Jaqsy minez-jan sulýlyǵy
Taqyryby: Jaqsy minez - jan sulýlyǵy
Maqsaty: a) oqýshylardyń minez - qulyq týraly túsinikterin keńeıtý.
b) minezdegi jetistikter men minderdi ajyrata bilýge úıretý, syn turǵysynan oılaýdy damytý.
v) jaqsylyqqa, adamgershilikke tárbıeleý
Kórnekiligi: medıaproektor, slaıdtar, qanatty sózder, úntaspa
Ádisi: suraq - jaýap, izdenýshilik jumys, syn turǵysynan oılaýdy damytý.
Barysy:
1. «Esimder alıterasıasy»
Nusqaý: Aldymen óz esimderińizdiń aldyna adamnyń boıynda bar jaqsy qasıettiń bireýin aıtyp, ózińizdiń minezińiz týraly aıtyp ketý kerek.
Mysaly: Men aqyldy – Aıgúlmin. Aqkóńilmin, tez ashýlanam.
Men symbatty - Sabıramyn.
2. Topqa bólý
4 tústi júrekshelerden bir - birden tańdap, birdeı tústiler bir top bolady.
3.«Maǵynany taný»
• Nelikten «Minez – adam kórsetkishi» bolady dep oılaısyń?
• Adamnyń jaqsy minezine neler jatady?
• Minezi jaman adamda jaqsy qasıet bola ma?
• Jaman minezdi qalaı túzeýge bolady dep oılaısyń?
. Abaıdyń óleń joldaryn eske túsire otyryp, taldatý.
Abaı aıtqan adam boıyndaǵy minderdiń búgingi kúndegi kórinisteri qandaı?
4.«Jaqsy adam», « jaman adam» qasıetter jıyntyǵy ( poster qorǵaý)
5. Shegeniń izi vıdeorolık
Minezi jaman bir jas jigit bolsa kerek. Eshkim ony túzeı almapty, qateligin aıtqan saıyn yzalana túsipti. Bir kúni ákesi oǵan ishi shegege toly bir jáshik berip: «Mańaıyndaǵy dostaryńmen ár janjaldasyp qalǵan saıyn taqtaıǵa bir – bir shegeden qaǵyp otyr», - dep tabystapty.
Alǵashqy kúni – aq balasy taqtaıǵa kóp shege qaǵyp, tabystapty. Kelesi kúnderi de az bolmapty. Osy qarqynymen, álgi taqtaıdy toltyrýǵa asa kóp ýaqyt jumsamapty. Taqtaıdyń tolǵanyn kórgende ákesi oǵan: «Endi sol dostaryńmen jeke – jeke tatýlas. Ár tatýlasqan saıyn bir shegeden sýyryp otyr», - deıdi.
Biraz kúnder ótipti. Bir kúni qarasa, qaǵylǵan bar shege sýyrylyp bitken eken. Sonda ony syrttaı baqylap júrgen ákesi balasyn taqtaıdyń aldyna ertip ákelip: «Balam, jaraısyń, jaradyń, - depti, - alaıda myna taqtaıǵa jaqsylap turyp qarashy? Shegelerdi sýyrǵanda qalyp qoıǵan oryndaryn, qaraıǵan kóp tesikti kórip tursyń. Taqta áýelgisindeı taza qalpynda, ádemi bolyp qalmady. Dostaryńmen tóbelesken saıyn arada jaman sózder aıtylady. Ár renish sóz kóńilde myna shegeniń orny tárizdi bir – bir daq qaldyryp otyrady, sondyqtan eshkimniń kóńiline kirbiń uıalatpaǵaısyń, balam», - degen eken ulyn sabyrǵa shaqyryp, ómirlik umytylmas sabaq uqtyra.
Iá, renish artynan rıasyz keshirilse jaqsy, áıtpese, kóp jaǵdaıda jan syzdatar, eske túsken saıyn kóńildi qaralap, jandy jaralaıtyn iz tastap ketetini, ashshy da bolsa aqıqat.
