اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ «ون جەتىنشى» قارا ءسوزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ «ون جەتىنشى» قارا ءسوزى
سىلتەمە: كۇنتىزبەلىك جوسپار، مۇعالىمگە ارنالعان نۇسقاۋلىق، ستو ستراتەگياسى، 8 - سىنىپ وقۋلىعى
جالپى ماقساتى: اباي قارا سوزدەرىنىڭ تاربيەلىك ءمانىن ءتۇسىنۋ، ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋدەگى اقىننىڭ فيلوسوفيالىق شولۋلارىنىڭ ماڭىزىن تۇسىنۋگە ۇيرەتۋ، ون جەتىنشى ءقاراسوزىنىڭ مازمۇنىن مەڭگەرتۋ.
وقىتۋ ناتيجەسى: وقۋشىلاردى وزىنشە وي قورىتۋعا، وي تۇيۋگە باۋلۋ، شىعارماشىلىق جۇمىسقا جۇمىلدىرۋ ارقىلى تانىم - تۇسىنىكتەرىن دامىتۋ.
وقىتۋ فورماسى: جەكە بالامەن، توپپەن، سىنىپ ۇجىمىمەن جۇمىس جۇرگىزۋ.
وقۋدا قولدانىلاتىن مودۋلدەر مەن ادىستەر: وقىتۋ مەن وقۋداعى جاڭا تاسىلدەر. سىني تۇرعىدان ويلاۋعا ۇيرەتۋ. وقىتۋ ءۇشىن جانە وقۋدى باعالاۋ.
ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى
سالەمدەسۋ ارقىلى سىنىپتا پسيحولوگيالىق جاقسى احۋال قالىپتاستىرۋ.
ءۇي تاپسىرماسى سۇرالادى.
ابايدىڭ «ولەڭ ‐ ءسوزدىڭ پاتشاسى، ءسوز ساراسى» ولەڭىن جاتقا سۇراۋ.
قايتالاۋ سۇراقتارى:
اباي قۇنانباي ۇلى قاي جىلدار ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن؟
قاي وڭىردە دۇنيەگە كەلگەن؟
اقىن كىمدەردىڭ تاربيەسىن كوپ العان؟
اباي اقىن ولەڭ جازۋدا كىمدەرگە ەلىكتەدى؟
«... ماعان «اباي» دەگەن ءسوز «قازاق» دەگەن سوزبەن تەڭ تۇسەتىندەي كەزدەرى بار سەكىلدى» پىكىرىنىڭ اۆتورى كىم؟
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
وسىنى وقىپ ويلاي بەر، بولساڭ زەرەك،
ەڭبەكتى سات، ار ساتىپ نەگە كەرەك.
ءۇش - اق نارسە ادامنىڭ قاسيەتى،
ىستىق قايرات، نۇرلى اقىل، جىلى جۇرەك.
وقۋشىلاردان قايرات، اقىل، جۇرەك تۋرالى سۇراپ، جاڭا ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتادى.
اباي ءوز قاراسوزدەرىن 1890 - 1898 جىلدار اراسىندا جازعان. قارا سوزدەرىن جازۋدى باستاعاندا اباي 45 جاستا بولعان. اقىل - ويى تولىسىپ، جاسى كەمەلدەنگەن، كورگەن - بىلگەنىن وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، ساراپتار جاسقا جەتكەن كەزىندە قاراسوزدەرىن جازۋدى قولعا العان. ءوزىنىڭ ءقاراسوزدى جازۋدى قولعا العانداعى ماقساتىن اباي ءبىرىنشى قاراسوزىندە اتاپ كورسەتەدى: «اقىرى ويلادىم: وسى ويىما كەلگەن نارسەلەردى قاعازعا جازا بەرەيىن، اق قاعاز بەن قارا سيانى ەرمەك قىلايىن، كىمدە - كىم ىشىنەن كەرەكتى ءسوز تاپسا، جازىپ السىن، يا وقىسىن، كەرەگى جوق دەسە، ءوز ءسوزىم وزىمدىكى دەدىم دە، اقىرى وسىعان بەل بايلادىم، ەندى مۇنان باسقا ەشبىر جۇمىسىم جوق».
ابايدىڭ قاراسوزدەرىنىڭ سانى ‐ 46. ءبىراق ءبىز 46 - نشى قازاقتاردىڭ شىعۋ تاريحى جايلى جازىلعان «ءبىراز ءسوز قازاقتاردىڭ ءتۇبى قايدان شىققاندىعى تۋرالى» دەگەن ءقاراسوزىن ءوز الدىنا جەكە تاريحي شىعارما، وچەرك رەتىندە قاراستىرىپ ءجۇرمىز.
