InfoHub Logo

Ádebıet 6 synyp
Sabaqtyń taqyryby: C. Sarǵasqaev «Támpish qara» povesinen úzindi
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Sansyzbaı Sarǵasqaevtyń «Támpish qara» povesiniń úzindisin oqytý arqyly soǵystan keıingi jyldardaǵy aýyl turmysy, ondaǵy balalar ómiri, pıonerlerge tán asyl qasıetter týraly tanym – túsinikterin, bilim daǵdylaryn qalyptastyrý; shyǵarmanyń taqyryby men ıdeıasyn, sújeti men kompozısıalyq qurylymyn meńgertý.
Damytýshylyq: Teorıalyq bilimderin praktıkamen ushtastyryp, shyǵarmaǵa taldaý jasatý, poves keıipkerleri tabıǵatyna taldaý jasatý, ózindik oı – pikirlerin ortaǵa saldyrý.
Tárbıelik: Povestegi Ertaı, Shanshataı, Beısekúl obrazdary arqyly jas býyndardy patrıottyq rýhta tárbıeleý, jaqsyny úırenip, jamannan jırenýge baýlý.
Sabaqtyń tıpi: Jańa sabaq
Sabaqtyń túri: Dástúrli sabaq
Sabaqtyń ádis – tásilderi: Túsindirý, sýretteý, salystyrý, áńgimeleý, suraq – jaýap, taldaý, STO strategıalary.
Sabaqtyń kórnekiligi: S. Sarǵasqaev portreti, shyǵarmalar jınaǵy.
Pánaralyq baılanys: Tarıh, qazaq tili.

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
1) Oqýshylarmen sálemdesý
2) Kezekshi málimdemesi
3) Sabaqqa kelmegen oqýshylardy belgileý
4) Oqýshylardyń nazaryn sabaqqa aýdarý.

İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý. «Baýyrjan ata» taqyrybynda oıtolǵaý jazý.

İİİ. Jańa sabaq.
«Qyzyǵýshylyqty oıatý» satysy
Suraqtar:
 Pıoner degenimiz kim?
 Dostyq degenimiz ne?
Búgingi sabaqtyń osy bir leıtmotıvi arqyly taqyrypty anyqtap, dápterge kúnniń jady men taqyrypty jazdyrtý.

«Maǵynany taný» satysy
 Sansyzbaı Sarǵasqaevtyń ómiri men shyǵarmashylyǵynyń basty qyry týraly áńgimeleý;
 «Oktábr balalary» gazetiniń shyǵý tarıhyna qatysty málimetti tanys etý;
 «Támpish qara» povesiniń mazmunyna satylaı keshendi taldaý jasatý arqyly sholý jasaý.
1925 jyldyń 29 sáýirinde Jambyl oblysy, Krasnogor aýdany, Sharbaqty selosynda (qazirgi Qordaı aýdany) dúnıege kelgen bolashaq jazýshy jastaıynan jazýǵa qumar bolǵan. Aýyl mektebinde árip tanyp, jan - jaǵynda bolyp jatqan qubylystardy sheber sýrettep, kórgen - bilgenin, aınalasyndaǵy dostary men tanystarynyń ómirin, keıde qıalyna erik berip, jastaıynan áńgimeler jaza bastaıdy.
Sansyzbaı Sarǵasqaevtyń jastyq shaǵy surapyl soǵys ýaqytymen tuspa - tus keledi. Onda da ol Otan aldyndaǵy boryshynan jaltarmaı, 1942 jyldan, Jeńis kúnin toılaǵan sátke deıin qolyna qarý alyp, jaýǵa shyqqan. Jazýshynyń jazýshy retinde qalyptasýyna osy qan maıdannyń da áseri bolǵan syńaıly. Óıtkeni, jazýshy shyǵarmalarynyń kóbinde sol jyldardaǵy halyqtyń kúızelisi men kedeıligi tilge tıek bolyp otyrǵan.