«Aldyńa kelse, atańnyń aıybyn kesh» degen babalarymyz árqashan keshirimdi negiz etip ustaǵan. «Bir ashýyńdy maǵan ber», «Tentegimdi jónge salýdy ózime qaldyr», «Bir bilmestik ótti», eger bala bolsa « isiniń shalalyǵy» dep, jas bolsa « jastyq shaqta kimniń basynan ne ótpeıdi» dep, úlken kisi bolsa « jańylmaıtyn jaq, súrinbeıtin tuıaq bola ma» degen sekildi sózdermen áıteýir eki jaqty óz ráýishinde bitistirýge, aralaryn tatýlastyrýǵa, artyn tym ýshyqtyrmaýǵa tyrysqan.
6.«İskerlik oıyn – «Ózimdi baǵalaımyn» taratylǵan paraqtardy toltyrý
Jaǵymdy qasıetterim, Jaǵymsyz qasıetterim
Sizderge taratylyp berilgen paraqqa oń jaǵyna «jaqsy» «jaman» qasıetterińizdi tizip jazyńyz. Ol úshin aldymen ózińizdiń boıyńyzdy qandaı qasıetter bar sony oılanyp alyp, eki baǵanǵa bólip jazyńyzdar. (3mınýt ýaqyt beriledi)
1. Qandaı qasıetterińizdi kóp jazdyńyzdar?
2. Qaısysynan ózińizdi kóbirek taptyńyz?
3. Osyǵan deıin osy jaıly oılanyp kórdińiz be?
4. Budan bylaı jıi esińizge túsirip otyrasyz ba?
Bul jattyǵýdy júrgizýdegi negizgi maqsatymyz birinshiden ózimizdi, ekinshiden basqa adamdardy tanyp bilý úshin bolsa, úshinshiden boıymyzdaǵy jaman qasıetterdi joıyp, jaqsy qasıetterimizdi asyrý bolady.
7. Esińe saqta
Ulaǵatty sózderdi oqyp, olardyń mánin túsindir.
Jaqsy minez - qulyq pen aqyl kúshi bolyp, ekeýi birikkende – bular adamshylyq qasıetter bolyp tabylady.
Adamnyń basyna qonǵan baqyttyń turaqty bolýy jaqsy minez - qulyqqa baılanysty.
Ál - Farabı
8. Shyǵarmashylyq jumys
«Janyńda júr jaqsy adam» taqyrybynda esse
9«Sulýlyqtyń» qandaı túri bar (asosıasıa)
Minez sulýlyǵy (baısaldylyq, jaıdary minez, kópshil kóńil)
Túr sulýlyǵy ( bota kóz, ádemi júz)
Dene bitiminiń sulýlyǵy (uzyn boı, túzý aıaq, shymyr dene)
Jan sulýlyǵy(kóp bilý, sheshen til, shynshyldyq, qyz balaǵa náziktik, jigitke qaısarlyq )
Minez sulýlyǵy. Jannyń da óz ásemdigi bar, onyń kerbezdigi – istelgen qylyqtyń tartymdylyǵy júrekti rahatqa bóleıdi. Onyń alǵashqy belgisi jaratpaıtyn adamy týraly jaqsy pikir aıtý.
10. Qorytyndy
Adamgershilik qasıetter óz boıyndaǵy jaqsy minez - qulyq, jaqsy ádet, jaqsy ádepten quralady. Ol ananyń aq sútimen, ákeniń úlgi - ónegesimen, ata - ájeńniń berer úlkendik, aqsaqaldyq tárbıelerimen boıyńa sińedi. Mektepte ustazdar ómirdegi jaqsylyq pen jamandyq, adaldyq pen aramdyqtyń aıyrmasyn tanyp bilýge kómektesedi, ómirde durys baǵyt tańdaı bilýge úıretedi.
Ony saralap, tańdap, baǵalap, baıyptap, ózińe keregin ala bilý, jaqsylyqqa úırenip, jamandyqtan jırený ózińe baılanysty. Jaqsy adam bolamyn, ómirde maqsatyma jetemin deseń boıyńdaǵy qasıetterdi izgilendirip, adamgershilikke umtylǵan jón.
Refleksıa
- Ózińe paıdaly málimet ala aldyń ba?
- Qandaı áser aldyń?
- Tilegińmen usynysyń bar ma?
