9 مامىر جەڭىس كۇنى
9 مامىر. جەڭىس كۇنى.
تاربيە ساعاتى. سەناريي
جەڭىس كۇنىنە ارنالعان تاربيە ساعاتىنىڭ تاعى دا ءبىر سەنارييىن مىنا جەردەن الا الاسىزدار.
تاربيە ساعاتىنىڭ ماقساتى: ۇلى وتان سوعىسى، ونىڭ زارداپتارى، ۇلى جەڭىس تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ. وتان ءۇشىن جان قيعان اتالار مەن اپالاردىڭ، سوعىستان ورالعان، قازىرگى كەزدە ارامىزدا جۇرگەن ارداگەرلەرىمىزدىڭ ەرلىگىن ۇلگى ەتە وتىرىپ، ولاردى قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
ءمۇعالىم: ارمىسىزدار، قۇرمەتتى قوناقتار، وقۋشىلار، مۇعالىمدەر! ءارقايسىمىز ءۇشىن جاقىن ءارى قىمبات مەرەكە جەڭىس كۇنى دە كەلىپ جەتتى. جەڭىسكە جەتۋ جولىندا قازاقستاندىقتاردىڭ اسقان ەرلىگى مەن اسكەري جانقيارلىعى وتان سوعىسى تاريحىنداعى جارقىن بەتتەرگە اينالدى. سوندىقتان بۇل كۇننىڭ ماڭىزى وتە جوعارى. جەڭىس ءۇشىن شىبىن جاندارىن قۇربان ەتكەن بىرنەشە ميلليونداعان ادامداردىڭ ەسىمدەرىن ەستە ساقتاپ، 1418 ازاپتى كۇن مەن ءتۇندى بولاشاق ءۇشىن ەرەن ەڭبەكپەن، قايسار ەرلىكپەن وتكىزگەندەرىن ۇمىتۋعا بولمايدى. ەندەشە، بۇگىنگى «ەر ەسىمى – ەل ەسىندە» اتالاتىن اشىق تاربيە ساعاتىمىز جەڭىسكە، جەڭىس سەبەپكەرلەرىنە ارنالادى.
«باتىر بالا بولاتبەك» ءانى ورىندالادى.
1 - وقۋشى: ءتورت جىل بويعى قاندى قىرعىننان كەيىن، قىرىق بەستىڭ كوكتەمىندە دۇنيە ءجۇزى حالقى بوستاندىق الدى. حالىق وتان ۇعىمىن تەرەڭ سەزىنە ءتۇستى. ەرلىك پەن ەڭبەك جەڭىپ شىقتى. «ەشكىم دە ۇمىتىلمايدى، ەشتەڭە دە ۇمىت قالعان جوق». وسىناۋ سوزدەر جەڭىس كۇنىن مەرەكەلەۋ كەزىندە ءجيى ايتىلادى. وسىناۋ سوزدەر سوعىستان قازا تاپقاندار ەسكەرتكىشىنە دە قاشالىپ جازىلعان.
2 - وقۋشى:
جەڭىس دەگەن جاقسىلىقتىڭ سىڭارى،
جىگەر مەنەن قۇشتارلىقتىڭ قۇرالى.
كۇرەسكەردىڭ ارمانى مەن ۇرانى،
قۋانىش پەن مەرەكەنىڭ بۇلاعى.
3 - وقۋشى:
قازاق اراسىندا وسى سوعىستا ەرەكشە قاھارماندىق تانىتقان باتىردىڭ ءبىرى ءارى بىرەگەيى – باۋىرجان مومىش ۇلى. سوعىس كەزىندە قولباسشى روكوسسوۆسكيي لەيتەنانت شەنىندەگى جاپ - جاس قازاق جىگىتىنىڭ قابىلەتىنە ريزا بولىپ، پولك كومانديرلىگىنە تاعايىنداعان. ب. مومىش ۇلى سوعىس كەزىندە 207 رەت شايقاسقا قاتىسىپ، 2 رەت اۋىر جارالاندى. باسشالىق تاراپىنان بىرنەشە رەت كەڭەس وداعى باتىرى اتاعىنا ۇسىنىلادى. ءبىراق، اتاق كەشىكتىرىلە بەرەدى. ەڭبەكقور ب. مومىش ۇلى مويىعان جوق. ول 37 داپتەر كۇندەلىك جازعان باتىر، بەيبىت ءومىردىڭ قارۋى قالامدى الىپ قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە كوپتەگەن كىتاپتار جازادى. «ارتىمىزدا موسكۆا» كىتابى كۋبانىڭ بۇكىل الەمگە بەلگىلى باسشىسى فيدەل كاسترونىڭ ءسۇيىپ وقيتىن كىتابىنا اينالدى. باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ۇلى وتان سوعىسىندا ۇرىس جۇرگىزۋ ادىستەرى ۇلگى رەتىندە قابىلدانىپ، كۋبانىڭ اسكەري اكادەمياسىندا وقىتىلدى.
