ماماندىققا باعىتتالعان حيميانى وقىتۋدىڭ ينتەراكتيۆتى ادىستەرى
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى،
ايتەكە بي كەنتىندەگى №266 مەكتەپ – ليسەيدىڭ
حيميا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى دەمەۋبايەۆا اسەم كوبەيسىن قىزى
«ءبىلىم بەرۋ رەفورماسى تابىسىنىڭ باستى ولشەمى – ءتيىستى ءبىلىم مەن بىلىك العان ەلىمىزدىڭ كەز-كەلگەن ازاماتى ەلىندە قاجەتكە جارايتىن مامان بولاتىنداي دەڭگەيگە كوتەرىلۋ بولىپ تابىلادى.»
ن.ءا.نازاربايەۆ.
جاڭارعان قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنداعى باستى ماقساتتارىنىڭ ءبىرى رەتىندە الەمدىك دەڭگەيدەگى باسەكەگە قابىلەتتى ەلۋ ەلدىڭ قاتارىنا ەنۋ باعىتتارى ادامدى جوعارى ماڭىزدى قۇندىلىق دەپ تانىپ، قوعامنىڭ دامۋىنىڭ وزەگى بولىپ تابىلاتىن بولاشاق مامانداردى كاسىبي دايارلاۋ ساپاسىن جەتىلدىرۋدى باستى باعدار تۇتادى.
تۇعىرلى بىلىمدەرى مەن كاسىبي بىلىكتەرىن وڭتايلى ساباقتاستىرا وتىرىپ، كاسىبي مىندەتتەرىن شىعارماشىلىقپەن شەشە بىلەتىن جاڭا تۇرپاتتى مامان دايارلاۋ ءۇردىسىن ستۋدەنتتەردىڭ دەربەس ىس-ارەكەتىنسىز ەلەستەتۋ جانە ونى جۇزەگە اسىرۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان كاسىپتىك ءبىلىم سالاسىندا ستۋدەنتتەردى كاسىبي دايارلاۋ ءۇردىسىن جاڭاشا سيپاتتا قاراستىرىپ، ولاردىڭ شىعارماشىلىق دەربەستىك ساپالارىن دامىتۋ نەگىزىندە مەڭگەرگەن بىلىمدەرى مەن بىلىك، داعدىلارىن وزگەرمەلى ءومىر جاعدايىندا، بولاشاق كاسىبي ىس-ارەكەتىندە شىعارماشىلىقپەن قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ ماڭىزدى مىندەت.
كورسەتىلگەن ماسەلەنىڭ وزەكتى تۇستارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى-2030 جىلدارعا دەيىن ستراتەگيالىق دامۋىن جۇزەگە اسىرۋ باعدارلاماسى مازمۇنىندا، «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىندا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى «ءبىلىم» باعدارلاماسىندا، قازاقستاندا ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ 2015-جىلدارعا دەيىنگى مەملەكەتتىك باعدارلاما تالاپتارىمەن ۇندەسەدى.
قاي ەلدىڭ بولسىن ءوسىپ وركەندەۋى، الەمدىك ورتادا الدىڭعى شەپتەن ورىن الۋى ونىڭ ۇلتتىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ قالىپتاسۋىنا، دامۋ باعىتىنا، قازىرگى تاڭداعى وقىتۋدىڭ ديداكتيكالىق جاڭا سيپاتى – جاڭا وقىتۋ تەحنولوگيالارىن، وقۋ اقپاراتتارىن ۇتىمدى قولدانۋ، شىعارماشىلىق وقىتۋ تۇرلەرىن كەڭىنەن پايدالانۋعا بايلانىستى.
قازىرگى زامانعى جوعارى مەكتەپ ديداكتيكاسى ستۋدەنتتەردىڭ كاسىبي قۇزىرەتتى، ويلاۋ بەلسەندىلىگى جوعارى، ىزدەنىمپاز، دەربەس، شىعارماشىل بولىپ قالىپتاسۋىن ءادىسنامالىق تۇرعىدا، قازىرگى قوعام تالاپتارىنا سايكەس جاڭاشا نەگىزدەۋدى قاجەت ەتەدى.
