InfoHub Logo

Oıǵa kelgendi iritkenniń ishi jarylsyn. İshimnen tynyp, ishmerezdenip júrgenshe aıtarymdy aıtyp, derimdi dep tastamaı meniń ishkenim iriń, jegenim jelim bolady. Sizder mynanyń oıy bir taptyq eken, tártip degennen maqurym qalǵan bireý shyǵar dep oılamańyzdar. Men de aıtarymdy qaı jerde ne aıtatynymdy bilemin. Syrttan pishi-pishi deý bir jaqsy jeri mende joq. Kózine aıtyp, árqashan-aq naızamdy tik salatyn ádetim. Kásipodaqtyń jurt shyryshtaı jınalǵan jerinde-aq súıeksiz qyzyl bizdi suǵyp-suǵyp alamyn. Baıqaımyn mundaıda synalǵan adam arqasyna er batqan mástekteı qaıqańdap qalady, otyrǵandardyń kóbi-aq áıelderi ul tapqandaı jaınańdap qalady. Bir jaqsy jeri men ne aıttym, sen ne tyńdadyń demeımin, óz jónime kete baramyn. Al qansha synaǵanymdy sanaǵanym joq. Eshkimdi de qur qaldyrmaǵan bolýym kerek.

Bip kúni ózimizdiń sehtyń bastyǵy Elemesti qatty synadym. Elemes kóbine tyrysyp-byrysyp júretin adam. Kólindegi qalyń kózildirigin ómiri bir alyp kórgen emes. Al biraq men ez basym ony alyp tastaýyn qalamaıtyn boldym. Áldeqalaı onyń múıiz kózildirigin súrtip otyrǵanynyń ústinen shyqqanym bar. Ol ondaıda basqa adam bolyp shyǵady. Óıtkeni ol dúnıege áınek arqyly qarap úırengen jan. Elemes únemi sózin «meniń kemshiligim kóp» dep bastaıdy. Bir jaqsy jeri onyń bul sózi úırenshikti bolyp ketkendikten eshqashan ol sózge artynda ne jatyr dep oı salmasam, bon salyp kórgen emespin. Aldyna on baıtal salyp bergen sholaq aıǵyrdyń qulaǵyńnan qıqý ketirmeıtini sıaqty bul «kemshiligi kóptigin» kemshiligi joqtyǵyn ańǵartý úshin aıtady. Bylaı qaraǵanda Ele¬mes jınalysta synaǵandardyń sóziniń bárin moıyndaǵan sıaqty. Biraq artynan álgi «biraqtary» bastalady deńiz... Qysqasyn aıtqanda synaǵanym osy «biraqtary» edi. Osy «biraqtaryn» betine basyp turyp, aıtyp-aıtyp tastadym. Alaıda bastyǵymdy qatty synaǵanmen ishteı «munym qalaı boldy» dep tur edim, onyń orynbasary kelip qolymdy aldy. Bir jaqsy jeri ol kezde Elemes joq eken.

Bárińiz de memleket mekemesinde, ne kásiporynda, ne aýyl sharýashylyǵynyń bir salasynda jumys isteıtin shyǵarsyzdar. Jumys babynda ártúrli nárseler bola beredi. Osyndaı bir rette álgi Elemestiń orynbasaryn (amal qansha, ol da meniń bastyǵym) sehtaǵy bir syzýdy burys kórsetkeni úshin synap jiberdim. Aıtpasam ol ondaı kemshilikterdi tary qaıtalaı berýi múmkin, qaıteıin. Jınalys bitken soń meni Elemes kabınetine shaqyrdy.

— Durys aıttyń — dedi ol maǵan. Bir jaqsy jeri ony oz kabınetinde ońashada aıtty.

Men mastermin. Ózimniń de kim ekenimdi bir eskertip ótpeýime bolmas. Men týraly syrtymnan ne aıtylatynyn qaıdan bileıin, kózimshe maqtaý jeterlik. Jınalystardaǵy uzaq-uzaq baıandamalarda, jarys sózderde, óndiristik jelpinisterde biz shákirtimiz ekeýmizdiń atymyzǵa aıtylatyn kóterme sózde esep joq. «Álgi shop mashınasynyń «shoshqa tisin» Balbaq balǵadaı etip jondy».

«Shirkin ol óz isiniń sheberi», «kombaınnyń plankasyn mashınadan da tez jóndedi» delinetin sózder toǵyzdyń tońdyǵyna jetedi. Osyndaı asyra maqtaýlar ústi-ústine aıtylyp, bıdaı kóje ishken kisideı odan meniń qarnym qampaıǵan shaqta «Glavka» bizdiń sehqa syılyqqa kóp aqsha beripti. Meniń shákirtim «aǵa, ol syılyqqa men bir magnıtofon» alaıyn dep júrdi. Arada eki-úsh kún ótkende tizim ilindi. Kózim qurǵyr kórmeı qalǵan ba, bir jaqsy jeri ózimniń atymdy izdep taba almadym.

