اباي شىعارماشىلىعىنداعى تابيعات ليريكاسى
اباي شىعارماشىلىعىنداعى تابيعات ليريكاسى
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. نازاربايەۆ: “ابايدى تانىتۋ ارقىلى ءبىز قازاقستاندى الەمگە تانىتامىز، قازاق حالقىن تانىتامىز. اباي ءارقاشان ءبىزدىڭ ۇلتتىق ۇرانىمىز بولۋى ءتيىس “دەگەن ەكەن.
ۇلى اعارتۋشى، اقىن، سازگەر اباي ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن قازاق حالقىنىڭ جارقىن بولاشاعى ءۇشىن كۇرەستى. ارتىنا قالدىرىپ كەتكەن اسا قۇندى مۇرالارىندا اباي ادام بويىندا كەزدەسەتىن جامان مىنەز - قۇلىقتاردى سىنادى جانە ادامدىقتى، اقىل مەن ءبىلىمدى العا قويدى. سونىمەن قاتار، باسقا تۋىسقان حالىقتاردىڭ مادەنيەتى مەن ونەرىن بىلۋگە شاقىردى.
ۇلتىمىزدىڭ ۇلى پەرزەنتى - حاكىم ابايدىڭ، ءوز زامانىنان وزا تۋعان اقىننىڭ تەرەڭ ويلارى مەن اسىل سوزدەرى كەلەشەك زامانىمىزدا دا گاۋھارداي جارقىراپ، كوزى اشىق كوكىرەكتەرگە نۇر بولىپ قۇيىلا بەرەرى حاق.
ابايدىڭ اقىندىق الەمى ماعىنالىق اۋقىمى وتە كەڭ ۇعىم. اباي پوەزياسى - ءوز زامانىنداعى قوعامدىق ءومىردىڭ ەڭ كوكەي تەستى، ەڭ كۇردەلى جانە ماڭىزدى ماسەلەلەرىن قوزعاعان، تولعاعان پوەزيا. ونىڭ ولەڭدەرىندە، قارا سوزدەرىندە قازاق ءومىرىنىڭ كوركەم بەينەلەنگەن تەلەگەي تەڭىز شىندىعى بار. اباي شىعارمالارى قازاق ادەبيەتى مەن مادەنيەتى تاريحىندا وزىنشە بولەك، ءورىسى اسا بيىك، مۇلدە جاڭا وي - پىكىر، كوركەم سەزىم الەمىن اشقانى داۋسىز.
بالالارىنىڭ جانىنا جاقىن ابايدىڭ تابيعات ليريكاسى مەن وسيەتتەرى. ابايدىڭ تابيعات ليريكالارى ءوز الدىنا جەكە ءسوز ەتۋدى مىندەتتەيدى. «اباي بەينەلەگەن جاز بەن قىس، كوكتەم مەن كۇز، جايلاۋداعى اۋىل، دالانىڭ تۇنگى تىنىسى، ءار ءتۇرلى كەيىپتەگى تابيعات كورىنىستەرى عانا ەمەس، ادام جانىنىڭ قۇبىلىستارىمەن، ەلدىڭ تىرشىلىك – تىنىسىمەن تىكەلەي بايلانىستى ومىرشەڭ سۋرەتتەر» دەيدى عالىم ت. اقشولاقوۆا.
اباي – تابيعاتقا جان بىتىرە، كوركەم دە اسەرلى بەينەلەۋدىڭ تەڭدەسى جوق شەبەرى. ابايعا دەيىن قازاقتا تابيعاتتىڭ بەلگىلى ءبىر ءساتىن، كورىنىسىن نەمەسە جىلدىڭ ءار مەزگىلىن ارنايى جەكە ولەڭ ەتىپ جازۋ ءداستۇرى بولماعان. اقىننىڭ ايتۋىنشا تابيعات – كۇللى تىرشىلىك اتاۋلىنى قۇتتى قونىس مەكەنى، التىن ۇيا، تال بەسىگى، ابايدىڭ وسى تاقىرىپقا جازىلعان شىعارمالىق مازمۇنى قورشاعان تابيعاتتىڭ جاندى بوياۋىن، ىڭكار ءساتىن كىناراتسىز قۇرمەتپەن، ونىڭ ىشىندە قازاقتىڭ بارلىق ءىس - ارەكەتىن، سالت - ءداستۇرىن، مىنەز، وي قابىلەتىن كورسەتە بىلگەنىن دالەلدەدى.
