Saken Seıfýllın shyǵarmasy
Ǵylymı joba taqyryby: Arqanyń kerbez sulý Kókshetaýy,...
(Kókshetaý poemasyndaǵy taýlar syry)
Joba jumysynyń maqsaty: Kókshetaý poemasyndaǵy taý ataýlarynyń ańyzdarmen sabaqtastyǵyn anyqtaý
Mindeti:
- Aqyn óleńderindegi tabıǵatty sýretteýlerin zertteý, saralaý;
- Tabıǵat sulýlyǵyn adam tirshiligimen baılanystyrýyn baıqaý, aıalaýǵa úırený, tabıǵattyń kórkem beınelerin kóre bilýge úırený.;
- Aqynnyń oıyn jas urpaqqa nasıhattaý
Jobanyń ózektiligi: S. Seıfýllınniń Kókshetaý poemasyndaǵy tabıǵat sýretteriniń adam ómirimen baılanystylyǵy, beıneli sóz sulýlyǵy.
Zertteý jumysynyń ǵylymı boljamy: S. Seıfýllın lırıkasyndaǵy tabıǵat sýretteriniń ómirsheńdigi joǵary, óziniń oqyrmandaryn rýhanı baıytýǵa óz úlesin árqashanda qosady, bolashaq urpaqtyń óleńderden alary kóp ekendigin boljadym.
Zertteý ádisteri:
• İzdenis
• Halyq ańyzdaryn Kókshetaý poemasyndaǵy tabıǵat sýretterimen baılanystyrý
• Júıeli qorytyndylaý
İ. Kirispe
Sáken – bizdiń ulttyq maqtanyshymyz,
el úshin eńiregen er, qaıtpas qaısar kúresker.
Sáken – óleńnen órnek órgen aqyn... (N. Á. Nazarbaev)
HH ǵasyrdyń 20 - 40 jyldary jemisti eńbek etken qazaq lırıkteriniń shyǵarmashylyqtaryna kóz salǵanda olardyń qaı - qaısysynyń da aınalyp
ótpeıtin nysanasy bar ekenin kórýge bolady. Ol – tabıǵat. Tabıǵat lırıkasynyń alǵashqy belgi, nyshandaryn halyq poezıasynan baıqaýǵa bolady. Shyndyǵynda da, qazaqtyń halyq poezıasynda tabıǵat sýreti, jaratylys kórinisteri úlken oryn alatyny belgili. Bulaı bolýy zańdy nárse edi. Keń dalada kóship júrgen, kúndelikti ómiri jyldyń tórt mezgilinde de keń saharada, ashyq aspan astynda, ózen - sýdyń jaǵasynda ótetin qazaqtyń ózin árdaıym tabıǵattyń aıasynda, baýyrynda otyrǵandaı sezinýi tańǵalarlyq qubylys emes. Qaı jazýshynyń shyǵarmasyn alyp qarasaq ta, tabıǵat nazardan tys qalǵan emes. Tabıǵattyń atqarar róli de ár shyǵarmada ár basqa. Bir shyǵarmada keıipkeriniń qandaı ekenin kórsetse, endi bir shyǵarmada minezin kórsetedi. Kelesi bir shyǵarmada tabıǵattyń jeke - dara óz ásemdigi berilse, endi birinde tabıǵattyń adam erekshelikterimen baılanysyn kórsetedi.
Qazaq halqynyń uly aqyny Sáken Seıfýllınniń shyǵarmalarynyń kóbi ǵajaıyp tabıǵat sýretteri, qaıtalanbas sulý kórinis, óıtkeni tabıǵat aqynǵa qanatty shabyt beredi. Aqyn óleńderinde tabıǵatty kórkem sýretteýmen qatar ony qazaq halqynyń turmys - tirshiligine, minez-qulqyna baılanysty jyrlady.
Zertteý maqsatym: Kókshetaý poemasyndaǵy taý ataýlarynyń ańyzdarmen sabaqtastyǵyn anyqtaý
Mindeti:
- Aqyn óleńderindegi tabıǵatty sýretteýlerin zertteý, saralaý;
- Tabıǵat sulýlyǵyn adam tirshiligimen baılanystyrýyn baıqaý, aıalaýǵa úırený, tabıǵattyń kórkem beınelerin kóre bilýge úırený.;
- Aqynnyń oıyn jas urpaqqa nasıhattaý
Meniń oıymsha, meniń tańdaǵan taqyrybym oqýshylardyń oı - órisin damytýǵa, adamnyń tabıǵatpen qandaı tyǵyz baılanysy bar ekendigine yqpal tıgizedi. Men Sáken shyǵarmalaryn oqyp, zertteı kele, tabıǵat qubylys adam tirshiligine kóp áser etetindigine kózim jetti.
Tabıǵatty aqyn óleńderinde qalaı beınelep sýrettegenin anyqtaý maqsatynda ár túrli zertteý jumystaryn júrgizip, kóptegen kitaptardy oqyp, saraladym. Osylaı zertteı kele Sákenniń tabıǵatty sýrettegen Kókshetaý poemasyndaǵy taýlardyń atalý syryna kóńil bóldim.
2. 1. Syrǵa toly ǵajaıyp ólke
Kókshetaý poemasy 1929 jaryq kórdi. Bul kezeń sovettik ómirdiń eń bir beleńdi ýaqytymen shendesip jatyr. Bul poema synaqqa kóp ushyrady. Sákenge búginnen alshaqtap ótkendi ańsadyń, ótken dáýirge kóńil bóldiń degen aıyp taǵyldy. Osyndaı jan - jaqty qysymǵa qaramaı Sáken qundy shyǵarmany dúnıege ákeldi. Poema 4 bólimnen, 47 taraýdan qurylǵan. Bastala bere Kóksheniń ádemi tabıǵatyn kóli men teregin, qaraǵaıy men qaıyńyn, taý men tasyn, aýasy men sýyn tamyljyta sýretteıdi. Tabıǵat sulýlyǵyna, el men jer tarıhyn, eski aqyndaryn, shejiresin qosyp sulýlyq pen rýhanı baılyq úılesimdiligin jyr etedi. Aqyn Oqjetpes, Jeke batyr, Býrabaı ataýlary jóninde ańyzdy el, jer tarıhymen birge beredi. Aqyn tabıǵat sulýlyǵyna adamdar sulýlyǵyn, jer, el tarıhynyń tereń tamyryn kórkem beıneler jan dúnıesiniń izgiligine sáıkestendirip, Kóksheniń qadir - qasıetin jerimen, onda tirshilik etken elimen birge jyrlaıdy.
Aqynnyń áıgili "Kókshetaý" poemasy qazaq jeriniń eń bir kórkem, sáýletti óńiriniń esten ketpes mynandaı keremet sulý sýretterinen bastalady:
Arqanyń kerbez sulý Kókshetaýy,
Damylsyz sulý betin jýǵan jaýyn.
Jan - jaqtan erteli - kesh bulttar kelip,
Júredi bilip ketip esen - saýyn...
Men bul óleń shýmaqtarynan onda sýrettelgen móldiregen kúmis aınadaı seksen kóldiń aıasynda, kók munarǵa oranyp, kóshken bulttarmen esen - amandyq surasyp, sulý júzin álsin - álsin aq jaýynmen jýyp, nur jaınaǵan kerbez arý Kókshetaý tabıǵatynyń kórinisterin óz kózimen kórip, jupar aýasymen rahattana tynystap, qalyń qaraǵaı, aq qaıyńdarynyń sybdyryn óz qulaǵymen estip turǵandaı áser alamyn.
Poemadaǵy lırıkalyq keıipker - Kókshetaý. Barlyq oqıǵa «Oqjetpes», «Jumbaqtas», «Jeke batyr» aıqyn sýrettelip, Kókshetaý obrazyn ashyp, kúsheıte túsýge járdem beredi.
Syrshyl da oıshyl aqyn, sulýlyq jyrshysy tabıǵatty onda mekendegen adamnyń kóńil kúıimen, jasampaz eńbegimen baılanystyra jan bitire sýretteıdi.
Sáken Kókshe ańyzdarynyń ishinen Jeke batyr, Býrabaı, Oqjetpes, Jumbaqtas týraly áńgimelerdi bólip aldy.[4]
Sáken aqyn jyrlaǵan Kókshe. Kórkine kóz toımaıdy. Sulýlyǵyna suqtanasyń. Týǵan elińde osyndaı jer jannatynyń baryna shúkirshilik etesiń. Kókshe óńiri demalýǵa barǵan bir top aqyn - jazýshylardy osylaı baýyryna tartty. Tylsym tabıǵaty qupıa syrlaryna úńiltti. Óńirdiń shyraıy - shejire, ár tasy - tarıh, aıshyqty jeri - ańyz...
2. 2. Qoınaýy ańyzǵa kómkerilgen sulý Kókshe.
Sákenniń «Kókshetaý» poemasy negizinen, Kókshetaýǵa baılanysty osyndaı halyq ańyzdaryna qurylady. Dál osy turǵydan «Kókshetaý» poemasy qazaq ádebıetine injý – marjan bop taǵylǵan qundy dúnıe desek bolady.
Aqyn poemanyń shyǵarmalyq sújetin, adamdardyń arasyndaǵy qarym - qatynasqa qurǵan. Oqıǵalar, qaqtyǵystar, is - áreketter keıipkerlerdiń minezin ashyp kórsetken.
Poemada Kókshetaýǵa baılanysty el ishinde aıtylyp, birden - birge kóship kele jatqan ańyz - áńgimelerdi jigin ajyratqysyzdaı ujymdastyryp, aqyndyq qudiretpen jyrlaı bilgen.
Poemany kókshe tabıǵatynyń sulý kórkin sýretteýden bastaǵan aqyn, ol týraly el ishinde tolyp jatqan ańyzdar barlyǵyna nazar aýdarady.
Jeke batyr.
Bolypty baıaǵyda Jeke batyr,
Taý baǵyp jatady eken tigip shatyr.
Bir kúni qaraýylda qalǵyp ketip,
Sol batyr búgingishe uıyqtap jatyr.
- ıá, tabıǵat qandaı sulý taýdyń ózi de batyr beınesinde uıyqtap jatyr.
Jeke batyr – Býrabaı taýynyń soltústiginde ornalasqan taý.
Býrabaı aýdany jerinde. Alystan taýdyń nobaıy saqtyqty oılap dýlyǵasy men bolat saýytyn sheshpeı máńgi uıqyǵa ketken saqaldy batyrdyń beınesin elestetedi. Ańyz boıynsha erterekte alyp kúsh ıesi, armanshyl bir batyr osy óńirde ómir súripti. Jas kezinde ýaıym - qaıǵy degendi elemeı ózinshe dýmandatyp ómir súredi. Er jetkende joqshylyq pen halyq muńyn kórip, qabaǵyn kirbiń shalady. Týǵan jerine jońǵarlar men qalmaqtar jıi - jıi shapqynshylyq jasap otyrǵan. Aýyldardyń shańyn aspanǵa kóterip, astan - kesteń qıratyp, jaý áskeri tórt - túlik mal tabyndary men qorǵansyz adamdardy aıdap ketedi. Al el ishi bir - birimen qalyńdyq pen jaıylymdyqqa talasyp, kúnde qyrqysyp, aýyz birlikke kele almaıdy. Buny kórgen jas batyr bárine qolyn bir siltep, aýyldan ketýdi oılaıdy. Erkin júrip, baq pen baılyq izdegisi keledi. «Múmkin bolsa aýyldastaryma jaqsylyq jasasam sonda olar tynyshtalar ma edi» – degen oımen ketpekshi bolyp, ózine bolat qylysh pen dýlyǵa, ústine saýyt soǵyp kıip, baqyt izdep jolǵa shyǵady. Jol ústinde Jeke batyrǵa basqa aýyldyń batyrlary jolyǵady. Olar da baqyt jolyna jalǵyz shyqqan eken. Jaýmen birinshi bolyp qazaq batyry jolyǵady. Qalyń qol onyń aldyn bógep, qorshaýǵa alady. Ol jaýmen uzaq shaıqasady. Jaý qara masadaı qujynap, shegirtkedeı úımelep, batyrdyń ústine shyǵyp ketedi. Onyń kózi kórmeı, qulaǵy estimeı qalady. Sonda ǵana ol baqyt úshin jalǵyz kúresýdiń qate ekenin túsinedi, ah uryp ókinedi. Alyp tulǵaly batyr ál - dármeni quryp, týǵan dalasyna shalqasynan qulap túsip, tasqa aınalady, máńgilik uıqyǵa beriledi. Jeke batyr betegeli dalada tas bolyp jatyr.[6]
Poemany oqyp otyrǵanda Sákenniń negizgi oıy — Kóksheniń kórkem tabıǵatyn jyrlaý bolǵandyǵyn baıqaý qıyn emes. Ol qandaı ýaqıǵany áńgimelese de Kókshetaýdyń tabıǵat baılyǵymen, kóliniń, taýynyń ásem kórinisterimen baılanystyryp, soǵan meńzeı otyrady. Keıde ol ózinshe taýǵa, shyńǵa, kólge portret, minezdeme beredi. Jeke batyrdy ol uıyqtap jatqan batyr kúıinde:
Batyrdyń qyryqqa taıaý kelgen jasy,
Denesi bıik jota, taýdaı basy,
Saqaly tósin japqan, qyr muryndy,
Kıýli basta jatyr dýlyǵasy,— dep beıneleıdi.
Tolyq nusqasyn júkteý
(Kókshetaý poemasyndaǵy taýlar syry)
Joba jumysynyń maqsaty: Kókshetaý poemasyndaǵy taý ataýlarynyń ańyzdarmen sabaqtastyǵyn anyqtaý
Mindeti:
- Aqyn óleńderindegi tabıǵatty sýretteýlerin zertteý, saralaý;
- Tabıǵat sulýlyǵyn adam tirshiligimen baılanystyrýyn baıqaý, aıalaýǵa úırený, tabıǵattyń kórkem beınelerin kóre bilýge úırený.;
- Aqynnyń oıyn jas urpaqqa nasıhattaý
Jobanyń ózektiligi: S. Seıfýllınniń Kókshetaý poemasyndaǵy tabıǵat sýretteriniń adam ómirimen baılanystylyǵy, beıneli sóz sulýlyǵy.
Zertteý jumysynyń ǵylymı boljamy: S. Seıfýllın lırıkasyndaǵy tabıǵat sýretteriniń ómirsheńdigi joǵary, óziniń oqyrmandaryn rýhanı baıytýǵa óz úlesin árqashanda qosady, bolashaq urpaqtyń óleńderden alary kóp ekendigin boljadym.
Zertteý ádisteri:
• İzdenis
• Halyq ańyzdaryn Kókshetaý poemasyndaǵy tabıǵat sýretterimen baılanystyrý
• Júıeli qorytyndylaý
İ. Kirispe
Sáken – bizdiń ulttyq maqtanyshymyz,
el úshin eńiregen er, qaıtpas qaısar kúresker.