ينتەراكتيۆتى تاقتادان ب. مومىش ۇلى تۋرالى مىنا ماتەريال كورسەتىلەدى:
4 - وقۋشى: 9 مامىر – جەڭىس كۇنى ءومىردى سۇيەر ادامزاتتىڭ ەسىنەن ماڭگى كەتە مە؟ ءبىراق بۇل جەڭىس وڭايلىقپەن كەلگەن جوق. گيتلەرشىلدەر سوعىستىڭ باس كەزىندە 190 ديۆيزيانى، 5 مىڭداي ۇشاقتى، 3700 تانكتى، 50 مىڭداي قارۋدى شابۋىلعا شىعاردى. جەرىمىزگە باسىپ كىرگەن جاۋ اسكەرىنىڭ جالپى سانى 5، 5 ميلليون ادامعا جەتتى.
5 - وقۋشى: قازاقستاندىقتار برەست قامالىن قورعادى، ماسكەۋ تۇبىندە دە ولىمگە باستارىن تىكتى. ستالينگراد، كۋرسك دوعاسىنداعى شايقاستاردا ەرەكشە كوزگە ءتۇستى. بەرلينگە شابۋىل جاسادى، رەيحستاگقا قازاق جىگىتى راقىمجان قوشقاربايەۆ جەڭىس تۋىن 1945 جىلدىڭ 30 ساۋىردە تىكتى.
راقىمجان قوشقاربايەۆ تۋرالى بەينەماتەريال كورسەتىلەدى:
6 - وقۋشى: ءبىزدىڭ حالقىمىز قازاقتىڭ باتىر قىزدارى ءاليا مولداعۇلوۆا مەن مانشۇك مامەتوۆانىڭ ەسىمدەرىن ماقتانىشپەن اتايدى.
اتا - اناسىنان ەرتە ايرىلعان مانشۇك جاستىق شاعىن دا تارك ەتتى. الماتى مەديسينالىق ينستيتۋتىندا وقىپ جۇرگەن شاعىندا جاۋ جاقتان ەسكەن سوعىستىڭ ىزعارلى جەلى جاس قايىڭنىڭ جاپىراعىنداي جايقالعان بويجەتكەندى جۇلىپ تۇسىرەدى. حالقىنا ءتونىپ تۇرعان قاۋىپكە جانى شىداماي، دامىل تاپپاستان اسكەرگە ءوزى سۇرانىپ، جوعارىعا مىناداي ءوتىنىش جازادى: «فاشيستەردى جويۋ ءۇشىن مايدانعا جىبەرەتىن مەنىڭ اعايىم دا، اپايىم دا جوق، سوندىقتان ءوزىمدى جىبەرىڭىز». ەل ءۇشىن قان توگىپ، جان بەرىپ جاتقان وتانداستارىنا قالاي دا ءوز جاردەمىن بەرگىسى كەلگەن نيەتپەن، 1942 جىلدىڭ تامىز ايىندا «قىزىل ارميا» قاتارىنا الىندى.
1943 جىلدىڭ 15 قازانىندا پسكوۆ وبلىسىنداعى نيەۆەل قالاسىن بوساتۋ ءۇشىن يزوچا ستانسياسىنداعى 173، 7 بيىكتىگىندە قانتوگىس سوعىس بولدى. سول كۇنى مانشۇك جان سەرىگى - پۋلەمەتىمەن دامىلسىز وق اتىپ، ەرەن ەرلىك كورسەتتى. جاۋىز جاۋدىڭ مانشۇككە قارسى اتقان وعى ونىڭ اجال وعى بولىپ، ورىمدەي قىزدى قىرشىننان قيىپ ءتۇستى.