تابيعات - ادام بالاسىنىڭ ەڭبەك ەتىپ، ءومىر سۇرەتىن ورتاسى. بار بايلىق، قازىنا، تىرشىلىك، تابيعات دۇنيەجۇزى ادەبيەتىندەگى ءىرى كلاسسيك اقىنداردىڭ بارلىعىنىڭ دا شىعارمالارىنان ورىن الدى. ءار ءداۋىر، ءار جاعدايعا لايىقتى تابيعاتتى اركىم ءارتۇرلى جىرلادى. بىرەۋلەر تابيعات ارقىلى ءومىر سۇرەتىن، بىرەۋلەر تابيعاتتى سۋرەتتەۋ ارقىلى كوڭىل - كۇيىن، ءوز كوزقاراسىن ايتىپ بەردى. ال كەيبىرەۋلەر بەلگىلى ءبىر كەزەڭدەردە ومىردەگى كۇرەس - تارتىستاردان بەزىپ، تابيعاتتى عانا جىرلاپ، ومىردەن بەزۋ كويگەيىن تارتتى. قايتكەنمەن دە، تابيعات كوركەم ادەبيەتتەن ۇلكەن ورىن الدى.
«اباي – قازاق مادەنيەتى تاريحىندا ورنى زور، زامانداستارىنان ويى وزىق، ەڭسەسى بيىك ەرەكشە تۇلعا. سوندىقتان دا ءوزىم اقىننىڭ شىعارمالارىن وقىتپاس بۇرىن، اقىننىڭ ومىرىمەن تانىستىرىپ كەتكەندى ءجون كوردىم. ونداعى ماقساتىم - وقۋشىلار اقىننىڭ شىعارمالارىن شىن ىقىلاسپەن وقىپ – ۇيرەنىپ، اقىننىڭ ءوزىن قۇرمەت تۇتىپ، ۇلگى الارلىق دارەجەدە تاربيەلەنۋى كەرەك»، - دەيدى تاجىريبەلى ۇستاز. اباي ءومىرىن وقىتۋدىڭ بارىسىندا ونىڭ وسكەن ورتاسىنىڭ ونەگەلىك جاعىن جەكەلەي انىقتاپ، دالەلدەي ايقىن كورسەتە ءبىلۋدىڭ ماڭىزدى ەكەندىگىن باسا ايتقان.
اباي قۇنانبايەۆ 1845 جىلى سەمەي وبلىسىنىڭ شىڭعىستاۋ ءوڭiرiندە دۇنيەگە كەلگەن. العاشىندا اباي ءوز اۋلىندا جالدامالى مولدادان بiلiم الدى. كەيiن اۋقاتتى قۇنانباي بالاسىن سەمەيدەگi احمەت ريزانىڭ مەدرەسەسiنە وقۋعا بەردi. مەدرەسەدە ول شىعىس ادەبيەتiن كوپ وقىدى، قالاداعى ورىس مەكتەبiنە بارىپ ءجۇردi. مەكتەپتە جۇرگەن شاعىندا اقىندىق تالابىن بايقاتا باستادى. الايدا اعا سۇلتان قۇنانباي ابايدىڭ قالاداعى وقۋىن اياقتاتپادى. ابايدىڭ اندەرi، ولەڭدەرi قازاق دالاسىنا كەڭ تارادى. اباي شىعارمالارىنىڭ تەرەڭ ءپالساپالىق ويلارى – كەيىنگى ۇرپاققا قالعان وشپەس مۇرا.
بۇگىن ءبىز ابايدىڭ تابيعات ليريكاسى جايىندا ءسوز ەتپەكپىز. ەڭ الدىمەن «ليريكا»دەگەن سوزگە تۇسىنىكتەمە بەرىپ الايىق. ليريكا دەگەنىمىز - اقىننىڭ ىشكى جان - دۇنيەسىنىڭ سەزىم كۇشىمەن تەبىرەنە تولقۋى، ءوز باسىنىڭ كوڭىل - كۇيى، كۇيىنىش - ءسۇيىنىشى.
ليريكانىڭ 4 ءتۇرى بار.
1. فيلوسوفيالىق
2. ساياسي
3. ماحاببات
4. تابيعات.
ابايدىڭ تابيعات ليريكاسى جالاڭ كەلمەي، جامىراڭقى كەلەدى. ونىڭ پەيزاجى قيمىلعا، اداممەن قارىم - قاتىناسقا، ماعىنالىققا تولى. ابايدىڭ پەيزاجى ءبىزدىڭ قانىمىزعا دارىپ، سانامىزعا ءسىڭىپ كەتكەن. كوكتەم كەلسە، ءبىز ابايدىڭ سوگىلگەن بۇلتىن، ويناعان نايزاعايىن ەسكە الامىز. جاز شىقسا، ءبىز ابايدىڭ كوكوراي شالعىنىنا اۋناعانداي بولامىز. كۇز بولسا، ءبىز ابايدىڭ دىمقىل سۋ بۇرىككەن تۇمانىنا شومىلعانداي اسەرلەنەمىز. قىس تۇسسە، ءبىز قالتىراعان اق ساقالدى شالدى كوز الدىمىزعا ەلەستەتەمىز. ابايدىڭ سامالى، ساعىمى، جەلى، جاڭبىرى، ۇسكىرىگى، ايازى باياعى كۇيىندە تۇرعانداي سەزىنەمىز. ونىڭ بايلىعى بارشامىزعا جەتىپ جاتاتىنداي. ابايدىڭ ءبىر ۇلىلىعى وسىندا. ابايدىڭ دا ايرىقشا جىرلاعانىنىڭ ءبىرى تابيعات بولدى. ول تابيعات اياسىندا ءوسىپ، ونى سۇيە ءبىلدى. ابايدىڭ «جەلسىز تۇندە جارىق اي»، «كۇز»، «قىس»، «جاز» دەگەن ولەڭدەرىن وقىعاندا، تابيعاتتىڭ ءارتۇرلى قۇبىلىسى كوزىڭە ەلەستەيدى. جاراتىلىستىڭ جايدارى جازىن، ءتۇسى سۋىق تۇماندى كۇزىن، نە بولماسا ساقىلداعان ايازى مەن قارلى بورانىن ءوزىڭ كورىپ تۇرعانداي بولاسىڭ. مىسالى، «جەلسىز تۇندە جارىق اي» دەگەن ولەڭىندە:
جەلسىز تۇندە جارىق اي
ساۋلەسى سۋدا دىرىلدەپ،
اۋىلدىڭ جانى تەرەڭ ساي،
تاسىعان وزەن گۇرىلدەپ.
قالىڭ اعاش جاپىراعى،
سىبىرلاسىپ ءوزدى - ءوزى.
كورىنبەي جەردىڭ توپىراعى
قۇلپىرعان جاسىل جەر ءجۇزى، - دەپ، جازعى ءتۇننىڭ ادەمى سۋرەتىن الدىڭا تارتادى، جاز كەزىنىڭ جەلسىز تىمىق كۇنى، اسپانداعى جارىق ايدىڭ سۋعا تۇسكەن ساۋلەسى، جازعى اۋىل، ونىڭ جانىنداعى تەرەڭ ساي، گۇرىلدەگەن وزەن سۋرەتشىنىڭ بوياۋى ارقىلى تۇتاس ءبىر كارتينا رەتىندە كوز الدىڭا كەلەدى.
اقىن جايناعان جازدىڭ ادەمى كوركىن وسىلاي سۋرەتتەسە، سول سۇلۋ سۋرەت وزگەرىپ، گۇل، جاپىراق سولىپ، ءتۇسى قاشقان كۇزدىڭ سۋىق كەسكىنىن:
سۇر بۇلت ءتۇسى سۋىق قاپتايدى اسپان،
كۇز بولسا، دىمقىل تۇمان جەردى باسقان.
بىلمەيمىن، تويعانى ما، توڭعانى ما؟
جىلقى ويناپ، بيە قاشقان، تاي جارىسقان.
جاسىل ءشوپ، بايشەشەك جوق بۇرىنعىداي،
جاستار كۇلمەس، جۇگىرمەس بالا شۋلاي.
