Maqal - mátelder
Sabaqtyń taqyryby: Maqal - mátelder
Sabaqtyń maqsaty: 1. Maqal - mátelder jáne olardyń aıyrmashylyǵy týraly túsinik berý.
2. Adamgershilik qasıetterdi dáripteý
3. Tilderin, sózdik qorlaryn damytý
Sabaqtyń tıpi: jańa materıaldy ıgertý sabaǵy
Sabaqtyń túri: dástúrden tys sabaq
Sabaqtyń kórnekiligi: qyzyqty gramatıkalyq suraqtar, úlestirmeli kartochkalar, t/b
Sabaqtyń barysy: 1. Uıymdastyrý
2. Qaıtalaý - oqý anasy ( suraqtar arqyly ótkendi pysyqtaý)
• Tabý sózder degen qandaı sózder?
• Evfemızm men dısfemızmniń aıyrmashylyqtaryn ata
• Qaısysy ádebı tilge jatpaıdy?
• Júrek jutqan, qas qaqqansha, ıt ólgen jer – turaqty sóz tirkesteriniń
balamasyn aıt
3. Úı tapsyrmasyn suraý
Tómendegi mysaldardy muqıat tyńdap, turaty sóz tirkesimen jaýap berińder
1. Eńbek pániniń muǵaliminiń bilmeıtini joq; bárin de isteı alady. Ol sýretshi de, júrgizýshi de aǵash sheberi de. Mýzykalyq aspaptarda oınap, tamasha bı bıleıdi. Ondaı adamdy bir sóben qandaı adam dep ataýǵa bolady?
(segiz qyrly, bir syrly nemese on saýsaǵynan óneri tamǵan)
2. Bolattyń jaqsy dosy bar. Ol únemi sol dosyn aıtyp, áńgimelep otyrady. Sóıtip únemi aıtyp otyrýdy ne deıdi?
(aýzynan tastamaý)
4. Jańa sabaq:
- Balalar sender kishkene kezderińizden beri maqal - mátelder estip, jattap kelesizder. Olaı bolsa, káne kim qandaı maqal - mátel biledi eken tyńdap kórelik.. (oqýshylardyń maqal mátelderin tyńdaý)
- Bárekeldi, balalar, óte kóp maqal biledi ekensiz, endeshe búgingi sabaǵymyzda maqal - mátelderdiń anyqtamasymen sonymen qatar, aıyrmashylyǵyna toqtalatyn bolamyz. Káne, bárimiz taqtaǵa zer salamyz
Maqal toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıinin jasaıdy, ıaǵnı aıtar oı túsinikti bolady.
Mátelderde oı - pikir beıneli, tuspaldap aıtylǵan ıshara túrinde bolady, ıaǵnı ony oqyǵanda birden túsine qoımaısyń, ábden oılanyp, tujyrym jasaısyń.
5. Maqalbaı ataıdyń suraqtaryna jaýap bereıik ( jaýap maqal - mátel túrinde bolýy kerek)
• Adamnyń qaı múshesi qorqaq, qaı múshesi batyr?
• Taýyqtyń túsine ne kiredi?
• Er neshe ret, qorqaq neshe ret óledi?
• Ótirikshi kimdi aldaıdy?
• Ananyń súti men balanyń tili qandaı?
6. Kitappen jumys
• 124 - jattyǵý 56 - bet (jazbasha)
• 125 - jattyǵý 57 - bet Aýyzsha
7. Sergitý mınýty
• Qalaı der edińder?
- Esik aldyndaǵy qalyń qardy aryraq kúrep tastańdar. Kún jylynsa, bylǵa - nysh bolar,- dedi tárbıeshi apaı.
- Osynsha qardy qalaı kúrep bitiremiz,- dep kúbirlesti balalar. Jabylyp kelip kirisip edi, jumystyń qalaı aıaqtalǵanyn da sezbeı qaldy. Buny kórgen tár - bıeshi ne degen maqal aıtty dep oılaısyńdar?
(kóz - qorqaq, qol - batyr nemese jumyla kótergen júk jeńil)
8. Jumbaqtar sóılese... (men aıtqan jumbaqtyń sheshýin taýyn, sol jaýap sózi bar maqal mátel aıtylý kerek, sonda ǵana jeńýge múmkinshilik bar)
• Sýdan shyǵady, sýdan qorqady (tuz)
• Zer - zer kilem zer kilem (jer)
• Jany joq bolsa da aqyldy adam sıaqty (kitap)
9. Qorytý «Loto» oıyny
1 6 5
3 2 4
(ár balaǵa berilgen úlestirmede sandar ózgertilip jazylǵany tıimdi, oıyn «loto» oıynynyń tártibimen júredi, tek sandy tapqan alǵashqy bala suraqqa jaýap berse ǵana sandy jaba alady, jaýap bermese san jabylmaıdy, kelesi balaǵa da talap sondaı, qaı balanyń loto paraqshasy birinshi tolsa, sol jeńimpaz bolady)
• Qystyń qamyn (jaz oıla)
• Táni saýdyń, (jany saý)
• Jeri baıdyń -(eli baı)
• Otansyz adam - (ormansyz bulbul)
• Birlik bolmaı, (tirlik bolmas)
• Dosy kópti (jaý almaıdy)
10. Bekitý « Maqal qalaı shyqty?»
Ertede erikken han ýázirlerin shaqyryp:
- Erteńge deıin maǵan maqal shyǵaryńdar. Eger buıryǵym oryndalmasa, bárińniń de bastaryńdy alamyn,- depti. Ýázirler ne isterin bilmeı dal bolypty. Kóshege shyǵyp, bir adamdy ustap alypty da:
- Tez, bizge bir maqal shyǵaryp ber,- depti Álgi adam maqal shyǵara almapty. Biraq óz jandary úshin dal bolǵan ýázirler ony ózenge aparyp, sýǵa batyra bastapty. Álgi sorlynyń jany kózine kórinipti, ábden jany qınalǵan adam:
- Meni hanǵa aparyńdar. Senderdi de ózimdi de ólimnen qutqaramyn,- depti. Ýázirler onyń aıtqanyn oryndapty. Sondaǵy shyqqan maqal mynaý eken: «Kóp qorqytady, tereń batyrady»... Sondyqtan maqal - mátelder jaıdan - jaı emes, ómirden alynǵanyna kózderiń jetti me?
Olaı bolsa, búgingi sabaǵymyzdy «Maqaldyń da maqaly bar» degendeı, tómendegi maqaldar senderge ómirlik serik bolsyn.
Soǵysta myltyq qandaı kerek bolsa, ómirde bilim sondaı kerek
Bilimnen qýatty kúsh joq: bilimmen qarýlanǵan adam jeńilmeıdi.
12. Baǵalaý
13. Úıge tapsyrma berý: 134 - jattyǵý. (mátin quraý, ishinde mindetti túrde maqal - mátel bolsyn)
Sabaqtyń maqsaty: 1. Maqal - mátelder jáne olardyń aıyrmashylyǵy týraly túsinik berý.
2. Adamgershilik qasıetterdi dáripteý
3. Tilderin, sózdik qorlaryn damytý
Sabaqtyń tıpi: jańa materıaldy ıgertý sabaǵy
Sabaqtyń túri: dástúrden tys sabaq
Sabaqtyń kórnekiligi: qyzyqty gramatıkalyq suraqtar, úlestirmeli kartochkalar, t/b
Sabaqtyń barysy: 1. Uıymdastyrý
2. Qaıtalaý - oqý anasy ( suraqtar arqyly ótkendi pysyqtaý)
• Tabý sózder degen qandaı sózder?
• Evfemızm men dısfemızmniń aıyrmashylyqtaryn ata
• Qaısysy ádebı tilge jatpaıdy?
• Júrek jutqan, qas qaqqansha, ıt ólgen jer – turaqty sóz tirkesteriniń
balamasyn aıt
3. Úı tapsyrmasyn suraý
Tómendegi mysaldardy muqıat tyńdap, turaty sóz tirkesimen jaýap berińder
1. Eńbek pániniń muǵaliminiń bilmeıtini joq; bárin de isteı alady. Ol sýretshi de, júrgizýshi de aǵash sheberi de. Mýzykalyq aspaptarda oınap, tamasha bı bıleıdi. Ondaı adamdy bir sóben qandaı adam dep ataýǵa bolady?
(segiz qyrly, bir syrly nemese on saýsaǵynan óneri tamǵan)
2. Bolattyń jaqsy dosy bar. Ol únemi sol dosyn aıtyp, áńgimelep otyrady. Sóıtip únemi aıtyp otyrýdy ne deıdi?
(aýzynan tastamaý)
4. Jańa sabaq:
- Balalar sender kishkene kezderińizden beri maqal - mátelder estip, jattap kelesizder. Olaı bolsa, káne kim qandaı maqal - mátel biledi eken tyńdap kórelik.. (oqýshylardyń maqal mátelderin tyńdaý)
- Bárekeldi, balalar, óte kóp maqal biledi ekensiz, endeshe búgingi sabaǵymyzda maqal - mátelderdiń anyqtamasymen sonymen qatar, aıyrmashylyǵyna toqtalatyn bolamyz. Káne, bárimiz taqtaǵa zer salamyz
Maqal toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıinin jasaıdy, ıaǵnı aıtar oı túsinikti bolady.
Mátelderde oı - pikir beıneli, tuspaldap aıtylǵan ıshara túrinde bolady, ıaǵnı ony oqyǵanda birden túsine qoımaısyń, ábden oılanyp, tujyrym jasaısyń.
5. Maqalbaı ataıdyń suraqtaryna jaýap bereıik ( jaýap maqal - mátel túrinde bolýy kerek)
• Adamnyń qaı múshesi qorqaq, qaı múshesi batyr?
• Taýyqtyń túsine ne kiredi?
• Er neshe ret, qorqaq neshe ret óledi?
• Ótirikshi kimdi aldaıdy?
• Ananyń súti men balanyń tili qandaı?
6. Kitappen jumys
• 124 - jattyǵý 56 - bet (jazbasha)
• 125 - jattyǵý 57 - bet Aýyzsha
7. Sergitý mınýty
• Qalaı der edińder?
- Esik aldyndaǵy qalyń qardy aryraq kúrep tastańdar. Kún jylynsa, bylǵa - nysh bolar,- dedi tárbıeshi apaı.
- Osynsha qardy qalaı kúrep bitiremiz,- dep kúbirlesti balalar. Jabylyp kelip kirisip edi, jumystyń qalaı aıaqtalǵanyn da sezbeı qaldy. Buny kórgen tár - bıeshi ne degen maqal aıtty dep oılaısyńdar?
(kóz - qorqaq, qol - batyr nemese jumyla kótergen júk jeńil)
8. Jumbaqtar sóılese... (men aıtqan jumbaqtyń sheshýin taýyn, sol jaýap sózi bar maqal mátel aıtylý kerek, sonda ǵana jeńýge múmkinshilik bar)
• Sýdan shyǵady, sýdan qorqady (tuz)
• Zer - zer kilem zer kilem (jer)
• Jany joq bolsa da aqyldy adam sıaqty (kitap)
9. Qorytý «Loto» oıyny
1 6 5
3 2 4
(ár balaǵa berilgen úlestirmede sandar ózgertilip jazylǵany tıimdi, oıyn «loto» oıynynyń tártibimen júredi, tek sandy tapqan alǵashqy bala suraqqa jaýap berse ǵana sandy jaba alady, jaýap bermese san jabylmaıdy, kelesi balaǵa da talap sondaı, qaı balanyń loto paraqshasy birinshi tolsa, sol jeńimpaz bolady)
• Qystyń qamyn (jaz oıla)
• Táni saýdyń, (jany saý)
• Jeri baıdyń -(eli baı)
• Otansyz adam - (ormansyz bulbul)
• Birlik bolmaı, (tirlik bolmas)
• Dosy kópti (jaý almaıdy)
10. Bekitý « Maqal qalaı shyqty?»
Ertede erikken han ýázirlerin shaqyryp:
- Erteńge deıin maǵan maqal shyǵaryńdar. Eger buıryǵym oryndalmasa, bárińniń de bastaryńdy alamyn,- depti. Ýázirler ne isterin bilmeı dal bolypty. Kóshege shyǵyp, bir adamdy ustap alypty da:
- Tez, bizge bir maqal shyǵaryp ber,- depti Álgi adam maqal shyǵara almapty. Biraq óz jandary úshin dal bolǵan ýázirler ony ózenge aparyp, sýǵa batyra bastapty. Álgi sorlynyń jany kózine kórinipti, ábden jany qınalǵan adam:
- Meni hanǵa aparyńdar. Senderdi de ózimdi de ólimnen qutqaramyn,- depti. Ýázirler onyń aıtqanyn oryndapty. Sondaǵy shyqqan maqal mynaý eken: «Kóp qorqytady, tereń batyrady»... Sondyqtan maqal - mátelder jaıdan - jaı emes, ómirden alynǵanyna kózderiń jetti me?
Olaı bolsa, búgingi sabaǵymyzdy «Maqaldyń da maqaly bar» degendeı, tómendegi maqaldar senderge ómirlik serik bolsyn.
Soǵysta myltyq qandaı kerek bolsa, ómirde bilim sondaı kerek
Bilimnen qýatty kúsh joq: bilimmen qarýlanǵan adam jeńilmeıdi.
12. Baǵalaý
13. Úıge tapsyrma berý: 134 - jattyǵý. (mátin quraý, ishinde mindetti túrde maqal - mátel bolsyn)
You Might Also Like
