InfoHub Logo

Baıaǵyda baılyǵy jurttan asqan bir han bolypty. Bul hannyń jalǵyz aı dese aýzy, kún dese kózi bar Qanshaıym degen qyzy bar eken. Qyzdyń sulýlyǵyna qaraǵan adam esinen tanyp qalady eken.

         Kúnderdiń kúninde Qanshaıym qyryq qyz nókerimen seıil quryp, sýǵa túsýge barady. Sýǵa túsip bola bergen kezinde, Qanshaıymdy kókten bir qaraqus kelip, kóterip ketedi. Qyryq qyz tómende shýlap qala beredi. Jylap-syqtap, keshke úılerine oralady.

Birneshe kúnge deıin olar hanǵa bolǵan jaıdy aıta almaı qatty qınalady. El-jurty jınalyp, aqyldasyp, sol aradaǵy bir dana qarıany han aldyna jiberedi. Bolǵan oqıǵany estigen han esinen tanyp qulap túsedi. Ony qorshap turǵan nókerleri qorqyp qalady. Tek danyshpan qarıa ǵana betine sý búrkip, hannyń esin jıǵyzady. Basý aıtyp, handy táýbasyna keltiredi. Biraz ýaqyt ótken soń, óz-ózine kelgen han baqsy-balger, qoja-moldalardy jınaıdy. Biraq olardyń biri de qyzdy kimniń alyp ketkenin, qazir onyń qaıda ekenin bile almaıdy. Eshkimnen járdem bolmaıdy.

         Tek hannyń Nazar atty ýáziri kelip, hanmen aqyldasady da bylaı deıdi:

         — Muhıttyń ar jaǵynda Sálim degen balyqshy turady. Onyń jeti ónerpaz balasy bar. Tapsa, qyzyńyzdy solar tabar. Janyma bes júz ásker qosyp, temirden keme soqqyzyńyz da meni sonda jiberińiz.

         Han tabanda temir keme soqtyryp, bas ýázirin sol balyqshy Sálimge attandyrady. Ol bir aıda aman-saý muhıt teńiziniń ar jaǵyndaǵy Sálim shalǵa jetedi. Barsa, shaldyń ózi ǵana otyr eken. Alǵashynda shal áskermen kelgen Nazardan qorqyp qalady.

         Nazar Sálim shalmen amandasyp bolǵan soń, mán-jaıdy baıan etedi. Hannyń altyn móri basylǵan hatyn beredi. Ádeıi izdep kelgenin aıtady. Sálim shal balalaryn shaqyryp alyp:

         — Bul qonaqtar alys, shet jerden senderdiń ónerlerińdi estip jetipti. Sol eldiń hany qaraqus alyp ketken qyzyn taýyp berýlerińdi ótinip, hat joldapty. Eger tapsańdar, qyzyn dúnıe-múlkimen beredi. Ónerdi ishke saqtamaı, syrtqa shyǵaryńdar! – deıdi. Sonymen jeti ónerpaz hannyń bas ýáziri Nazarǵa eredi. Olar kemege otyryp, keri qaraı qaıtady. Han eline jetýge bir-eki kún qalǵanda Nazar bir jaýyngerin hanǵa súıinshi suraýǵa jiberedi. Ol baryp, súıinshi suraıdy. Han aıamaı súıinshi berip, aldynan bes júz oshaq qazdyryp, toı jasaıdy. Jeti ónerpazdy ertip, aman-saý Nazar da jetedi. Han ónerpazdardy kórip, qatty qýanady.

         Birer kún tynyqqan soń, han jeti ónerpazdy saparǵa attandyrady. Olar uzaq júrip, aqyrynda han qyzyn kóterip áketken qaraqusty tabady. Qasyna jaqyndaı bergende, qaraqus qyzdy alyp, kókke kóteriledi. Jeti ónerpazdyń ishindegi úlkeni usha biledi eken. Ol inilerin kótere, qaraqustyń izimen aspanǵa ushady. Biraq qaraqus pen qyzdan aıyrylyp qalady. Olardy izdep kókte jeti kún, jeti tún ushyp júredi. Segizinshi kún degende bir darıanyń jaǵasynda otyrǵan qusty, shashyn tarap turǵan qyzdy kóredi. Qýǵynshylardyń dabyl qaǵyp ushqan ekpininen qoryqqan qaraqus qyzdy alyp, taǵy da aspanǵa kóteriledi. Sonda qýǵynshylardyń kishisi:

         — Qyzdan aıyryldyq, – dep jylaıdy. Jigitterdiń úlkeni ekinshisine:

         — Ónerińdi kórset! – deıdi. Ekinshisi asqan mergen eken. Onyń kózdep atqan oǵy qustyń eki sanyn julyp túsedi de ol tómen qaraı quldyraıdy. Qyz aspannan shyr aınalyp kelip, sýǵa túsedi. Úshinshisi súńgýir eken.

