اعىلشىن ءتىلى ساباعىندا ويىن ەلەمەنتتەرىن قولدانۋ
تاقىرىبى: اعىلشىن ءتىلى ساباعىندا ويىن ەلەمەنتتەرىن قولدانۋ.
جوسپارى:
ءى. كىرىسپە
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
ا)اعىلشىن ءتىلى ساباعىندا ويىن ەلەمەنتتەرىن جانە ءىس – ارەكەتتەر ارقىلى وقىتۋ.
ءىىى. قورىتىندى
ەلباسى جولداۋىندا كەز – كەلگەن ورتا ساناتتى مەكتەپتىڭ بالالارىنىڭ ەڭ جوعارعى دەڭگەيدەگى شەت ءتىلىن وقىپ ۇيرەنۋىنە جاعداي جاسايتىنداي دارەجەگە قول جەتكىزۋىمىز كەرەك دەلىنگەن. جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە قازىرگى تاڭدا شەت ءتىلىن مەڭگەرتۋگە اسا ءمان بەرىلىپ وتىر. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە تۇرعان ءتىل ساياساتى تۋرالى باستى ماسەلە مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرتۋ،شەت ءتىلىن مەڭگەرتۋدەگى باستى ماقسات – ءبىلىم الۋشىلاردىڭ ساپاسىن حالىقارالىق ستاندارتقا ساي كوتەرۋ. بۇل ءۇشىن جەتىلدىرىلگەن ءادىس شەتەل عالىمدارىنىڭ ىس-تاجىريبەلەرىمەن تانىسۋ قاجەت ەكەندىگى ەشبىر داۋ تۋعىزبايتىنى بەلگىلى.
12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋ مازمۇنىنىڭ نەگىزگى ماقساتى قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان وزگەرمەلى قوعامدا ءومىر سۋرۋگە يكەمدى،ءبىلىمدى،قابىلەتتى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ،ونىڭ بولاشاق كاسىبي باعدارىن ايقىنداۋىنا يگى ىقپال ەتۋ بولىپ تابىلادى.
بۇگىنگى كۇنى ەلىمىزدە 12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋگە كوشۋ قىزۋ پىكىرتالاس تۋعىزۋدا،وقىتۋدىڭ جاڭا جۇيەسىنە كوشۋ-الەمدىك ءبىلىم كەڭىستىگىنە ەنۋدى كوزدەيتىن زامان تالابىنان تۋىنداعان ماسەلە.12 جىلدىق وقۋ مەرزىمىندە وقىتۋدا جالپى ورتا ءبىلىم بەرۋ مازمۇنىندا قازىرگى ءبىلىم بەرۋ سالالارى ساقتالادى: ءتىل مەن ادەبيەت.
قازاقستاننىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ الەمدىك ءبىلىم كەڭىستىگىنە بىرتىندەپ ءوتۋى جاعدايىندا شەتەل تىلدەرىن وقىتۋدىڭ ءرولى ارتادى.ارينە 12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋ جاعدايىندا اعىلشىن ءتىلىن وقىتۋ ادىستەمەسىنىڭ ءبىرى ويىن ەلەمەنتتەرىمەن ىس-ارەكەتتەر ارقىلى وقىتۋ.ويىن ەلەمەنتتەرى وقىتۋدىڭ ءبىر ءتۇرى بولىپ تابىلادى.بۇل ءادىستىڭ تيىمدىلىگى وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ،ىنتاسىن ارتتىرۋىندا بولىپ تابىلادى.
وقۋدىڭ العاشقى كەزىندە وقۋشىنىڭ تىلدىك ماتەريالداردى جەڭىل مەڭگەرىپ كەتۋىنە كومەكتەسەدى.ويىن تۇرلەرىن دۇرىس وتكىزىلگەن ساباقتا وقۋشىلاردىڭ ءتىلدى ۇيرەنۋىنە ىنتاسى ارتىپ،سول ءتىلدى بىلۋگە قىزىعادى.
وقۋشىنىڭ شارشاۋىن سەيىلتىپ،قىزىعۋشىلىعىن ارتتىراتىن تەك ويىن ەلەمەنتتەرى بولىپ سانالادى.ويىن وقۋشىنى بىرىگىپ جۇمىس ىستەۋگە باعىت بەرەدى،ىزدەندىرۋگە داعدىسىنا قالىپتاستىرۋىنا مۇمكىندىك تۋعىزادى.
اعىلشىن ءتىلىن وقىتۋدا ويىن تۇرلەرىن مىناداي ماقساتتا قولدانۋ ءتيىمدى.
1.ءالفاۆيتتى دۇرىس مەڭگەرتۋ
2.ورفوگرافيانى دۇرىس وقىتۋ
3.دۇرىس وقۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ
4.لەكسيكانى مەڭگەرتۋ
5.وقۋشىلاردىڭ ويىن دامىتۋ، دۇرىس جازۋ، دۇرىس ايتۋ،دۇرىس ءبىلۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ.