قايىرشى شال - كەمپىردەي ءتۇسى كەتىپ،
جاپىراعىنان ايرىلعان اعاش، قۋراي
اباي شىعارماشىلىعىنداعى تابيعات ليريكاسى. جۇكتەۋ
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. نازاربايەۆ: “ابايدى تانىتۋ ارقىلى ءبىز قازاقستاندى الەمگە تانىتامىز، قازاق حالقىن تانىتامىز. اباي ءارقاشان ءبىزدىڭ ۇلتتىق ۇرانىمىز بولۋى ءتيىس “دەگەن ەكەن.
ۇلى اعارتۋشى، اقىن، سازگەر اباي ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن قازاق حالقىنىڭ جارقىن بولاشاعى ءۇشىن كۇرەستى. ارتىنا قالدىرىپ كەتكەن اسا قۇندى مۇرالارىندا اباي ادام بويىندا كەزدەسەتىن جامان مىنەز - قۇلىقتاردى سىنادى جانە ادامدىقتى، اقىل مەن ءبىلىمدى العا قويدى. سونىمەن قاتار، باسقا تۋىسقان حالىقتاردىڭ مادەنيەتى مەن ونەرىن بىلۋگە شاقىردى.
ۇلتىمىزدىڭ ۇلى پەرزەنتى - حاكىم ابايدىڭ، ءوز زامانىنان وزا تۋعان اقىننىڭ تەرەڭ ويلارى مەن اسىل سوزدەرى كەلەشەك زامانىمىزدا دا گاۋھارداي جارقىراپ، كوزى اشىق كوكىرەكتەرگە نۇر بولىپ قۇيىلا بەرەرى حاق.
ابايدىڭ اقىندىق الەمى ماعىنالىق اۋقىمى وتە كەڭ ۇعىم. اباي پوەزياسى - ءوز زامانىنداعى قوعامدىق ءومىردىڭ ەڭ كوكەي تەستى، ەڭ كۇردەلى جانە ماڭىزدى ماسەلەلەرىن قوزعاعان، تولعاعان پوەزيا. ونىڭ ولەڭدەرىندە، قارا سوزدەرىندە قازاق ءومىرىنىڭ كوركەم بەينەلەنگەن تەلەگەي تەڭىز شىندىعى بار. اباي شىعارمالارى قازاق ادەبيەتى مەن مادەنيەتى تاريحىندا وزىنشە بولەك، ءورىسى اسا بيىك، مۇلدە جاڭا وي - پىكىر، كوركەم سەزىم الەمىن اشقانى داۋسىز.
بالالارىنىڭ جانىنا جاقىن ابايدىڭ تابيعات ليريكاسى مەن وسيەتتەرى. ابايدىڭ تابيعات ليريكالارى ءوز الدىنا جەكە ءسوز ەتۋدى مىندەتتەيدى. «اباي بەينەلەگەن جاز بەن قىس، كوكتەم مەن كۇز، جايلاۋداعى اۋىل، دالانىڭ تۇنگى تىنىسى، ءار ءتۇرلى كەيىپتەگى تابيعات كورىنىستەرى عانا ەمەس، ادام جانىنىڭ قۇبىلىستارىمەن، ەلدىڭ تىرشىلىك – تىنىسىمەن تىكەلەي بايلانىستى ومىرشەڭ سۋرەتتەر» دەيدى عالىم ت. اقشولاقوۆا.
اباي – تابيعاتقا جان بىتىرە، كوركەم دە اسەرلى بەينەلەۋدىڭ تەڭدەسى جوق شەبەرى. ابايعا دەيىن قازاقتا تابيعاتتىڭ بەلگىلى ءبىر ءساتىن، كورىنىسىن نەمەسە جىلدىڭ ءار مەزگىلىن ارنايى جەكە ولەڭ ەتىپ جازۋ ءداستۇرى بولماعان. اقىننىڭ ايتۋىنشا تابيعات – كۇللى تىرشىلىك اتاۋلىنى قۇتتى قونىس مەكەنى، التىن ۇيا، تال بەسىگى، ابايدىڭ وسى تاقىرىپقا جازىلعان شىعارمالىق مازمۇنى قورشاعان تابيعاتتىڭ جاندى بوياۋىن، ىڭكار ءساتىن كىناراتسىز قۇرمەتپەن، ونىڭ ىشىندە قازاقتىڭ بارلىق ءىس - ارەكەتىن، سالت - ءداستۇرىن، مىنەز، وي قابىلەتىن كورسەتە بىلگەنىن دالەلدەدى.
