InfoHub Logo

1. Ertegiler mektepke deıingi balalardyń tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn qalyptastyrý mehanızmi. Bul mehanızm psıhologtar belgilegen teorıa negizinde birizdilikte qurylǵan jáne satylap júzege asady.

Mazmuny
Kirispe
Shalqan
Baýyrsaq
Mysyq, átesh jáne túlki
Torǵaı men tyshqan
Qıar men qyryqqabat
Qulyn, qozy, laq
Shubar taýyq
Mysyq nege tamaq ishken soń jýynady?
Úsh aıý
Kúshik pen mysyq
Kókónister týraly ertegi
Masha men aıý
Mysyq pen tyshqan
Sý júrek qoıan
Torǵaı men tyshqan
Túlki men qasqyr
Úsh jalqaý
Saýysqan men kókek
Tólderdiń aıtysy
Aqqý – qazdar
Eki sarań qonjyq
Átesh pen toty
Qasqyr men ıt
Aqyldy laq
Arystan kúshigin asyraǵan mysyq
Eki qaz, bir baqa
Adasqan qumyrsqa
At pen esek
Eki átesh
Maqtanshaq qoıan
Túlki men tyrna
Masaq
Aılaker túlki
Aldar kóze men Shyqbermes shyǵaı baı
Ne dámdi?.
Ertegide qonaqta
Jeti laq
Altyn balta
Eń qymbat baılyq
Nan qaıdan shyǵady?
Jeti ónerpaz
Altyn balyq
Túıme qyz
Kólbaqa men qurbaqa
Kún, Aı jáne qoraz
Aına
Aǵaıyndy eki qyz
Úsh qyz
Jalańaıaq baqtashy
Kitap sózi
Aqylsyz ógiz
Jeti qazynanyń biri
Maqta qyz ben mysyq
Túıeni kórse jylqy nege qaltyraıdy?
Paıdanylǵan ádebıetter

Kirispe.
«Balalardy óz betimen qumarlandyratyn, yntalandyryp, yqylasyn arttyratyn sabaq, balalarǵa ana tilinde qarapaıym tilmen qyzyqty uǵyndyrylsa, áńgimeler men ertegiler, mysaldar men óleńder oryndy paıdalanylsa, olardyń bilim alýǵa degen qyzyǵýshylyǵy arta túsedi»
Y. Altynsarın.
Mektepke deıingi balalardy oqytý jáne tárbıeleý, damytýdy odan ári jetildirý joldary qazirgi kezde mektepke deıingi bilim berý zańdarynda aıqyndalyp berilgen. Burynǵy qalyptasqan konsepsıalar, onyń ózgesheligi tek oqytý, bilim, bilik daǵdylaryn qalyptastyrý ǵana emes, búkil oqytý úrdisin jan - jaqty uıymdastyrý maqsatyn kózdeıtindiginde jáne balanyń jeke tulǵa retinde qalyptasýy men damýyna baǵyttalady. Qazaqstan Respýblıkasynda qazirgi mektepke deıingi mekemede jańa ózgerister men álemdik bilim berý tájirıbelerin paıdalana otyryp, balanyń jeke dara kúshiniń damýyn qamtamasyz etetin jańa baǵyttaǵy jobany izdestirý jáne qoldanýǵa arnalǵan Respýblıkanyń «Bilim týraly» Zańynda «Ár balanyń qabiletine qaraı ıntellektýaldyq damýy, jeke adamnyń daryndylyǵyn damytý» sıaqty máseleler memlekettiń bilim saıasatynyń basty ustanymynda atap kórsetilgen.
Ár eldiń bolashaǵy sol halyqtyń bilim, ǵylym deńgeıimen anyqtalatyndyqtan, oqý júıesin neǵurlym tıimdi qura bilý qajettiligi qaı kezde de ózekti másele bolmaq. Tanymdyq qyzyǵýshylyq oqý - tárbıe úrdisiniń barlyq salasynda kórinis tabady. Qazirgi tárbıelep oqytýdyń eń kókeıkesti problemalary tanymdyq qyzyǵýshylyq máselelerin qarastyrady. Bala ómirinde qyzyǵýshylyqtyń ár túri (estetıkalyq, kórkemdik, mýzykalyq, t. b.) kórinis tabady. Óskeleń urpaq úshin tanymdyq qyzyǵýshylyqtyń mańyzy óte joǵary. Tanymdyq qyzyǵýshylyqty arttyrý, damytý týraly, budan basqa onyń qorshaǵan ortamen tárbıege táýeldiligin Gelvesıı atap kórsetken bolatyn.
Sondaı - aq damyta oqytýdyń ádistemesindegi eń basty nárse mektepke deıingi balalardyń tanymdyq qyzyǵýshylyq áreketin arttyrý. Munyń ózi evrıstıkalyq jáne zerttteý ádisterine erekshe mán beriletinin kórsetedi. Bul ádister tárbıeshiniń «dástúrli emes tapsyrma túrlerin izdenýdiń obektisi» retinde qoıýy, «jekelikten jalpyny taýyp shyǵarý» taǵy basqa sıaqty mektepke deıingi balalardyń shyǵarmashylyq izdenisine, tanymdyq qyzyǵýshylyǵyna jeteleıtin, is - áreketke qosatyn, balany «is - áreket bilikteri men daǵdylarynyń sheberi», «belsendi izdengish» etetin ádistemelik tásilder arqyly júzege asady.
Kórkem ádebıet sabaǵynda ertegilerdi paıdalaný arqyly balalardyń tanymdyq jan qýattarynyń oıanýyna yqpal etý, bilim deńgeıin jetildirý júıeli júrgiziletin jumystardyń nátıjesinde qalyptasady. Ertegiler – bul mektepke deıingi balalardyń tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn qalyptastyrý mehanızmi, ıaǵnı jaǵymdy emosıalyq kózqaras - ertegige áýestik. Ertegiler óte erte zamanda, tipti jazý - syzý bolmaǵan kezdiń ózinde - aq týǵan. Bulardy halqymyz kúni búginge deıin urpaqtan – urpaqqa aýyzsha jetkizip keledi.
Halyq aýyz ádebıetiniń basqa túrleri sıaqty ertegiler de adam balasynyń eńbekke, turmys - tirshilik jaǵdaıyna baılanysty týǵan. Mektepke deıingi balalardyń tanymdyq qyzyǵýshylyǵynyń ózindik ereksheligine psıhologıalyq - pedagogıkalyq turǵyda mynandaı mazmundyq sıpattama beremiz.
1. Ertegiler mektepke deıingi balalardyń tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn qalyptastyrý mehanızmi. Bul mehanızm psıhologtar belgilegen teorıa negizinde birizdilikte qurylǵan jáne satylap júzege asady:
Jaǵymdy emosıalyq kózqaras (ertegige áýestik) → mazmundy emosıalyq kózqaras (ertegimen áýestenýi) → turaqty tanymdyq qyzyǵýshylyq (ertegige degen )
2. Ertegilerdiń pedagogıkalyq jiktemesi. Bul birinshiden, mektepke deıingi balalardyń tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn qalyptastyrýdaǵy múmkindikterin anyqtaýǵa yqpal etedi; ekinshiden, ertegilerdi naqty ólshemder boıynsha suryptaýǵa kómektesedi; úshinshiden, ertegiler qundylyq kózqarasyn baǵdarlaıdy.
3. Mektepke deıingi balalardyń ertegige degen qyzyǵýshylyǵyn qalyptastyrý modeli jáne ony júzege asyrýda yqpal etetin pedagogıkalyq sharttar. Model qurylymy emosıonaldyq, ıntellektýaldyq, eriktik komponentter birliginde baıqalady jáne naqty kórsetkishter men ólshemder arqyly sıpattalady.
Shyǵarmashylyq jumysymdy bylaı tujyrymdaımyn:
Elbasy N. Á. Nazarbaevtyń «Qazaqstan - 2030» baǵdarlamasynda jan - jaqty bilimi bar, tez damyǵan, dúnıe júzine áıgili jáne syıly memlekettiń patrıottaryn tárbıeleý isin pedagogtar qaýymyna júktegen. Sol aýyrda, jaýapty isterdiń nátıjeli bolýy árıne bizderge baılanysty, sondyqtan da ár pedagog balaǵa bilimdi berip qana qoımaı, sol bilimdi balanyń boıyna sińirý jolynda, balanyń bilimge degen qyzyǵýshylyqtaryn oıata otyryp, onyń boıyndaǵy qabiletterin asha bilý kerek degen eken. Osy shyǵarmashylyq jumysymnyń nátıjesi, qorytyndysy retinde mynandaı ertegiler jınaǵyn usynamyn.