Sáken – óleńnen órnek órgen aqyn... (N. Á. Nazarbaev)
HH ǵasyrdyń 20 - 40 jyldary jemisti eńbek etken qazaq lırıkteriniń shyǵarmashylyqtaryna kóz salǵanda olardyń qaı - qaısysynyń da aınalyp
ótpeıtin nysanasy bar ekenin kórýge bolady. Ol – tabıǵat. Tabıǵat lırıkasynyń alǵashqy belgi, nyshandaryn halyq poezıasynan baıqaýǵa bolady. Shyndyǵynda da, qazaqtyń halyq poezıasynda tabıǵat sýreti, jaratylys kórinisteri úlken oryn alatyny belgili. Bulaı bolýy zańdy nárse edi. Keń dalada kóship júrgen, kúndelikti ómiri jyldyń tórt mezgilinde de keń saharada, ashyq aspan astynda, ózen - sýdyń jaǵasynda ótetin qazaqtyń ózin árdaıym tabıǵattyń aıasynda, baýyrynda otyrǵandaı sezinýi tańǵalarlyq qubylys emes. Qaı jazýshynyń shyǵarmasyn alyp qarasaq ta, tabıǵat nazardan tys qalǵan emes. Tabıǵattyń atqarar róli de ár shyǵarmada ár basqa. Bir shyǵarmada keıipkeriniń qandaı ekenin kórsetse, endi bir shyǵarmada minezin kórsetedi. Kelesi bir shyǵarmada tabıǵattyń jeke - dara óz ásemdigi berilse, endi birinde tabıǵattyń adam erekshelikterimen baılanysyn kórsetedi.
Qazaq halqynyń uly aqyny Sáken Seıfýllınniń shyǵarmalarynyń kóbi ǵajaıyp tabıǵat sýretteri, qaıtalanbas sulý kórinis, óıtkeni tabıǵat aqynǵa qanatty shabyt beredi. Aqyn óleńderinde tabıǵatty kórkem sýretteýmen qatar ony qazaq halqynyń turmys - tirshiligine, minez-qulqyna baılanysty jyrlady.
Zertteý maqsatym: Kókshetaý poemasyndaǵy taý ataýlarynyń ańyzdarmen sabaqtastyǵyn anyqtaý
Mindeti:
- Aqyn óleńderindegi tabıǵatty sýretteýlerin zertteý, saralaý;
- Tabıǵat sulýlyǵyn adam tirshiligimen baılanystyrýyn baıqaý, aıalaýǵa úırený, tabıǵattyń kórkem beınelerin kóre bilýge úırený.;
- Aqynnyń oıyn jas urpaqqa nasıhattaý
Meniń oıymsha, meniń tańdaǵan taqyrybym oqýshylardyń oı - órisin damytýǵa, adamnyń tabıǵatpen qandaı tyǵyz baılanysy bar ekendigine yqpal tıgizedi. Men Sáken shyǵarmalaryn oqyp, zertteı kele, tabıǵat qubylys adam tirshiligine kóp áser etetindigine kózim jetti.
Tabıǵatty aqyn óleńderinde qalaı beınelep sýrettegenin anyqtaý maqsatynda ár túrli zertteý jumystaryn júrgizip, kóptegen kitaptardy oqyp, saraladym. Osylaı zertteı kele Sákenniń tabıǵatty sýrettegen Kókshetaý poemasyndaǵy taýlardyń atalý syryna kóńil bóldim.
2. 1. Syrǵa toly ǵajaıyp ólke
Kókshetaý poemasy 1929 jaryq kórdi. Bul kezeń sovettik ómirdiń eń bir beleńdi ýaqytymen shendesip jatyr. Bul poema synaqqa kóp ushyrady. Sákenge búginnen alshaqtap ótkendi ańsadyń, ótken dáýirge kóńil bóldiń degen aıyp taǵyldy. Osyndaı jan - jaqty qysymǵa qaramaı Sáken qundy shyǵarmany dúnıege ákeldi. Poema 4 bólimnen, 47 taraýdan qurylǵan. Bastala bere Kóksheniń ádemi tabıǵatyn kóli men teregin, qaraǵaıy men qaıyńyn, taý men tasyn, aýasy men sýyn tamyljyta sýretteıdi. Tabıǵat sulýlyǵyna, el men jer tarıhyn, eski aqyndaryn, shejiresin qosyp sulýlyq pen rýhanı baılyq úılesimdiligin jyr etedi. Aqyn Oqjetpes, Jeke batyr, Býrabaı ataýlary jóninde ańyzdy el, jer tarıhymen birge beredi. Aqyn tabıǵat sulýlyǵyna adamdar sulýlyǵyn, jer, el tarıhynyń tereń tamyryn kórkem beıneler jan dúnıesiniń izgiligine sáıkestendirip, Kóksheniń qadir - qasıetin jerimen, onda tirshilik etken elimen birge jyrlaıdy.