تابيعات - ادام بالاسىنىڭ ەڭبەك ەتىپ، ءومىر سۇرەتىن ورتاسى. بار بايلىق، قازىنا، تىرشىلىك، تابيعات دۇنيەجۇزى ادەبيەتىندەگى ءىرى كلاسسيك اقىنداردىڭ بارلىعىنىڭ دا شىعارمالارىنان ورىن الدى. ءار ءداۋىر، ءار جاعدايعا لايىقتى تابيعاتتى اركىم ءارتۇرلى جىرلادى. بىرەۋلەر تابيعات ارقىلى ءومىر سۇرەتىن، بىرەۋلەر تابيعاتتى سۋرەتتەۋ ارقىلى كوڭىل - كۇيىن، ءوز كوزقاراسىن ايتىپ بەردى. ال كەيبىرەۋلەر بەلگىلى ءبىر كەزەڭدەردە ومىردەگى كۇرەس - تارتىستاردان بەزىپ، تابيعاتتى عانا جىرلاپ، ومىردەن بەزۋ كويگەيىن تارتتى. قايتكەنمەن دە، تابيعات كوركەم ادەبيەتتەن ۇلكەن ورىن الدى.
«اباي – قازاق مادەنيەتى تاريحىندا ورنى زور، زامانداستارىنان ويى وزىق، ەڭسەسى بيىك ەرەكشە تۇلعا. سوندىقتان دا ءوزىم اقىننىڭ شىعارمالارىن وقىتپاس بۇرىن، اقىننىڭ ومىرىمەن تانىستىرىپ كەتكەندى ءجون كوردىم. ونداعى ماقساتىم - وقۋشىلار اقىننىڭ شىعارمالارىن شىن ىقىلاسپەن وقىپ – ۇيرەنىپ، اقىننىڭ ءوزىن قۇرمەت تۇتىپ، ۇلگى الارلىق دارەجەدە تاربيەلەنۋى كەرەك»، - دەيدى تاجىريبەلى ۇستاز. اباي ءومىرىن وقىتۋدىڭ بارىسىندا ونىڭ وسكەن ورتاسىنىڭ ونەگەلىك جاعىن جەكەلەي انىقتاپ، دالەلدەي ايقىن كورسەتە ءبىلۋدىڭ ماڭىزدى ەكەندىگىن باسا ايتقان.
اباي قۇنانبايەۆ 1845 جىلى سەمەي وبلىسىنىڭ شىڭعىستاۋ ءوڭiرiندە دۇنيەگە كەلگەن. العاشىندا اباي ءوز اۋلىندا جالدامالى مولدادان بiلiم الدى. كەيiن اۋقاتتى قۇنانباي بالاسىن سەمەيدەگi احمەت ريزانىڭ مەدرەسەسiنە وقۋعا بەردi. مەدرەسەدە ول شىعىس ادەبيەتiن كوپ وقىدى، قالاداعى ورىس مەكتەبiنە بارىپ ءجۇردi. مەكتەپتە جۇرگەن شاعىندا اقىندىق تالابىن بايقاتا باستادى. الايدا اعا سۇلتان قۇنانباي ابايدىڭ قالاداعى وقۋىن اياقتاتپادى. ابايدىڭ اندەرi، ولەڭدەرi قازاق دالاسىنا كەڭ تارادى. اباي شىعارمالارىنىڭ تەرەڭ ءپالساپالىق ويلارى – كەيىنگى ۇرپاققا قالعان وشپەس مۇرا.
بۇگىن ءبىز ابايدىڭ تابيعات ليريكاسى جايىندا ءسوز ەتپەكپىز. ەڭ الدىمەن «ليريكا»دەگەن سوزگە تۇسىنىكتەمە بەرىپ الايىق. ليريكا دەگەنىمىز - اقىننىڭ ىشكى جان - دۇنيەسىنىڭ سەزىم كۇشىمەن تەبىرەنە تولقۋى، ءوز باسىنىڭ كوڭىل - كۇيى، كۇيىنىش - ءسۇيىنىشى.
ليريكانىڭ 4 ءتۇرى بار.
1. فيلوسوفيالىق
2. ساياسي
3. ماحاببات
4. تابيعات.