Mańǵystaý oblysy, Túpqaraǵan aýdany, Aqshuqyr aýyly,
M. Ábdihalyqov atyndaǵy orta mektebiniń joǵary sanatty
birinshi deńgeıli bastaýysh synyp muǵalimi Mýsına Aınur Temırovna
Maqsaty: a) oqýshylardyń minez - qulyq týraly túsinikterin keńeıtý.
b) minezdegi jetistikter men minderdi ajyrata bilýge úıretý, syn turǵysynan oılaýdy damytý.
v) jaqsylyqqa, adamgershilikke tárbıeleý
Kórnekiligi: medıaproektor, slaıdtar, qanatty sózder, úntaspa
Ádisi: suraq - jaýap, izdenýshilik jumys, syn turǵysynan oılaýdy damytý.
Barysy:
1. «Esimder alıterasıasy»
Nusqaý: Aldymen óz esimderińizdiń aldyna adamnyń boıynda bar jaqsy qasıettiń bireýin aıtyp, ózińizdiń minezińiz týraly aıtyp ketý kerek.
Mysaly: Men aqyldy – Aıgúlmin. Aqkóńilmin, tez ashýlanam.
Men symbatty - Sabıramyn.
2. Topqa bólý
4 tústi júrekshelerden bir - birden tańdap, birdeı tústiler bir top bolady.
3.«Maǵynany taný»
• Nelikten «Minez – adam kórsetkishi» bolady dep oılaısyń?
• Adamnyń jaqsy minezine neler jatady?
• Minezi jaman adamda jaqsy qasıet bola ma?
• Jaman minezdi qalaı túzeýge bolady dep oılaısyń?
. Abaıdyń óleń joldaryn eske túsire otyryp, taldatý.
Abaı aıtqan adam boıyndaǵy minderdiń búgingi kúndegi kórinisteri qandaı?
4.«Jaqsy adam», « jaman adam» qasıetter jıyntyǵy ( poster qorǵaý)
5. Shegeniń izi vıdeorolık
Minezi jaman bir jas jigit bolsa kerek. Eshkim ony túzeı almapty, qateligin aıtqan saıyn yzalana túsipti. Bir kúni ákesi oǵan ishi shegege toly bir jáshik berip: «Mańaıyndaǵy dostaryńmen ár janjaldasyp qalǵan saıyn taqtaıǵa bir – bir shegeden qaǵyp otyr», - dep tabystapty.
Alǵashqy kúni – aq balasy taqtaıǵa kóp shege qaǵyp, tabystapty. Kelesi kúnderi de az bolmapty. Osy qarqynymen, álgi taqtaıdy toltyrýǵa asa kóp ýaqyt jumsamapty. Taqtaıdyń tolǵanyn kórgende ákesi oǵan: «Endi sol dostaryńmen jeke – jeke tatýlas. Ár tatýlasqan saıyn bir shegeden sýyryp otyr», - deıdi.
Biraz kúnder ótipti. Bir kúni qarasa, qaǵylǵan bar shege sýyrylyp bitken eken. Sonda ony syrttaı baqylap júrgen ákesi balasyn taqtaıdyń aldyna ertip ákelip: «Balam, jaraısyń, jaradyń, - depti, - alaıda myna taqtaıǵa jaqsylap turyp qarashy? Shegelerdi sýyrǵanda qalyp qoıǵan oryndaryn, qaraıǵan kóp tesikti kórip tursyń. Taqta áýelgisindeı taza qalpynda, ádemi bolyp qalmady. Dostaryńmen tóbelesken saıyn arada jaman sózder aıtylady. Ár renish sóz kóńilde myna shegeniń orny tárizdi bir – bir daq qaldyryp otyrady, sondyqtan eshkimniń kóńiline kirbiń uıalatpaǵaısyń, balam», - degen eken ulyn sabyrǵa shaqyryp, ómirlik umytylmas sabaq uqtyra.
Iá, renish artynan rıasyz keshirilse jaqsy, áıtpese, kóp jaǵdaıda jan syzdatar, eske túsken saıyn kóńildi qaralap, jandy jaralaıtyn iz tastap ketetini, ashshy da bolsa aqıqat.
«Aldyńa kelse, atańnyń aıybyn kesh» degen babalarymyz árqashan keshirimdi negiz etip ustaǵan. «Bir ashýyńdy maǵan ber», «Tentegimdi jónge salýdy ózime qaldyr», «Bir bilmestik ótti», eger bala bolsa « isiniń shalalyǵy» dep, jas bolsa « jastyq shaqta kimniń basynan ne ótpeıdi» dep, úlken kisi bolsa « jańylmaıtyn jaq, súrinbeıtin tuıaq bola ma» degen sekildi sózdermen áıteýir eki jaqty óz ráýishinde bitistirýge, aralaryn tatýlastyrýǵa, artyn tym ýshyqtyrmaýǵa tyrysqan.
