InfoHub Logo

شىڭجاڭ قازاق جازبا ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن سالعان تاڭجارىق جولدى ۇلىنىڭ ەسىمى بۇرىن نەگىزىنەن ىلە، التاي، تارباعاتاي ايماقتارىندا مەيلىنشە بەلگىلى بولسا، بۇگىنگى كۇنى ونىڭ مايەكتى دە ماعىنالى ادەبي مۇراسىنان كۇللى الاش جۇرتشىلىعى حاباردار. قىتايدا تۋىپ، سول جاقتا دۇنيەدەن وتكەن ارداقتى اقىننىڭ ءبىراز شىعارماسى ىجداھاتىمەن ىنتىزارى بولەك جانداردىڭ ارقاسىندا سوناۋ كەڭەستىك كەزەڭدە - اق شەكارا اتتاپ، بەرگى بەتكە جەتىپ ۇلگەرگەن - ءدى. قىراعى كوزدەردىڭ سۇرگى - سۇرپىنان سىعىمدالا ءوتىپ بارىپ، كۇيەۋ بالاسى – تانىمال جازۋشى بۇقارا تىشقانبايەۆتىڭ قۇراستىرۋىمەن 1974 جىلى «ارمانتاۋ» اتتى جيناعى باسپا ءجۇزىن كوردى. ۇلت مۇددەسىنە ادال ۇستاز عالىمدار بەيسەنباي كەنجەبايەۆ جانە ءاسىلحان وسپان ۇلىنىڭ جەتەكشىلىگىمەن ونىڭ پوەزيالىق مۇراسى جونىندە سول ۋاقىتتاعى ستۋدەنتتەر، بولاشاق بەلگىلى زەرتتەۋشىلەر تىلەۋجان ساقالوۆ پەن ءالىمعازى داۋلەتحان – ءبىرى الماتىدا، ءبىرى شىمكەنتتە ديپلوم جۇمىسىن قورعادى. ءبىراق كانديداتتىق زەرتتەۋ جازۋعا تالپىنىستارىنىڭ جولىنا توسقاۋىل قويىلدى. سازگەر اقىننىڭ «امانداسۋ» ءانى دانەش راقىشيەۆتىڭ ورىنداۋىندا تاسپاعا باسىلىپ، ەل ىشىنە تارادى. ءسويتىپ، قۇرساۋى قاتتى قوعامنىڭ تىيىمدارىنا قاراماستان، تاڭجارىقتىڭ تاعدىر - تالايى مەن تۋىندىلارى جۇرتشىلىقتىڭ اۋزىنا ىلىكتى، كوكىرەگىنە قوناقتادى. تاۋەلسىزدىك تۇسىندا تاڭجارىقتانۋدىڭ تىڭنان تىنىسى اشىلدى. وسى ورايدا ونىڭ قۇنارلى قازىناسىن تۇگەندەۋ مەن تانىتۋعا كۇللى عۇمىرىن سارپ ەتكەن جازۋشى ورازانباي ەگەۋبايەۆتىڭ ەڭبەگى ەرەسەن. اقىننىڭ ءومىرىن جانە ونەرپازدىعىن زەرتتەۋشىلەر مەن زەردەلەۋشىلەردىڭ قاتارى قالىڭداپ كەلەدى. تاڭجارىق جادىگەرلىگىن تالداپ ءجۇر - گەندەردىڭ ىشىندە سەرىك نەگيموۆ، امانتاي كاكەن، دۇكەن ءماسىمحان ۇلى، تۇرلىبەك مامەسەيىتوۆ، باۋىرجان ومار ۇلى، ت. ب. بىلىكتى وقىمىستىلارىمىز بار. ءقازىر اقىنعا تۋعان توپىراعىندا ەسكەرتكىش قويىلعان، ول تۋرالى تەلەفيلم تۇسىرىلگەن جانە رومان جارىق كورگەن، شىعارمالارى دۇركىن - دۇركىن كىتاپ بولىپ باسىلعان. مەرەيتويلارى وتكىزىلدى. ەل بايتاعى – استانا قالاسىندا اتىنا كوشە بەرىلدى. ءسويتىپ، ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ايتقانداي، «شىڭجاڭداعى ادەبيەتتىڭ جارىق جۇلدىزى – تاڭجارىق جولدى ۇلى شىعارمالارى تۋعان ادەبيەتىمىزدىڭ تورىنەن لايىقتى ورىن تاپتى». بۇل – ۇلتىنىڭ، ۇرپاعىنىڭ بولاشاعىنا جانجىگەرىن جۇمساعان اسىل ازاماتتىڭ تاريح كۇرەسىنىندە قالماعاندىعىنىڭ بەلگىسى.
اكادەميك زەينوللا قابدولوۆ بەينەلى تۇردە «بەيۋاقتىڭ بەيباق بۇلب ۇلى» دەپ سيپاتتاعان اقىن تاڭجارىق جولدى ۇلىنىڭ ءومىرى زامانالىق تالاس پەن تارتىس، ارپالىس پەن اۋىرتپالىق ىزعىرىعىنىڭ وتىندە وتسە، ولەڭدەرى سوعان سايكەس وجەتتىكپەن، ورلىكپەن سۋارىلدى. جيىرماسىنشى عاسىردىڭ باسىنداعى الاش ارىستارىمەن مۇراتتاس قالامگەر جىرلارىنىڭ سەكسەن پايىزىنىڭ گومينداڭ قاپاسحانالارىندا جازىلۋى – ەلىم دەپ ەڭىرەگەن ەردىڭ تاعدىردان كورگەن تەپەرىشى.
اقىننىڭ سوڭىنا قالدىرعان شىعارماشىلىق مۇراسى باي. و. ەگەۋبايەۆتىڭ مالىمەتىنە يەك ارتساق، 129 ليريكالىق ولەڭى مەن تولعاۋى، 7 ولەڭ - رومانى، 5 قيسساسى، 6 ايتىسى، 11 ءانى بەلگىلى ەكەن. زەرتتەۋشىلەر الدىنداعى ەندىگى مىندەت – وسىلاردى ءار قىرىنان تالداپ - تارازىلاپ، ەرەكشەلىكتەرىن ەكشەۋ جانە ادەبيەتتانۋ عىلىمىنىڭ تۇراقتى اينالىمىنا قوسۋ.
قورىتا ايتقاندا، بيىل تۋعانىنا 118 جىل تولىپ وتىرعان الاش ارىسى تاڭجارىق جولدى ۇلىنىڭ ءومىرى مەن ونەرپازدىعى تاريحتا ماڭگى قالماق.

گالپاي ۇلجان اسەن قىزى،
فيلولوگيا جانە الەم تىلدەرى فاكۋلتەتىنىڭ 1 - كۋرس ستۋدەنتى
ف. قوزىباقوۆا، عىلىمي جەتەكشىسى
ءال - فارابي اتىنداعى قازۇۋ تاريح جانە ارحەولوگيا، ەتنولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ قازاقستان تاريحى كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى