgenin joldastarynyń aldynda, kópshilik aldynda kórsete bilýi
4. Kópshilikpen birge ne jalǵyz ózi sheshim qabyldaýyna múmkindik týǵyzýy
5. Pikir talastyra bilýi, durys suraq qoıyp úırenýi
6. Ár balanyń sheberligin (kórinis kórsetý, sýret salý, qoleńbek), ıaǵnı boıyndaǵy jaqsy qasıetterin kórsete bilýi
7. Óz joldastarymen, úlkenmen, t. b. qarym - qatynastaryn qalyptastyra bilýi.
Osyndaı talaptardy qalyptastyrý barysynda 2 - synyp oqýshylarmen «Adam jáne tabıǵat» degen taqyrypta tárbıe saǵatyn ótkizdim.
Maqsaty:
1) balalardyń tabıǵat týraly túsinigin anyqtaý, jandy, jansyz bolýyn dáleldetý, tabıǵattyń adam ómiri úshin qajettiniń bárin beretinin, sondyqtan tabıǵatty súıý, ony qorǵaý kerektigin ózderi baqylaı otyryp qorytyndy shyǵarý;
2) adamnyń jaqsy, jaman, bilimdi, tártipti, aqyldy bolyp kezdesetinin, óz pikirlerin aıtyp, sheshim qabyldaýyna, salystyrýǵa túrli tapsyrmalardy oryndatý;
3) jeke, toppen, juppen qalaı, qaıtip jumys isteıtinderin zerttep baqylaý.
Paıdalanylatyn materıal
1. Plakatta aspan jáne jer betin beınelegen sýret. Jeke - jeke japsyrýǵa arnalǵan sýretter: taý, ózen, aǵash, janýarlar, qustar, kıiz úı, ata jáne áje.
2. Juptyq, toptyq. Jeke jumystarǵa arnalǵan kártishkeler, sqemalar.
3. Taza paraq pen túrli qaryndashtar.
4. Úntaspaǵa jazylǵan án shýmaǵy.
Barysy.
Uıymdastyrý.
Balalarǵa aq paraq qaǵaz taratylyp, jumys barysynda qajet bolǵan kezde paıdalanylatyndaryń eskerttim.
- Balalar, taqtadaǵy ilýli sýretten jyldyń qaı mezgilin kórip otyrsyzdar?
- Jaz mezgili.
- Ony qaıdan baıqadyńdar?
- Ashyq aspan jáne jerdegi shópterdiń jasyl ekendiginen.
- Aspan men jerdi ne dep aıtamyz?
- Tabıǵat deımiz.
- Durys. Endeshe, balalar, meniń bastaǵan jumysyma sender kómektesedi degen úmittemin.
Jazda baryp ózenniń jaǵasyna bógeldim. Kim aıtady, kánekı, men ol jerde ne kórdim?
Jaýaptar: Taý, ózen, aǵash, qus, gúl t. b. (Aıtqan sózderine qatysty plakatqa kórgenderin japsyryp otyrady.)
Jazda taýǵa órmelep,
Sharshap talaı bógeldim.
Jan - jaǵyma men kenet
Qarap edim, ne kórdim?
Jaýaptar: kún, bult, qustar, elik, tas t. b. (taǵy da japsyrady.)
- Tabıǵattyń qaı túrin kórip otyrsyńdar?
Jaýap: Tiri tabıǵat, óli tabıǵat.
Doppen jumys. Dopty ár balaǵa laqtyryp «Tiri tabıǵat» desem tirini, «Óli tabıǵat» desem ólini ataý kerek ekenin eskerttim.
- Tabıǵatqa arnap án shýmaǵyn jazǵan uly adam kim edi?
- Abaı Qunanbaıuly.
- Án sabaǵynda jattaǵan ánniń aty qalaı?
- «Jelsiz túnde jaryq aı»
(Ándi bári oryndaıdy, ánniń yrǵaǵymen, qımyl - qozǵalys jasalýyna bolatynyn eskerttim).
- Balalar, aldaryńdaǵy qaǵazǵa tabıǵat, onyń túrlerin sqema túrinde kórsetińdershi.
(Tirige adam, janýar, ósimdik, ólige kún, aı, juldyz, taý, tas, sý ekendigin ajyratady).
1. Ár top sqema boıynsha áńgimelep, suraqtarǵa jaýap beredi.
2. Jaýap bererde top ishinen bir bala ne bári jeke - jeke aıtýǵa bolatynyn eskertý.
3. Qosymsha jumbaq, maqal aıtýyna bolatynyn eskertý.
Toptyń jumysyn birden sátti oryndalǵanyn aıyp nemese qatelesken jeri bolsa basqa toptarmen aqyldasyp, durys sheshimin aıtqyzýdy qalyptastyrdy...
- Sońy. Tabıǵatsyz adam ómir súre almaıdy. Endeshe, jerdiń, tabıǵattyń ıesi myna sender. Tabıǵatty qorǵaýymyz kerek. Tabıǵatty qorǵaý – óz Otanymyzdy saqtaý degen sóz.
«Bilim men tárbıe» egiz. Onyń negizi bastaýysh mektepte qalanady. Tárbıesiz berilgen bilim oqýshylardy izgilikten taıdyryp, jaýyzdyqqa, ozbyrlyqqa, ózimshildikke, óktemdikke jeteleıdi. Sondyqtan árbir ustaz, ata – ana balalardyń júregine izgilikti uıalatýdy, ulttyq ónegeni, ónerdi úıretýdi umytpaý kerek.
Oqyta otyryp tárbıeleý – burynnan qalyptasqan ádis - tásildiń biri. Jýrnal betterinen san túrli keremet, ashyq tárbıe saǵattarynyń úlgisin oqyp, úırenip, is - tájirıbelerdi óz synyptarymyzda qaıtalap, óńdep ótkizýdi ádetke aınaldyrdyq.
- Qoryta aıtqanda, eger ár synyp jetekshi tárbıe saǵattaryn zamanaýı tehnologıalardy qoldaný arqyly túrlendirip ótkizip otyrsa, jan - jaqty damyǵan quziretti tulǵa qalyptastyrary sózsiz.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
«Qalqaman - Mamyr» poemasyndaǵy Mamyr beınesi.