9 مامىر جەڭىس كۇنى جۇكتەۋ
9 مامىر جەڭىس كۇنى. سلايدتى جۇكتەۋ
تاربيە ساعاتى. سەناريي
جەڭىس كۇنىنە ارنالعان تاربيە ساعاتىنىڭ تاعى دا ءبىر سەنارييىن مىنا جەردەن الا الاسىزدار.
تاربيە ساعاتىنىڭ ماقساتى: ۇلى وتان سوعىسى، ونىڭ زارداپتارى، ۇلى جەڭىس تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ. وتان ءۇشىن جان قيعان اتالار مەن اپالاردىڭ، سوعىستان ورالعان، قازىرگى كەزدە ارامىزدا جۇرگەن ارداگەرلەرىمىزدىڭ ەرلىگىن ۇلگى ەتە وتىرىپ، ولاردى قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
ءمۇعالىم: ارمىسىزدار، قۇرمەتتى قوناقتار، وقۋشىلار، مۇعالىمدەر! ءارقايسىمىز ءۇشىن جاقىن ءارى قىمبات مەرەكە جەڭىس كۇنى دە كەلىپ جەتتى. جەڭىسكە جەتۋ جولىندا قازاقستاندىقتاردىڭ اسقان ەرلىگى مەن اسكەري جانقيارلىعى وتان سوعىسى تاريحىنداعى جارقىن بەتتەرگە اينالدى. سوندىقتان بۇل كۇننىڭ ماڭىزى وتە جوعارى. جەڭىس ءۇشىن شىبىن جاندارىن قۇربان ەتكەن بىرنەشە ميلليونداعان ادامداردىڭ ەسىمدەرىن ەستە ساقتاپ، 1418 ازاپتى كۇن مەن ءتۇندى بولاشاق ءۇشىن ەرەن ەڭبەكپەن، قايسار ەرلىكپەن وتكىزگەندەرىن ۇمىتۋعا بولمايدى. ەندەشە، بۇگىنگى «ەر ەسىمى – ەل ەسىندە» اتالاتىن اشىق تاربيە ساعاتىمىز جەڭىسكە، جەڭىس سەبەپكەرلەرىنە ارنالادى.
«باتىر بالا بولاتبەك» ءانى ورىندالادى.
1 - وقۋشى: ءتورت جىل بويعى قاندى قىرعىننان كەيىن، قىرىق بەستىڭ كوكتەمىندە دۇنيە ءجۇزى حالقى بوستاندىق الدى. حالىق وتان ۇعىمىن تەرەڭ سەزىنە ءتۇستى. ەرلىك پەن ەڭبەك جەڭىپ شىقتى. «ەشكىم دە ۇمىتىلمايدى، ەشتەڭە دە ۇمىت قالعان جوق». وسىناۋ سوزدەر جەڭىس كۇنىن مەرەكەلەۋ كەزىندە ءجيى ايتىلادى. وسىناۋ سوزدەر سوعىستان قازا تاپقاندار ەسكەرتكىشىنە دە قاشالىپ جازىلعان.
2 - وقۋشى:
جەڭىس دەگەن جاقسىلىقتىڭ سىڭارى،
جىگەر مەنەن قۇشتارلىقتىڭ قۇرالى.
كۇرەسكەردىڭ ارمانى مەن ۇرانى،
قۋانىش پەن مەرەكەنىڭ بۇلاعى.
3 - وقۋشى:
قازاق اراسىندا وسى سوعىستا ەرەكشە قاھارماندىق تانىتقان باتىردىڭ ءبىرى ءارى بىرەگەيى – باۋىرجان مومىش ۇلى. سوعىس كەزىندە قولباسشى روكوسسوۆسكيي لەيتەنانت شەنىندەگى جاپ - جاس قازاق جىگىتىنىڭ قابىلەتىنە ريزا بولىپ، پولك كومانديرلىگىنە تاعايىنداعان. ب. مومىش ۇلى سوعىس كەزىندە 207 رەت شايقاسقا قاتىسىپ، 2 رەت اۋىر جارالاندى. باسشالىق تاراپىنان بىرنەشە رەت كەڭەس وداعى باتىرى اتاعىنا ۇسىنىلادى. ءبىراق، اتاق كەشىكتىرىلە بەرەدى. ەڭبەكقور ب. مومىش ۇلى مويىعان جوق. ول 37 داپتەر كۇندەلىك جازعان باتىر، بەيبىت ءومىردىڭ قارۋى قالامدى الىپ قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە كوپتەگەن كىتاپتار جازادى. «ارتىمىزدا موسكۆا» كىتابى كۋبانىڭ بۇكىل الەمگە بەلگىلى باسشىسى فيدەل كاسترونىڭ ءسۇيىپ وقيتىن كىتابىنا اينالدى. باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ۇلى وتان سوعىسىندا ۇرىس جۇرگىزۋ ادىستەرى ۇلگى رەتىندە قابىلدانىپ، كۋبانىڭ اسكەري اكادەمياسىندا وقىتىلدى.
