رۋحاني جاڭعىرۋ اياسىنداعى زاماناۋي جاستار مادەنيەتى
قازىرگى تاڭدا تاۋەلسىزدىگىمىزدى العالى 25 جىلدان استى جانە ەگەمەن ەل بولعان قازاقستاننىڭ العاشقى ۇرپاعى ات جالىن تارتقان ازامات، ەلدىڭ تىزگىنىن ۇستايتىن حالگە جەتتى. بۇگىنگى جاڭا زامان تاۋەلسىز ەلدىڭ مۇراتى جاستاردىڭ ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىككە تالپىنىپ ارەكەتتەنۋىن، ەڭبەكتەنىپ ءوسۋىن تالاپ ەتىپ وتىر. «ەلىڭنىڭ ۇلى بولساڭ، ەلىڭە جانىڭ اشىسا، ازاماتتىق نامىسىڭ بولسا، قازاقتىڭ مەملەكەتىن نىعايتىپ، كوركەيۋى جولىندا تەرىڭدى توگىپ ەڭبەك ەت. جەردىڭ دە، ەلدىڭ دە يەسى سەن ەكەنىڭدى ۇمىتپا»، - دەيدى ەلباسى ءبىر سوزىندە. وسىناۋ قاناتتى ءسوزدىڭ استارىندا مەملەكەت باسشىسىنىڭ جاستارعا ارتقان ءۇمىتى مەن سەنىمى مول ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى. ءار جىل سايىن ەلباسىنىڭ حالىققا ارنالعان جولداۋىندا ۇنەمى جاستاردى قولداپ، ولارعا تەك ءبىلىم مەن كاسىبي مامان بولۋعا ۇمتىلۋ قاجەتتىگىن ايتىپ وتىرادى. سوندىقتان بولار اتالعان ماقالانىڭ نەگىزگى كوزى جاستارعا ەسكەرتۋ، ولاردىڭ كوزىن اشۋ، العا جەتەلەۋ دەپ بىلەمىن. ماقالادا كەزدەسەتىن «باسەكەلەستىك»، «ءبىلىم»، «عىلىم»، «تۇتاستىق»، «ۇلتتىق كود» سىندى سوزدەردىڭ ءبىز ءۇشىن، زاماناۋي جاستار ءۇشىن ماڭىزى زور. سەبەبى ءبىلىمدىنىڭ مىڭدى جىعار زامانى كەلە جاتىر. ساندىق قازاقستاننىڭ بولاشاعى ءوسىپ كەلە جاتقان ۇرپاقتىڭ قولىندا. سەبەبى ءححى عاسىردىڭ ۇرپاعى ساندىق الەمگە ەتەنە ەنبەسە، كەڭەستىك كەزەڭنىڭ ءدامىن تاتقان بۋىننىڭ يكەمى بىردەن كەلە بەرمەيدى. باستى تالاپ مەڭگەرۋ. قاي جاعىنان كەلسە دە كەز كەلگەن سالانى ءجىتى مەڭگەرە وتىرىپ، جۇمىس جاساۋ. ماقالادا كورسەتىلگەن ورىندالۋ كەرەك مىندەتتەردىڭ ءبارى دەرلىك جاستار الدىندا تۇرعان مىندەتتەر. ءتىل ۇيرەنۋ، قابىلەتتى بولۋ، ەل ءۇشىن تەر توگۋ. ەلباسىنىڭ بۇعان دەيىن دە «قازاقستاننىڭ بولاشاعى – جاستاردىڭ قولىندا» دەگەن ءسوزى دە ءالى ىقپالىن جوعالتقان جوق. ءتىپتى بۇل ۇرپاقتان-ۇرپاققا جالعاسىن تاباتىن دانا ءسوز بولىپ قالارى انىق.
سونىمەن قاتار، ەلباسى رۋحاني جاڭعىرۋداعى ۇلتتىق سانانىڭ رولىنە باسا نازار اۋدارىپ، بىرنەشە مىندەتتەردى ايقىنداپ بەردى. ونىڭ ەڭ نەگىزگىسى ۇلتتىڭ تەرەڭ تاريحىنان باستاۋ الاتىن رۋحاني ۇستانىمدى ساقتاپ قالۋ. قۇندىلىقتارىمىز بەن وزىق ءداستۇرىمىزدى تابىستى جاڭعىرۋدىڭ العىشارتىنا اينالدىرا ءبىلۋ. بۇل رەتتە، ەلباسى «جاڭعىرۋ جولىندا بابالاردان ميراس بولىپ، قانىمىزعا سىڭگەن، بۇگىندە تامىرىمىزدا بۇلكىلدەپ جاتقان ىزگى قاسيەتتەرىمىزدى قايتا تۇلەتۋىمىز كەرەك»،- ەكەنىن اتاپ كورسەتتى.
