InfoHub Logo

الەمدەگى وزەكتى ماسەلە ەكولوگيا بولسا، ءبىزدىڭ ەلدىڭ وزەكتى پروبلەماسى-تىل تازالىعى. ەلىمىزدە قازىرگى كەزدە ءتىل جاناشىرلارى وتە از، ءتىلىن، ءدىنىن، ءدىلىن، جالپى العاندا ۇلتىن سۇيەتىن جاناشىردى كەزىكتىرۋ قيىن. ۇلتتى قالىپتاستىرىپ، مەملەكەتتىڭ دەربەستىگىن تانىتاتىن العاشقى كىلت ۆاليۋتا، ونان سوڭ ءتىل ەكەندىگى حاق! سوندىقتان دا، حالىقتىڭ ءسانى، جانى، ۇلتتىق بولمىسى مەن تۇتاستاي كەسكىن-كەلبەتى - ارداقتى انا ءتىلى، قازاق ءتىلى.

الدىڭعى اربا قالاي جۇرسە، سوڭى دا سوعان قاراي بوي تۇزەيدى. وكىنىشتىسى سول، بۇگىندە اربا باسى جولدان تايىپ بارا جاتقانداي... ۇلتتىڭ كوشىن باستاپ جۇرگەن دەپۋتاتتارىمىزدىڭ ءوزى، تازا قازاق تىلىندە مالىمەت بەرمەي، وزگە تىلدەردى قوسۋدا. ۇلگى بولارلىق ادام جوق بولعان سوڭ، جاستاردان نە سۇرايمىز؟! سوندا ءوز ەلىمىزدەگى انا ءتىلىمىزدىڭ دەڭگەيى، وسىنشا تومەن تۇسكەنى مە؟ وعان دالەل، "سك-فارماسيا" ج ش س باسقارما ءتوراعاسى ەسقالييەۆ ەرحات سەرىك ۇلىنىڭ تولىعىمەن قازاقشا سويلەمەي جۇرگەندىگى: "ەست تاكوە، پرينيماەتسيا زامەچانيە، ون... ون... تەكسەرەمىز، گدە-تو بليجايشەە دۆا مەسياسا مى زاۆەرشيم نوۆوە وبنوۆلەنيە سايتا ي ۆسە رەكومەنداسيي ءۋچتوم، قازاقشا بولادى. نۋ، مەن تەك قانا كەلدىم مىنا جۇمىسقا، سودان يا دۋمايۋ، بىلمەيمىن، توچنو تام..." دەدى قازاق تىلىندەگى ساۋالعا... قاراپ وتىرىپ، تىڭداپ وتىرىپ كۇيىكتىڭ كەسىرىنەن كوزىڭنەن ەرىكسىز جاس شىعىپ، ءىشىڭ اشيدى ەكەن. انا ءتىلىمىزدىڭ ەل ىشىندەگى دەڭگەيىن كورسەتۋگە قاراپايىم ءبىر مىسال كەلتىرەيىن. قازاقستان تۇرعىندارى وزگە ەلگە بارۋ ءۇشىن اۋەلى سول جەردىڭ مەملەكەتتىك ءتىلىن مەڭگەرسەم دەيدى. مىسالى، لوندوندى كورگىسى كەلگەن جان اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنۋگە تىرىسادى. الايدا لوندوننىڭ ياكي باسقا ەلدىڭ ازامات، ازاماتشالارى قازاقستانعا كەلۋ ءۇشىن قازاق ءتىلىن ۇيرەنەيىك دەمەيدى، ءوز تىلىندە ەركىن سايراپ، يا بولماسا ورىس تىلىنە ارقا سۇيەپ كەلەدى. راسىمەن، جىلايتىنداي-اق... بۇل ەلىمىزدەگى باسقا ۇلتتاردى قۋىپ شىعۋ، ولاردى تومەندەتۋ ەمەس، ءوز انا تىلىمىزگە دەگەن قۇرمەت كورسەتۋ مەن انا ءتىل دەڭگەيىن كوتەرۋ كەرەك دەگەن ماقسات.

ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ “انا ءتىلى” گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا: “قازاق تىلىندە سويلەۋ ماقتانىش بولۋى ءۇشىن قوعامدا وعان دەگەن قاجەتتىلىكتى ارتتىرعان ءجون. مەملەكەتتىك قىزمەتكە، ونىڭ ىشىندە، حالىقپەن تىعىز جۇمىس ىستەيتىن لاۋازىمعا تاعايىنداۋ كەزىندە كاسىبي بىلىكتىلىگىنە قوسا، قازاق ءتىلىن جاقسى بىلەتىن ازاماتتارعا باسىمدىق بەرۋ كەرەك”،-دەگەنى بار ەدى. تۇپتەپ قاراساڭ بارلىعى ورتانىڭ اسەرىنەن بولاتىن دۇنيە. الدىمەن، بۇقارامەن بايلانىستا بولاتىن ازامات ءتىل بىلسە، كەيىننەن حالىقتىڭ ءتىل بىلمەيتىن باسىم بولىگىنىڭ ءوزى-اق وزدەرى ءۇشىن ءتىل مەڭگەرەر ەدى. ال بالالار شە؟ تاربيە وتباسىدان باستالادى، نەگە قازىرگى كەزدە ەلىمىزدە كوپتەگەن وتباسىلار بالالارىن ورىس توپتارىنا، سىنىپتارىنا جىبەرەدى؟ ءالى كۇنگە دەيىن بەيمالىم. بالكىم، باسىمدىلىق بيلىك تاراپىنان بۇگىنگە دەيىن ورىس تىلىندە بولعاندىعى سەبەپ بولار.
  “تاۋەلسىزدىك تىرەگى – مەملەكەتتىك ءتىل. انامىزدىڭ اق سۇتىمەن بويىمىزعا دارىعان ءتىلىمىزدى ۇمىتۋ – بۇكىل اتا-بابامىزدى، تاريحىمىزدى ۇمىتۋ”،-دەيدى باتىر باۋىرجان مومىش ۇلى. اتا-بابامىزدىڭ قانىمەن، تەرىمەن قالعان ءتىلدىڭ قادىر-قاسيەتىن بىلمەۋ ناعىز سوراقى، ناعىز ۇيات نارسە دەر ەدىم. سوندىقتان، وزگە تىلگە قۇل بولعانشا، ءوز ءتىلىڭدى كوتەرە ءبىلۋدى ءاربىر ازامات پارىز ەتسە، ناعىز ماقتانىش سول بولادى!

---