InfoHub Logo

Tabysty bolýdyń eń irgeli, basty faktory bilim ekenin árkim tereń túsinýi kerek. Jastarymyz basymdyq beretin mejelerdiń qatarynda bilim árdaıym birinshi orynda turýy shart. Sebebi, qundylyqtar júıesinde bilimdi bárinen bıik qoıatyn ult qana tabysqa jetedi.
N. Á. Nazarbaev
«Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» atty maqalasynan

“Basty ustanym - Rýhanı jańǵyrý»
Kirispe
Men elimizdiń bir tulǵasy retinde zaman talabyna saı kóshten qalmaı sońǵy jańalyqtarǵa kóz júgirtip, nazardan tys qaldyrmaýǵa tyrysamyn. Elbasymyzdyń osy jylǵy elimiz¬degi rýhanı jańǵyrýdyń tujyrym - damalyq baǵdary qarapaıym azamat túsinetin, barshaǵa uǵy¬nyq¬ty, baı ári yqsham tilmen jetkizilgen. Onyń basty maqsaty – Ult josparyn oryndaý aıasynda álemniń eń ozyq 30 eliniń qataryna kirý bolyp tabylady. Rýhanı jańǵyrý baǵdarlamasynyń bilim salasyna qatysty tusy - keleshek urpaqty kemel bilimge sýsyndatatyn úlken múmkindik. «Bilekti birdi, bilimdi myńdy jyǵady» degen qazaq maqalynyń mán - mańyzy eshqashan kemimek emes. Kerisinshe, ýaqyt ótip, zaman ózgergen saıyn halyq naqylynyń qundylyǵy artyp kele jatyr. Óıtkeni aldaǵy dáýir - naǵyz bilimdilerdiń dáýiri bolmaq.
Negizgi bólim:
Taqyryptyń aktýaldyǵy:
Qazir básekeden tys qalǵan birde - bir sala joq. Al barlyq salanyń qaryshtap damyp, órkendep ósýi bilim men ǵylymnyń damý qarqynyna táýeldi. Muny «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» atty maqalasynda QR Prezıdenti N. Nazarbaev erekshe atap kórsetti: «Tehnologıalyq revolúsıanyń betalysyna qarasaq, taıaý onjyldyq ýaqytta qazirgi kásipterdiń jartysy joıylyp ketedi. Ekonomıkanyń kásiptik sıpaty buryn - sońdy eshbir dáýirde munshama jedel ózgermegen. Biz búgingi jańa ataýdy erteń - aq eskige aınalatyn, júrisi jyldam dáýirge aıaq bastyq. Bul jaǵdaıda kásibin neǵurlym qınalmaı, jeńil ózgertýge qabiletti, asa bilimdar adamdar ǵana tabysqa jetedi. Osyny túsingendikten, biz bilimge bólinetin búdjet shyǵystarynyń úlesi jóninen álemdegi eń aldyńǵy qatarly elderdiń sanatyna qosylyp otyrmyz. Tabysty bolýdyń eń irgeli, basty faktory bilim ekenin árkim tereń túsinýi kerek. Jastarymyz basymdyq beretin mejelerdiń qatarynda bilim árdaıym birinshi orynda turýy shart.
Sebebi, qundylyqtar júıesinde bilimdi bárinen bıik qoıatyn ult qana tabysqa jetedi». Iá, úreıli kórinýi múmkin, biraq aldaǵy sanaýly jyl ishinde búgingi qoldanystaǵy kásip túrleriniń teń jartysy qajetsiz bolyp qalary anyq. Bul myńdaǵan adamǵa tabys kózinen aırylý qaýpin týdyrady. Mundaı qater keleshegin kúni buryn boljaı bilgen memleketter úshin ǵana qaýipsiz. Jetken jetistigine toǵaımaı, tyń baǵyt, jańa baǵdar taba bilgen elder ǵana osy syndarly kezeńnen súrinbeı ótedi.
Jańashyldyǵy:
Elbasy joldaýyna men de, tárbıeshi, ustaz retinde óz úlesimdi qosý maqsatynda bilim jolyndaǵy tyń ıdeıalardy izdeımin. Bizdiń eń bıik maqsatymyz keleshegi kemel bilimdi urpaq tárbıeleý. Bala boıyna sapaly bilim men úlgili tárbıeni sińirý - tárbıeshiniń aldyna qoıǵan basty maqsaty dep bilemin. Ár úıdiń úmiti bolǵan kishkentaı búldirshinderdi Otansúıgishtikke, ulttyq salt - dástúrimizdi qurmetteýge, ólkemizdiń tabıǵatyn qorǵaýǵa qalyptastyrý balabaqsha tabaldyryǵynan bastaý alýy qajet. Elbasymyzdyń alǵa qoıǵan mindetteriniń biri bilim berý salasynda aýqymdy ólketaný jumystaryn júrgizýdi, ekologıany jaqsartýǵa jáne eldi mekenderdi abattandyrýǵa basa mán berýdi kózdegen. Men osy baǵytta óz tobymdaǵy balalarǵa ekologıalyq bilim men tárbıe berý baǵytyn qosymsha jospar jasaqtaý arqyly aldyma maqsat qoıyp aldym. Meniń mindetim balalardy týǵan tabıǵatqa degen súıispenshilikke tárbıelep, onyń ásemdigin tereń sezinýge, ósimdikter men janýarlar dúnıesin qamqorlyqqa alýǵa baýlý arqyly, balabaqshada tabıǵat jóninde qarapaıym bilim berip, osynyń negizinde tiri jáne óli tabıǵattaǵy qubylystar týraly naqty jalpylama túsinik qalyptastyrý boldy. Osy mindetterdi júzege asyrý barysynda eń aldymen ekologıa oqý qyzmetimen pánaralyq baılanys uıymdastyrdym, erteńgilik jattyǵýlardy, oqý qyzmetterin tabıǵat aıasynda ótkizý arqyly tabıǵattyń ásemdigin sezindirip, ony qorǵaýǵa tárbıeleý. Sonymen qatar kúnniń ekinshi jartysynda tabıǵat buryshyndaǵy bólme ósimdikterine qamqorlyq jumystaryn uıymdastyrý arqyly balalardy eńbekke tárbıeleımin. Ólkemizdiń kórikti jerlerin balalarǵa dáripteý maqsatynda teńiz jaǵasyna oqý qyzmetterin ótkizdim. Aldaǵy ýaqytqa qoıǵan baǵytym: Mektepke deıingi balalardyń ekologıalyq mádenıetin qurý, aımaqta qonystanǵandardy baqylaý, tabıǵat buryshyn bezendirýdi ári qaraı jalǵastyrý, ekologıalyq aksıalar uıymdastyrý. Balalarǵa ekologıalyq sapaly bilim berýge arnaıy jaǵdaı jasaý negizinde beıneleý páni jetekshisimen birlesip, jas ekolog úıirmesi josparyn jasaqtap jatyrmyn. Barlyq toptar arasynda aptalyqtar, aksıalar, kórmeler uıymdastyrý josparymda tur. Otbasy jáne balabaqsha arasyndaǵy yntymaqtastyqty arttyrý maqsatynda «Qustarǵa qamqor bolaıyq» taqyrybyndaǵy ekologıalyq aksıany osy qazan, qarasha aılaryna josparlap otyrmyn.