قازىرگى كەزەڭدەگى ەلىمىزدىڭ كۇننەن – كۇنگە گۇلدەنىپ دامۋى، جاڭا ساياسي – ەكونوميكالىق ورلەۋ، بولاشاق دامۋعا باعدارلانعان وزگەرمەلى ءومىر جاعدايلارى ادامنان اقىل – وي بەلسەندىلىگىن، وزەكتى ماسەلەلەردى شىعارماشىلىقپەن شەشۋ، ونى وڭتايلى پايدالانۋدى تالاپ ەتەدى. سوندىقتان بولاشاق مامانداردى كاسىبي دايارلاۋدا كورسەتىلگەن مىندەتتەردى شەشۋدىڭ باستى تۇعىرى رەتىندە وقۋشىلاردى قۇزىرەتتىلىككە يكەمدەۋدىڭ ماڭىزى زور.
قۇزىرەتتىلىك ءبىرىنشى ورىنعا بىلىمگەردىڭ اقپاراتتى ساۋاتتىلىعىن ەمەس، ونىڭ ماسەلەنى دۇرىس شەشە ءبىلۋ قاسيەتىن قويادى.ەگەر بولاشاق ماماننىڭ قۇزىرەتتىلىگىنىڭ قالىپتاسۋىن كاسىبي ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ اۋماعىندا قاراستىرساق، وندا ءبىلىم، بىلىك، داعدى مۇمكىنشىلىگى، ياعني ءبىر سوزبەن قىزمەتكە ماماننىڭ قانشالىقتى دايىن ەكەندىگى تۋرالى ايتۋعا بولادى.كاسىبي قۇزىرەتتىلىك دەپ ماماننىڭ جەكە باس ساپالارى مەن ونىڭ پسيحولوگيالىق – پەدوگوگيكالىق جانە تەوريالىق ءبىلىمىنىڭ، كاسىبي بىلىكتىلىگى مەن داعدىسىنىڭ، تاجىريبەسىنىڭ ءبىر ارنادا توعىسۋى دەۋگە بولادى.
وقىتۋدىڭ ادىستەرىن تاڭداۋ كوپتەگەن فاكتورلارمەن ءبىلىم بەرۋدىڭ ماڭىزدى ماقساتتارىمەن، وقۋ كۋرسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن، ساباقتىڭ ماقساتىمەن، وقۋشىلاردىڭ مۇمكىندىگىمەن، قولدا بار وقۋ قۇرالدارى جانە ۋاقىتپەن، ءمۇعالىمدى مويىنداۋىمەن، ولار پايدالاناتىن ديداكتيكالىق جۇيەنىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن انىقتالادى.وقىتۋ ادىستەرى وقىتۋ پروسەسىندە ماڭىزدى قىزمەتتەر اتقارادى. ادىستەردىڭ كومەگىمەن وقىتىلاتىن ماتەريالداردىڭ ءتيىستى مازمۇنىمەن وقۋشىلارعا بەرىلۋى، وقۋشىلاردىڭ ينتەللەكتۋالدى دامۋى جانە قاجەتتى جەكە قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.سونىمەن قاتار ادىستەر وقۋ پروسەسىنىڭ قالىپتى قىزمەتىنە قاجەتتى جاعداي جاساۋشى.
ءبىزدىڭ ەل دامۋدىڭ دەموكراتيالىق جولىن تاڭداۋىنا بايلانىستى، بۇگىنگى تاڭدا قوعامدى شەشىم قابىلداۋعا ماڭىزى ارتا ءتۇستى.وسى باعىتتا وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ادىستەمەلىك تاسىلدەر ينتەراكتيۆتى دەپ اتالىپ ءجۇر. بۇل ادىستەردى قولدانۋ سىرتتاي وتە جەڭىل كورىنگەنىمەن، وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى مەن قيىندىقتارى دا بار.
ينتەراكتيۆ – اعىلشىننىڭ «ءوزارا ارەكەت» دەگەن ءسوزى.دەمەك، ينتەراكتيۆتى وقىتۋ ادىستەرى تۇلعا ارالىق قارىم – قاتىناسقا نەگىزدەلە وتىرىپ، «جەكە تۇلعانى دامىتۋعا باعىتتالاتىن» قازىرگى ءبىلىم بەرۋ تالاپتارىن قاناعاتتاندىرادى.سونىمەن بىرگە، ساپالى ءبىلىم الۋدىڭ العىشارتتارى بولىپ تابىلاتىن تانىم بەلسەندىلىگى مەن ىزدەنىس دەربەستىگىن قالىپتاستىرىپ قانا قويماي، ارى قاراي دامىتادى.