ابايدىڭ تابيعات ليريكاسى جالاڭ كەلمەي، جامىراڭقى كەلەدى. ونىڭ پەيزاجى قيمىلعا، اداممەن قارىم - قاتىناسقا، ماعىنالىققا تولى. ابايدىڭ پەيزاجى ءبىزدىڭ قانىمىزعا دارىپ، سانامىزعا ءسىڭىپ كەتكەن. كوكتەم كەلسە، ءبىز ابايدىڭ سوگىلگەن بۇلتىن، ويناعان نايزاعايىن ەسكە الامىز. جاز شىقسا، ءبىز ابايدىڭ كوكوراي شالعىنىنا اۋناعانداي بولامىز. كۇز بولسا، ءبىز ابايدىڭ دىمقىل سۋ بۇرىككەن تۇمانىنا شومىلعانداي اسەرلەنەمىز. قىس تۇسسە، ءبىز قالتىراعان اق ساقالدى شالدى كوز الدىمىزعا ەلەستەتەمىز. ابايدىڭ سامالى، ساعىمى، جەلى، جاڭبىرى، ۇسكىرىگى، ايازى باياعى كۇيىندە تۇرعانداي سەزىنەمىز. ونىڭ بايلىعى بارشامىزعا جەتىپ جاتاتىنداي. ابايدىڭ ءبىر ۇلىلىعى وسىندا. ابايدىڭ دا ايرىقشا جىرلاعانىنىڭ ءبىرى تابيعات بولدى. ول تابيعات اياسىندا ءوسىپ، ونى سۇيە ءبىلدى. ابايدىڭ «جەلسىز تۇندە جارىق اي»، «كۇز»، «قىس»، «جاز» دەگەن ولەڭدەرىن وقىعاندا، تابيعاتتىڭ ءارتۇرلى قۇبىلىسى كوزىڭە ەلەستەيدى. جاراتىلىستىڭ جايدارى جازىن، ءتۇسى سۋىق تۇماندى كۇزىن، نە بولماسا ساقىلداعان ايازى مەن قارلى بورانىن ءوزىڭ كورىپ تۇرعانداي بولاسىڭ. مىسالى، «جەلسىز تۇندە جارىق اي» دەگەن ولەڭىندە:
جەلسىز تۇندە جارىق اي
ساۋلەسى سۋدا دىرىلدەپ،
اۋىلدىڭ جانى تەرەڭ ساي،
تاسىعان وزەن گۇرىلدەپ.
قالىڭ اعاش جاپىراعى،
سىبىرلاسىپ ءوزدى - ءوزى.
كورىنبەي جەردىڭ توپىراعى
قۇلپىرعان جاسىل جەر ءجۇزى، - دەپ، جازعى ءتۇننىڭ ادەمى سۋرەتىن الدىڭا تارتادى، جاز كەزىنىڭ جەلسىز تىمىق كۇنى، اسپانداعى جارىق ايدىڭ سۋعا تۇسكەن ساۋلەسى، جازعى اۋىل، ونىڭ جانىنداعى تەرەڭ ساي، گۇرىلدەگەن وزەن سۋرەتشىنىڭ بوياۋى ارقىلى تۇتاس ءبىر كارتينا رەتىندە كوز الدىڭا كەلەدى.
اقىن جايناعان جازدىڭ ادەمى كوركىن وسىلاي سۋرەتتەسە، سول سۇلۋ سۋرەت وزگەرىپ، گۇل، جاپىراق سولىپ، ءتۇسى قاشقان كۇزدىڭ سۋىق كەسكىنىن:
سۇر بۇلت ءتۇسى سۋىق قاپتايدى اسپان،
كۇز بولسا، دىمقىل تۇمان جەردى باسقان.
بىلمەيمىن، تويعانى ما، توڭعانى ما؟
جىلقى ويناپ، بيە قاشقان، تاي جارىسقان.
جاسىل ءشوپ، بايشەشەك جوق بۇرىنعىداي،
جاستار كۇلمەس، جۇگىرمەس بالا شۋلاي.
قايىرشى شال - كەمپىردەي ءتۇسى كەتىپ،
جاپىراعىنان ايرىلعان اعاش، قۋراي
اباي شىعارماشىلىعىنداعى تابيعات ليريكاسى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