وقۋشىلاردى شەتەل تىلىندە سويلەۋگە قارىم-قاتىناس جاساۋعا شەت ءتىلىن ءاربىر ءمۇعالىم ءوز ساباقتارىندا جاتتىعۋدىڭ ءبىر ءتۇرى رەتىندە ويىنداردى قولدانىلىپ،ساباقتى قىزىقتى وتۋگە، وقۋشىلاردىڭ تىلگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋعا ءبىلىم دەڭگەيىن تەكسەرۋ قۇرالى رەتىندە پايدالانۋعا بولادى.
تاڭداپ الىنعان ويىندار وقۋشىلاردىڭ ءسوز بايلىعىنا ،ءتىل قورىنا ساي بولۋ كەرەك.ءمۇعالىم كەز-كەلگەن ويىندى وتكىزۋ ءۇشىن الدىن-الا جوسپار قۇرىپ الۋى كەرەك. سونىمەن بىرگە ءمۇعالىم ويىنعا قويىلاتىن تومەندەگى ادىستەمەلىك تالاپتارىن ءبىلىپ ورىنداۋى ءتيىس.
ول ادىستەمەلىك تۇرعىدان العاندا مىناداي بولىكتەردەن تۇرادى:
1.ويىننىڭ وتىلەتىن ساباقتارىنىڭ مازمۇنى مەن تاقىرىبىنا ساي بولۋى.
2.ويىنعا بەرىلگەن ۋاقىتتى ناقتى بەلگىلەۋ.
3.ويىننىڭ وينالۋ ءتۇرى توپ بولىپ ويناۋ.
4.ويىنعا قاجەتتى ماتەريالداردىڭ تۇگەل دايىندالىپ قويىلۋى.
5.قولدانىلعان سوزدەر،ءسوز تىركەستەرى،ولەڭ تاڭداۋ
6.ويىنداردىڭ ءوتۋ بارىسىنىڭ جوسپارىن جاساۋ.
ءمۇعالىم الدىمەن وقۋشىنىڭ وقۋعا قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ قاجەت. وقۋشىنىڭ قىزىعۋ جاردەمىمەن وقىپ ۇيرەنۋ بارىسىندا قابىلەتى اشىلىپ، دارىنى ۇشتالادى، ءوز كۇشىنە مۇمكىندىگىنە سەنىمى ارتادى،كىسىلىگى قالىپتاسىپ، دارا تۇلعالىق سيپاتتارعا يە بولا باستايدى.
قىزىعۋدى تۋعىزۋ ءۇشىن ويىن تۇرلەرىن پايدالانۋدىڭ ورنى بولەك. ءتيىمدى پايدالانىلعان ويىن تۇرلەرى ءمۇعالىمنىڭ ءتۇسىندىرىپ وتىرعان ماتەريالىن وقۋشىلاردىڭ زور ىنتامەن تىڭداپ بەرىك مەڭگەرۋىنە كومەكتەسەدى. ويتكەنى تومەنگى سىنىپتاعى وقۋشىلاردىڭ اڭسارى ساباقتان گورى ويىنعا اۋىڭقىراپ وتىرادى. قىزىقتى ويىن تۇرىنەن كەيىن ولار تەز سەرىگىپ تاپسىرمانى ىقىلاستانا ءارى ساپالى ورىندايتىن بولادى. ويىندار بارلىق سىنىپتاردا قولدانىلادى.
سونىمەن بىرگە سىنىپ ىشىندە وينايتىن ويىندار مەن ىس-ارەكەتتەر ارقىلى دا وقىتۋعا بولادى.ءبىز سىنىپ ىشىندە ويىنداردى قاشان قولدانۋىمىز كەرەك.مىسالى ساباق ۇستىندە جاڭا سوزدەردى قايتالاۋ ءۇشىن،وتىلگەن جاڭا ساباقتى ەسكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن قولدانعان ءجون.
سىنىپ ىشىندە مىناداي ويىنداردى ويناۋعا بولادى:
What’s in the bag؟
Around the world
Board Race
Order Race
Question race
Bingo
Go fish ويىندارىن قولدانۋعا دا بولادى. بۇل ويىندار وقۋشىلاردىڭ تانىمىن كەڭەيتىپ، ءبىلىم مەن بىلىك شەبەرلىكتەرىنىڭ جان-جاقتى دامۋىنا، قالىپتاسۋىنا، تىلدىك ماتەريالداردى جاقسى ءبىلىپ، ءسوز ىسكەرلىكتەرىن مەڭگەرۋىنە كوپ كومەكتەسەدى.
ويىندار وقۋشىلاردىڭ تانىمىن، اقىل–وي بەلسەندىلىگىن قالىپتاستىرۋدىڭ ماڭىزدى قۇرالى بولا وتىرىپ،ولاردىڭ باعدارلاما ماتەريالىنىڭ نەگىزگى تاقىرىپتارى بويىنشا العان بىلىمدەرىن تەرەڭدەتە ءتۇسۋدى،ءارى پىسىقتاۋدى كوزدەيدى.بۇل ويىندار بالالاردىڭ ساباق ۇستىندەگى جۇمىسىن تۇرلەندىرە تۇسەدى، ولاردىڭ پانگە قىزىعۋشىلىعىن وياتىپ، ىنتا –ىقىلىاس قويۋىنا باۋليدى جانە وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن،ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتادى. ويىندار ارنايى ماقساتتى كوزدەيدى جانە ناقتى مىندەتتەردى شەشەدى.
ويىننىڭ ماقساتى باعدارلامادا انىقتالعان ءبىلىم، بىلىك، داعدىلار جايىندا تۇسىنىك بەرۋ، ولاردى قالىپتاستىرۋ، جانە تياناقتاۋ جانە پىسىقتاۋ نەمەسە تەكسەرۋ سيپاتىندا بولىپ كەلەدى. ويىننىڭ مىندەتى بالانىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتىپ، بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا ىرىكتەلىپ الىنعان ناقتى مازمۇنىمەن انىقتالادى.
ويىن ۇعىمىنا تۇسىنىك بەرسەك، بۇل بالانىڭ مىنەز –قۇلقىنا ءوزى باسقارۋمەن قاتار توپپەن جۇمىس جۇرگىزە ءبىلۋ ارەكەتى، ول بالانىڭ بىر-بىرىنە كومەكتەسۋ، تەز ويلاۋ قابىلەتىن، العا ۇمتىلۋ ءىسىن دامىتادى. سوندىقتان باعدارلاما بويىنشا بەكىتىلگەن وقىتۋ ۇردىسىندە ويىن تۇرلەرىن ساباق ۇردىسىندە ۇنەمى پايدالانىپ وتىرۋ كەرەك.
اعىلشىن ءتىلى پانىندە كوبىنە رولدىك ويىندار، گرامماتيكالىق ويىندار، تانىمدىق ويىندار قولدانىلادى. ويىن-وقۋ، ەڭبەك ىس-ارەكەتتەرىمەن بىرگە ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋىنىڭ ماڭىزدى ءبىر ءتۇرى. ىس-ارەكەتتى كەستە تۇرىندە قاراستىرساق،وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگىمەن ءبىلىم ساپاسىن كورسەتەدى.
ءبىلىم الۋمەن بالانىڭ دەنە وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋى ارتادى
بىلىكتىلىك وقۋشىنىڭ قوزعالىسى جاقسارادى توپپەن جۇمىس ىستەۋگە
داعدىسىن بالانى ەڭبەك ەتۋگە داعدىلانادى.
قالىپتاستىرادى. تالپىندىرادى تانىمدىق ارەكەتتەردى
ۇيىمشىلدىق قابىلەتى جەتىلدىرەدى.
ارتادى. ويلاۋ قابىلەتى ارتادى،
داميدى.
وسى ءىس – ارەكەتتەر ارقىلى وقۋشىلاردى وقىتۋعا دا بولادى. ىس-ارەكەتتىڭ مىناداي تۇرلەرىنە توقتالساق:
Matching
Categories
Fill in the blanks
Dialogues
Drawing
Singing وسى ىس-ارەكەتتىڭ تۇرلەرىن ساباق ۇستىندە قولدانسا وتە ءتيىمدى ناتيجە بەرەدى.
ويىننىڭ وزىنە ءتان موتيۆتەرى بولادى. مىسالى: مازمۇندىق، رولدىك ويىندار بالانىڭ زەيىنىن ەسىن، ويلاۋىن، قيالىن قالىپتاستىرۋدا زور ماڭىز اتقارادى. ويىن اسەرى ارقىلى بالا ءوز قاسيەتىن قالاي قاناعاتتاندىرا الاتىندىعىن، قانداي قابىلەتى بار ەكەنىن بايقاپ كورەدى. ال، اقىل-وي ويىندارىندا بەلگىلى ءبىر ەرەجەلەردى ساقتاپ وينايدى. ول ويىندار بالانىڭ تاپقىرلىعىن، بايقاعىشتىعىن، زەيىندىلىگىن ارتتىرۋمەن قاتار، ەرىك سەزىم تۇرلەرىن دامىتادى. ويىن تۇرلەرى وتە كوپ. سونىڭ ىشىندە ساباقتا پايدالانىلاتىن تانىمدىق ويىندار، سوزدىك ويىندار جان-جاقتى دامىتىپ ءبىلىمدى تولىق يگەرۋىنە كومەكتەسەدى.
ويىن تۇرلەرىنىڭ ماتەريالدارى ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن مازمۇنىنا نەعۇرلىم سايكەس كەلسە، ونىڭ تانىمدىق، تاربيەلىك ماڭىزى ارتا تۇسەدى. ونى ءتيىمدى پايدالانۋ ساباقتىڭ اسەرلىلىگىن، تارتىمدىلىعىن كۇشەيتەدى، وقۋشىلاردىڭ ساباققا ىنتاسى مەن قىزىعۋشىلىعى ارتادى.
ويىن ساباقتىڭ ءار كەزەڭدەرىندە، تاقىرىبىنا قاراي ءمۇعالىم ءوزى تاڭداپ الىپ، قولدانىپ وتىرادى. سوندىقتان وسى باياندامادا ءتىلدى مەڭگەرتۋ ماقساتىندا ساباقتا قولدانىلاتىن ءتۇرلى ويىندارمەن تانىستىرا كەتۋدى ءجون كورىپ وتىرمىن.
1.What’s in the bag؟ سۋمكادا نە بار ويىنى.
ءمۇعالىم الدىمەن بالالارعا ءبىر سۋمكا الىپ كەلەدى. بالالاردان سۇرايدى. بالالار سۋمكادا نە بار؟ بالالار ىشىندە داپتەر، قالام، كىتاپ بار دەپ ايتا باستايدى. ءمۇعالىم بۇل ويىندى ساباق سوڭىندا قولدانسا بولادى. اسىرەسە جاڭا سوزدەردى ەسكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن قولدانۋعا بولادى. ءمۇعالىم سۋمكانىڭ ىشىندەگى زاتتارمەن تانىستىرادى.سۋمكادا نە بار؟ ءمۇعالىم وقۋشىلاردان What’s this؟ سۇراعى ارقىلى زاتتى كورسەتۋ ارقىلى سۇرايدى. مىسالى: Pen، copybook، pencil، ruller، rubber دەپ كورسەتەدى. سوسىن وقۋشىلارعا جەكە-جەكە قايتالاتادى.سوزدەردى ۇمىتپاۋ كەرەك. سوسىن وقۋشىلارعا سۋمكا ىشىندەگى زاتتاردى تاراتىپ بەرىپ،وقۋشىلاردان وسى زاتتاردى مىنا سۇراق ارقىلى سۇراۋعا دا بولادى.مىسالى: Who has a pencil؟ Who has a ruller؟ جاۋاپ بەرگەندە وقۋشىلار كىمدە ەكەنىن تابۋ كەرەك.وقۋشىلار تاپسا Janar has a pencil دەپ تابۋ كەرەك. بۇل ويىن وقۋشىنىڭ اباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتىپ، سوزدىك قورلارى مولايىپ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى ارتادى.
2.Board race تاقتا سايىسى ويىنى
بۇل ويىننىڭ شارتى:
ءمۇعالىم وقۋشىلاردى ەكى توپقا ءبولىپ،ويىننىڭ ەرەجەسىمەن تانىستىرادى.بۇل ويىندا ءمۇعالىم تۇستەر،ساندار،سوزدەر ايتادى سول ايتىلعان سوزدەردى،سانداردى وقۋشىلار قاتەسىز جازۋ كەرەك.كەلەسى وقۋشى ءارى قاراي جالعاسىن جالعاستىرىپ وتىرادى.سوڭىندا وقۋشىلاردىڭ جازعانىن تەكسەرىپ قاتەلەرىن جوندەپ قاي توپتىڭ جەڭگەنىن انىقتايدى.مىسالى:
P-1 ----P-2
Red ----Red
Ten ---Ten
Stone ----Stone
Winter ----Winter
Book ------Book
وسىلاي رەت-رەتىمەن وقۋشىلار جالعاستىرىپ بولعان سوڭ قاتەلەرىن جوندەپ قاي جاقتىن جەڭگەنىن ايتادى. بۇل ويىندا وقۋشىلار شاپشاڭدىقتى، دۇرىس جازا ءبىلۋدى،ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرى ارتادى.
3.Question Race سۇراقتار سايىسى
بۇل ويىننىڭ شارتى:
ءمۇعالىم سول ساباققا قاتىستى سۇراقتار قويىلادى. وسى سۇراقتار وقۋشىلارعا تاراتىلىپ بەرىلەدى. وقۋشىلار سول سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەرۋ كەرەك. مىسالى جىل مەزگىلدەرىن وتكەن كەزدە سۋرەتتەر ارقىلى دا مىناداي سۇراقتار ارقىلى قولدانۋعا بولادى.
1.How many seasons are there in a year؟
2.What are they؟
3.How many months are there in a year؟
4.What are they؟
5.What season is it now؟
6.What month is it now؟
7.How many days are there in a week؟
8.What are they؟
وسى سۇراقتار ارقىلى وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ قابىلەتتەرى ارتىپ،سوزدىك قورلارى مولايىپ،ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتادى.
قورىتا كەلگەندە، وقۋ ۇردىسىندە «ويىن تۇرلەرىن پايدالانۋ بىرىنشىدەن، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن بەرىك مەڭگەرتۋ قۇرالى بولسا، ەكىنشىدەن بالالاردىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن كوتەرۋ بولىپ تابىلادى. ويىن تۇرلەرىن پايدالانۋ مىناداي ناتيجەگە جەتكىزەدى.
ناتيجە
1. ءار وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىعى ارتادى.
2. جىلدام جۇمىس ىستەۋگە داعدىلانادى
3. وقۋشىنىڭ جەكە قابىلەتى انىقتالادى
4. وقۋشى توپ جارۋعا ۇمتىلادى.
5. وقۋشىنىڭ ويلاۋ قابىلەتى داميدى
6. ءار وقۋشى ءوز دەڭگەيىمەن باعالانادى.
جوسپارى:
ءى. كىرىسپە
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
ا)اعىلشىن ءتىلى ساباعىندا ويىن ەلەمەنتتەرىن جانە ءىس – ارەكەتتەر ارقىلى وقىتۋ.
ءىىى. قورىتىندى
ەلباسى جولداۋىندا كەز – كەلگەن ورتا ساناتتى مەكتەپتىڭ بالالارىنىڭ ەڭ جوعارعى دەڭگەيدەگى شەت ءتىلىن وقىپ ۇيرەنۋىنە جاعداي جاسايتىنداي دارەجەگە قول جەتكىزۋىمىز كەرەك دەلىنگەن. جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە قازىرگى تاڭدا شەت ءتىلىن مەڭگەرتۋگە اسا ءمان بەرىلىپ وتىر. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە تۇرعان ءتىل ساياساتى تۋرالى باستى ماسەلە مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرتۋ،شەت ءتىلىن مەڭگەرتۋدەگى باستى ماقسات – ءبىلىم الۋشىلاردىڭ ساپاسىن حالىقارالىق ستاندارتقا ساي كوتەرۋ. بۇل ءۇشىن جەتىلدىرىلگەن ءادىس شەتەل عالىمدارىنىڭ ىس-تاجىريبەلەرىمەن تانىسۋ قاجەت ەكەندىگى ەشبىر داۋ تۋعىزبايتىنى بەلگىلى.
12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋ مازمۇنىنىڭ نەگىزگى ماقساتى قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان وزگەرمەلى قوعامدا ءومىر سۋرۋگە يكەمدى،ءبىلىمدى،قابىلەتتى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ،ونىڭ بولاشاق كاسىبي باعدارىن ايقىنداۋىنا يگى ىقپال ەتۋ بولىپ تابىلادى.
بۇگىنگى كۇنى ەلىمىزدە 12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋگە كوشۋ قىزۋ پىكىرتالاس تۋعىزۋدا،وقىتۋدىڭ جاڭا جۇيەسىنە كوشۋ-الەمدىك ءبىلىم كەڭىستىگىنە ەنۋدى كوزدەيتىن زامان تالابىنان تۋىنداعان ماسەلە.12 جىلدىق وقۋ مەرزىمىندە وقىتۋدا جالپى ورتا ءبىلىم بەرۋ مازمۇنىندا قازىرگى ءبىلىم بەرۋ سالالارى ساقتالادى: ءتىل مەن ادەبيەت.
قازاقستاننىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ الەمدىك ءبىلىم كەڭىستىگىنە بىرتىندەپ ءوتۋى جاعدايىندا شەتەل تىلدەرىن وقىتۋدىڭ ءرولى ارتادى.ارينە 12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋ جاعدايىندا اعىلشىن ءتىلىن وقىتۋ ادىستەمەسىنىڭ ءبىرى ويىن ەلەمەنتتەرىمەن ىس-ارەكەتتەر ارقىلى وقىتۋ.ويىن ەلەمەنتتەرى وقىتۋدىڭ ءبىر ءتۇرى بولىپ تابىلادى.بۇل ءادىستىڭ تيىمدىلىگى وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ،ىنتاسىن ارتتىرۋىندا بولىپ تابىلادى.
وقۋدىڭ العاشقى كەزىندە وقۋشىنىڭ تىلدىك ماتەريالداردى جەڭىل مەڭگەرىپ كەتۋىنە كومەكتەسەدى.ويىن تۇرلەرىن دۇرىس وتكىزىلگەن ساباقتا وقۋشىلاردىڭ ءتىلدى ۇيرەنۋىنە ىنتاسى ارتىپ،سول ءتىلدى بىلۋگە قىزىعادى.
وقۋشىنىڭ شارشاۋىن سەيىلتىپ،قىزىعۋشىلىعىن ارتتىراتىن تەك ويىن ەلەمەنتتەرى بولىپ سانالادى.ويىن وقۋشىنى بىرىگىپ جۇمىس ىستەۋگە باعىت بەرەدى،ىزدەندىرۋگە داعدىسىنا قالىپتاستىرۋىنا مۇمكىندىك تۋعىزادى.
اعىلشىن ءتىلىن وقىتۋدا ويىن تۇرلەرىن مىناداي ماقساتتا قولدانۋ ءتيىمدى.
1.ءالفاۆيتتى دۇرىس مەڭگەرتۋ
2.ورفوگرافيانى دۇرىس وقىتۋ
3.دۇرىس وقۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ
4.لەكسيكانى مەڭگەرتۋ
5.وقۋشىلاردىڭ ويىن دامىتۋ، دۇرىس جازۋ، دۇرىس ايتۋ،دۇرىس ءبىلۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ.
وقۋشىلاردى شەتەل تىلىندە سويلەۋگە قارىم-قاتىناس جاساۋعا شەت ءتىلىن ءاربىر ءمۇعالىم ءوز ساباقتارىندا جاتتىعۋدىڭ ءبىر ءتۇرى رەتىندە ويىنداردى قولدانىلىپ،ساباقتى قىزىقتى وتۋگە، وقۋشىلاردىڭ تىلگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋعا ءبىلىم دەڭگەيىن تەكسەرۋ قۇرالى رەتىندە پايدالانۋعا بولادى.
تاڭداپ الىنعان ويىندار وقۋشىلاردىڭ ءسوز بايلىعىنا ،ءتىل قورىنا ساي بولۋ كەرەك.ءمۇعالىم كەز-كەلگەن ويىندى وتكىزۋ ءۇشىن الدىن-الا جوسپار قۇرىپ الۋى كەرەك. سونىمەن بىرگە ءمۇعالىم ويىنعا قويىلاتىن تومەندەگى ادىستەمەلىك تالاپتارىن ءبىلىپ ورىنداۋى ءتيىس.
ول ادىستەمەلىك تۇرعىدان العاندا مىناداي بولىكتەردەن تۇرادى:
1.ويىننىڭ وتىلەتىن ساباقتارىنىڭ مازمۇنى مەن تاقىرىبىنا ساي بولۋى.
2.ويىنعا بەرىلگەن ۋاقىتتى ناقتى بەلگىلەۋ.
3.ويىننىڭ وينالۋ ءتۇرى توپ بولىپ ويناۋ.
4.ويىنعا قاجەتتى ماتەريالداردىڭ تۇگەل دايىندالىپ قويىلۋى.
5.قولدانىلعان سوزدەر،ءسوز تىركەستەرى،ولەڭ تاڭداۋ
6.ويىنداردىڭ ءوتۋ بارىسىنىڭ جوسپارىن جاساۋ.
ءمۇعالىم الدىمەن وقۋشىنىڭ وقۋعا قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ قاجەت. وقۋشىنىڭ قىزىعۋ جاردەمىمەن وقىپ ۇيرەنۋ بارىسىندا قابىلەتى اشىلىپ، دارىنى ۇشتالادى، ءوز كۇشىنە مۇمكىندىگىنە سەنىمى ارتادى،كىسىلىگى قالىپتاسىپ، دارا تۇلعالىق سيپاتتارعا يە بولا باستايدى.
قىزىعۋدى تۋعىزۋ ءۇشىن ويىن تۇرلەرىن پايدالانۋدىڭ ورنى بولەك. ءتيىمدى پايدالانىلعان ويىن تۇرلەرى ءمۇعالىمنىڭ ءتۇسىندىرىپ وتىرعان ماتەريالىن وقۋشىلاردىڭ زور ىنتامەن تىڭداپ بەرىك مەڭگەرۋىنە كومەكتەسەدى. ويتكەنى تومەنگى سىنىپتاعى وقۋشىلاردىڭ اڭسارى ساباقتان گورى ويىنعا اۋىڭقىراپ وتىرادى. قىزىقتى ويىن تۇرىنەن كەيىن ولار تەز سەرىگىپ تاپسىرمانى ىقىلاستانا ءارى ساپالى ورىندايتىن بولادى. ويىندار بارلىق سىنىپتاردا قولدانىلادى.
سونىمەن بىرگە سىنىپ ىشىندە وينايتىن ويىندار مەن ىس-ارەكەتتەر ارقىلى دا وقىتۋعا بولادى.ءبىز سىنىپ ىشىندە ويىنداردى قاشان قولدانۋىمىز كەرەك.مىسالى ساباق ۇستىندە جاڭا سوزدەردى قايتالاۋ ءۇشىن،وتىلگەن جاڭا ساباقتى ەسكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن قولدانعان ءجون.
سىنىپ ىشىندە مىناداي ويىنداردى ويناۋعا بولادى:
What’s in the bag؟
Around the world
Board Race
Order Race
Question race
Bingo
Go fish ويىندارىن قولدانۋعا دا بولادى. بۇل ويىندار وقۋشىلاردىڭ تانىمىن كەڭەيتىپ، ءبىلىم مەن بىلىك شەبەرلىكتەرىنىڭ جان-جاقتى دامۋىنا، قالىپتاسۋىنا، تىلدىك ماتەريالداردى جاقسى ءبىلىپ، ءسوز ىسكەرلىكتەرىن مەڭگەرۋىنە كوپ كومەكتەسەدى.
ويىندار وقۋشىلاردىڭ تانىمىن، اقىل–وي بەلسەندىلىگىن قالىپتاستىرۋدىڭ ماڭىزدى قۇرالى بولا وتىرىپ،ولاردىڭ باعدارلاما ماتەريالىنىڭ نەگىزگى تاقىرىپتارى بويىنشا العان بىلىمدەرىن تەرەڭدەتە ءتۇسۋدى،ءارى پىسىقتاۋدى كوزدەيدى.بۇل ويىندار بالالاردىڭ ساباق ۇستىندەگى جۇمىسىن تۇرلەندىرە تۇسەدى، ولاردىڭ پانگە قىزىعۋشىلىعىن وياتىپ، ىنتا –ىقىلىاس قويۋىنا باۋليدى جانە وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن،ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتادى. ويىندار ارنايى ماقساتتى كوزدەيدى جانە ناقتى مىندەتتەردى شەشەدى.
ويىننىڭ ماقساتى باعدارلامادا انىقتالعان ءبىلىم، بىلىك، داعدىلار جايىندا تۇسىنىك بەرۋ، ولاردى قالىپتاستىرۋ، جانە تياناقتاۋ جانە پىسىقتاۋ نەمەسە تەكسەرۋ سيپاتىندا بولىپ كەلەدى. ويىننىڭ مىندەتى بالانىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتىپ، بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا ىرىكتەلىپ الىنعان ناقتى مازمۇنىمەن انىقتالادى.
ويىن ۇعىمىنا تۇسىنىك بەرسەك، بۇل بالانىڭ مىنەز –قۇلقىنا ءوزى باسقارۋمەن قاتار توپپەن جۇمىس جۇرگىزە ءبىلۋ ارەكەتى، ول بالانىڭ بىر-بىرىنە كومەكتەسۋ، تەز ويلاۋ قابىلەتىن، العا ۇمتىلۋ ءىسىن دامىتادى. سوندىقتان باعدارلاما بويىنشا بەكىتىلگەن وقىتۋ ۇردىسىندە ويىن تۇرلەرىن ساباق ۇردىسىندە ۇنەمى پايدالانىپ وتىرۋ كەرەك.
اعىلشىن ءتىلى پانىندە كوبىنە رولدىك ويىندار، گرامماتيكالىق ويىندار، تانىمدىق ويىندار قولدانىلادى. ويىن-وقۋ، ەڭبەك ىس-ارەكەتتەرىمەن بىرگە ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋىنىڭ ماڭىزدى ءبىر ءتۇرى. ىس-ارەكەتتى كەستە تۇرىندە قاراستىرساق،وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگىمەن ءبىلىم ساپاسىن كورسەتەدى.
ءبىلىم الۋمەن بالانىڭ دەنە وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋى ارتادى
بىلىكتىلىك وقۋشىنىڭ قوزعالىسى جاقسارادى توپپەن جۇمىس ىستەۋگە
داعدىسىن بالانى ەڭبەك ەتۋگە داعدىلانادى.
قالىپتاستىرادى. تالپىندىرادى تانىمدىق ارەكەتتەردى
ۇيىمشىلدىق قابىلەتى جەتىلدىرەدى.
ارتادى. ويلاۋ قابىلەتى ارتادى،
داميدى.
وسى ءىس – ارەكەتتەر ارقىلى وقۋشىلاردى وقىتۋعا دا بولادى. ىس-ارەكەتتىڭ مىناداي تۇرلەرىنە توقتالساق:
Matching
Categories
Fill in the blanks
Dialogues
Drawing
Singing وسى ىس-ارەكەتتىڭ تۇرلەرىن ساباق ۇستىندە قولدانسا وتە ءتيىمدى ناتيجە بەرەدى.
ويىننىڭ وزىنە ءتان موتيۆتەرى بولادى. مىسالى: مازمۇندىق، رولدىك ويىندار بالانىڭ زەيىنىن ەسىن، ويلاۋىن، قيالىن قالىپتاستىرۋدا زور ماڭىز اتقارادى. ويىن اسەرى ارقىلى بالا ءوز قاسيەتىن قالاي قاناعاتتاندىرا الاتىندىعىن، قانداي قابىلەتى بار ەكەنىن بايقاپ كورەدى. ال، اقىل-وي ويىندارىندا بەلگىلى ءبىر ەرەجەلەردى ساقتاپ وينايدى. ول ويىندار بالانىڭ تاپقىرلىعىن، بايقاعىشتىعىن، زەيىندىلىگىن ارتتىرۋمەن قاتار، ەرىك سەزىم تۇرلەرىن دامىتادى. ويىن تۇرلەرى وتە كوپ. سونىڭ ىشىندە ساباقتا پايدالانىلاتىن تانىمدىق ويىندار، سوزدىك ويىندار جان-جاقتى دامىتىپ ءبىلىمدى تولىق يگەرۋىنە كومەكتەسەدى.
ويىن تۇرلەرىنىڭ ماتەريالدارى ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن مازمۇنىنا نەعۇرلىم سايكەس كەلسە، ونىڭ تانىمدىق، تاربيەلىك ماڭىزى ارتا تۇسەدى. ونى ءتيىمدى پايدالانۋ ساباقتىڭ اسەرلىلىگىن، تارتىمدىلىعىن كۇشەيتەدى، وقۋشىلاردىڭ ساباققا ىنتاسى مەن قىزىعۋشىلىعى ارتادى.
ويىن ساباقتىڭ ءار كەزەڭدەرىندە، تاقىرىبىنا قاراي ءمۇعالىم ءوزى تاڭداپ الىپ، قولدانىپ وتىرادى. سوندىقتان وسى باياندامادا ءتىلدى مەڭگەرتۋ ماقساتىندا ساباقتا قولدانىلاتىن ءتۇرلى ويىندارمەن تانىستىرا كەتۋدى ءجون كورىپ وتىرمىن.
1.What’s in the bag؟ سۋمكادا نە بار ويىنى.
ءمۇعالىم الدىمەن بالالارعا ءبىر سۋمكا الىپ كەلەدى. بالالاردان سۇرايدى. بالالار سۋمكادا نە بار؟ بالالار ىشىندە داپتەر، قالام، كىتاپ بار دەپ ايتا باستايدى. ءمۇعالىم بۇل ويىندى ساباق سوڭىندا قولدانسا بولادى. اسىرەسە جاڭا سوزدەردى ەسكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن قولدانۋعا بولادى. ءمۇعالىم سۋمكانىڭ ىشىندەگى زاتتارمەن تانىستىرادى.سۋمكادا نە بار؟ ءمۇعالىم وقۋشىلاردان What’s this؟ سۇراعى ارقىلى زاتتى كورسەتۋ ارقىلى سۇرايدى. مىسالى: Pen، copybook، pencil، ruller، rubber دەپ كورسەتەدى. سوسىن وقۋشىلارعا جەكە-جەكە قايتالاتادى.سوزدەردى ۇمىتپاۋ كەرەك. سوسىن وقۋشىلارعا سۋمكا ىشىندەگى زاتتاردى تاراتىپ بەرىپ،وقۋشىلاردان وسى زاتتاردى مىنا سۇراق ارقىلى سۇراۋعا دا بولادى.مىسالى: Who has a pencil؟ Who has a ruller؟ جاۋاپ بەرگەندە وقۋشىلار كىمدە ەكەنىن تابۋ كەرەك.وقۋشىلار تاپسا Janar has a pencil دەپ تابۋ كەرەك. بۇل ويىن وقۋشىنىڭ اباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتىپ، سوزدىك قورلارى مولايىپ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى ارتادى.
2.Board race تاقتا سايىسى ويىنى
بۇل ويىننىڭ شارتى:
ءمۇعالىم وقۋشىلاردى ەكى توپقا ءبولىپ،ويىننىڭ ەرەجەسىمەن تانىستىرادى.بۇل ويىندا ءمۇعالىم تۇستەر،ساندار،سوزدەر ايتادى سول ايتىلعان سوزدەردى،سانداردى وقۋشىلار قاتەسىز جازۋ كەرەك.كەلەسى وقۋشى ءارى قاراي جالعاسىن جالعاستىرىپ وتىرادى.سوڭىندا وقۋشىلاردىڭ جازعانىن تەكسەرىپ قاتەلەرىن جوندەپ قاي توپتىڭ جەڭگەنىن انىقتايدى.مىسالى:
P-1 ----P-2
Red ----Red
Ten ---Ten
Stone ----Stone
Winter ----Winter
Book ------Book
وسىلاي رەت-رەتىمەن وقۋشىلار جالعاستىرىپ بولعان سوڭ قاتەلەرىن جوندەپ قاي جاقتىن جەڭگەنىن ايتادى. بۇل ويىندا وقۋشىلار شاپشاڭدىقتى، دۇرىس جازا ءبىلۋدى،ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرى ارتادى.
3.Question Race سۇراقتار سايىسى
بۇل ويىننىڭ شارتى:
ءمۇعالىم سول ساباققا قاتىستى سۇراقتار قويىلادى. وسى سۇراقتار وقۋشىلارعا تاراتىلىپ بەرىلەدى. وقۋشىلار سول سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەرۋ كەرەك. مىسالى جىل مەزگىلدەرىن وتكەن كەزدە سۋرەتتەر ارقىلى دا مىناداي سۇراقتار ارقىلى قولدانۋعا بولادى.
1.How many seasons are there in a year؟
2.What are they؟
3.How many months are there in a year؟
4.What are they؟
5.What season is it now؟
6.What month is it now؟
7.How many days are there in a week؟
8.What are they؟
وسى سۇراقتار ارقىلى وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ قابىلەتتەرى ارتىپ،سوزدىك قورلارى مولايىپ،ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتادى.
قورىتا كەلگەندە، وقۋ ۇردىسىندە «ويىن تۇرلەرىن پايدالانۋ بىرىنشىدەن، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن بەرىك مەڭگەرتۋ قۇرالى بولسا، ەكىنشىدەن بالالاردىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن كوتەرۋ بولىپ تابىلادى. ويىن تۇرلەرىن پايدالانۋ مىناداي ناتيجەگە جەتكىزەدى.
ناتيجە
1. ءار وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىعى ارتادى.
2. جىلدام جۇمىس ىستەۋگە داعدىلانادى
3. وقۋشىنىڭ جەكە قابىلەتى انىقتالادى
4. وقۋشى توپ جارۋعا ۇمتىلادى.
5. وقۋشىنىڭ ويلاۋ قابىلەتى داميدى
6. ءار وقۋشى ءوز دەڭگەيىمەن باعالانادى.
You Might Also Like