Aqynnyń áıgili "Kókshetaý" poemasy qazaq jeriniń eń bir kórkem, sáýletti óńiriniń esten ketpes mynandaı keremet sulý sýretterinen bastalady:
Arqanyń kerbez sulý Kókshetaýy,
Damylsyz sulý betin jýǵan jaýyn.
Jan - jaqtan erteli - kesh bulttar kelip,
Júredi bilip ketip esen - saýyn...
Men bul óleń shýmaqtarynan onda sýrettelgen móldiregen kúmis aınadaı seksen kóldiń aıasynda, kók munarǵa oranyp, kóshken bulttarmen esen - amandyq surasyp, sulý júzin álsin - álsin aq jaýynmen jýyp, nur jaınaǵan kerbez arý Kókshetaý tabıǵatynyń kórinisterin óz kózimen kórip, jupar aýasymen rahattana tynystap, qalyń qaraǵaı, aq qaıyńdarynyń sybdyryn óz qulaǵymen estip turǵandaı áser alamyn.
Poemadaǵy lırıkalyq keıipker - Kókshetaý. Barlyq oqıǵa «Oqjetpes», «Jumbaqtas», «Jeke batyr» aıqyn sýrettelip, Kókshetaý obrazyn ashyp, kúsheıte túsýge járdem beredi.
Syrshyl da oıshyl aqyn, sulýlyq jyrshysy tabıǵatty onda mekendegen adamnyń kóńil kúıimen, jasampaz eńbegimen baılanystyra jan bitire sýretteıdi.
Sáken Kókshe ańyzdarynyń ishinen Jeke batyr, Býrabaı, Oqjetpes, Jumbaqtas týraly áńgimelerdi bólip aldy.[4]
Sáken aqyn jyrlaǵan Kókshe. Kórkine kóz toımaıdy. Sulýlyǵyna suqtanasyń. Týǵan elińde osyndaı jer jannatynyń baryna shúkirshilik etesiń. Kókshe óńiri demalýǵa barǵan bir top aqyn - jazýshylardy osylaı baýyryna tartty. Tylsym tabıǵaty qupıa syrlaryna úńiltti. Óńirdiń shyraıy - shejire, ár tasy - tarıh, aıshyqty jeri - ańyz...
2. 2. Qoınaýy ańyzǵa kómkerilgen sulý Kókshe.
Sákenniń «Kókshetaý» poemasy negizinen, Kókshetaýǵa baılanysty osyndaı halyq ańyzdaryna qurylady. Dál osy turǵydan «Kókshetaý» poemasy qazaq ádebıetine injý – marjan bop taǵylǵan qundy dúnıe desek bolady.
Aqyn poemanyń shyǵarmalyq sújetin, adamdardyń arasyndaǵy qarym - qatynasqa qurǵan. Oqıǵalar, qaqtyǵystar, is - áreketter keıipkerlerdiń minezin ashyp kórsetken.
Poemada Kókshetaýǵa baılanysty el ishinde aıtylyp, birden - birge kóship kele jatqan ańyz - áńgimelerdi jigin ajyratqysyzdaı ujymdastyryp, aqyndyq qudiretpen jyrlaı bilgen.
Poemany kókshe tabıǵatynyń sulý kórkin sýretteýden bastaǵan aqyn, ol týraly el ishinde tolyp jatqan ańyzdar barlyǵyna nazar aýdarady.
Jeke batyr.
Bolypty baıaǵyda Jeke batyr,
Taý baǵyp jatady eken tigip shatyr.
Bir kúni qaraýylda qalǵyp ketip,
Sol batyr búgingishe uıyqtap jatyr.