Shalqan júkteý
Baýyrsaq júkteý
Mysyq, átesh jáne túlki. júkteý
Torǵaı men tyshqan. júkteý
Qıar men qyryqqabat. júkteý
Qulyn, qozy, laq. júkteý
Shubar taýyq. júkteý
Mysyq nege tamaq ishken soń jýynady? júkteý
Úsh aıý. júkteý
Kúshik pen mysyq. júkteý
Kókónister týraly ertegi. júkteý
Masha men aıý. júkteý
Mysyq pen tyshqan. júkteý
Sý júrek qoıan. júkteý
Torǵaı men tyshqan. júkteý
Túlki men qasqyr. júkteý
Úsh jalqaý. júkteý
Saýysqan men kókek. júkteý
Tólder aıtysy. júkteý
Aqqý-qazdar. júkteý
Eki sarań qonjyq. júkteý
Átesh pen toty. júkteý
Qasqyr men ıt. júkteý
Aqyldy laq. júkteý
Arystan kúshigin asyraǵan mysyq. júkteý
Ek qaz, bir baqa. júkteý
Adasqan qumyrsqa. júkteý
At pen esek. júkteý
Eki átesh. júkteý
Maqtanshaq qoıan. júkteý
Túlki men tyrna. júkteý
Masaq. júkteý
Aılaker túlki. júkteý
Aldarkóse men Shyqbermes Shyǵaıbaı. júkteý
Ne dámdi. júkteý
Ertegide qonaqta. júkteý
Jeti laq. júkteý
Altyn balta. júkteý
Eń qymbat baılyq. júkteý
Nan qaıdan shyǵady? júkteý
Jeti ónerpaz. júkteý
Túımeqyz. júkteý
Kólbaqa men qurbaqa. júkteý
Kún, aı jáne qoraz. júkteý
Aına. júkteý
Aǵaıyndy eki qyz. júkteý
Úsh qyz. júkteý
Jalań aıaq baqtashy. júkteý
Kitap sózi. júkteý
Aqylsyz ógiz. júkteý
Jeti qazynanyń biri. júkteý
Maqta qyz ben mysyq. júkteý
Túıeni kórse, jylqy nege qaltyraıdy? júkteý
Paıdalanǵan ádebıetter. júkteý

«Áýlıekól aýdany ákimdiginiń «Aıgólek»
Áýlıekól balabaqshasy» MKQK
«Bilim berý úrdisinde baǵdarlamanyń mazmunyna
sáıkes balalarǵa arnalǵan ertegiler jınaǵy»
Jınaqtaǵan: Jumabaeva G. K.