التىن بالىق
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ىس-ارەكەتىنىڭ تەحنولوگيالىق كارتاسى.
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: شىعارماشىلىق.
ءبولىمى:مۇسىندەۋ.
تاقىرىبى: «التىن بالىق»
ماقساتى:.بالالارعا بالىق تۋرالى جان-جاقتى تۇسىنىك بەرۋ،تىرشىلىك ورتاسىمەن تانىستىرۋ،الاقان اراسىنا سالىپ دومالاقتاۋ، جانشۋ، جالپاقتاۋ، ەسۋ تاسىلدەرىن جالعاستىرۋ، مۇسىندەۋدە ساۋساق قيمىل-قوزعالىستارىنىڭ ەپتىلىگىن قالىپتاستىرۋ، بىرنەشە بولىكتەن تۇراتىن زاتتاردى بىر-بىرىنە بىرىكتىرۋدى، ساۋساق ەپتىلىگىمەن ءپىشىندى بۇزباي، تازا، ۇقىپتى ورىنداۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: بالىقتاردىڭ سۋرەتتەرى، اكۆاريۋم، ەرمەكساز ،تاقتايشا، كەسكىش، سۇرتكىش، ۇلگى ءمۇسىن، بالىق مۇسىندەۋدىڭ سحەماسى.
ءادىس-تاسىل: ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، اڭگىمەلەۋ، سۇراق-جاۋاپ.
سوزدىك جۇمىس: التىن بالىق، بالدىر، ءجۇزۋ، اكۆاريۋم، ۇلۋ.
ىس-ارەكەت كەزەڭى
موتيۆاسيالى ىنتالاندىرۋ كەزەڭى
ۇيىمداستىرۋشىلىق ىزدەنۋشى تاربيەشىنىڭ ىس-ارەكەتى
1. شاتتىق شەڭبەرى.
دوستار بىرگە جۇرەمىز،
بىرگە وينايمىز، كۇلەمىز.
بىرگە بالىق اۋلايمىز.
مىنە بىزدەر قاندايمىز!
ورمان، كولگە، شىڭعا ءبىز
ساياحاتقا شىعامىز.
بولىنبەيدى ىرگەمىز،
ءارقاشاندا بىرگەمىز!
ءارقاشان تىلەكتەس،
دوسىڭا كومەكتەس!
2.جاڭا ساباق.جۇمباق شەشۋ
شاڭق-شۇڭق ەتكەن ءۇنى جوق،
سۋسىز ونىڭ كۇنى جوق
ءجۇرىپ كەتسە سوڭىندا،
قالىپ جاتقان ءىزى جوق.بۇل نە؟
- بالالار،دۇرىس شەشتىڭدەر.بۇگىنگى مