Tústaný negizderi. Tústik sheńber
Páni: Arnaıy sýret jáne kórkem grafıka.
Subject: Special drawing and art graphics
Sabaqtyń túri: Tájirıbelik sabaq.
Sabaqtyń taqyryby: Tústaný negizderi. Tústik sheńber
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Stýdentterge kıimderde kezdesetin túster, olardyń bir - birimen úılesýi jáne tústerdiń qasıetteri týraly túsinik berý. Boıaýlardy qoldana alý.
Tildik maqsat: Berilgen taqyryp boıynsha aǵylshyn tilinde kásibı termınderdi oqyp úırený.
Damytýshylyq: Kórkem oılaý, kórkem ónerdi qabyldaý sezimderin damytý, shyǵarmashylyqqa baýlý. Stýdent alǵan bilimi óz damýyna áser etý ómirde alǵan bilimin qoldana alý qabiletin arttyrý.
Tárbıelik: Stýdentterdi talǵampazdyqqa, belsendilikke, saýattylyqqa, tárbıeleý. Elimizdiń bolashaǵy retinde «Máńgilik Eldiń» keshegisi, búgini men erteńi úshin qajet patrıottyq tárbıe men adamgershilik, Otansúıgishtik qasıetterin damytý.
Pánaralyq baılanys: Kıim qurastyrý, Tigin óndirisiniń tehnologıasy, Syzý, Kásibı aǵylshyn tili.
Qoldanylatyn ádebıetter tizimi:
Negizgi: B. Asanova, G. Tákisheva. Kıimdi úlgileý jáne kórkem bezendirý.
Qosymsha: C. E. BeláevaOsnovy ızobrazıtelnogo ıskýsstva ı hýdojestvennogo proektırovanıa
Sabaqtyń barysy men mazmuny:
İİİ. Jańa sabaqty túsindirý.
1. Sabaq slaıd arqyly baıandalady.
1. Tús – kompozısıada tústerdiń úılesimdiligi úlken rol atqarady. Tús — adamnyń kózimen qabyldanatyn fızıologıalyq sezim. Ár - túrli túster adamǵa emosıalyq áser beredi. Mysaly, kúńgirt, qara túster adamǵa keri áser etip, ashyq túster jaqsy áser berip, kóńil - kúıdi kóteredi. Túster eki túrge bólinedi, olar hromatıkalyq jáne ahromatıkalyq túster.
Hromatıkalyq túster eki túrge bólinedi. Olar jyly jáne sýyq reńktegi túster. Jyly reńkti tústerge qyzyl, sary, qyzyl - sary, sarǵysh reńkti barlyq túster al, sýyq reńktegi tústerge barlyq kókshil reńktegi túster jatady. Spektr – jeti tústen turatyn tolqynnyń uzyndyǵyna sáıkes ornalasqan shkala. Kún sáýlesin lınza arqyly shaǵylystyrsaq tústerdiń spektirlik jolaqtaryn kóremiz. Spektrdiń negizgi 7 - túrli túsi bar: Qyzyl, qyzylsary, sary, jasyl - sary, jasyl, kók, kógildir túster. Negizgi tústerdiń arasynda aralas kúlgin túster bar. Olar 30 - shaqty shamasynda bolady. Spektrdiń barlyq tústerin hromatıkalyq tústerdep ataıdy. Ahromatıkalyq tústergetússiz aq, qara, surjatady.
Barlyq spektrdiń tústeri jáne kún spektrinde jetispeıtin qan qyzyl (eń shetki qyzyl jáne kúlgin tústerdiń aralyǵyndaǵy) túster tústerdiń hromatıkalyq(«tústik») shkalasy dep atalatyndy quraıdy. Aq zattar búkil spektrdi shaǵylystyrady, al qara zattar, kerisinshe, búkil spektrdi jutyp qoıady.
Ahromatıkalyq túster bir - birinen tek bir belgisi boıynsha — ashyqtyǵy (ashyq - surǵylt nemese qara - surǵylt) boıynsha erekshelenedi. Hromatıkalyq tús, ashyqtyǵy jaǵynan erekshelenýmen qatar, taǵy da eki basty belgilermen — tústik óńmen jáne qanyqtylyqpen sıpattalady. Tústik óń — bul «qyzyl», «sary» jáne t. b. sózdermen anyqtalatyn nárse jáne munyń ózi bir tústi ekinshisinen erekshelep turady.
