InfoHub Logo

Mı áli kúnge deıin ǵylymdaǵy eń úlken qupıa bolyp keledi. 

Bul shynymen de solaı. Elestetip kórińizshi, sizdiń basyńyzda 2,8 mıllıon shaqyrym bolatyn eń kúrdeli neırondyq jeli bar.
Bul Aıǵa 7 ret ushý nemese Jerdi 68 ret aınalyp ótýmen teń. 

Búgingi basylymda biz sol jáne oń jarty sharlardyń ne úshin jaýap beretinin jáne olardy ne úshin damytý kerek ekenin týraly  anyqtaıtyn bolamyz. 

Mı da qarqyndy daıyndyqty qajet etedi. Eger mı ártúrli tapsyrmalar men oılaý prosesterimen júktelmese, ol "aqymaq" jáne jalqaý bola bastaıdy, keıinirek odan ári shyǵarmashylyq jáne tanymdyq fýnksıalardy tolyǵymen toqtatady.

Mekteptegi bıologıa sabaǵyn eske túsireıik.

Adamnyń mıy eki jarty shardan turady - oń jáne sol. Bul bólikter mı qyrtysymen bólinedi, biraq aqparat almasý súıeldi dene arqyly júzege asyrylady. 

Qysqasha aıtqanda, sol jaq jarty shar negizinen taldaý men logıkaǵa, al oń jaq beınege jáne túısikke jaýap beredi. Ár adamnyń mıy birkelki jumys isteýi kerek, biraq ómirde olaı emes.  Árqashan jarty sharlardyń bireýi ekinshisine qaraǵanda belsendi jumys jasaıdy. Psıhologtar aıtqandaı «Bizdiń mıymyzdyń sol nemese oń jaǵynyń ústemdigin anyqtaıtyn ol onyń tulǵalyq túri».

Jalpy alǵanda, adamdar sol "tehnıkalyq" jarty shardyń belsendiligi basym bolatyn oıshyldarǵa jáne mıdyń basynda oń "gýmanıtarlyq" jarty shar bar sýretshilerge bólinedi. Biraq mundaı túrler taza túrinde óte sırek kezdesedi.

Sol jaq jarty shar ne úshin jaýap beretinin tolyǵyraq qarastyraıyq:
- Logıkalyq oılaý;
- Barlyq faktilerdi taldaý;
- Tildik qabiletter;
- Sóıleýdi baqylaý;
- Oqý men jazý daǵdylary;
- Faktilerdi, kúnderdi, esimderdi este saqtaý jáne sońǵysyn jazý; 
- Sózderdiń týra maǵynasyn túsiný;
- Aqparatty dáıekti, kezeńmen óńdeý;
- Sandar men belgilerdi taný;
- Matematıkalyq esepterdi shyǵarý;
- Deneniń oń jartysynyń qozǵalysyn baqylaý.

*Sol jaq jarty shardyń tabıǵaty, minezi. *

Mundaı adamdar uıymshyldyq pen tártipti jaqsy kóredi, olar árqashan barlyq merzimder men kestelerdi saqtaýǵa tyrysady. Aqparatty estý arqyly ońaı qabyldaıdy.  Olar óz áreketterin jan serpilisimen emes, aqylmen basshylyqqa alady. Óte belsendi jáne bolashaǵyn ońaı boljaı alady.  Belgili bir jaǵdaılarda olar tapqyrlyq pen parasattylyqty kórsetedi. Sonymen qatar, optımızm men kóńildilikpen erekshelenedi.

Sol jaq mıǵa ǵalymdar, sáýletshiler, ınjenerler, baǵdarlamashylar, dızaınerler, programıstter kiredi dep aıtqan.  Aıtpaqshy, sol jaq jarty sharda domınantty adamdardyń 30 paıyzyn ǵana quraıdy.

Sol jaq jarty shardy qalaı damytý kerek?

Eger siz sol jaq jarty shardy damytýdy maqsat etseńiz, osy jarty shardy basqaratyn deneniń jaǵyn barynsha paıdalanýǵa tyrysyńyz. 
Mysaly, deneniń oń jaǵymen jumys jasańyz: tek oń qolyńyzben jazyńyz jáne tek oń aıaǵyńyzǵa sekirińiz. Qarapaıymnan qıynǵa deıingi matematıkalyq esepterdi sheshińiz.  Sózjumbaq, jumbaqtar, rebýstar, logıkalyq esepterdi sheshińiz.

Endi Oń jaq jarty shar ne úshin jaýap beredi:
- Intýısıa;
- Sózben emes, sımvoldar men beınelermen beınelenetin verbaldy emes aqparatty óńdeý;
- Mýzykalyq qabilet, sonymen qatar mýzykany qabyldaý qabileti;
- Metaforany túsiný;
- Ózgeniń qıalynyń jumysynyń nátıjesin túsiný;
- Armandar men qıaldar;
- Ár túrli áńgimelerde qurý;
- Beıneleý ónerine qabilettilik;
- Ár túrli aqparatty úlken kólemde bir mezgilde óńdeý;
- Taldaýdy qoldanbaı máseleni tutastaı qarastyrý;
- Mıstıka, ǵajaıyptarǵa jáne joǵary kúshterge sený;
- Deneniń sol jaq jartysynyń qozǵalysyn baqylaıdy. Eger siz sol qolyńyzdy nemese aıaǵyńyzdy kóterseńiz, bul ony kóterý týraly buıryqtyń oń jarty sharda shyqqanyn bildiredi.

Oń jaq jarty shardyń tabıǵaty, minezi.

Bul adamdar óte emosıonaldy, empatıaǵa, janashyrlyqqa qabiletti.  Sátsizdikterdi  jaqyn qabyldaıdy. Kóńil -kúıleri jıi turaqsyz: olar negizsiz optımızm men depressıaǵa beıim. Olar bárin jaqsy men jamanǵa, aq pen qaraǵa bóledi jáne kóbinese ymyraǵa kelmeıdi.  Emosıalar olardyń sanasyn basyp ketedi.

Oń jaq mıǵa sýretshiler, músinshiler, aqyndar, ánshiler, sýretshiler sonymen qatar barlyq romantıkter kiredi dep esepteledi.

*Oń jaq jarty shardy qalaı damytý kerek: *

Týra solaı fızıkalyq belsendilikke júginińiz.  Oń jaq jarty shardy damytý úshin deneniń sol jaǵymen jumys jasaý qajet. Mysaly, sol qolyńyzben sýret salyńyz, sol aıaǵyńyzben sekirińiz. Qıaldy damytý úshin kórkem kórmelerge baryńyz. 

Osylaısha, tek bir jarty shardyń damýyna asyqpańyz, ekeýin de jattyqtyrýǵa tyrysyńyz, óıtkeni problemalar men basqa oılaý prosesterin sheshýde oń jáne sol jarty sharlar birigip jumys isteıdi.

Vıktorıa Lı

---