اعىلشىن ءتىلى ءپانىن وقىتۋدا جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ قولدانىلۋى
ي. ابدىكارىموۆ اتىنداعى
قىزىلوردا اگرارلىق تەحنيكالىق كوللەدجىنىڭ
اعىلشىن ءپانى وقىتۋشىسى جۇلدىزباي گ.د.
«اعىلشىن ءتىلى ءپانىن وقىتۋدا جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ قولدانىلۋى»
كىرىسپە
قازاقستان بۇكىل الەمدە حالقى ءۇش ءتىلدى پايدالاناتىن جوعارى ءبىلىمدى ەل رەتىندە تانىلۋعا ءتيىس، بۇلار قازاق ءتىلى – مەملەكەتتىك ءتىل، ورىس ءتىلى – ۇلتارالىق قاتىناس ءتىلى جانە اعىلشىن ءتىلى – جاھاندىق ەكونوميكاعا ويداعىداي كىرىگۋ ءتىلى.
ن. ءا. نازاربايەۆ
قازىرگى كەزدە ەگەمەن ەلىمىزدە ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭا جۇيەسى جاسالىپ، الەمدىك ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىنە ەنۋگە باعىت الۋدا. وسى ورايدا، اقپاراتتىق – كوممۋنيكاتيۆتىك تەحنولوگيانى قولدانۋ زامان تالابىنا ساي مۇعالىمدەرگە پەداگوگيكالىق تاجىريبە جيناقتاۋعا، جاڭاشىل يننوۆاسيالىق ادىستەمەلىك جوسپارلار جاساۋدا، وقىتۋدا تاربيەلىك – بىلىمدىلىك پروسەسىندە جاڭاشىل يدەيالاردى ىسكە اسىرۋعا بىردەن – ءبىر مۇمكىندىك بەرەتىن قۇرال دەپ بىلەمىز.
كومپيۋتەرلىك وقىتۋ تەحنولوگياسى پەداگوگتىڭ مۇمكىندىگىن كۇشەيتەتىن قۇرال، ءبىراق ول ءمۇعالىمدى الماستىرا المايدى. دەگەنمەن، ينتەراكتيۆتى ءادىس ستۋدەنتتەردىڭ دەربەس دامۋىمەن شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرىن قولداپ دامىتۋعا باعىتتايدى. وقىتۋشىمەن ستۋدەنتتەر اراسىنداعى ءوزارا شىعارماشىلىق قارىم – قاتىناس ورنايدى. ءاربىر ستۋدەنتتىڭ قابىلەتىنە قاراي ءبىلىم بەرۋدە، ونى دەربەستىككە، ىزدەنىمپازدىققا، شىعارماشىلىققا تاربيەلەۋدە جۇزەگە اسىراتىن جاڭارتىلعان پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردى مەڭگەرتۋ وقىتۋشىلاردىڭ باستى تالابى. وسى ورايدا، بولاشاق كاسىبي ماماننىڭ اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەرىپ شىڭدالۋىنا ىقپال ەتىپ، جاھاندىق ەكونوميكاعا ويداعىداي كىرۋگە باسەكەگە قابىلەتتى قوعامدىق سۇرانىسقا ساي ماماندار دايارلاپ شىعارۋ ءبىزدىڭ ماقساتىمىز.
نەگىزگى ءبولىم
قازاقستان – بۇگىنگى تاڭدا ءوز الدىنا دەربەس مەملەكەت. ەگەمەن ەل رەتىندە شەت ەلدەرمەن قارىم - قاتىناسى نىعايىپ، بەدەلى ارتىپ كەلەدى. بۇل شەتەل ءتىلىن وقىتۋدى، جاقسارتۋدى تالاپ ەتەدى. ال وقىتۋدى جاقسارتۋ دەگەنىمىز، مەنىڭشە، وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
شەتەل ءتىلىن مەڭگەرتۋدە قيىنشىلىقتار كەزدەسەتىنى راس. سونىڭ ءبىرى – ءماتىن مازمۇنىن بايانداپ بەرۋ. وقۋشىنىڭ ءتىلدى تولىق دارەجەدە مەڭگەرۋى ءۇشىن، ونىڭ سول تىلگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋى قاجەت.
شەتەل ءتىلىن وقىتۋ ماقساتتارى قوعامنىڭ مۇقتاجدىعىنا بايلانىستى وزگەرىپ وتىرادى. قازىرگى كەزدە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە شەتەل ءتىلىن وقىتۋ مىناداي ءتورت ماقسات كوزدەيدى: كوممۋنيكاتيۆتىك ماقسات، بىلىمدىك، تاربيەلىك جانە جەتىلدىرۋ ماقساتى. وسى اتالعان ماقساتتاردىڭ ىشىندە كوممۋنيكاتيۆتىك ماقسات جەتەكشى ءرول اتقارادى، قالعان ماقساتتار سول كوممۋنيكاتيۆتىك ماقساتتى ورىنداۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى.
كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە شەتەل ءتىلىن وقىتۋدىڭ باستى ماقساتى كوممۋنيكاتيۆتىك ماقسات بولۋعا ءتيىس، ياعني كاسىپتىك كوللەدج ءبىتىرۋشى باعدارلامادا بەلگىلەنگەن كولەمدە وقىعان شەتەل ءتىلىن قاتىناس قۇرالى رەتىندە مەڭگەرۋگە ءتيىس. دەمەك، ءسوز ارەكەتىنىڭ نەگىزگى تۇرلەرىن: مونولوگ جانە ديالوگ تۇرىندە سويلەۋ اۋىزشا ايتىلعان ءسوزى تىڭداپ، ءتۇسىنۋ، جازباشا ماتىندەردى وقىپ، ونداعى اقپاراتتى قابىلداي ءبىلۋ ىسكەرلىكتەرىن مەڭگەرۋگە ءتيىس. ول ءۇشىن، كومپيۋتەرلىك باعدارلامالار، ويىن ەلەمەنتتەرى باسقادا وقىتۋدىڭ ساباقتا ءارتۇرلى فاكتورلارىن قولدانا وتىرىپ، ستۋدەنتتەردىڭ تولىق مەڭگەرۋىنە ىقپال ەتىپ، قولدان كەلەتىن مۇمكىندىكتەردى ايانباي قالعان ءجون.
وقىتۋ پروسەسىندە جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋ بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىنىڭ ارتقانىن بايقادىم. سول سەبەپتى تومەندەگىدەي ءوز تاجىريبەمدى سحەما تۇرىندە تالداپ كورسەتكەندى قۇپ كوردىم.
پەداگوگ رەتىندە وزىمە جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيانى قولدانۋ ونى ءاربىر ساباقتارىمدا پايدالانۋ، قۇزىرەتتى پەداگوگ بولۋىمدا، ساباق بەرۋدەگى امال - تاسىلدەرىمدى، ديداكتيكالىق جيناقتارىمنىڭ تۇبەگەيلى جاڭاشا ءىس – ارەكەتتەردى جاساۋىما كەرەكتى تەحنولوگيا ەكەنىن ايتقىم كەلەدى. جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيانى وقۋشى مەن پەداگوككە بىردەي جاعداي تۋدىرا وتىرىپ:
- پانگە قىزىعۋشىلىققا
- ماماندىقتى جەتىك ۇيرەنۋگە
- پەداگوگ دايارلىعىن قالىپتاستىرۋعا، ءارى جەتىلدىرۋگە جانە تۇرلەندىرۋگە
- ىسكەرلىك پەن داعدىلاردى قالىپتاستىرۋعا بىردەن ءبىر قاجەتتى تەحنولوگيا ەكەنى بارشاعا ءمالىم دەسە بولادى. جوعارىداعى قاجەتتىلىكتەردەن ارناۋلى پاندەردى وقىتۋدا مىناداي سەبەپ – سالدار تۋىندايدى؛
- مەڭگەرگەن تەحنولوگيا ءوز ساباقتارىمدا قولدانۋعا دايار بولۋدى
- جاڭاشىل، ىزدەنىمپاز پەداگوگ بولۋدى
- بىلىكتىلىگىمدى، ءبىلىمىمدى ءارقاشان ارتتىرىپ وتىرۋدى
- شىعارماشىل بولۋدى
- جاڭاشا وزگەرىستەر ەنگىزۋدى
- جەتىستىكتەرمەن كەمشىلىكتەرگە پەداگوگيكالىق ساراپتاما جاساي بىلۋگە
- قۇزىرەتتىلىكتى جوعارى دەڭگەيگە شىڭداۋعا جەتەلەيدى دەسەم قاتەلەسپەگەن بولار ەدىم.
- اقپاراتتىق – كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيا ەلەكتروندىق ەسەپتەۋىش تەحنيكاسىمەن جۇمىس ىستەۋگە، وقۋ بارىسىندا كومپيۋتەردى پايدالانۋعا، مودەلدەۋگە، ەلەكتروندىق وقۋلىقتاردى، ينتەراكتيۆتى قۇرالداردى قولدانۋعا، ينتەرنەتتە جۇمىس ىستەۋگە، كومپيۋتەرلىك وقىتۋ باعدارلامالارىنا نەگىزدەلەدى.
قىزىلوردا اگرارلىق تەحنيكالىق كوللەدجىنىڭ
اعىلشىن ءپانى وقىتۋشىسى جۇلدىزباي گ.د.
«اعىلشىن ءتىلى ءپانىن وقىتۋدا جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ قولدانىلۋى»
كىرىسپە
قازاقستان بۇكىل الەمدە حالقى ءۇش ءتىلدى پايدالاناتىن جوعارى ءبىلىمدى ەل رەتىندە تانىلۋعا ءتيىس، بۇلار قازاق ءتىلى – مەملەكەتتىك ءتىل، ورىس ءتىلى – ۇلتارالىق قاتىناس ءتىلى جانە اعىلشىن ءتىلى – جاھاندىق ەكونوميكاعا ويداعىداي كىرىگۋ ءتىلى.
ن. ءا. نازاربايەۆ
قازىرگى كەزدە ەگەمەن ەلىمىزدە ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭا جۇيەسى جاسالىپ، الەمدىك ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىنە ەنۋگە باعىت الۋدا. وسى ورايدا، اقپاراتتىق – كوممۋنيكاتيۆتىك تەحنولوگيانى قولدانۋ زامان تالابىنا ساي مۇعالىمدەرگە پەداگوگيكالىق تاجىريبە جيناقتاۋعا، جاڭاشىل يننوۆاسيالىق ادىستەمەلىك جوسپارلار جاساۋدا، وقىتۋدا تاربيەلىك – بىلىمدىلىك پروسەسىندە جاڭاشىل يدەيالاردى ىسكە اسىرۋعا بىردەن – ءبىر مۇمكىندىك بەرەتىن قۇرال دەپ بىلەمىز.
كومپيۋتەرلىك وقىتۋ تەحنولوگياسى پەداگوگتىڭ مۇمكىندىگىن كۇشەيتەتىن قۇرال، ءبىراق ول ءمۇعالىمدى الماستىرا المايدى. دەگەنمەن، ينتەراكتيۆتى ءادىس ستۋدەنتتەردىڭ دەربەس دامۋىمەن شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرىن قولداپ دامىتۋعا باعىتتايدى. وقىتۋشىمەن ستۋدەنتتەر اراسىنداعى ءوزارا شىعارماشىلىق قارىم – قاتىناس ورنايدى. ءاربىر ستۋدەنتتىڭ قابىلەتىنە قاراي ءبىلىم بەرۋدە، ونى دەربەستىككە، ىزدەنىمپازدىققا، شىعارماشىلىققا تاربيەلەۋدە جۇزەگە اسىراتىن جاڭارتىلعان پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردى مەڭگەرتۋ وقىتۋشىلاردىڭ باستى تالابى. وسى ورايدا، بولاشاق كاسىبي ماماننىڭ اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەرىپ شىڭدالۋىنا ىقپال ەتىپ، جاھاندىق ەكونوميكاعا ويداعىداي كىرۋگە باسەكەگە قابىلەتتى قوعامدىق سۇرانىسقا ساي ماماندار دايارلاپ شىعارۋ ءبىزدىڭ ماقساتىمىز.
نەگىزگى ءبولىم
قازاقستان – بۇگىنگى تاڭدا ءوز الدىنا دەربەس مەملەكەت. ەگەمەن ەل رەتىندە شەت ەلدەرمەن قارىم - قاتىناسى نىعايىپ، بەدەلى ارتىپ كەلەدى. بۇل شەتەل ءتىلىن وقىتۋدى، جاقسارتۋدى تالاپ ەتەدى. ال وقىتۋدى جاقسارتۋ دەگەنىمىز، مەنىڭشە، وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
شەتەل ءتىلىن مەڭگەرتۋدە قيىنشىلىقتار كەزدەسەتىنى راس. سونىڭ ءبىرى – ءماتىن مازمۇنىن بايانداپ بەرۋ. وقۋشىنىڭ ءتىلدى تولىق دارەجەدە مەڭگەرۋى ءۇشىن، ونىڭ سول تىلگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋى قاجەت.
شەتەل ءتىلىن وقىتۋ ماقساتتارى قوعامنىڭ مۇقتاجدىعىنا بايلانىستى وزگەرىپ وتىرادى. قازىرگى كەزدە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە شەتەل ءتىلىن وقىتۋ مىناداي ءتورت ماقسات كوزدەيدى: كوممۋنيكاتيۆتىك ماقسات، بىلىمدىك، تاربيەلىك جانە جەتىلدىرۋ ماقساتى. وسى اتالعان ماقساتتاردىڭ ىشىندە كوممۋنيكاتيۆتىك ماقسات جەتەكشى ءرول اتقارادى، قالعان ماقساتتار سول كوممۋنيكاتيۆتىك ماقساتتى ورىنداۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى.
كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە شەتەل ءتىلىن وقىتۋدىڭ باستى ماقساتى كوممۋنيكاتيۆتىك ماقسات بولۋعا ءتيىس، ياعني كاسىپتىك كوللەدج ءبىتىرۋشى باعدارلامادا بەلگىلەنگەن كولەمدە وقىعان شەتەل ءتىلىن قاتىناس قۇرالى رەتىندە مەڭگەرۋگە ءتيىس. دەمەك، ءسوز ارەكەتىنىڭ نەگىزگى تۇرلەرىن: مونولوگ جانە ديالوگ تۇرىندە سويلەۋ اۋىزشا ايتىلعان ءسوزى تىڭداپ، ءتۇسىنۋ، جازباشا ماتىندەردى وقىپ، ونداعى اقپاراتتى قابىلداي ءبىلۋ ىسكەرلىكتەرىن مەڭگەرۋگە ءتيىس. ول ءۇشىن، كومپيۋتەرلىك باعدارلامالار، ويىن ەلەمەنتتەرى باسقادا وقىتۋدىڭ ساباقتا ءارتۇرلى فاكتورلارىن قولدانا وتىرىپ، ستۋدەنتتەردىڭ تولىق مەڭگەرۋىنە ىقپال ەتىپ، قولدان كەلەتىن مۇمكىندىكتەردى ايانباي قالعان ءجون.
وقىتۋ پروسەسىندە جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋ بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىنىڭ ارتقانىن بايقادىم. سول سەبەپتى تومەندەگىدەي ءوز تاجىريبەمدى سحەما تۇرىندە تالداپ كورسەتكەندى قۇپ كوردىم.
پەداگوگ رەتىندە وزىمە جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيانى قولدانۋ ونى ءاربىر ساباقتارىمدا پايدالانۋ، قۇزىرەتتى پەداگوگ بولۋىمدا، ساباق بەرۋدەگى امال - تاسىلدەرىمدى، ديداكتيكالىق جيناقتارىمنىڭ تۇبەگەيلى جاڭاشا ءىس – ارەكەتتەردى جاساۋىما كەرەكتى تەحنولوگيا ەكەنىن ايتقىم كەلەدى. جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيانى وقۋشى مەن پەداگوككە بىردەي جاعداي تۋدىرا وتىرىپ:
- پانگە قىزىعۋشىلىققا
- ماماندىقتى جەتىك ۇيرەنۋگە
- پەداگوگ دايارلىعىن قالىپتاستىرۋعا، ءارى جەتىلدىرۋگە جانە تۇرلەندىرۋگە
- ىسكەرلىك پەن داعدىلاردى قالىپتاستىرۋعا بىردەن ءبىر قاجەتتى تەحنولوگيا ەكەنى بارشاعا ءمالىم دەسە بولادى. جوعارىداعى قاجەتتىلىكتەردەن ارناۋلى پاندەردى وقىتۋدا مىناداي سەبەپ – سالدار تۋىندايدى؛
- مەڭگەرگەن تەحنولوگيا ءوز ساباقتارىمدا قولدانۋعا دايار بولۋدى
- جاڭاشىل، ىزدەنىمپاز پەداگوگ بولۋدى
- بىلىكتىلىگىمدى، ءبىلىمىمدى ءارقاشان ارتتىرىپ وتىرۋدى
- شىعارماشىل بولۋدى
- جاڭاشا وزگەرىستەر ەنگىزۋدى
- جەتىستىكتەرمەن كەمشىلىكتەرگە پەداگوگيكالىق ساراپتاما جاساي بىلۋگە
- قۇزىرەتتىلىكتى جوعارى دەڭگەيگە شىڭداۋعا جەتەلەيدى دەسەم قاتەلەسپەگەن بولار ەدىم.
- اقپاراتتىق – كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيا ەلەكتروندىق ەسەپتەۋىش تەحنيكاسىمەن جۇمىس ىستەۋگە، وقۋ بارىسىندا كومپيۋتەردى پايدالانۋعا، مودەلدەۋگە، ەلەكتروندىق وقۋلىقتاردى، ينتەراكتيۆتى قۇرالداردى قولدانۋعا، ينتەرنەتتە جۇمىس ىستەۋگە، كومپيۋتەرلىك وقىتۋ باعدارلامالارىنا نەگىزدەلەدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
