اكۆاريۋمداعى بالىقتار
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: تانىم
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ قىزمەتتىڭ ءتۇرى: جاراتىلىستانۋ
تاقىرىبى: «اكۆاريۋمداعى بالىقتار»
ماقساتى: 1. اكۆاريۋمدا تىرشىلىك ەتەتىن بالىق تۋرالى ءتۇسىندىرۋ.
2. بالىقتى قالاي قورەكتەندىرۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىرۋ جانە كورسەتۋ ارقىلى ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. ولەڭ جاتتاتۋ، جۇمباقتار شەشۋ.
3. تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
ءادىس - تاسىلدەر: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، ماداقتاۋ.
الدىن - الا جۇرگىزىلەتىن جۇمىستار: بالىقتاردىڭ تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ
قاجەتتى كورنەكى قۇرالدار: اكۆاريۋمداعى ءتىرى بالىقتار، ۇلەستىرمەلى ماتەريالدار، كومپيۋتەر سلايدتارى، بالىق تۇرلەرى، ويىن “بالىق اۋلاۋعا كومەكتەسەيىك”،“كىم جىلدام” ديداكتيكالىق ويىنى.
سوزدىك جۇمىس: بالىق، تەڭىز، وزەن، كول، سۋ.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: بالىق - رىبا، تەڭىز - مورە، وزەن - رەكا، كول - وزەرو، سۋ – ۆودا
موتيۆاسيالىق قوزعاۋشىلىق تاربيەشى:
- بالالار، بۇگىن ەرەكشە كۇن، بىزگە قوناقتار كەلىپ وتىر، قوناقتارمەن امانداسايىق.
شاتتىق شەڭبەرى.
ارمىسىڭ شاپاعاتتى كۇنىمىز،
ارمىسىڭ مەيىرىمدى جەرىمىز،
ارمىسىڭ تابيعات انامىز،
كەلدى سىزگە ءوزىڭىزدىڭ بالاڭىز!
سۇيەيىك، تابيعاتتى ايالايىق،
بىزدە ودان جاقسىلىقتى ايامايىق.
عاجايىپ ءسات
التىن بالىقتىڭ حاتى
سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار؟!
بالالار مەن سەندەردىڭ اشىق ۇيىمداستىرىلعان وقۋ - قىزمەتىن وتەتىندەرىڭدى بىلگەنمىن. ءبىراق اكۆاريۋمداعى بالىقتارسىز وتكىزەدى دەپ ويلاماپپىن.
سەندەر وقۋ قىزمەتىنە جاقسى قاتىسامىز، تىنىش وتىرىپ، ءتارتىپتى بولامىز دەسەڭدەر مەن سەندەردىڭ ءبىر تىلەكتەرىڭدى ورىندايمىن.
مەن سەندەرگە سۋرەتىمدى سالىپ جىبەردىم. بارلىقتارىڭ كوزدەرىڭدى جۇمىپ، ىشتەرىڭنەن اكۆاريۋمداعى بالىقتار كەرەك – دەپ تىلەڭدەر.
ءۇش رەت تىلەسەڭدەر تىلەكتەرىڭ قابىل بولادى.
تەك كوزدەرىڭدى اشۋعا بولمايدى.
حاتتى جىبەرگەن: التىن بالىق
جارايسىڭدار بالالار! بۇگىن ءبىز ۇيىمداستىرىلعان وقۋ قىزمەتىنەن بالىقتار مەن اكۆاريۋمداعى بالىقتار جايلى بىلەتىن بولامىز. بالالارعا بالىقتاردىڭ سۋرەتتەرىن كورسەتىپ، بالىقتار مەن اكۆاريۋم جايىندا تۇسىنىك بەرەدى.
اكۆاريۋم –(لات. aquarium - سۋقويما)- سۋ جانۋارلارىمەن وسىمدىكتەرىن وسىرۋگە جانە زەرتتەۋگە ارنالعان شىنى ىدىس. اكۆاريۋمدەر بالىقتاردىڭ تابيعي جاعدايىنا سايكەس جابدىقتالۋى ءتيىس. وندا وسىمدىكتەر دە وسىرىلەدى. ادەتتە ارناۋلى قۇرالمەن اكۆاريۋمگە اۋا دا جىبەرىلەدى. سۋى مەزگىل - مەزگىل اۋىستىرىلىپ تۇرادى.
بالالار بارلىعىمىز بىرگە تابيعات جايىندا تاقپاق ايتايىق.
تابيعات، سەن تىرشىلىك تۇنىپ تۇرعان،
سەن كۇنسىڭ، كوتەرىلگەن كۇلىپ قىردان
سەن كولسىڭ،
سەن ورمانسىڭ،
سەن بۇلبۇلسىن،
ادامعا سۇلۋلىقتى شىن ۇقتىرعان
بالالار بۇل ولەڭدە تابيعاتتىڭ سۇلۋلىعىن، ونداعى ءاربىر تىرشىلىكتىڭ بارىن جەتكىزگەن.
