InfoHub Logo

2018 jyldyń qarasha aıynda qytaılyq ǵalym He Szánkýı gendik modıfıkasıalanǵan egiz qyzdyń dúnıege kelgenin jarıalaǵan bolatyn. He Szánkýı óziniń bul áreketin GMA-ly sábılerdi VICH ınfeksıasynan saqtandyrý maqsatynda jasaǵanyn málimdedi. Sábılerdiń ata-anasy VICH ınfeksıaly bolǵandyqtan balalaryna bul kesel ótpeýi úshin bul iske tolyq kelisimin bergendigin aıtty.

^{Tájirbıeni jasaǵan He Szánkýı.}

Ǵalym 2017 jyldyń naýryzynan 2018 jyldyń qarasha aıyna deıin 8 jupqa júrgizgen tájirıbesiniń nátıjesinde 2 jup bala kóterip, olardyń biri egiz qyzdy ómirge ákelse, al ekinshisi áli nárseteniń dúnıege kelýin kútýde. Qyzdardyń esimderi Lýlý jáne Nana. Olar dárigerlerdiń jiti baqylaýynda.

Aıta keteıik, adamǵa gendik modıfıkasıa jasaý ǵylymı jáne adamgershilik turǵydan alǵanda ádepke jat bolǵandyqtan kóp elderde buǵan tyıym salynǵan.

Qytaı tarapynan He Szánkýı men onyń kómekshileri týrasynda zań aıasynda qatań tekseris júrgizilip, shara qoldanylatyny málimdengen bolatyn. 

GMA degenimiz ne?

GMA (Gendik modıfıkasıalanǵan aǵza) – gendik ınjenerıa ádisteri arqyly jasandy túrde geni ózgertilgen aǵza degendi bildiredi. Iaǵnı, tabıǵı jolmen múmkin bolmaǵan DNQ-daǵy ózgerister. Bul anyqtama ósimdikter, janýarlar men mıkroaǵzalarǵa qatysty (Oryssha ataýy: genetı́cheskı modıfısıırovannyı organıızm (GMO).

GMA-dan kózdeletin maqsat

Genetıkalyq ózgerister ádette ǵylymı jáne sharýashylyq maqsatta jasalady.

Genetıkalyq modıfıkasıalaýdyń negizgi túri transgendi aǵzalar úshin transgenderdiń qoldanylýy bolyp tabylady. Aýyl sharýashylyǵy men azyq-túlik ónerkásibindegi GMA retinde genomyna bir nemese birneshe transgen engizý qubylysyn ataýǵa bolady. Gendik ózgeris aǵzaǵa nemese ósimdik pen ónimine jańa erekshelikter qosady. Máselen, gendik ózgeriske ushyraǵan ósimdikter zıankes jándikter men qurt qumyrsqalarǵa nemese gerbısıdterge qarsy tózimdi keledi. Nátıjesinde: zıankes jándikterdi joıýǵa ketetin shyǵyn azaıady. Sondaı-aq, gendik ózgeris nátıjesinde ónimniń pisip jetilý ýaqyty qysqaryp, ónim qolaısyz jaǵdaılarǵa jáne vırýstarǵa qarsy tózimdi keledi. Mysaly, zıankes jándikterge qarsy júgeri, kartop, maqta sekildi ónimderge «Bacillus thuringiensis» bakterıasynyń geni qoldanylady. Osy arqyly kartop japyraǵyn jegen kolorad qońyzy ózdiginen óletin bolady.

---