Sonymen, barlyq hromatıkalyq tús úsh parametrmen — ashyqtylyqpen, tústik óńmen jáne qanyqtylyqpen sıpattalady.
Hromatıkalyq tústerdi jyly jáne sýyq tústerdep shartty túrde bóledi. Jyly túske spektrdiń sary - qyzyl bóligi, al sýyq túske kók - kógildir bóligi jatady.
Tústik sheńber – bir - birine birkelki ótetin spektr tústeri.
Beıneleý ónerinde úsh tús: sary, qyzyl jáne kók — negizgi túster dep esepteledi.
Qosymsha tús negizgi tústerdiń qosyndysy arqyly alynady. Sheńberde qarama – qarsy ornalasqan túster qarsy túster dep atalady. Qarama qarsy túster (kontrast) – tús spektrinde aralyǵynda 3 tús ornalasqan eki tús.
2. Tústerdiń kıimde qoldanylý túrleri kórsetiledi.
IV. Sabaqta oqýshylarǵa beriletin bilimniń ózektiligi, oqý prosesine oqýshynyń qyzyǵýshylyǵyn týdyrý
3. Aǵylshyn tilinde vıdeo taspa kórsetiledi, osy vıdeodan estilgen tanys termınderdi ár toptyń stýdentteri aıtady.
Vıdeo taspada kezdesken:
(Mysaly)
1. Colors - túster
2. Red, blue, yellow - qyzyl, kók, sary.
3. White - aq
4. Tone - ton
5. Greý - seryı
6. color schemes - tústik sheńber (shemy).
7. complementary colors - qosymsha reńkter
8. primary colors - negizgi túster
9. Hue saturation - qanyqtyq reńkter
10. Shade - reńkter
11. Warm - jyly
12. cool colors - sýyq túster.
13. colors mixing - tústi aralastyrý
14. adding grey - sur tústerdiń qosylýy
15. fun colors - kóńildi túster
4. Suraq qoıylady onyń jaýaby stýdentterde durys jaýaby bar stýdent turyp oqıdy, kelesi suraqty jalǵastyrady.
Question Loop activities:
V. Tájirıbelik tapsyrmalardy oryndaýdaǵy oqýshylardyń óz betinshe atqaratyn jumystary.
Nusqaýlyq karta №8
Páni: Arnaıy sýret jáne kórkem grafıka
Kúni: _______________
Sabaqtyń taqyryby: Tústaný negizderi. Tústik sheńber.
Maqsaty: Jańa sabaqty túsindire otyryp, hromatıkalyq jáne ahromatıkalyq túster termınderimen tanystyrý. Sýyq jáne jyly tústerdi aıyra bilýlerin úıretý jáne bilimderin jetildirý. Stýdent alǵan bilimi óz damýyna áser etý ómirde alǵan bilimin qoldana alý qabiletin arttyrý.
Tájirıbıelik sabaqqa kerekti qural jabdyqtar, materıaldar:
1. Nusqaý karta№7, tústik sheńber.
2. A4 formaty qaǵaz, túrli konstrýktor qaryndashtar, óshirgish, syzǵysh, sırkúl, gýash boıaýlary jáne qylqalam, sý quıatyn ydys, palıtra t. b
Jalpy maǵlumattar:
1. Tús – kompozısıada tústerdiń úılesimdiligi úlken rol atqarady. Tús — adamnyń kózimen qabyldanatyn fızıologıalyq sezim. Ár - túrli túster adamǵa emosıalyq áser beredi. Mysaly, kúńgirt, qara túster adamǵa keri áser etip, ashyq túster jaqsy áser berip, kóńil - kúıdi kóteredi. Túster eki túrge bólinedi, olarhromatıkalyq jáne ahromatıkalyq túster.
Hromatıkalyq túster eki túrge bólinedi. Olar jyly jáne sýyq reńktegi túster. Jyly reńkti tústerge qyzyl, sary, qyzyl - sary, sarǵysh reńktibarlyq túster al, sýyq reńktegi tústerge barlyq kókshil reńktegi tústerjatady. Spektr – jeti tústen turatyn tolqynnyń uzyndyǵyna sáıkes ornalasqan shkala. Kún sáýlesin lınza arqyly shaǵylystyrsaq tústerdiń spektirlik jolaqtaryn kóremiz. Spektrdiń negizgi 7 - túrli túsi bar: Qyzyl, qyzylsary, sary, jasyl - sary, jasyl, kók, kógildir túster. Negizgi tústerdiń arasynda aralas kúlgin túster bar. Olar 30 - shaqty shamasynda bolady. Spektrdiń barlyq tústerin hromatıkalyq tústerdep ataıdy. Ahromatıkalyq tústergetússiz aq, qara, surjatady.
Barlyq spektrdiń tústeri jáne kún spektrinde jetispeıtin qan qyzyl (eń shetki qyzyl jáne kúlgin tústerdiń aralyǵyndaǵy) túster tústerdiń hromatıkalyq(«tústik») shkalasy dep atalatyndy quraıdy. Aq zattar búkil spektrdi shaǵylystyrady, al qara zattar, kerisinshe, búkil spektrdi jutyp qoıady.
Ahromatıkalyq túster bir - birinen tek bir belgisi boıynsha — ashyqtyǵy (ashyq - surǵylt nemese qara - surǵylt) boıynsha erekshelenedi. Hromatıkalyq tús, ashyqtyǵy jaǵynan erekshelenýmen qatar, taǵy da eki basty belgilermen — tústik óńmen jáne qanyqtylyqpen sıpattalady. Tústik óń — bul «qyzyl», «sary» jáne t. b. sózdermen anyqtalatyn nárse jáne munyń ózi bir tústi ekinshisinen erekshelep turady.
Sonymen, barlyq hromatıkalyq tús úsh parametrmen — ashyqtylyqpen, tústik óńmen jáne qanyqtylyqpen sıpattalady.
Hromatıkalyq tústerdi jyly jáne sýyq tústerdep shartty túrde bóledi. Jyly túske spektrdiń sary - qyzyl bóligi, al sýyq túske kók - kógildir bóligi jatady.
Tústik sheńber – bir - birine birkelki ótetin spektr tústeri.
Beıneleý ónerinde úsh tús: sary, qyzyl jáne kók — negizgi túster dep esepteledi.
Qosymsha tús negizgi tústerdiń qosyndysy arqyly alynady. Sheńberde qarama – qarsy ornalasqan túster qarsy túster dep atalady. Qarama qarsy túster (kontrast) – tús spektrinde aralyǵynda 3 tús ornalasqan eki tús.
Týys tús – tús spektrinde qatar ornalasqan 3 tústiń reńkteri: qyzyl men sary, sary men jasyl, kókpen jasyl, qyzyl men jasyl.
Kóńildi túster: qyzyl, sary, kúreń qyzyl, jasyl, kók
Kóńilsiz túster: sýyq tústerdiń qosyndysy
Armanshyl túster: jyly túster men sýyq tisterdiń solǵyn reńkteri.
Ahromatıkalyq túster – tús tony joq túster (sur, qara, aq).
Úılesimdi túster – negizgi tústi tańdaýǵa yqpal etýshi tús.
Týystyq - úılesimdi túster – 90 gradýs shamasynda tús, sheńberine kiretin túster.
Týystyq túster – 30 gradýs shamasynda tús sheńberine kiretin túster.
Qanyqtylyq – tús tazalyǵyn meńzeıdi.
Jaryq – elektromagnıttik tolqyn.
Spektr – jeti tústen turatyn tolqynnyń uzyndyǵyna sáıkes ornalasqan shkala.
Jyly túster – ot deneli túster (qyzyl, sary).
Sýyq túster – sýdyń salqyndyǵyn eske túsiretin túster (kók, kógildir, kúlgin).
Hromatıkalyq túster – tústik tony bar spektrdiń barlyq tústeri.
Tústik sheńber – bir - birine birkelki ótetin spektr tústeri.
Tústik parametrler – tústik ton, jaryq, qanyqtylyq.
Tústik ton – tús ataýy.
Jaryqtyq – tústik jaryq nemese qoıýlyqty kórsetedi.
3.
1. Tústerdiń negizgi túrlerin atańyzdar.
2. Hromatıkalyq túster qandaı túrlerge bólinedi?
3. Týystas tústeri qalaı anyqtaıdy?
Tapsyrmalar:
1. Tústik sheńberdi qazaz betine beıneleý.
2. Ahromatıkalyq jáne hromatıkalyq tústerdi ataý.
3. Sýyq tústerdi beıneleý.
4. Jyly tústerdi beıneleý.
5. Týystas, qarsy jáne týystas - qarsy tústerdi anyqtaı alý
Týystas túster.
Qarsy túster.
Týystas qarsy túster.