بالالار تابيعات دەگەنىمىز، ءبىزدى قورشاعان ورتا.
بالالار تابيعات – ءتىرى جانە ءولى تابيعات بولىپ ەكىگە بولىنەدى.
سونىڭ ىشىندە وزەن، كول، تەڭىزدەگى، اكۆاريۋمدەگى بالىقتارىمىز دا ءتىرى تابيعاتقا جاتادى.
بالىقتىن – اۋزى بار دا، ءتىلى جوق بولادى. تەرىسى بار دا، ءجۇنى جوق ەكەن. قاناتى بار، ءبىراق ول ۇشپايدى. بالىقتىن تۇرلەرى وتە كوپ. جايىن، سازان، شورتان، الا بۇعا.
شورتان - جىرتقىش بالىق، ال الابۇعا - ادامعا انىق كورىنەدى، ارقاسىندا تىكەنى بولادى، شورتان - شاباقتاردى اسايدى.
جايىننىڭ ازىعى - باقا، شايان، سۇلىكتەر. باسى دوعال، مۇرتى بار، اۋزى اپانداي، ۇرتى بار، ءتۇرى كيتكە دە ۇقسايدى.
سازان بالىق - كۇمىسپەن اپتالىپ، تەڭگەمەن قاپتالادى. بالىق سۋدا ءومىر سۇرەدى، ول ۇنەمى قيمىلداپ، قاناتتىڭ كومەگىمەن جۇزەدى، ونىڭ تۇرلەرى وتە كوپ. اتىراۋ قالاسىنداعى جايىق وزەنى كاسپيي تەڭىزىنە بارىپ قۇيادى. تەڭىزدە بەكىرە بالىق بار. ولاردى ءبىز باعالى، سيرەپ بارا جاتقان بالىق رەتىندە بىلەمىز. بالىقتا ادامدار تاعام رەتىندە قولدانادى. ونى اۋلايتىن ادامداردى - بالىقشىلار دەپ اتايدى. بالىق اۋلايتىن قۇرالدى – قارماق، اۋ دەپ اتايمىز.
قىزىلوردا وبلىسى،
جاڭاقورعان اۋدانى، تومەنارىق اۋىلى
«سەن سۇلۋ» جەكە بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
سەيدىلدايەۆا گۇلزات
اكۆاريۋمداعى بالىقتار. جۇكتەۋ
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ قىزمەتتىڭ ءتۇرى: جاراتىلىستانۋ
تاقىرىبى: «اكۆاريۋمداعى بالىقتار»
ماقساتى: 1. اكۆاريۋمدا تىرشىلىك ەتەتىن بالىق تۋرالى ءتۇسىندىرۋ.
2. بالىقتى قالاي قورەكتەندىرۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىرۋ جانە كورسەتۋ ارقىلى ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. ولەڭ جاتتاتۋ، جۇمباقتار شەشۋ.
3. تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
ءادىس - تاسىلدەر: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، ماداقتاۋ.
الدىن - الا جۇرگىزىلەتىن جۇمىستار: بالىقتاردىڭ تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ
قاجەتتى كورنەكى قۇرالدار: اكۆاريۋمداعى ءتىرى بالىقتار، ۇلەستىرمەلى ماتەريالدار، كومپيۋتەر سلايدتارى، بالىق تۇرلەرى، ويىن “بالىق اۋلاۋعا كومەكتەسەيىك”،“كىم جىلدام” ديداكتيكالىق ويىنى.
سوزدىك جۇمىس: بالىق، تەڭىز، وزەن، كول، سۋ.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: بالىق - رىبا، تەڭىز - مورە، وزەن - رەكا، كول - وزەرو، سۋ – ۆودا
موتيۆاسيالىق قوزعاۋشىلىق تاربيەشى:
- بالالار، بۇگىن ەرەكشە كۇن، بىزگە قوناقتار كەلىپ وتىر، قوناقتارمەن امانداسايىق.
شاتتىق شەڭبەرى.
ارمىسىڭ شاپاعاتتى كۇنىمىز،
ارمىسىڭ مەيىرىمدى جەرىمىز،
ارمىسىڭ تابيعات انامىز،
كەلدى سىزگە ءوزىڭىزدىڭ بالاڭىز!
سۇيەيىك، تابيعاتتى ايالايىق،
بىزدە ودان جاقسىلىقتى ايامايىق.
عاجايىپ ءسات
التىن بالىقتىڭ حاتى
سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار؟!
بالالار مەن سەندەردىڭ اشىق ۇيىمداستىرىلعان وقۋ - قىزمەتىن وتەتىندەرىڭدى بىلگەنمىن. ءبىراق اكۆاريۋمداعى بالىقتارسىز وتكىزەدى دەپ ويلاماپپىن.
