InfoHub Logo

Bir baıdyń jalǵyz balasy bar eken. Ol qalyńdyq izdep, el aralap kele jatyp, sandyq teńdegen eki kisige kez bolady. Jigit:

— Oı, týystar, andaǵy sandyǵyńyzdy saptaısyzdar ma? — deıdi.

— Alam deseń al. Bizge astyńdaǵy qara jorǵańdy ber de osyny al, — deıdi. Jigit eki jolaýshyǵa astyndaǵy atyn túsip beredi. Eki jolaýshy jigitke eskertip:

— Eger biz daldaǵa túspeı ashatyn bolsań, aldaǵy sandyq saǵan baıandy bolmaıdy. Ondaı bolsa bizge ókpeleme! — dep tapsyrady da ekeýi jortyp júrip ketedi. Eki jolaýshy daldaǵa túskennen keıin sandyqty ashsa, ishinen bir aıdahar shyǵady. Jigit sasqanynan sandyqty laqtyra sap qashady. Aıdahar jigitti qýyp jetip: «Sen menen qashýshy bolma, on jyl boıy men osy shorynnan (túrmeden) shyǵa almap edim. Maǵan jaryq dúnıe kórsetken saǵan myń mártebe rahmet! Al sen menimen ilesip bizdiń elge barasyń, men seni áke-sheshemmen tanystyram. Men bireýdiń jalǵyz uly edim», — dep jigitti ertip eline keledi.

Aıdahardyń eli hanynyń balasyn taýyp ákep bergenine qatty qýanyp, otyz kún oıyn, qyryq kún toıyn istep attandyrmaqshy bolady. Dál osy kezde aıdahardyń hany qatty naýqastanady. Ashýlanba degen baqsy kórip:

— Siz óz baıynan basqa birde-bir er adammen oınap kúlmegen áıeldiń qaljasyna soıylǵan kókqasqa tusaqtyń oń jaq búıregin jeńiz, jazylasyz, — dep aıtady.

Endi buny kim tabady degende, «buny aıýanattar dúnıesi emes, adam balasy tabady» degen soń jańaǵy jigitti soǵan izdetýge jumsaıdy. Jigittiń astyna aq tulpar mingizip, qolyna aq aına beredi. Osy aınany áıelderge salǵanda, mańdaıynyń nury bar áıel bolsa, dál ózi dep túsindiredi. Álgi jigit kóp izdep eshteńe tappaı, endi erteń qaıtam dep oılaǵan kúni bir qarasha úıdiń áıeline aınany salsa, mańdaıynyń nury bar eken. Álgi áıel dál sol kúni úıde bosanyp, onyń qaljasyna kókqasqa toqty soıylady. Sóıtip, toqtynyń oń jaq búıregin alyp kep, aıdahardyń hanyn ólim aýzynan alyp qalady.

Jigit qaıtarynda aıdahardyń hany qatty rıza bop: «Ózimdi bir, balamdy bir ret ólim aýzynan alyp qaldyń. Endi tilegenińdi al», — deıdi. Jigit aq tulpar men aına alǵan soń oǵan qosyp kók domalaq tasty taǵy qosyp beredi.

Jigit el jerdi aralaı júrip otyryp, qalyńdyǵyn aına salyp izdep júrip taýyp alyp, eline keledi. Eline kelse sheshesi ábden qartaıǵan, maly quryǵan, úıinde jan degende bir ıt, bir mysyq qana qalypty. Aıdahar elinen kelgen jigit Qudaıdyń qudiretimen kún saıyn baıyp, qorasyna qoı salyp, úıirimen jylqy aıdap, jelisimen sıyr saýa bastaıdy. Onyń alǵan áıeli de kún dese kózi, aı dese aýzy bar asqan sulý adam bolady. Bul jalǵyz jigittiń kele sap munshalyqty baıyǵanyna ol eldiń hany, qatty tańqalady da, munda qandaı bir syıqyrlyq bar dep oılaıdy. Ol óziniń ýázir kómekshilerin neshe ret jibergenimen jigitte ne sıqyrlyq bar ekenin tappaıdy. Aqyry bir mystan kempirdi jiberip:

— Sol jigitte ne syıqyrlyq bar, sony bilip kel! — deıdi. Kempir jigit ańǵa ketken kezde áıelimen kelip áńgimelesip, óziniń bar ómirin aıtyp, zar ılep ishi-baýyryna kirip ketedi. Ol súıtip kúıeýiniń «esh adamǵa kórsetpe» degen kók tasyn alyp kórsetedi. Mine, osy tasty jańaǵy mystan urdap ap, hanǵa ákep beredi. Sol kúnnen bastap jigittiń maly kemip, óle bastaıdy da han onan ármen baıı bastaıdy. Ábden qunyqqan qorqaý han jigittiń áıeline lápsisi túsip, jigitti qurtyp jiberip, áıelin ózi almaqshy bolady da jigitti «Shámshárip degen bir periniń jalǵyz qyzy bar, sonyń aınasy men taraǵyn urdap ákel», — dep jumsaıdy. Jigit áıeli Kúlmeshanǵa kep, bolǵan oqıǵany bildiredi. Kúlmeshan hannyń qandaı qýlyqpen jumsap otyrǵanyn bildi de, Shámsháripke qaǵaz jazyp jiberedi. Kúlmeshanmen Shámshárip ekeýi asqan dos eken de, ekeýi de bir kisige áıel bolýdy jastaıynan armandaıdy eken. Jigit Kúlmeshannyń qaǵazyn Shámsháripke ákep beredi. Shámshárip hatty alyp, jigitti kórip ǵashyq bolady. Jigit peri qyzdy taraǵy men aınasymen qosyp úıge alyp kep, erteńine hanǵa baryp, taraq pen aınany beredi. Han endi jigittiń eki sulý áıeline birdeı kóńili ketip, jigitti taǵy bir jaqqa jumsaıdy.

— Oıbaı, men aýyryp qaldym, baqsy-balgerlerge kórsetsem, jeti jylǵy tý maraldyń súti kerek deıdi, sony ákep ber, — dep taǵy jumsaıdy. Bul oqıǵany jigit áıelderine kep bildiredi.

Shámshárip periniń patshasyna qaǵaz jazyp berip:

— Osydan júrip otyryp, júrip otyryp Qap taýyna bar. Qap taýynyń ońtústik batysynda Qazantolmas deıtin úlken saıdyń basynda qalyń ormannyń ortasy tazyǵyr (aǵash shyqpaǵan) jerge barsań, dál ortasynda bir qazyq kórinedi. Dál sol qazyqty sýyryp alsań, periniń patshasy shyǵar. Sol saǵan jeti jylǵy tý maraldyń sútin taýyp beredi, — dep uqtyrady.

Jigit Shámsháriptiń aıtqany boıynsha baryp qaǵazyn tapsyryp, jeti jylǵy tý maraldyń sútin ákep hanǵa beredi. Ábden qapalanǵan han júz túıe sekseýil ákep órtetkizedi de: «Mynanyń ishine ákemniń júzigi túsip ketti, sony alyp shyq» — dep jigitti otqa salyp jiberedi. Dál osy kezde peri tuqymy Shámshárip jigitti ottan lezde qaǵyp alady da, úıine aparyp jatqyzyp qoıady. Tún ishinde kúl sýyp boldy-aý degen kezde jigittiń qolyna bir júzik, bir qap altyn berip, kúlge aparyp kómip tastaıdy. Tańerteń el qaıta jınalyp kelgen kezde ot ábden sónip bitkennen keıin jigit ushyp túregeledi de:

— O, taqsyr, o dúnıeden sizdiń ákeńizdiń júzigin taba almadym, óz ákemniń júzigin ǵana taptym. Barsańyz ákeńizdi de, júzigin de tabasyz, arýaqtardan neshe qap altyn-kúmis te alasyz. Siz kep «dúnıe alyp ketsin» dep ákeńiz duǵaı sálem joldap, shaqyrtyp jiberdi, — deıdi.

Dúnıege qunyqqan han júz túıe sekseýil arttyryp alyp kep órtettirip, ózi otqa túsedi. Óstip hanekeń o dúnıege ketedi de, jas jigit muratyna jetip, jaqsy ómir súripti.

---