Jazýshy kóbine balalardyń armany men ómirin sıpattaı otyra, sol kezderdegi hal - ahýaldy da astyrtyn jetkizip otyrady. Osy sarynda jazýshynyń «Sáýleniń jańa dostary», «Bir kósheniń boıynda», «Synǵan tis», «Balalar», «Shyndyq», «Shybyq», «Jaımashýaq», «Támpish qara», «Jumbaq qyz» atty povester men áńgimeleri jaryq kórgen. Sonymen qatar, jazýshy soǵys jyldarynyń estelikteriniń etegimen «Bir otrádta» povesin jazǵan.

Soǵys jyldaryna deıin de, keıin de ol Krasnogor aýdandyq gazetinde ádebı qyzmetker, jaýapty hatshy qyzmetterin atqardy. Keıin alyp shahar Almatyny baǵyndyramyn degen armanyn arqalap, Abaı atyndaǵy QazPI - diń stýdenti atanady. Joǵary bilim alǵan soń, «Qazaqstan pıoneri» (qazirgi «Ulan») gazetinde bólim meńgerýshisi, jaýapty hatshy, bas redaktorlyqqa deıin kóterilip, uzaq jyldar qyzmet etti. Al 1960 – 1968 jyldar aralyǵynda «Lenınshil jas» gazetinde, «Juldyz» jýrnalynda bólim meńgerýshisi, jaýapty hatshy qyzmetterin atqarǵan. Sansyzbaı Sarǵasqaevtyń keıipkerleri kóbine aýyl balalary. Ol jas jetkinshekterdiń oı - armany, qoǵamdyq paıdaly isteri, óner - bilimge degen qushtarlyǵy, bir - birine adaldyǵy, dostyq qarym - qatynasy jaıly jaza otyryp, jas urpaqty adamgershilikke, shynshyldyqqa, qaıyrymdylyqqa baýlıdy. Shyǵarmalarynyń derligi mektep oqýshylarynyń tynys - tirshiliginen syr shertedi.
Jazýshynyń kóptegen shyǵarmalary orys jáne basqa da týysqan halyqtar tilderine aýdarylǵan.

Sansyzbaı Sarǵasqaev qazaq balalar ádebıetiniń qalamy qaıratty, kórnekti ókili retinde ómiriniń sońǵy kezderine deıin balalar baspasózine belsene atsalysyp turdy, jas ádebıetshilerdiń aıaqtanýyna qamqorlyq kórsetip otyrdy.
Jazýshy qazaq ádebıetine sińirgen eńbegi úshin Qazaq Respýblıkasynyń Joǵarǵy Keńesiniń Gramotasymen marapattalǵan.
Sansyzbaı Sarǵasqaevtyń “Támpish qara” povesinde otyzynshy jyldardaǵy aýyl ómiri sýrettelgen. Poves 9 bólimnen turady:
Bólimderi:
 «Tanysý»
 «Tilep alǵan azap»
 «Ázili me shyny ma?»
 «Ókinish»
 «Teke qart»
 «Ne boldy bizge?»
 «Budan keıingi kúnderde …»
 «Oılamaǵan jerden»
 «Úsh kún qalǵanda» dep keledi.
Basty keıipker – támpish qara Shanshataı. Poveste Shanshataıǵa tán ádeptilik, uqyptylyq, eńbeksúıgishtik qasıetter kórinse, Ertaı boıyndaǵy ónerge qushtarlyq, dúnıeni bala kózimen qabyldaý qasıetteri tanylady. Shanshataı boıyndaǵy asyl qasıetter – ádeptilik, uqyptylyq, tazalyq, kishipeıildilik pen sypaıylyq áńgime keıipkerleri Ertaı, Bısekúl, Imanbekterge erekshe áser etip, úlgi bola bilse, búgingi jasóspirimderge de úlken ónege.

Pán muǵalimi: Jarylqasynova Gúlzat Baratbekqyzy
C. Sarǵasqaev «Támpish qara» povesinen úzindi. júkteý