Qorytyndy:
Sózimdi qorytyndylaı kele, men óz balabaqshamda izdenimpaz tárbıeshi retinde balabaqsha búldirshinderin bilimge degen qushtarlyǵyn arttyryp, ony ári qaraı shyńdap, búgingi zaman talabyna saı etip, jeke tulǵa qalyptastyrýda aıanbaı eńbek etýge jumystanamyn. Men óz kásibimniń, jasap júrgen bilim oshaǵyn bedelin arttyrý maqsatynda ózindik qadamdarymdy jasap kelemin. Mektepke deıingi uıym tárbıeshisi jan - jaqty bolýy shart dep esepteımin. Máselen, mamandyǵym tárbıeshi bolsa da, aǵylshyn tili kýrsyn oqyp jatyrmyn. Maqsatym, urpaq tárbıesinde úsh tildilikke baǵyt burý. Elbasymyz «Rýhanı jańǵyrý» maqalasynda qazirgi zamandy jáne bolashaqty tereń túsine alatyn bilimdi adamdar aýadaı qajet dep kórsetken bolatyn. Osy baǵytta aldaǵy ýaqytta atqarylatyn jumystar men mindetter kóp. Maǵjan Jumabaev atamyz óziniń ulaǵatty bir sózinde bylaı degen: «Balany tárbıeshiniń ózindeı qylyp shyǵarmaı, keleshek zamanyna laıyqtap daıyndaý kerek». Iá, Maǵjan atamyz aıtqan danalyq oı búgingi kúngi bilimdi urpaqqa qaratylyp aıtylǵany kórinip tur. Óıtkeni eldiń erteńgi tiregi – balabaqshadaǵy tárbıelenip jatqan baldyrǵandarymyz. Olar zaman talabyna saı tárbıelenýi tıis dep esepteımin.

Paıdalanǵan ádebıetter tizimi:
1. Memleket basshysynyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» atty maqalasy

Mańǵystaý oblysy, Túpqaraǵan aýdany,
Fort - Shevchenko qalasy, Baýtın aýyly
"Aqbota"balabaqshasynyń ádiskeri
Akjıgıtova Ýlmeken Myratbaevna