Tapsyrmanyń oryndalý tártibi:
1. Qazaz betine qarandash jáne syzǵyshty, sırkúldi, transpormerdi qoldana otyryp, tústik sheńberde ornalasqan arhomatıkalyq jáne hromatıkalyq tústerdiń salý tártibi boıynsha eskızin oryndaý.
2. Oryndalǵan eskız boıynsha syyzyqtyq perspektıvasy zańdylyǵyn saqtaı otyryp, /A4/ formatta tústik sheńberdi durystap ornalastyrý. Tústik sheńberdiń proporsıalaryn ózara saqtaı otyryp, birtutas jınaqylyqty kórsetý.
3. Oryndalǵan tústik sheńberdiń betine qylqalammen gýash boıaýlaryn qoldanyp, spektr tústerin juqa jaǵý arqyly tús reńin keltirý. Tús baılyqtarynyń kolorıtin tabý.
4. Ahromatıkalyq tústerdiń aq tústen qara túske birtindep kóshý. Bólek qaǵaz betine palıtrada túster men tústerdi aralastyrǵanda shyqqan kestesin toltyryp otyrý. Mysaly mynandaı:
5. Tústik sheńberde ornalasqan tús boıaýlarynyń erekshelikterin eskere otyryp jekelegen spektr tústerin baılanystyrý.
VI. Sabaqty qorytyndylaý
1. Negizgi tústerge qandaı túster jatady?
2. Ahromatıkalyq, hromatıkalyq túster qandaı túster?
3. Jyly jáne sýyq reńktegi tústerge qandaı túster jatady?
4. Qarsy tústerdi kórsetý.
5. Týystas tústerdi kórsetý.
6. Úshtik tústerdiń úılesimdiligin belgileý.
VII. Úıge tapsyrma berý
Óz talǵamyna saı kostúmdi tústermen úılesimdi boıaý
Subject: Special drawing and art graphics
Sabaqtyń túri: Tájirıbelik sabaq.
Sabaqtyń taqyryby: Tústaný negizderi. Tústik sheńber
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Stýdentterge kıimderde kezdesetin túster, olardyń bir - birimen úılesýi jáne tústerdiń qasıetteri týraly túsinik berý. Boıaýlardy qoldana alý.
Tildik maqsat: Berilgen taqyryp boıynsha aǵylshyn tilinde kásibı termınderdi oqyp úırený.
| Sabaqtyń kezeńderi | Mazmuny | Ádis - tásilderi | Qoldanylatyn kórnekilikter jáne TOQ | Ýaqyty |
| İ. Uıymdastyrý kezeńi. Sálemdesý, túgendeý, oqýshylardyń syrt kelbetine, nazar aýdarý, oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý. | 2 mın | |||
| İİ. Sabaqtyń taqyryby men maqsatyn habarlaý. Taqyryby: Tústaný negizderi. Tústik sheńber Maqsaty: Stýdentterge kıimderde kezdesetin túster, olardyń bir - birimen úılesýi jáne tústerdiń qasıetteri týraly túsinik berý. Boıaýlardy qoldana alý. | 3 mın | |||
| İİİ.. Jańa sabaqty túsindirý. Taqyrypty baıandaý. Mamandyqqa qajettiligin kórsetý. Slaıd korsetý. | 10mın | |||
| IV. Sabaqta oqýshylarǵa beriletin bilimniń ózektiligi, oqý prosesine oqýshynyń qyzyǵýshylyǵyn týdyrý | Sabaqta oqýshylarǵa taqyryptyń túsinikti bolýyn qamtamasyz etý maqsatynda tapsyrmanyń oryndalýyna baǵyt - baǵdar berý, sabaq barysynda olardyń qyzyǵýshylyǵyn týdyrý maqsatynda tapsyrmany túrlendirip berý, oıyndar uıymdastyrý. | Syzba sýretterdi kórsetý arqyly túsindirý, jáne beıneleý. | Vıdeo taspa. Interaktıvti taqta. Kartochka | 10 mın |
| V. Tájirıbelik tapsyrmalardy oryndaýdaǵy oqýshylardyń óz betinshe atqaratyn jumystary | 1. Tústik sheńberdi qaǵaz betine beıneleý. 2. Ahromatıkalyq jáne hromatıkalyq tústerdi beıneleý. 3. sýyq tústerdi beıneleý. 4. Jyly tústerdi beıneleý. | óz betinshe ózindik jumys oryndaý. | 1. Nusqaý karta№8, tústik sheńber №8. 2. A4 formaty qaǵaz, túrli konstrýktor qaryndashtar, óshirgish, syzǵysh, gýash boıaýlary t. b | 10mın |