- ıá, tabıǵat qandaı sulý taýdyń ózi de batyr beınesinde uıyqtap jatyr.
Jeke batyr – Býrabaı taýynyń soltústiginde ornalasqan taý.
Býrabaı aýdany jerinde. Alystan taýdyń nobaıy saqtyqty oılap dýlyǵasy men bolat saýytyn sheshpeı máńgi uıqyǵa ketken saqaldy batyrdyń beınesin elestetedi. Ańyz boıynsha erterekte alyp kúsh ıesi, armanshyl bir batyr osy óńirde ómir súripti. Jas kezinde ýaıym - qaıǵy degendi elemeı ózinshe dýmandatyp ómir súredi. Er jetkende joqshylyq pen halyq muńyn kórip, qabaǵyn kirbiń shalady. Týǵan jerine jońǵarlar men qalmaqtar jıi - jıi shapqynshylyq jasap otyrǵan. Aýyldardyń shańyn aspanǵa kóterip, astan - kesteń qıratyp, jaý áskeri tórt - túlik mal tabyndary men qorǵansyz adamdardy aıdap ketedi. Al el ishi bir - birimen qalyńdyq pen jaıylymdyqqa talasyp, kúnde qyrqysyp, aýyz birlikke kele almaıdy. Buny kórgen jas batyr bárine qolyn bir siltep, aýyldan ketýdi oılaıdy. Erkin júrip, baq pen baılyq izdegisi keledi. «Múmkin bolsa aýyldastaryma jaqsylyq jasasam sonda olar tynyshtalar ma edi» – degen oımen ketpekshi bolyp, ózine bolat qylysh pen dýlyǵa, ústine saýyt soǵyp kıip, baqyt izdep jolǵa shyǵady. Jol ústinde Jeke batyrǵa basqa aýyldyń batyrlary jolyǵady. Olar da baqyt jolyna jalǵyz shyqqan eken. Jaýmen birinshi bolyp qazaq batyry jolyǵady. Qalyń qol onyń aldyn bógep, qorshaýǵa alady. Ol jaýmen uzaq shaıqasady. Jaý qara masadaı qujynap, shegirtkedeı úımelep, batyrdyń ústine shyǵyp ketedi. Onyń kózi kórmeı, qulaǵy estimeı qalady. Sonda ǵana ol baqyt úshin jalǵyz kúresýdiń qate ekenin túsinedi, ah uryp ókinedi. Alyp tulǵaly batyr ál - dármeni quryp, týǵan dalasyna shalqasynan qulap túsip, tasqa aınalady, máńgilik uıqyǵa beriledi. Jeke batyr betegeli dalada tas bolyp jatyr.[6]
Poemany oqyp otyrǵanda Sákenniń negizgi oıy — Kóksheniń kórkem tabıǵatyn jyrlaý bolǵandyǵyn baıqaý qıyn emes. Ol qandaı ýaqıǵany áńgimelese de Kókshetaýdyń tabıǵat baılyǵymen, kóliniń, taýynyń ásem kórinisterimen baılanystyryp, soǵan meńzeı otyrady. Keıde ol ózinshe taýǵa, shyńǵa, kólge portret, minezdeme beredi. Jeke batyrdy ol uıyqtap jatqan batyr kúıinde:
Batyrdyń qyryqqa taıaý kelgen jasy,
Denesi bıik jota, taýdaı basy,
Saqaly tósin japqan, qyr muryndy,
Kıýli basta jatyr dýlyǵasy,— dep beıneleıdi.
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
-
Ádistemelik usynystar muǵalimge 8 - synyp bilim alýshylaryna «Geometrıa» páni boıynsha jıyntyq baǵalaýdy josparlaý, uıymdastyrý jáne ótkizýge kómek quraly retinde qurastyrylǵan. Bólim boıynsha jıyntyq...
-
Trenıń taqyryby:«Adam ómirindegi emosıa róli jáne onyń túrleri».