Mundaıda biraz adam maǵan aıaýshylyq bildiredi. Tipti álgi báıgeni qaıta-qaıta alyp qoımaıtyn tańqy qara aqyl aıtady. «Sóıleýdi azaıtý kerek» deıdi. Al jonǵan eki mýftasynyń biri zavodqa qaıta keletin Sıdańbaı da a mal ne, maǵan keńester beredi. Endi bireýler maǵan shynymen kóńil aıtady. Olardyń da óz esepteri bar. Keıbireýleri meniń báıgeden maqurym qalyp, juqaryp otyrǵan júıkemniń jarasynyń aýzyn tyrnamaq. Egeýdi ótkirleı túseıin, kesýi ońaı bolsyn desedi. Iaǵnı temirdi qyzǵanda soǵyp qalmaq. Endi bireýler óndiriske kelgenińe jıyrma-aq jyl bolypty, tileýiń aldynda ǵoı deıdi. Tileýińdi bireý ótpes pyshaqpen qıqalap kesip otyrsa, ol bar bolǵyrdyń ózi jalǵana qoıar ma eken degim de keledi. Bárin de úndemeı tyńda, qabaǵyna qaraı shyǵaryp salamyn. Toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıini—(Bir jaqsy jeri) aýyzda aıtylǵanda barmyn, qaǵazǵa jazylǵanda joqpyn. Buǵan da shúkirshilik. Shynynda qoly jetpegen qudaıshyl bolady deýshi edi, shúkirshilik etpegende qaıtersiń.

Osy sehta master bolyp istegenime nemene jıyrma-aq jyl dep te oılaımyn. Shynynda da tileýim aldymda emes pe? Osy jıyrma jyl ishinde qaraýymda nebary on shaqty adam istegen eken. Bári de ózimdeı master bolyp ketti. Temirdi tegisteýdi, jonýdy ábden bildi, minin aıtqyzbaı tabady. Eń qıyn syzýlardy da aıyryp, qalypqa qandaı bir qıyn bólshekti quıyp shyǵara alady. Bir jaqsy jeri osy shákirtterimniń keıbireýleri meniń kemshilikterimdi ańǵarǵan eken. Mysaly olar soraıyp kórinip turǵan nárseni de aınalyp óte beredi. Men olardyń ondaı kelisimpaz, mysyq kózqarasyna kúıip-pissem, olar jaı ǵana «ondaı ondaı bola beredi» dep jaıbaǵystaıdy. Baıqaýymsha shákirtterimniń de keıbiri jaıbaraqat, jaqsy ómir súrýdiń ońaı jolyn bilip alǵan sıaqty. «Ótkir qyrǵysh qazannyń túbin tesetinin» bir jaqsy jerin bilip alypty. Qalaı erte ańǵarǵanyn bilseńiz etti. O, toba!

Qudaıǵa shúkir, meniń qaraýyma kelgen shákirtter áli meni jamandap kórgen joq. Ondaı syıyspaıtyn minez bizdiń álgi Sıdańbaıda ǵoı. Qaraýyndaǵylarǵa kún kórsetpeı, shákirtter de tiri jan óndiristik jınalystarda qyrqysyp-aq jatqany. Qaraýyndaǵy aınaldyrǵan bir adammen ekeýi eki stanoktyń janymda turyp alakóz bolýy árkimdi-aq oılandyryp tastaıdy. Degenmen basqa baqyt bitip, aýyzdyń salymy bolaıyn dese onsha kıyn emes pe dep qaldym. Shákirttermen tóbelesip aıyrylysatyn Sıdańbaı áli bir master tárbıelep shyǵarmasa da (ózi jetik bolmaı turyp kimdi qalaı tárbıelemek) bir jaqsy jeri jaqsylar úshin jasalǵan tizimnen qalyp kórgen joq-ty. :

Onyń da ózinshe sebebi bar bolsa kerek-ti. Eger záý-shaıtan isiń túsip (eńbek adamynyń óndiriste isi túspeı týra ma?) seh bastyǵyna bara qalsań Sıdańbaıdyń onyń kabınetinde otyrǵanyn kóresiń. Bir jaqsy jeri ol Elemestiń aldynda otyrmaıdy. Tupa-týra sol stoldyń ortaq ıesi sıaqty Elemeske mińgesip alady. Men kóbine ózi mýftalar jonýdyń jaıyn jaqsy bilmeıtin baıqus, sonyń usaq-túıegin surap júr eken deımin. Bir jaqsy jeri ony sehtyń basqa jumysshylary bólekshe aıtady. Sypsyńdaǵan aýyzdardan shyǵyp, salpań kýlaktarǵa jetken sýyq sózderge qaraǵanda áńgimeniń túri bótendeý...

Sonymen meniń jaıymnan biraz habardar boldyńyzdar bilem. Saıyp kelgende jıyrma jyl ishinde men sóılemegen jınalys joq. Qaraýymdaǵylarǵa tize kórsetkenim joq. ózimnen joǵarylarmen jaqsy bolǵanym joq. Jıyrma jylda maǵan degen aýyzsha maqtaý jetkilikti boldy, dokýmentke túskeni kórinbeıdi. İstegen jumysymnan, jonǵan mýftalardan, shoshqa tisterden bir aqaý, min tabylǵan da emes. Kózime eshkim shuqyp kórsetken eshteme joq, sondyqtan bolar, bir jaqsy jeri buıryqpen eskertý de (shynyn aıtqanda keıde eskertý bolsa da birdeme alǵannyń armany bar ma dep qalamyn) alǵanym joq.

Endi qalaı júrýim kerek ekenin ózderińiz aıtyńyzdar. Bir jaqsy jeri jaqsyda da, jamanda da joq bir janmyn. Bárinen aman-esen kelemin. Keıde tipti osynyń ózi olja ma dep te qalamyn.

1967

---