InfoHub Logo

ءسالت-داستۇر — تاربيە نەگىزى. ۇرپاقتان ۇرپاققا جالعاسقان ادەت-عۇرىپتارىمىز ارقىلى ءبىز بالالارىمىزعا ادامگەرشىلىك

ەكونوميستەر جىل سوڭىنا دەيىن تەڭگەنىڭ ايتارلىقتاي قۇلدىراۋىنان قورقۋ قاجەت پە دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەردى، دەپ حابارلايدى infohub.kz ءتىلشىسى.

تاريحتا عىلىمي جاڭالىقتار ادامزاتتىڭ العا ەڭ ۇلكەن ۇمتىلىستارىنىڭ كاتاليزاتورى بولدى.  ءبىز گەنەتيكا، جاساندى ينتەللەكت، تازا ەنەرگيا جانە كۆانتتىق ەسەپتەۋلەر سالاسىندا جەتىستىكتەرگە نەگىزدەلگەن جاڭا تەحنولوگيالىق داۋىردە تۇرعاندىقتان، بۇل يننوۆاسيالار سان الۋان مۇمكىندىكتەردى ۇسىنادى.

جاساندى ينتەللەكت (جي) سالاسىندا ءارتۇرلى ماقساتتارعا ارنالعان كوپتەگەن باعدارلامالار مەن قۇرالدار بار. ولاردى بىرنەشە كاتەگورياعا بولۋگە بولادى:

تۇركى حالىقتارىنىڭ ەجەلگى داۋىردەگى ماڭىزدى مادەني مۇرالارىنىڭ ءبىرى – كۇلتەگىن ەسكەرتكىشى. بۇل ورحون-ەنيسەي جازۋىنا جاتاتىن اسا قۇندى جادىگەر. تۇركى تاريحى وسى VII-VIII عاسىرلاردا جازىلعان ورحون-ەنيسەي جازبالارى ارقىلى بىزگە بەلگىلى بولدى.

شوقان ءۋاليحانوۆ (1835-1865) — قازاقتىڭ كورنەكتى عالىمى، زەرتتەۋشىسى، ەتنوگرافى، تاريحشىسى جانە ساياحاتشىسى. ول ورتا ازيانىڭ تاريحي، مادەني جانە ەتنوگرافيالىق زەرتتەۋلەرىنە ۇلكەن ۇلەس قوسقان.

سەمەي يادرولىق سىناق پوليگونى – قازاقستاننىڭ شىعىسىنداعى يادرولىق قارۋدى سىناۋ ماقساتىندا قۇرىلعان ايماق. بۇل پوليگون الەمدەگى ەڭ ءىرى سىناق پوليگوندارىنىڭ ءبىرى بولدى. ونىڭ جۇمىسى مەن زارداپتارى قازاقستان حالقىنىڭ دەنساۋلىعى مەن ەكولوگياسىنا وراسان زور اسەر ەتتى.

ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا پايدالى باكتەريالار كوبىنەسە "پروبيوتيكتەر" دەپ اتالادى. ولار اسقازان-ىشەك جولدارىنىڭ ميكروفلوراسىن رەتتەپ، يممۋندىق جۇيەنى نىعايتۋعا، اس قورىتۋ پروسەسىن جاقسارتۋعا

مانشۇك مامەتوۆا – قازاق حالقىنىڭ باتىر قىزى، كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتاعىن العان تۇڭعىش قازاق قىزى. ونىڭ ءومىرى مەن ەرلىگى تۋرالى تولىق اقپاراتتى وقىڭىز.

يت – ادامنىڭ ەڭ سەنىمدى جانە ادال دوسى بولىپ تابىلادى. ول مىڭداعان جىلدار بويى اداممەن بىرگە ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى جانە كوپتەگەن قىزىقتى قاسيەتتەرىمەن ەرەكشەلەنەدى. بۇل ماقالادا ءبىز يت تۋرالى ەڭ قىزىقتى دەرەكتەردى جينادىق.

بالاڭىزدىڭ ەكران الدىندا شامادان تىس ۋاقىت وتكىزۋىنە الاڭدايسىز با؟ بۇل تولىعىمەن ولاردىڭ كىناسى ەمەس، سەبەبى ولار ءجيى كورگەنىن قايتالايدى. جاقىندا جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋ بويىنشا بالالاردىڭ ەكراندى قولدانۋ ادەتتەرى اتا-انالارىنىڭ ادەتتەرىنە ۇقساس ەكەنى انىقتالدى، ال وتباسىنداعى ەكراندى شامادان تىس پايدالانۋ بالالاردىڭ ءتىلىن دامىتۋعا تەرىس اسەر ەتۋى مۇمكىن.

كوپتەگەن ادامدار جىنىستىق قاتىناستى تەك ءلاززات اكەلەتىن ىس-ارەكەت دەپ سانايدى. ءبىراق جىنىستىق قاتىناستىڭ اعزاعا پايداسى دا، زيانى دا بار ەكەنىن ۇمىتۋعا بولمايدى. ەركەك پەن ايەل اراسىنداعى سەكسۋالدىق قارىم-قاتىناس سترەسستى ازايتىپ، ارتىق سالماقتان ارىلۋعا كومەكتەسەدى، سونداي-اق جۇرەككە پايدالى اسەر ەتەدى.