سىلتەمە: كۇنتىزبەلىك جوسپار، مۇعالىمگە ارنالعان نۇسقاۋلىق، ستو ستراتەگياسى، 8 - سىنىپ وقۋلىعى
جالپى ماقساتى: اباي قارا سوزدەرىنىڭ تاربيەلىك ءمانىن ءتۇسىنۋ، ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋدەگى اقىننىڭ فيلوسوفيالىق شولۋلارىنىڭ ماڭىزىن تۇسىنۋگە ۇيرەتۋ، ون جەتىنشى ءقاراسوزىنىڭ مازمۇنىن مەڭگەرتۋ.
وقىتۋ ناتيجەسى: وقۋشىلاردى وزىنشە وي قورىتۋعا، وي تۇيۋگە باۋلۋ، شىعارماشىلىق جۇمىسقا جۇمىلدىرۋ ارقىلى تانىم - تۇسىنىكتەرىن دامىتۋ.
وقىتۋ فورماسى: جەكە بالامەن، توپپەن، سىنىپ ۇجىمىمەن جۇمىس جۇرگىزۋ.
وقۋدا قولدانىلاتىن مودۋلدەر مەن ادىستەر: وقىتۋ مەن وقۋداعى جاڭا تاسىلدەر. سىني تۇرعىدان ويلاۋعا ۇيرەتۋ. وقىتۋ ءۇشىن جانە وقۋدى باعالاۋ.
ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى
سالەمدەسۋ ارقىلى سىنىپتا پسيحولوگيالىق جاقسى احۋال قالىپتاستىرۋ.
ءۇي تاپسىرماسى سۇرالادى.
ابايدىڭ «ولەڭ ‐ ءسوزدىڭ پاتشاسى، ءسوز ساراسى» ولەڭىن جاتقا سۇراۋ.
قايتالاۋ سۇراقتارى:
اباي قۇنانباي ۇلى قاي جىلدار ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن؟
قاي وڭىردە دۇنيەگە كەلگەن؟
اقىن كىمدەردىڭ تاربيەسىن كوپ العان؟
اباي اقىن ولەڭ جازۋدا كىمدەرگە ەلىكتەدى؟
«... ماعان «اباي» دەگەن ءسوز «قازاق» دەگەن سوزبەن تەڭ تۇسەتىندەي كەزدەرى بار سەكىلدى» پىكىرىنىڭ اۆتورى كىم؟
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
وسىنى وقىپ ويلاي بەر، بولساڭ زەرەك،
ەڭبەكتى سات، ار ساتىپ نەگە كەرەك.
ءۇش - اق نارسە ادامنىڭ قاسيەتى،
ىستىق قايرات، نۇرلى اقىل، جىلى جۇرەك.
وقۋشىلاردان قايرات، اقىل، جۇرەك تۋرالى سۇراپ، جاڭا ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتادى.
اباي ءوز قاراسوزدەرىن 1890 - 1898 جىلدار اراسىندا جازعان. قارا سوزدەرىن جازۋدى باستاعاندا اباي 45 جاستا بولعان. اقىل - ويى تولىسىپ، جاسى كەمەلدەنگەن، كورگەن - بىلگەنىن وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، ساراپتار جاسقا جەتكەن كەزىندە قاراسوزدەرىن جازۋدى قولعا العان. ءوزىنىڭ ءقاراسوزدى جازۋدى قولعا العانداعى ماقساتىن اباي ءبىرىنشى قاراسوزىندە اتاپ كورسەتەدى: «اقىرى ويلادىم: وسى ويىما كەلگەن نارسەلەردى قاعازعا جازا بەرەيىن، اق قاعاز بەن قارا سيانى ەرمەك قىلايىن، كىمدە - كىم ىشىنەن كەرەكتى ءسوز تاپسا، جازىپ السىن، يا وقىسىن، كەرەگى جوق دەسە، ءوز ءسوزىم وزىمدىكى دەدىم دە، اقىرى وسىعان بەل بايلادىم، ەندى مۇنان باسقا ەشبىر جۇمىسىم جوق».
ابايدىڭ قاراسوزدەرىنىڭ سانى ‐ 46. ءبىراق ءبىز 46 - نشى قازاقتاردىڭ شىعۋ تاريحى جايلى جازىلعان «ءبىراز ءسوز قازاقتاردىڭ ءتۇبى قايدان شىققاندىعى تۋرالى» دەگەن ءقاراسوزىن ءوز الدىنا جەكە تاريحي شىعارما، وچەرك رەتىندە قاراستىرىپ ءجۇرمىز.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
جاسوسپىرىمدىلەردىڭ اۋتودەستۋركيۆتىك مىنەز-قۇلقىنىڭ الدىن-الۋ جۇمىسى