سەندەر وقۋ قىزمەتىنە جاقسى قاتىسامىز، تىنىش وتىرىپ، ءتارتىپتى بولامىز دەسەڭدەر مەن سەندەردىڭ ءبىر تىلەكتەرىڭدى ورىندايمىن.
مەن سەندەرگە سۋرەتىمدى سالىپ جىبەردىم. بارلىقتارىڭ كوزدەرىڭدى جۇمىپ، ىشتەرىڭنەن اكۆاريۋمداعى بالىقتار كەرەك – دەپ تىلەڭدەر.
ءۇش رەت تىلەسەڭدەر تىلەكتەرىڭ قابىل بولادى.
تەك كوزدەرىڭدى اشۋعا بولمايدى.
حاتتى جىبەرگەن: التىن بالىق
جارايسىڭدار بالالار! بۇگىن ءبىز ۇيىمداستىرىلعان وقۋ قىزمەتىنەن بالىقتار مەن اكۆاريۋمداعى بالىقتار جايلى بىلەتىن بولامىز. بالالارعا بالىقتاردىڭ سۋرەتتەرىن كورسەتىپ، بالىقتار مەن اكۆاريۋم جايىندا تۇسىنىك بەرەدى.
اكۆاريۋم –(لات. aquarium - سۋقويما)- سۋ جانۋارلارىمەن وسىمدىكتەرىن وسىرۋگە جانە زەرتتەۋگە ارنالعان شىنى ىدىس. اكۆاريۋمدەر بالىقتاردىڭ تابيعي جاعدايىنا سايكەس جابدىقتالۋى ءتيىس. وندا وسىمدىكتەر دە وسىرىلەدى. ادەتتە ارناۋلى قۇرالمەن اكۆاريۋمگە اۋا دا جىبەرىلەدى. سۋى مەزگىل - مەزگىل اۋىستىرىلىپ تۇرادى.
بالالار بارلىعىمىز بىرگە تابيعات جايىندا تاقپاق ايتايىق.
تابيعات، سەن تىرشىلىك تۇنىپ تۇرعان،
سەن كۇنسىڭ، كوتەرىلگەن كۇلىپ قىردان
سەن كولسىڭ،
سەن ورمانسىڭ،
سەن بۇلبۇلسىن،
ادامعا سۇلۋلىقتى شىن ۇقتىرعان
بالالار بۇل ولەڭدە تابيعاتتىڭ سۇلۋلىعىن، ونداعى ءاربىر تىرشىلىكتىڭ بارىن جەتكىزگەن.
بالالار تابيعات دەگەنىمىز، ءبىزدى قورشاعان ورتا.
بالالار تابيعات – ءتىرى جانە ءولى تابيعات بولىپ ەكىگە بولىنەدى.
سونىڭ ىشىندە وزەن، كول، تەڭىزدەگى، اكۆاريۋمدەگى بالىقتارىمىز دا ءتىرى تابيعاتقا جاتادى.
بالىقتىن – اۋزى بار دا، ءتىلى جوق بولادى. تەرىسى بار دا، ءجۇنى جوق ەكەن. قاناتى بار، ءبىراق ول ۇشپايدى. بالىقتىن تۇرلەرى وتە كوپ. جايىن، سازان، شورتان، الا بۇعا.
شورتان - جىرتقىش بالىق، ال الابۇعا - ادامعا انىق كورىنەدى، ارقاسىندا تىكەنى بولادى، شورتان - شاباقتاردى اسايدى.
جايىننىڭ ازىعى - باقا، شايان، سۇلىكتەر. باسى دوعال، مۇرتى بار، اۋزى اپانداي، ۇرتى بار، ءتۇرى كيتكە دە ۇقسايدى.
سازان بالىق - كۇمىسپەن اپتالىپ، تەڭگەمەن قاپتالادى. بالىق سۋدا ءومىر سۇرەدى، ول ۇنەمى قيمىلداپ، قاناتتىڭ كومەگىمەن جۇزەدى، ونىڭ تۇرلەرى وتە كوپ. اتىراۋ قالاسىنداعى جايىق وزەنى كاسپيي تەڭىزىنە بارىپ قۇيادى. تەڭىزدە بەكىرە بالىق بار. ولاردى ءبىز باعالى، سيرەپ بارا جاتقان بالىق رەتىندە بىلەمىز. بالىقتا ادامدار تاعام رەتىندە قولدانادى. ونى اۋلايتىن ادامداردى - بالىقشىلار دەپ اتايدى. بالىق اۋلايتىن قۇرالدى – قارماق، اۋ دەپ اتايمىز.
قىزىلوردا وبلىسى،
جاڭاقورعان اۋدانى، تومەنارىق اۋىلى
«سەن سۇلۋ» جەكە بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
سەيدىلدايەۆا گۇلزات
اكۆاريۋمداعى بالىقتار. جۇكتەۋ
You Might Also Like