6.«İskerlik oıyn – «Ózimdi baǵalaımyn» taratylǵan paraqtardy toltyrý
Jaǵymdy qasıetterim, Jaǵymsyz qasıetterim
Sizderge taratylyp berilgen paraqqa oń jaǵyna «jaqsy» «jaman» qasıetterińizdi tizip jazyńyz. Ol úshin aldymen ózińizdiń boıyńyzdy qandaı qasıetter bar sony oılanyp alyp, eki baǵanǵa bólip jazyńyzdar. (3mınýt ýaqyt beriledi)
1. Qandaı qasıetterińizdi kóp jazdyńyzdar?
2. Qaısysynan ózińizdi kóbirek taptyńyz?
3. Osyǵan deıin osy jaıly oılanyp kórdińiz be?
4. Budan bylaı jıi esińizge túsirip otyrasyz ba?
Bul jattyǵýdy júrgizýdegi negizgi maqsatymyz birinshiden ózimizdi, ekinshiden basqa adamdardy tanyp bilý úshin bolsa, úshinshiden boıymyzdaǵy jaman qasıetterdi joıyp, jaqsy qasıetterimizdi asyrý bolady.
7. Esińe saqta
Ulaǵatty sózderdi oqyp, olardyń mánin túsindir.
Jaqsy minez - qulyq pen aqyl kúshi bolyp, ekeýi birikkende – bular adamshylyq qasıetter bolyp tabylady.
Adamnyń basyna qonǵan baqyttyń turaqty bolýy jaqsy minez - qulyqqa baılanysty.
Ál - Farabı
8. Shyǵarmashylyq jumys
«Janyńda júr jaqsy adam» taqyrybynda esse
9«Sulýlyqtyń» qandaı túri bar (asosıasıa)
Minez sulýlyǵy (baısaldylyq, jaıdary minez, kópshil kóńil)
Túr sulýlyǵy ( bota kóz, ádemi júz)
Dene bitiminiń sulýlyǵy (uzyn boı, túzý aıaq, shymyr dene)
Jan sulýlyǵy(kóp bilý, sheshen til, shynshyldyq, qyz balaǵa náziktik, jigitke qaısarlyq )
Minez sulýlyǵy. Jannyń da óz ásemdigi bar, onyń kerbezdigi – istelgen qylyqtyń tartymdylyǵy júrekti rahatqa bóleıdi. Onyń alǵashqy belgisi jaratpaıtyn adamy týraly jaqsy pikir aıtý.
10. Qorytyndy
Adamgershilik qasıetter óz boıyndaǵy jaqsy minez - qulyq, jaqsy ádet, jaqsy ádepten quralady. Ol ananyń aq sútimen, ákeniń úlgi - ónegesimen, ata - ájeńniń berer úlkendik, aqsaqaldyq tárbıelerimen boıyńa sińedi. Mektepte ustazdar ómirdegi jaqsylyq pen jamandyq, adaldyq pen aramdyqtyń aıyrmasyn tanyp bilýge kómektesedi, ómirde durys baǵyt tańdaı bilýge úıretedi.
Ony saralap, tańdap, baǵalap, baıyptap, ózińe keregin ala bilý, jaqsylyqqa úırenip, jamandyqtan jırený ózińe baılanysty. Jaqsy adam bolamyn, ómirde maqsatyma jetemin deseń boıyńdaǵy qasıetterdi izgilendirip, adamgershilikke umtylǵan jón.
Refleksıa
- Ózińe paıdaly málimet ala aldyń ba?
- Qandaı áser aldyń?
- Tilegińmen usynysyń bar ma?
Mańǵystaý oblysy, Túpqaraǵan aýdany, Aqshuqyr aýyly,
M. Ábdihalyqov atyndaǵy orta mektebiniń joǵary sanatty
birinshi deńgeıli bastaýysh synyp muǵalimi Mýsına Aınur Temırovna
You Might Also Like
-
Jańa jyl erteńgiliginiń senarıi (eresekter toby)
-
Qazaq tiliniń erejeler jınaǵy 1 - 11 synyptar úshin