ينتەراكتيۆتى وقىتۋ ادىستەرى ءداستۇرلى وقىتۋ ادىستەرىنەن وقۋ ۇردىسىندە وقۋشىلاردىڭ ءوزىنىڭ ومىرلىك تاجىريبەلەرىن پايدالانۋ ارقىلى ەستە بەرىك ساقتاۋمەن، مالىمەتتەردى تالداپ،جيناقتاۋ ارقىلى جەكە جانە كاسىپتىك قابىلەتتەرىن اشا الۋىمەن ەرەكشەلەنەدى.دەگەنمەن، ينتەراكتيۆتى وقىتۋ قاجەتتى اقپاراتتاردى يگەرۋگە ۋاقىتتى كوبىرەك ءبولۋدى، باعالاۋدا جاڭا،كۇردەلى ولشەمدەردى قولدانۋدى قاجەت ەتەدى جانە وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق ءىس – ارەكەتىن باسقارۋدا تاجىريبەسى از مۇعالىمدەرگە كوپتەگەن قيىندىقتار تۋعىزادى.
ينتەراكتيۆتى ءادىستىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگى ءمۇعالىمنىڭ بەلسەندىلىگىمەن سايكەستىگىندە سونىمەن قاتار وقۋشى مەن ءمۇعالىمنىڭ تۇراقتى ءوزارا ءىس ارەكەتىندە. ينتەراكتيۆتى ادىستەردى قولدانۋدا وقۋشىلاردى ساپالى دايىندىقپەن قامتاماسىز ەتۋ وقۋ پروسەسىنىڭ ناتيجەلىگىنە تىكەلەي بايلانىستى. باستى تاپسىرما وقۋشىلارعا بەرىلگەن ءبىلىمنىڭ باعاسىندا ەمەس ول تاپسىرمانى ورىنداۋداعى ءىس – ارەكەتىندە. ينتەراكتيۆتى ادىستەردى ساباق بارىسىندا قولدانۋدىڭ باستى قۇرىلىمى مىنادا: ساباق باستالىسىمەن وقۋشىلارعا بەلگىلى ءبىر تاقىرىپتى بەرۋ جانە وسى تاقىرىپتىڭ ءارى قاراي دامۋىنا سەپتىگىن تيگىزەتىن ءىس – ارەكەتتەردى ۋاقىتىلى جيناقتاي ءبىلۋ. وسىنداي ينتەراكتيۆتى وقىتۋ ادىستەرىن قولدانۋ ارقىلى حيميا ءپانىن وقۋشىلارعا جەتە مەڭگەرتۋدى سونىمەن قاتار ماماندىقتارىن مەڭگەرۋدە وسى بىلىمدەرىن كەڭىنەن قولدانۋىنا جەتە ءمان بەرىپ كەلەمىن.
جۇمىس بارىسىندا الدىما قويعان ماقساتتارىم:
• وقۋشىنى حيميا ءپانى ارقىلى ماماندىققا باۋلۋ.
• وقۋشىنىڭ ءبىلىم – بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ.
• ءبىلىم الۋعا دەگەن ىنتاسىن ارتتىرۋ.
• وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگى مەن ىسكەرلىگىن ارتتىرىپ، شىعارماشىلىققا باۋلۋ.
• حيميالىق ءتىلدى، تەوريالىق ءبىلىمدى پراكتيكامەن ۇشتاستىرۋ.
• ماماندىعىنا بايلانىستى حيميالىق ءۇردىستى تۇسىندىرە الاتىن جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋ.
وسى ماقساتتارىمدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن اتقارعان ءىس – تاجىريبەمدى ۇسىنعىم كەلەدى. ماماندىققا باۋلۋ ماقساتىندا ءوزىم ساباق بەرەتىن جاراتىلىستانۋ – ماتەماتيكا باعىتىنداعى توپ وقۋشىلارىنان «مەن قانداي ماماندىق يەسى بولعىم كەلەدى؟» اتتى تەست الدىم.تەست ناتيجەسىندە باسىم كوپشىلىگى تەمىرجول ماماندىعىن تاڭداعالى وتىرعانى بەلگىلى بولدى. سوعان بايلانىستى «مەتالدار» تاقىرىبىنا ەرەكشە ءمان بەردىم.
بىرنەشە مارتە زەرتحانالىق جۇمىستار جۇرگىزدىم سونىڭ ىشىندە تومەندەگى كەستە №1 زەرتحانا جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىندە تولتىرىلدى.بۇل جۇمىستىڭ قورىتىندىسى ارقىلى تەپلوۆوز اككۋمۋلياتورلارىنىڭ قۇرىلىسىن جانە پورشەنداردىڭ قۇرىلىسىن بىلۋگە مۇمكىندىك بەردى.