ينتەراكتيۆتى تاقتادان ب. مومىش ۇلى تۋرالى مىنا ماتەريال كورسەتىلەدى:
4 - وقۋشى: 9 مامىر – جەڭىس كۇنى ءومىردى سۇيەر ادامزاتتىڭ ەسىنەن ماڭگى كەتە مە؟ ءبىراق بۇل جەڭىس وڭايلىقپەن كەلگەن جوق. گيتلەرشىلدەر سوعىستىڭ باس كەزىندە 190 ديۆيزيانى، 5 مىڭداي ۇشاقتى، 3700 تانكتى، 50 مىڭداي قارۋدى شابۋىلعا شىعاردى. جەرىمىزگە باسىپ كىرگەن جاۋ اسكەرىنىڭ جالپى سانى 5، 5 ميلليون ادامعا جەتتى.
5 - وقۋشى: قازاقستاندىقتار برەست قامالىن قورعادى، ماسكەۋ تۇبىندە دە ولىمگە باستارىن تىكتى. ستالينگراد، كۋرسك دوعاسىنداعى شايقاستاردا ەرەكشە كوزگە ءتۇستى. بەرلينگە شابۋىل جاسادى، رەيحستاگقا قازاق جىگىتى راقىمجان قوشقاربايەۆ جەڭىس تۋىن 1945 جىلدىڭ 30 ساۋىردە تىكتى.
راقىمجان قوشقاربايەۆ تۋرالى بەينەماتەريال كورسەتىلەدى:
6 - وقۋشى: ءبىزدىڭ حالقىمىز قازاقتىڭ باتىر قىزدارى ءاليا مولداعۇلوۆا مەن مانشۇك مامەتوۆانىڭ ەسىمدەرىن ماقتانىشپەن اتايدى.
اتا - اناسىنان ەرتە ايرىلعان مانشۇك جاستىق شاعىن دا تارك ەتتى. الماتى مەديسينالىق ينستيتۋتىندا وقىپ جۇرگەن شاعىندا جاۋ جاقتان ەسكەن سوعىستىڭ ىزعارلى جەلى جاس قايىڭنىڭ جاپىراعىنداي جايقالعان بويجەتكەندى جۇلىپ تۇسىرەدى. حالقىنا ءتونىپ تۇرعان قاۋىپكە جانى شىداماي، دامىل تاپپاستان اسكەرگە ءوزى سۇرانىپ، جوعارىعا مىناداي ءوتىنىش جازادى: «فاشيستەردى جويۋ ءۇشىن مايدانعا جىبەرەتىن مەنىڭ اعايىم دا، اپايىم دا جوق، سوندىقتان ءوزىمدى جىبەرىڭىز». ەل ءۇشىن قان توگىپ، جان بەرىپ جاتقان وتانداستارىنا قالاي دا ءوز جاردەمىن بەرگىسى كەلگەن نيەتپەن، 1942 جىلدىڭ تامىز ايىندا «قىزىل ارميا» قاتارىنا الىندى.
1943 جىلدىڭ 15 قازانىندا پسكوۆ وبلىسىنداعى نيەۆەل قالاسىن بوساتۋ ءۇشىن يزوچا ستانسياسىنداعى 173، 7 بيىكتىگىندە قانتوگىس سوعىس بولدى. سول كۇنى مانشۇك جان سەرىگى - پۋلەمەتىمەن دامىلسىز وق اتىپ، ەرەن ەرلىك كورسەتتى. جاۋىز جاۋدىڭ مانشۇككە قارسى اتقان وعى ونىڭ اجال وعى بولىپ، ورىمدەي قىزدى قىرشىننان قيىپ ءتۇستى.
9 مامىر جەڭىس كۇنى جۇكتەۋ
9 مامىر جەڭىس كۇنى. سلايدتى جۇكتەۋ
You Might Also Like