| VI. Sabaqty qorytyndylaý | Oqýshylardyń tapsyrmany oryndaýyna baılanysty baǵalaý jáne habarlaý. Sabaq barysynda jiberilgen kemshilikter ústinen jumys isteý jáne sabaqty qorytyndylaý. 1. Negizgi tústerge qandaı túster jatady? 2. Ahromatıkalyq, hromatıkalyq túster qandaı túster? 3. Jyly jáne sýyq reńktegi tústerge qandaı túster jatady? 4. Qarsy tústerdi kórsetý. 5. Týystas tústerdi kórsetý. 6. Úshtik tústerdiń úılesimdiligin belgileý. | 7mın | ||
| VII. Úıge tapsyrma berý | Kıim úlgisinde boıaýmen tústerdi úılesimdi boıaý. Ansámbl qurastyrý. | 3 mın | ||
Tárbıelik: Stýdentterdi talǵampazdyqqa, belsendilikke, saýattylyqqa, tárbıeleý. Elimizdiń bolashaǵy retinde «Máńgilik Eldiń» keshegisi, búgini men erteńi úshin qajet patrıottyq tárbıe men adamgershilik, Otansúıgishtik qasıetterin damytý.
Pánaralyq baılanys: Kıim qurastyrý, Tigin óndirisiniń tehnologıasy, Syzý, Kásibı aǵylshyn tili.
Qoldanylatyn ádebıetter tizimi:
Negizgi: B. Asanova, G. Tákisheva. Kıimdi úlgileý jáne kórkem bezendirý.
Qosymsha: C. E. BeláevaOsnovy ızobrazıtelnogo ıskýsstva ı hýdojestvennogo proektırovanıa
Sabaqtyń barysy men mazmuny:
İİİ. Jańa sabaqty túsindirý.
1. Sabaq slaıd arqyly baıandalady.
1. Tús – kompozısıada tústerdiń úılesimdiligi úlken rol atqarady. Tús — adamnyń kózimen qabyldanatyn fızıologıalyq sezim. Ár - túrli túster adamǵa emosıalyq áser beredi. Mysaly, kúńgirt, qara túster adamǵa keri áser etip, ashyq túster jaqsy áser berip, kóńil - kúıdi kóteredi. Túster eki túrge bólinedi, olar hromatıkalyq jáne ahromatıkalyq túster.
Hromatıkalyq túster eki túrge bólinedi. Olar jyly jáne sýyq reńktegi túster. Jyly reńkti tústerge qyzyl, sary, qyzyl - sary, sarǵysh reńkti barlyq túster al, sýyq reńktegi tústerge barlyq kókshil reńktegi túster jatady. Spektr – jeti tústen turatyn tolqynnyń uzyndyǵyna sáıkes ornalasqan shkala. Kún sáýlesin lınza arqyly shaǵylystyrsaq tústerdiń spektirlik jolaqtaryn kóremiz. Spektrdiń negizgi 7 - túrli túsi bar: Qyzyl, qyzylsary, sary, jasyl - sary, jasyl, kók, kógildir túster. Negizgi tústerdiń arasynda aralas kúlgin túster bar. Olar 30 - shaqty shamasynda bolady. Spektrdiń barlyq tústerin hromatıkalyq tústerdep ataıdy. Ahromatıkalyq tústergetússiz aq, qara, surjatady.
Barlyq spektrdiń tústeri jáne kún spektrinde jetispeıtin qan qyzyl (eń shetki qyzyl jáne kúlgin tústerdiń aralyǵyndaǵy) túster tústerdiń hromatıkalyq(«tústik») shkalasy dep atalatyndy quraıdy. Aq zattar búkil spektrdi shaǵylystyrady, al qara zattar, kerisinshe, búkil spektrdi jutyp qoıady.
Ahromatıkalyq túster bir - birinen tek bir belgisi boıynsha — ashyqtyǵy (ashyq - surǵylt nemese qara - surǵylt) boıynsha erekshelenedi. Hromatıkalyq tús, ashyqtyǵy jaǵynan erekshelenýmen qatar, taǵy da eki basty belgilermen — tústik óńmen jáne qanyqtylyqpen sıpattalady. Tústik óń — bul «qyzyl», «sary» jáne t. b. sózdermen anyqtalatyn nárse jáne munyń ózi bir tústi ekinshisinen erekshelep turady.