         Ol sýǵa batyp bara jatqan qyzdy jaǵaǵa alyp shyǵady. Qyz jutqan sýyn qaıta qusyp, aman qalady.

         Kenet bir úlken aıdahar paıda bolyp, lebimen bárin jutyp almaqshy bolady. Bulardyń tórtinshisi asqan usta eken. Ol qolyndaǵy eki tasyn bir-birine soǵystyrǵan edi, bes shaqyrym jerden qorǵan soǵylady. Álgi aıdahar tas qorǵandy syrtynan orap alyp, qysa bastaıdy.

         Kelesi kezek aǵaıyndylardyń besinshisine tıedi. Ol jer astynan jol salǵysh eken. Qolyndaǵy asyl tasyn shaqqanda, bes shaqyrymdaı jer astynan jol salynyp shyǵady. Al, aıdahar sol kúıinde tasta oralyp jatyp qalady. Bular jer betine shyqqan soń, eline aparatyn joldyń qaı jaqta ekenin bilmeı, dal bolady. Olardyń altynshysy jol boljaǵysh eken. Ol bir kúndik jerdegi joldy tabady. Biraq, aryp-ashyp sharshaǵan, jaıaý júre-júre tabandary tesilgen olardyń jol júrýge shamalary joq edi. Osy kezde kómekke jetinshisi keledi. Ol taǵam jasaǵysh eken. Qoınyndaǵy bir asyl tabaǵyn alyp, aǵalaryn tamaqqa toıdyrady. Kishkene áldenip alǵan jeti ónerpaz ben qyz bir kúndik jol júrip, hannyń eline aparatyn jolǵa shyǵady.

         Osylaı birneshe kún júrip, hannyń aýlyna da jetedi. Qanshaıym qyzdy aman alyp keledi. Qýanǵan han at shaptyryp, úsh kún toı jasaıdy. Jeti ónerpazǵa qatty rıza bolady. Tórtinshi kúni ónerpazdardy han shaqyryp:

         — Sender qyzymdy taýyp ákelip, buıryǵymdy oryndadyńdar. Endi men óz ýádemde turýym kerek. Biraq sender jeti aǵaıyndysyńdar, qaısylaryń maǵan kúıeý bala bolaryńdy ózderiń sheshińder. Men úshin báriń birdeısińder, – deıdi.

         Sonda jeti ónerpazdyń eń úlkeni turyp:

         — Bárimiz de istegen ónerimizdi aıtyp ótelik, qaısymyzdiki artyq bolsa, sol alsyn, – deıdi. Han maqul kóredi. Aldymen aǵaıyndylardyń úlkeni bastaıdy.

         — Bul qyzǵa meniń istegen ónerim bárinen basym. Men bolmasam, qyzyńyz joq edi, – dep, jeti kún qaraqustyń izimen ushqanyn aıtady. — Sondyqtan qyz maǵan tıesili, – dep sózin jalǵastyrady.

         — Seniń óneriń taýsylyp, qyzdy qaraqus aspanǵa alyp bara jatqanda men atpasam, qyz joq edi. Sondyqtan qyz maǵan tıesili, – deıdi ekinshisi.

         Úshinshisi turyp:

         — Al, men sýǵa qulaǵan qyzdy súńgip jaǵaǵa shyǵarmaǵanda, qyz joq edi. Sondyqtan qyz maǵan tıesili, – deıdi.

         Tórtinshisi turyp:

         — Men tastan qorǵan soqpaǵanda, bárińdi de aıdahar jutyp qoıatyn edi. Sondyqtan qyz meniki, – deıdi.

         — Men bolmasam, báriń de tastyń astynda qyrylyp óler edińder. Sondyqtan qyz maǵan laıyq, – deıdi besinshisi.

         Altynshysy turyp:

         — Men bolmaǵanda, báriń de jol taba almaı adasatyn edińder. Bulardy adastyrmaı jol taýyp bergen men emespin be? Qyz maǵan laıyq, – deıdi.

         Aqyrynda jetinshisi turyp:

         — Meniń tabaǵymnan as jemeseńder, báriń de ashtan óler edińder. Sondyqtan qyz meniki, maǵan tıesili, – deıdi.

         Bári de ózderiniń ónerin aıtyp, hanǵa júginedi. Han bilgishterin jınaıdy. Sonda bir qarıa turyp:

         — Bul jeteýiniń báriniń de óneri birdeı, biraq qyzdy súńgýirge qosyńyz. Óıtkeni ol qyzdy basqalarynan buryn baryp qushty ǵoı. Al qalǵan altaýyna alty hannyń qyzyn áperip, alty jerge ýázir saılańyz, – deıdi.

         Han qyzyn súńgýirge qosady. Qalǵan altaýyna alty hannyń qyzyn áperip, alty eldi bıletedi. Sóıtip, jeti ónerpaz muratyna jetipti.

---