InfoHub Logo

Jospar:
İ. Kirispe:
 «Muqaǵalı Maqataev – qaıtalanbas dara tulǵa»
İİ. Negizgi bólim:
  «Muqaǵalı Maqataev óleńderindegi Otan, týǵan jer» taqyryby
İİİ. Qorytyndy
Paıdalanylǵan ádebıetter
İ. Jumystyń sıpattamasy
Ǵylymı jumystyń maqsaty: Muqaǵalı aqynnyń Otansúıgishtik taqyrybyndaǵy shyǵarmalaryn zertteý, óleńderiniń ózindik tabıǵatyn daralaı, saralaı otyryp, ózgesheligine kóńil bólý.
Ǵylymı jumystyń mindetteri:
1. Muqaǵalı aqynnyń Otansúıgishtik taqyrybyndaǵy shyǵarmalaryn zertteý
2. Aqyndyq kredosyn (oıynyń túp qazyǵyn) tabý, zertteý.
Jumystyń ǵylymı jańalyǵy
Muqaǵalı aqynnyń aqyndyq álemindegi Otanǵa, týǵan elge, jerge arnalǵan óleńderindegi oılardy qosymsha ǵylymı zertteýlermen jumys isteýge, aqyndyq kredosyn (oıynyń túp qazyǵyn) tabý, zertteý.
Zertteý ádisi
Bul jumysty jazý barysynda ǵylymı ádebıettermen jumys, jınaqtaý, júıeleý, túsindirmeli ádister, zertteýler qoldanylady.
İ. Kirispe:
«Muqaǵalı Maqataev – qaıtalanbas dara tulǵa»

Muqaǵalı Súleımenuly Maqataev - Shynaıy poezıa ókili, ǵajaıyp aqyndardyń biri. Muqaǵalı Maqataev qazirgi Almaty oblysy, Raıymbek aýdanyndaǵy Qarasaz aýylynda 1931 jyly 9 aqpanda dúnıege keldi.
Balalyq shaǵy soǵyspen tuspa - tus kelgen Muqaǵalı óleńdi on - on bir jasynan jaza bastaıdy. Alǵashqy óleńderi aýdandyq gazette jaryq kórgen Muqaǵalı shyǵarmalary 1960 - 1970 jyldary úzdiksiz basylady, bul jyldardy aqynnyń qazaq poezıasynyń bıik shyńyna kóterilgen ýaqyty dep sanaýǵa bolady.
Aýyl orta mektebin 1948 jyly bitirip, óz aýylynda komsomol, keńes qyzmetterinde bolǵan. Keıin aýdandyq gazette ádebı qyzmetker, Qazaq radıosynda dıktor bolǵan, «Qazaq ádebıeti» gazetinde, «Juldyz» jýrnalynda poezıa bólimin basqarǵan. Qazaqstan Jazýshylar odaǵynda poezıa seksıasynda ádebı keńesshi qyzmetin atqarǵan.
Tyrnaq aldy týyndylary Narynqol aýdandyq «Sovettik shekara» (qazirgi «Han táńirisi») gazetinde 1948 jyldary jarıalana bastaǵan. 1954 jyly bir top óleńi «Ádebıet jáne ıskýsstvo» (qazirgi «Juldyz») jýrnalynda, odan keıin bir shoǵyr jyry Á. Tájibaevtyń sát sapar tilegen sózimen «Qazaq ádebıetinde» jarıalanǵan.
Az ǵumyry ishinde birneshe lırıkalyq jyr jınaǵy men dastandaryn usynǵan. Jyr aýdarmasy salasynda Shekspırdiń sonetterin, Danteniń «Qudiretti komedıasyn» qazaqshalady. Aqynnyń «Sarjaılaý», «Sónbeıdi, áje, shyraǵyn», «Kel, erkem, Alataýyńa» óleńderine sazger N. Tilendıev án shyǵarǵan.
Aqyn turmys taýqymetin tarta júrip, áperbaqan synǵa ushyraǵanda da "Aqynnyń aqyndyǵy ataqta emes, arda ǵana" degen baılamdy berik ustap, shen - shekpenge de, laýazym - ataqqa da qyzyqpaǵan.
Muqaǵalı Maqataev qalamynan "Qarlyǵashym, keldiń be?", "Darıǵa júrek", "Aqqýlar uıyqtaǵanda", "Shýaǵym meniń", "Ómir - dastan" t. b. jyr jınaqtary týǵan. Qyryq bes jasynda qaıtys bolǵan soń, Muqaǵalıdyń ekinshi ómiri - ólmes ǵumyry bastaldy. Aqynnyń artynda qalǵan mol murasy: "Soǵady júrek", "Sholpan", "Jyrlaıdy júrek", "Ómir - ózen" t. b. jyr kitaptary, "Qosh, mahabbat!" atty prozalyq kitaby oqyrmannyń qoldan - qolǵa túspeı, izdep júrip oqıtyn shyǵarmalaryna aınaldy.
Ómirdi súıýdiń ǵajaıyp úlgisin kórsetken aqyn Muqaǵalı "Jan azasy" (rekvıem) poemasynda ómir týraly gımn týǵyzdy. "Aqqýlar uıyqtaǵanda" poemasynda el nanym - senimin qasterleý, sulýlyq úndestigin jyr etse, "Raıymbek, Raıymbek!" dastanynda el tarıhyn, el basyna qater tóngende qolyna tý alyp, jaýyna qarsy attanǵan Raıymbek Hangeldiulynyń erligin sýretteıdi.
Muqaǵalı Maqataev poezıasy jumyr jerdiń barlyq máselesine aralasqan, keń, aýqymdy taqyrypty qamtıdy. Onyń týǵan jer, adamdar taǵdyry, ómir men ólim, ana men bala, aqyn men aqyndyq, soǵys taýqymeti t. b. taqyryptaǵy lırıkasy qaıtalanbas ulttyq sıpatta, ulttyq zermen kestelengen.

Tolyq nusqasyn júktep alý