Sonymen, barlyq hromatıkalyq tús úsh parametrmen — ashyqtylyqpen, tústik óńmen jáne qanyqtylyqpen sıpattalady.
Hromatıkalyq tústerdi jyly jáne sýyq tústerdep shartty túrde bóledi. Jyly túske spektrdiń sary - qyzyl bóligi, al sýyq túske kók - kógildir bóligi jatady.
Tústik sheńber – bir - birine birkelki ótetin spektr tústeri.
Beıneleý ónerinde úsh tús: sary, qyzyl jáne kók — negizgi túster dep esepteledi.
Qosymsha tús negizgi tústerdiń qosyndysy arqyly alynady. Sheńberde qarama – qarsy ornalasqan túster qarsy túster dep atalady. Qarama qarsy túster (kontrast) – tús spektrinde aralyǵynda 3 tús ornalasqan eki tús.
2. Tústerdiń kıimde qoldanylý túrleri kórsetiledi.
IV. Sabaqta oqýshylarǵa beriletin bilimniń ózektiligi, oqý prosesine oqýshynyń qyzyǵýshylyǵyn týdyrý
3. Aǵylshyn tilinde vıdeo taspa kórsetiledi, osy vıdeodan estilgen tanys termınderdi ár toptyń stýdentteri aıtady.
Vıdeo taspada kezdesken:
(Mysaly)
1. Colors - túster
2. Red, blue, yellow - qyzyl, kók, sary.
3. White - aq
4. Tone - ton
5. Greý - seryı
6. color schemes - tústik sheńber (shemy).
7. complementary colors - qosymsha reńkter
8. primary colors - negizgi túster
9. Hue saturation - qanyqtyq reńkter
10. Shade - reńkter
11. Warm - jyly
12. cool colors - sýyq túster.
13. colors mixing - tústi aralastyrý
14. adding grey - sur tústerdiń qosylýy
15. fun colors - kóńildi túster
4. Suraq qoıylady onyń jaýaby stýdentterde durys jaýaby bar stýdent turyp oqıdy, kelesi suraqty jalǵastyrady.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Nusqaýlyq karta №8
Páni: Arnaıy sýret jáne kórkem grafıka
Kúni: _______________
Sabaqtyń taqyryby: Tústaný negizderi. Tústik sheńber.
Maqsaty: Jańa sabaqty túsindire otyryp, hromatıkalyq jáne ahromatıkalyq túster termınderimen tanystyrý. Sýyq jáne jyly tústerdi aıyra bilýlerin úıretý jáne bilimderin jetildirý. Stýdent alǵan bilimi óz damýyna áser etý ómirde alǵan bilimin qoldana alý qabiletin arttyrý.
Tájirıbıelik sabaqqa kerekti qural jabdyqtar, materıaldar:
1. Nusqaý karta№7, tústik sheńber.
2. A4 formaty qaǵaz, túrli konstrýktor qaryndashtar, óshirgish, syzǵysh, sırkúl, gýash boıaýlary jáne qylqalam, sý quıatyn ydys, palıtra t. b
Jalpy maǵlumattar:
1. Tús – kompozısıada tústerdiń úılesimdiligi úlken rol atqarady. Tús — adamnyń kózimen qabyldanatyn fızıologıalyq sezim. Ár - túrli túster adamǵa emosıalyq áser beredi. Mysaly, kúńgirt, qara túster adamǵa keri áser etip, ashyq túster jaqsy áser berip, kóńil - kúıdi kóteredi. Túster eki túrge bólinedi, olarhromatıkalyq jáne ahromatıkalyq túster.
Hromatıkalyq túster eki túrge bólinedi. Olar jyly jáne sýyq reńktegi túster. Jyly reńkti tústerge qyzyl, sary, qyzyl - sary, sarǵysh reńktibarlyq túster al, sýyq reńktegi tústerge barlyq kókshil reńktegi tústerjatady. Spektr – jeti tústen turatyn tolqynnyń uzyndyǵyna sáıkes ornalasqan shkala. Kún sáýlesin lınza arqyly shaǵylystyrsaq tústerdiń spektirlik jolaqtaryn kóremiz. Spektrdiń negizgi 7 - túrli túsi bar: Qyzyl, qyzylsary, sary, jasyl - sary, jasyl, kók, kógildir túster. Negizgi tústerdiń arasynda aralas kúlgin túster bar. Olar 30 - shaqty shamasynda bolady. Spektrdiń barlyq tústerin hromatıkalyq tústerdep ataıdy. Ahromatıkalyq tústergetússiz aq, qara, surjatady.