وسى ورايدا، وتكەننەن ساباق الىپ، بولاشاققا نىق قادام باسۋىمىز بەن، تاعىلىمى تەرەڭ جۇيەلى ويدى قالىپتاستىرار، ەڭبەكتەرى بىزگە ميراس بولىپ قالعان اسىل مۇرا، الەمگە ايگىلى ەكىنشى ۇستاز ءابۋ ناسىر ءال-فارابيدىڭ ۇلتتىق رۋحاني مۇرانىڭ جاڭعىرۋىندا جانە وتاندىق ادەبيەتتىڭ الەم تانۋىنداعى ءرولىنىڭ ەرەكشەلىگىن جوعارىدا اتاپ كورسەتكەن بولاتىنمىن. ارينە ميراس بولىپ قالعان اسىل مۇرانى زەرتتەپ ونى ساتاۋ زاماناۋي جاستارعا جۇكتەلىپ، بابامىزدان قالعان اسىل مۇرانى كەلەشەك ۇرپاققا دارىپتەۋ دە ءبىزدىڭ قولىمىزدا. ونىڭ العىشارتتارى قازىرگى ۋاقىتتا ەتەك جايىپ، جوعارعى وقۋ ورنىڭ اعا وقىتۋشى پروففەسسورلارىنىڭ باستاۋىمەن، ستۋدەنتتەرگە تيەسىلى بولۋدا. سولاردىڭ بىردەن ءبىر مىسالى ۋنيۆەرسيتەتىمىزدىڭ قابىرعالارىندا ءال-فارابي مۇراسىن جاڭعىرتۋعا ارنالعان ءتۇرلى باعدارلامالار مەن ءىس-جوبالار باستاۋ الىپ، ستۋدەنتتەر اراسىندا كەڭىنەن تاراپ كەتكەن «ءال-فارابي جانە قازىرگى زامان» اتتى ديسيپلينانىڭ ءوتۋى، ءبىز ءۇشىن بابامىزدىڭ ەڭبەكتەرىمەن تانىسۋعا ۇلكەن مۇمكىندىك تۋدىرۋدا.
سونىمەن قاتار، ءححى عاسىر زاماناۋي جاستار ءۇشىن «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا جانە ەلباسىنىڭ «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى باعدارلامالىق ماقالاسىنىڭ باستى تۇجىرىمدارىن ۇستانىم تۇتقان ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەت ءوز الدىنا ماڭىزدى مىندەتتى – تەك باسەكەگە قابىلەتتى كادرلاردى دايارلاۋ عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ەلىمىزدىڭ ەرتەڭگى تۇلعالارىنا اينالار جاس ۇرپاقتىڭ رۋحاني بولمىسىن قالىپتاستىرۋدى ماقسات تۇتىپ وتىر. ءال-فارابي اتاپ وتكەندەي: «تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم، ادامزاتتىڭ قاس جاۋى» دەگەن ويدىڭ نەگىزىندە ستۋدەنتتەردىڭ بويىندا ءبىلىم مەن تاربيە قاتار ۇشتاستىرىلۋدا. سوندىقتان يننوۆاسيالىق-تەحنولوگيالىق پلاتفورمامەن قاتار، «4.0 ۋنيۆەرسيتەت» مودەلىنىڭ شەڭبەرىندە رۋحاني-ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋ ءىسى ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىندا بەلسەندى تۇردە دامۋدا. ۋنيۆەرسيتەتتىڭ جاڭا كورپوراتيۆتىك يدەولوگياسى مەن سەرپىندى الەۋمەتتىك جوبالارى جاڭا ساپالى تاربيەنىڭ تيىمدىلىگىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان.
قورىتىندىلاي كەلە، شىعىستىڭ ۇلى ويشىلىنىڭ ادىلەتتىلىك پەن ادامشىلىق سالتانات قۇرعان قوعام تۋرالى يدەيالارىمەن قازاق حالقىنىڭ باقىتتى ءومىرى جانە قازاقستاننىڭ تاۋەلسىز، گۇلدەنگەن مەملەكەت رەتىندە الەم كارتاسىندا ماڭگىلىك ءومىر ءسۇرۋى تۋرالى «ماڭگىلىك ەل» ۇلتتىق يدەياسىمەن ۇندەس ەكەنىن اڭعاردىپ، «Al Farabi Unirversity Smart City» مودەلىن جۇزەگە اسىرىپ، ءوز تاجىربيەمىزدى كەڭ تاراتا وتىرىپ، ءبىز دارىندى ۇرپاقتى دايارلايتىن دارا مەكەن ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-نىڭ جالىندى جاستارى، ۇلت كوشباسشىسى بەلگىلەگەن ماقساتقا – قازاقستاننىڭ الەمنىڭ دامۋشى ەلدەرىنىڭ قاتارىنا قوسىلۋىنا جانە جاڭعىرۋ جولىندا بابالاردان ميراس بولىپ، قانىمىزعا سىڭگەن، بۇگىندە تامىرىمىزدا بۇلكىلدەپ جاتقان ىزگى قاسيەتتەرىمىزدى قايتا تۇلەتىپ، ءال-فارابي اڭساعان ىزگىلىك قالاسىن سالىپ، پاراساتتى قوعام ورناتۋىمىز زاماناۋي جاستاردىڭ قولىندا ەكەنىن تاعى ءبىر مارتە اتاپ وتكەنىم ابزال بولار.
وندىرىستىك تاجىربيە جەتەكشىسى: ازيموۆا ءمولدىر اۋەلتايەۆنا
ماقالا اۆتورى: حاسيەتوۆا جانيا جاراس قىزى