№ تاجىريبە
نە جاسالدى؟
نە بايقادىڭىز؟
قورىتىندى
1. تەمىر مەن مىس سۋلفاتىنىڭ ارەكەتتەسۋى
تەمىر شەگە مىسپەن قاپتالدى. Fe + CuSO4 →
تەمىر شەگەنى مىس سۋلفاتىنا باتىردىق Fe SO4 + Cu
ءوز تاجىريبەمدە تومەندەگىدەي سالىستىرۋ ارقىلى جۇرگىزىلەتىن «التەرناتيۆتىك تەستتى» ءجيى قولدانامىن.بۇل تەستكە ۋاقىت از كەتەدى سونىمەن قاتار حيميالىق ءتىلدى دامىتۋعا اسەرىن تيگىزەدى.ورتاق سۇراقتار وقىلادى وقۋشىلار تەك «+» دەگەن تاڭبا قويۋ ارقىلى جاۋاپ بەرەدى. تەكسەرۋدە قيىندىق تۋىنداتپايدى.وقۋشى ءۇشىن دە، ءمۇعالىم ءۇشىن دە ەڭ جەڭىل تەست ءتۇرى.
1 23 4 5 6
Al + +
Fe + + +
Cu + + +
تەست سۇراقتارى:
• تەپلوۆوزدىڭ باسقارۋ ءپۋلتىنىڭ سىرتىن قاپتايتىن مەتالل؟
• تەپلوۆوز گەنەراتورىن جانە ياكورلەرىن جاساۋدا قولدانىلاتىن مەتالل
• تەپلوۆوزدىڭ تياگوۆىي ەلەكترودۆيگاتەلدەرىندە كەزدەسەتىن مەتالل
• كوللەكتور مەن وبموتكا قانداي مەتالدان جاسالادى؟
• كولەنۆالدى جاساۋعا قانداي مەتالدىڭ قۇيمالارى قولدانىلادى؟
• ۆاگونداردىڭسىرتىن قاپتاۋعا قانداي مەتالدىڭ قۇيمالارى قولدانىلادى؟
حيميانى مەڭگەرتۋدە فورمۋلالاردىڭ ماڭىزى زور، سوندىقتان ساباق بارىسىندا فورمۋلانىڭ جالعاسىن تاباتىن پەرفوكارتالاردىڭ دا الاتىن ورنى ەرەكشە.سونىمەن قاتار وقۋشىلارعا ءار ءتۇرلى تاقىرىپتاردا جەكە جۇمىستار تاپسىرۋدا ساباقتى تەرەڭدەتە تۇسەدى، وسى زەرتتەگەن تاقىرىپتارىن ورتاعا سالۋعا مۇمكىندىك بەرەمىن.
وسىنداي ءادىس - تاسىلدەر ارقىلى ءار ساباقتا جۇمىس ىستەۋ بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرى تەرەڭدەيدى،ەستە ساقتاۋ،حيميالىق تىلمەن سويلەۋ قابىلەتتەرى داميدى جانە ولار ىزدەنىمپازدىققا،ۇنەمدىلىككە تاربيەلەنەدى.
حيميا ساباقتارىندا وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن،پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋدا تومەندەگىدەي جۇمىس تۇرلەرىن ۇيىمداستىرامىن:
• ديداكتيكالىق ويىندار(ويلان تاپ،حيميالىق لوتو،حيميالىق «لابيرينگ»)
• توپپەن جارىستىرۋ(بەرىلگەن ۋاقىتتا تاپسىرمانى توپپەن ورىنداۋ تۇرلەرى)
• ەركىن تاقىرىپتاردا ءماتىن قۇراستىرۋ،ەرتەگى شىعارۋ،رەبۋستەر مەن ءسوز جۇمباقتار، باسقاتىرعىلار قۇراستىرۋ،شىعارمالار جازدىرۋ.ت.ب.
• وقۋشىلاردى ادەبيەتتى ىرىكتەۋگە،اننوتاسيا جاساۋعا،كونسپەكتىلەۋگە،كورتەتەكالار جاساۋعا، جوسپار جاساۋعا، ماتەريالدار جيناۋعا، ونىڭ جوسپارىن جاساۋعا ۇيرەتۋ.
ءوز تاجىريبە جۇمىستارىمدى قورىتىندىلاي كەلە حيميالىق ءبىلىمنىڭ كاسىبي ماماندىققا باعىتتالۋى داعدى مەن ءىس ارەكەت نەگىزىندە وزدىگىنەن ىزدەنەتىن،وزدىگىنەن شەشىم قابىلدايتىن،نارىق زامانىندا ءومىر ءسۇرىپ،ادال ەڭبەكتەنەتىن،باسەكەلەستىككە قابىلەتتى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى دەپ سەنەمىن.
ايتەكە بي كەنتىندەگى №266 مەكتەپ – ليسەيدىڭ
حيميا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى دەمەۋبايەۆا اسەم كوبەيسىن قىزى
«ءبىلىم بەرۋ رەفورماسى تابىسىنىڭ باستى ولشەمى – ءتيىستى ءبىلىم مەن بىلىك العان ەلىمىزدىڭ كەز-كەلگەن ازاماتى ەلىندە قاجەتكە جارايتىن مامان بولاتىنداي دەڭگەيگە كوتەرىلۋ بولىپ تابىلادى.»
ن.ءا.نازاربايەۆ.
جاڭارعان قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنداعى باستى ماقساتتارىنىڭ ءبىرى رەتىندە الەمدىك دەڭگەيدەگى باسەكەگە قابىلەتتى ەلۋ ەلدىڭ قاتارىنا ەنۋ باعىتتارى ادامدى جوعارى ماڭىزدى قۇندىلىق دەپ تانىپ، قوعامنىڭ دامۋىنىڭ وزەگى بولىپ تابىلاتىن بولاشاق مامانداردى كاسىبي دايارلاۋ ساپاسىن جەتىلدىرۋدى باستى باعدار تۇتادى.
تۇعىرلى بىلىمدەرى مەن كاسىبي بىلىكتەرىن وڭتايلى ساباقتاستىرا وتىرىپ، كاسىبي مىندەتتەرىن شىعارماشىلىقپەن شەشە بىلەتىن جاڭا تۇرپاتتى مامان دايارلاۋ ءۇردىسىن ستۋدەنتتەردىڭ دەربەس ىس-ارەكەتىنسىز ەلەستەتۋ جانە ونى جۇزەگە اسىرۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان كاسىپتىك ءبىلىم سالاسىندا ستۋدەنتتەردى كاسىبي دايارلاۋ ءۇردىسىن جاڭاشا سيپاتتا قاراستىرىپ، ولاردىڭ شىعارماشىلىق دەربەستىك ساپالارىن دامىتۋ نەگىزىندە مەڭگەرگەن بىلىمدەرى مەن بىلىك، داعدىلارىن وزگەرمەلى ءومىر جاعدايىندا، بولاشاق كاسىبي ىس-ارەكەتىندە شىعارماشىلىقپەن قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ ماڭىزدى مىندەت.
كورسەتىلگەن ماسەلەنىڭ وزەكتى تۇستارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى-2030 جىلدارعا دەيىن ستراتەگيالىق دامۋىن جۇزەگە اسىرۋ باعدارلاماسى مازمۇنىندا، «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىندا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى «ءبىلىم» باعدارلاماسىندا، قازاقستاندا ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ 2015-جىلدارعا دەيىنگى مەملەكەتتىك باعدارلاما تالاپتارىمەن ۇندەسەدى.
قاي ەلدىڭ بولسىن ءوسىپ وركەندەۋى، الەمدىك ورتادا الدىڭعى شەپتەن ورىن الۋى ونىڭ ۇلتتىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ قالىپتاسۋىنا، دامۋ باعىتىنا، قازىرگى تاڭداعى وقىتۋدىڭ ديداكتيكالىق جاڭا سيپاتى – جاڭا وقىتۋ تەحنولوگيالارىن، وقۋ اقپاراتتارىن ۇتىمدى قولدانۋ، شىعارماشىلىق وقىتۋ تۇرلەرىن كەڭىنەن پايدالانۋعا بايلانىستى.
قازىرگى زامانعى جوعارى مەكتەپ ديداكتيكاسى ستۋدەنتتەردىڭ كاسىبي قۇزىرەتتى، ويلاۋ بەلسەندىلىگى جوعارى، ىزدەنىمپاز، دەربەس، شىعارماشىل بولىپ قالىپتاسۋىن ءادىسنامالىق تۇرعىدا، قازىرگى قوعام تالاپتارىنا سايكەس جاڭاشا نەگىزدەۋدى قاجەت ەتەدى.
قازىرگى كەزەڭدەگى ەلىمىزدىڭ كۇننەن – كۇنگە گۇلدەنىپ دامۋى، جاڭا ساياسي – ەكونوميكالىق ورلەۋ، بولاشاق دامۋعا باعدارلانعان وزگەرمەلى ءومىر جاعدايلارى ادامنان اقىل – وي بەلسەندىلىگىن، وزەكتى ماسەلەلەردى شىعارماشىلىقپەن شەشۋ، ونى وڭتايلى پايدالانۋدى تالاپ ەتەدى. سوندىقتان بولاشاق مامانداردى كاسىبي دايارلاۋدا كورسەتىلگەن مىندەتتەردى شەشۋدىڭ باستى تۇعىرى رەتىندە وقۋشىلاردى قۇزىرەتتىلىككە يكەمدەۋدىڭ ماڭىزى زور.