Barlyq spektrdiń tústeri jáne kún spektrinde jetispeıtin qan qyzyl (eń shetki qyzyl jáne kúlgin tústerdiń aralyǵyndaǵy) túster tústerdiń hromatıkalyq(«tústik») shkalasy dep atalatyndy quraıdy. Aq zattar búkil spektrdi shaǵylystyrady, al qara zattar, kerisinshe, búkil spektrdi jutyp qoıady.
Ahromatıkalyq túster bir - birinen tek bir belgisi boıynsha — ashyqtyǵy (ashyq - surǵylt nemese qara - surǵylt) boıynsha erekshelenedi. Hromatıkalyq tús, ashyqtyǵy jaǵynan erekshelenýmen qatar, taǵy da eki basty belgilermen — tústik óńmen jáne qanyqtylyqpen sıpattalady. Tústik óń — bul «qyzyl», «sary» jáne t. b. sózdermen anyqtalatyn nárse jáne munyń ózi bir tústi ekinshisinen erekshelep turady.
Sonymen, barlyq hromatıkalyq tús úsh parametrmen — ashyqtylyqpen, tústik óńmen jáne qanyqtylyqpen sıpattalady.
Hromatıkalyq tústerdi jyly jáne sýyq tústerdep shartty túrde bóledi. Jyly túske spektrdiń sary - qyzyl bóligi, al sýyq túske kók - kógildir bóligi jatady.
Tústik sheńber – bir - birine birkelki ótetin spektr tústeri.
Beıneleý ónerinde úsh tús: sary, qyzyl jáne kók — negizgi túster dep esepteledi.
Qosymsha tús negizgi tústerdiń qosyndysy arqyly alynady. Sheńberde qarama – qarsy ornalasqan túster qarsy túster dep atalady. Qarama qarsy túster (kontrast) – tús spektrinde aralyǵynda 3 tús ornalasqan eki tús.
Týys tús – tús spektrinde qatar ornalasqan 3 tústiń reńkteri: qyzyl men sary, sary men jasyl, kókpen jasyl, qyzyl men jasyl.
Kóńildi túster: qyzyl, sary, kúreń qyzyl, jasyl, kók
Kóńilsiz túster: sýyq tústerdiń qosyndysy
Armanshyl túster: jyly túster men sýyq tisterdiń solǵyn reńkteri.
Ahromatıkalyq túster – tús tony joq túster (sur, qara, aq).
Úılesimdi túster – negizgi tústi tańdaýǵa yqpal etýshi tús.
Týystyq - úılesimdi túster – 90 gradýs shamasynda tús, sheńberine kiretin túster.
Týystyq túster – 30 gradýs shamasynda tús sheńberine kiretin túster.
Qanyqtylyq – tús tazalyǵyn meńzeıdi.
Jaryq – elektromagnıttik tolqyn.
Spektr – jeti tústen turatyn tolqynnyń uzyndyǵyna sáıkes ornalasqan shkala.
Jyly túster – ot deneli túster (qyzyl, sary).
Sýyq túster – sýdyń salqyndyǵyn eske túsiretin túster (kók, kógildir, kúlgin).
Hromatıkalyq túster – tústik tony bar spektrdiń barlyq tústeri.
Tústik sheńber – bir - birine birkelki ótetin spektr tústeri.
Tústik parametrler – tústik ton, jaryq, qanyqtylyq.
Tústik ton – tús ataýy.
Jaryqtyq – tústik jaryq nemese qoıýlyqty kórsetedi.
3.
1. Tústerdiń negizgi túrlerin atańyzdar.
2. Hromatıkalyq túster qandaı túrlerge bólinedi?
3. Týystas tústeri qalaı anyqtaıdy?
Tapsyrmalar:
1. Tústik sheńberdi qazaz betine beıneleý.
2. Ahromatıkalyq jáne hromatıkalyq tústerdi ataý.
3. Sýyq tústerdi beıneleý.
4. Jyly tústerdi beıneleý.
5. Týystas, qarsy jáne týystas - qarsy tústerdi anyqtaı alý
Týystas túster.
Qarsy túster.
Týystas qarsy túster.
Tapsyrmanyń oryndalý tártibi:
1. Qazaz betine qarandash jáne syzǵyshty, sırkúldi, transpormerdi qoldana otyryp, tústik sheńberde ornalasqan arhomatıkalyq jáne hromatıkalyq tústerdiń salý tártibi boıynsha eskızin oryndaý.
2. Oryndalǵan eskız boıynsha syyzyqtyq perspektıvasy zańdylyǵyn saqtaı otyryp, /A4/ formatta tústik sheńberdi durystap ornalastyrý. Tústik sheńberdiń proporsıalaryn ózara saqtaı otyryp, birtutas jınaqylyqty kórsetý.
3. Oryndalǵan tústik sheńberdiń betine qylqalammen gýash boıaýlaryn qoldanyp, spektr tústerin juqa jaǵý arqyly tús reńin keltirý. Tús baılyqtarynyń kolorıtin tabý.
4. Ahromatıkalyq tústerdiń aq tústen qara túske birtindep kóshý. Bólek qaǵaz betine palıtrada túster men tústerdi aralastyrǵanda shyqqan kestesin toltyryp otyrý. Mysaly mynandaı:
5. Tústik sheńberde ornalasqan tús boıaýlarynyń erekshelikterin eskere otyryp jekelegen spektr tústerin baılanystyrý.
VI. Sabaqty qorytyndylaý
1. Negizgi tústerge qandaı túster jatady?
2. Ahromatıkalyq, hromatıkalyq túster qandaı túster?
3. Jyly jáne sýyq reńktegi tústerge qandaı túster jatady?
4. Qarsy tústerdi kórsetý.
5. Týystas tústerdi kórsetý.
6. Úshtik tústerdiń úılesimdiligin belgileý.
| Baǵalaý krıterıler: | Qorytyndy bal: | |||
| 1. Vıdeo taspadan tyńdalǵan tanys termınder boıynsha | Tanys termınderdi aǵylshyn tilinde tolyq aıtty. | Tanys termınderdi tolyq aıtalmady. | Tańys termınderdi aıtalmady. | |
| Qyzyl tústi top: | ||||
| Sary tústi top: | ||||
| Jasyl tústi top: | ||||
| 2. Suraq jaýap ádisi boıynsha | Berilgen suraqtardyń jaýabyn barlyǵyn tapty | Berilgen suraqtardyń jaýaby naqty aıtylmady. | Suraqtarǵa jaýap berilmedi. | |
| Qyzyl tústi top: | ||||
| Sary tústi top: | ||||
| Jasyl tústi top: | ||||
| 3. Tústik sheńber boıaý boıynsha | Túster sheńberde ornalasýy durys, týyndy túster naqty tabylǵan. | Túster sheńberde durys ornalasqan, týyndy tústerdiń keıbir anyq beınelenbegen | Túster sheńberde durys ornalaspaǵan, týyndy tústerdiń kóbi anyq beınelenbegen | |
| Qyzyl tústi top: | ||||
| Sary tústi top: | ||||
| Jasyl tústi top: | ||||
| 4. Ahromatıkalyq tústerdibeıneleýboıynsha | Ahromatıkalyq tústerdi biledi, anyq beınelengen olardyń reńkterin beıneleı aldy. | Ahromatıkalyq tústerdi biledi, biraq tús reńkteri anyq emes. | Ahromatıkalyq tústerdi bilmeıdi, tús reńkterin beınelenbegen. | |
| Qyzyl tústi top: | ||||
| Sary tústi top: | ||||
| Jasyl tústi top: | ||||
| 5. Týystas, qarsy jáne týystas - qarsy tústerdi anyqtaý. | Týystas, qarsy jáne týystas - qarsy tústerdi tolyq anyqtaı alý. | Tústerdiń keıbirin anyqtaı almady. | Tústerdi tolyǵymen almastyrdy.. | |
| Qyzyl tústi top: | ||||
| Sary tústi top: | ||||
| Jasyl tústi top: |
Óz talǵamyna saı kostúmdi tústermen úılesimdi boıaý
You Might Also Like
-
Taqyryby: Qalta túrleri olardyń óńdelý tehnologıasy
-
Pán: JaratylystanýSynyp: 3 «á»Zattar jáne olardyń qasıetteri. Tabıǵat resýrstaryKúni: Taqyryby:Qandaı topyraq qunarly?Oqý maqsaty:3.3.4.4 topyraqtyń qunarlylyǵyn quramyna qaraı zertteý; 3.1.2.4 jú...