قۇزىرەتتىلىك ءبىرىنشى ورىنعا بىلىمگەردىڭ اقپاراتتى ساۋاتتىلىعىن ەمەس، ونىڭ ماسەلەنى دۇرىس شەشە ءبىلۋ قاسيەتىن قويادى.ەگەر بولاشاق ماماننىڭ قۇزىرەتتىلىگىنىڭ قالىپتاسۋىن كاسىبي ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ اۋماعىندا قاراستىرساق، وندا ءبىلىم، بىلىك، داعدى مۇمكىنشىلىگى، ياعني ءبىر سوزبەن قىزمەتكە ماماننىڭ قانشالىقتى دايىن ەكەندىگى تۋرالى ايتۋعا بولادى.كاسىبي قۇزىرەتتىلىك دەپ ماماننىڭ جەكە باس ساپالارى مەن ونىڭ پسيحولوگيالىق – پەدوگوگيكالىق جانە تەوريالىق ءبىلىمىنىڭ، كاسىبي بىلىكتىلىگى مەن داعدىسىنىڭ، تاجىريبەسىنىڭ ءبىر ارنادا توعىسۋى دەۋگە بولادى.
وقىتۋدىڭ ادىستەرىن تاڭداۋ كوپتەگەن فاكتورلارمەن ءبىلىم بەرۋدىڭ ماڭىزدى ماقساتتارىمەن، وقۋ كۋرسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن، ساباقتىڭ ماقساتىمەن، وقۋشىلاردىڭ مۇمكىندىگىمەن، قولدا بار وقۋ قۇرالدارى جانە ۋاقىتپەن، ءمۇعالىمدى مويىنداۋىمەن، ولار پايدالاناتىن ديداكتيكالىق جۇيەنىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن انىقتالادى.وقىتۋ ادىستەرى وقىتۋ پروسەسىندە ماڭىزدى قىزمەتتەر اتقارادى. ادىستەردىڭ كومەگىمەن وقىتىلاتىن ماتەريالداردىڭ ءتيىستى مازمۇنىمەن وقۋشىلارعا بەرىلۋى، وقۋشىلاردىڭ ينتەللەكتۋالدى دامۋى جانە قاجەتتى جەكە قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.سونىمەن قاتار ادىستەر وقۋ پروسەسىنىڭ قالىپتى قىزمەتىنە قاجەتتى جاعداي جاساۋشى.
ءبىزدىڭ ەل دامۋدىڭ دەموكراتيالىق جولىن تاڭداۋىنا بايلانىستى، بۇگىنگى تاڭدا قوعامدى شەشىم قابىلداۋعا ماڭىزى ارتا ءتۇستى.وسى باعىتتا وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ادىستەمەلىك تاسىلدەر ينتەراكتيۆتى دەپ اتالىپ ءجۇر. بۇل ادىستەردى قولدانۋ سىرتتاي وتە جەڭىل كورىنگەنىمەن، وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى مەن قيىندىقتارى دا بار.
ينتەراكتيۆ – اعىلشىننىڭ «ءوزارا ارەكەت» دەگەن ءسوزى.دەمەك، ينتەراكتيۆتى وقىتۋ ادىستەرى تۇلعا ارالىق قارىم – قاتىناسقا نەگىزدەلە وتىرىپ، «جەكە تۇلعانى دامىتۋعا باعىتتالاتىن» قازىرگى ءبىلىم بەرۋ تالاپتارىن قاناعاتتاندىرادى.سونىمەن بىرگە، ساپالى ءبىلىم الۋدىڭ العىشارتتارى بولىپ تابىلاتىن تانىم بەلسەندىلىگى مەن ىزدەنىس دەربەستىگىن قالىپتاستىرىپ قانا قويماي، ارى قاراي دامىتادى.
ينتەراكتيۆتى وقىتۋ ادىستەرى ءداستۇرلى وقىتۋ ادىستەرىنەن وقۋ ۇردىسىندە وقۋشىلاردىڭ ءوزىنىڭ ومىرلىك تاجىريبەلەرىن پايدالانۋ ارقىلى ەستە بەرىك ساقتاۋمەن، مالىمەتتەردى تالداپ،جيناقتاۋ ارقىلى جەكە جانە كاسىپتىك قابىلەتتەرىن اشا الۋىمەن ەرەكشەلەنەدى.دەگەنمەن، ينتەراكتيۆتى وقىتۋ قاجەتتى اقپاراتتاردى يگەرۋگە ۋاقىتتى كوبىرەك ءبولۋدى، باعالاۋدا جاڭا،كۇردەلى ولشەمدەردى قولدانۋدى قاجەت ەتەدى جانە وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق ءىس – ارەكەتىن باسقارۋدا تاجىريبەسى از مۇعالىمدەرگە كوپتەگەن قيىندىقتار تۋعىزادى.
ينتەراكتيۆتى ءادىستىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگى ءمۇعالىمنىڭ بەلسەندىلىگىمەن سايكەستىگىندە سونىمەن قاتار وقۋشى مەن ءمۇعالىمنىڭ تۇراقتى ءوزارا ءىس ارەكەتىندە. ينتەراكتيۆتى ادىستەردى قولدانۋدا وقۋشىلاردى ساپالى دايىندىقپەن قامتاماسىز ەتۋ وقۋ پروسەسىنىڭ ناتيجەلىگىنە تىكەلەي بايلانىستى. باستى تاپسىرما وقۋشىلارعا بەرىلگەن ءبىلىمنىڭ باعاسىندا ەمەس ول تاپسىرمانى ورىنداۋداعى ءىس – ارەكەتىندە. ينتەراكتيۆتى ادىستەردى ساباق بارىسىندا قولدانۋدىڭ باستى قۇرىلىمى مىنادا: ساباق باستالىسىمەن وقۋشىلارعا بەلگىلى ءبىر تاقىرىپتى بەرۋ جانە وسى تاقىرىپتىڭ ءارى قاراي دامۋىنا سەپتىگىن تيگىزەتىن ءىس – ارەكەتتەردى ۋاقىتىلى جيناقتاي ءبىلۋ. وسىنداي ينتەراكتيۆتى وقىتۋ ادىستەرىن قولدانۋ ارقىلى حيميا ءپانىن وقۋشىلارعا جەتە مەڭگەرتۋدى سونىمەن قاتار ماماندىقتارىن مەڭگەرۋدە وسى بىلىمدەرىن كەڭىنەن قولدانۋىنا جەتە ءمان بەرىپ كەلەمىن.
جۇمىس بارىسىندا الدىما قويعان ماقساتتارىم:
• وقۋشىنى حيميا ءپانى ارقىلى ماماندىققا باۋلۋ.
• وقۋشىنىڭ ءبىلىم – بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ.
• ءبىلىم الۋعا دەگەن ىنتاسىن ارتتىرۋ.
• وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگى مەن ىسكەرلىگىن ارتتىرىپ، شىعارماشىلىققا باۋلۋ.
• حيميالىق ءتىلدى، تەوريالىق ءبىلىمدى پراكتيكامەن ۇشتاستىرۋ.
• ماماندىعىنا بايلانىستى حيميالىق ءۇردىستى تۇسىندىرە الاتىن جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋ.
وسى ماقساتتارىمدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن اتقارعان ءىس – تاجىريبەمدى ۇسىنعىم كەلەدى. ماماندىققا باۋلۋ ماقساتىندا ءوزىم ساباق بەرەتىن جاراتىلىستانۋ – ماتەماتيكا باعىتىنداعى توپ وقۋشىلارىنان «مەن قانداي ماماندىق يەسى بولعىم كەلەدى؟» اتتى تەست الدىم.تەست ناتيجەسىندە باسىم كوپشىلىگى تەمىرجول ماماندىعىن تاڭداعالى وتىرعانى بەلگىلى بولدى. سوعان بايلانىستى «مەتالدار» تاقىرىبىنا ەرەكشە ءمان بەردىم.
بىرنەشە مارتە زەرتحانالىق جۇمىستار جۇرگىزدىم سونىڭ ىشىندە تومەندەگى كەستە №1 زەرتحانا جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىندە تولتىرىلدى.بۇل جۇمىستىڭ قورىتىندىسى ارقىلى تەپلوۆوز اككۋمۋلياتورلارىنىڭ قۇرىلىسىن جانە پورشەنداردىڭ قۇرىلىسىن بىلۋگە مۇمكىندىك بەردى.
№ تاجىريبە
نە جاسالدى؟
نە بايقادىڭىز؟
قورىتىندى
1. تەمىر مەن مىس سۋلفاتىنىڭ ارەكەتتەسۋى
تەمىر شەگە مىسپەن قاپتالدى. Fe + CuSO4 →
تەمىر شەگەنى مىس سۋلفاتىنا باتىردىق Fe SO4 + Cu
ءوز تاجىريبەمدە تومەندەگىدەي سالىستىرۋ ارقىلى جۇرگىزىلەتىن «التەرناتيۆتىك تەستتى» ءجيى قولدانامىن.بۇل تەستكە ۋاقىت از كەتەدى سونىمەن قاتار حيميالىق ءتىلدى دامىتۋعا اسەرىن تيگىزەدى.ورتاق سۇراقتار وقىلادى وقۋشىلار تەك «+» دەگەن تاڭبا قويۋ ارقىلى جاۋاپ بەرەدى. تەكسەرۋدە قيىندىق تۋىنداتپايدى.وقۋشى ءۇشىن دە، ءمۇعالىم ءۇشىن دە ەڭ جەڭىل تەست ءتۇرى.
1 23 4 5 6
Al + +
Fe + + +
Cu + + +
تەست سۇراقتارى:
• تەپلوۆوزدىڭ باسقارۋ ءپۋلتىنىڭ سىرتىن قاپتايتىن مەتالل؟
• تەپلوۆوز گەنەراتورىن جانە ياكورلەرىن جاساۋدا قولدانىلاتىن مەتالل
• تەپلوۆوزدىڭ تياگوۆىي ەلەكترودۆيگاتەلدەرىندە كەزدەسەتىن مەتالل
• كوللەكتور مەن وبموتكا قانداي مەتالدان جاسالادى؟
• كولەنۆالدى جاساۋعا قانداي مەتالدىڭ قۇيمالارى قولدانىلادى؟
• ۆاگونداردىڭسىرتىن قاپتاۋعا قانداي مەتالدىڭ قۇيمالارى قولدانىلادى؟
حيميانى مەڭگەرتۋدە فورمۋلالاردىڭ ماڭىزى زور، سوندىقتان ساباق بارىسىندا فورمۋلانىڭ جالعاسىن تاباتىن پەرفوكارتالاردىڭ دا الاتىن ورنى ەرەكشە.سونىمەن قاتار وقۋشىلارعا ءار ءتۇرلى تاقىرىپتاردا جەكە جۇمىستار تاپسىرۋدا ساباقتى تەرەڭدەتە تۇسەدى، وسى زەرتتەگەن تاقىرىپتارىن ورتاعا سالۋعا مۇمكىندىك بەرەمىن.
وسىنداي ءادىس - تاسىلدەر ارقىلى ءار ساباقتا جۇمىس ىستەۋ بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرى تەرەڭدەيدى،ەستە ساقتاۋ،حيميالىق تىلمەن سويلەۋ قابىلەتتەرى داميدى جانە ولار ىزدەنىمپازدىققا،ۇنەمدىلىككە تاربيەلەنەدى.
حيميا ساباقتارىندا وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن،پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋدا تومەندەگىدەي جۇمىس تۇرلەرىن ۇيىمداستىرامىن:
• ديداكتيكالىق ويىندار(ويلان تاپ،حيميالىق لوتو،حيميالىق «لابيرينگ»)
• توپپەن جارىستىرۋ(بەرىلگەن ۋاقىتتا تاپسىرمانى توپپەن ورىنداۋ تۇرلەرى)
• ەركىن تاقىرىپتاردا ءماتىن قۇراستىرۋ،ەرتەگى شىعارۋ،رەبۋستەر مەن ءسوز جۇمباقتار، باسقاتىرعىلار قۇراستىرۋ،شىعارمالار جازدىرۋ.ت.ب.
• وقۋشىلاردى ادەبيەتتى ىرىكتەۋگە،اننوتاسيا جاساۋعا،كونسپەكتىلەۋگە،كورتەتەكالار جاساۋعا، جوسپار جاساۋعا، ماتەريالدار جيناۋعا، ونىڭ جوسپارىن جاساۋعا ۇيرەتۋ.
ءوز تاجىريبە جۇمىستارىمدى قورىتىندىلاي كەلە حيميالىق ءبىلىمنىڭ كاسىبي ماماندىققا باعىتتالۋى داعدى مەن ءىس ارەكەت نەگىزىندە وزدىگىنەن ىزدەنەتىن،وزدىگىنەن شەشىم قابىلدايتىن،نارىق زامانىندا ءومىر ءسۇرىپ،ادال ەڭبەكتەنەتىن،باسەكەلەستىككە قابىلەتتى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى دەپ سەنەمىن.
You Might Also Like
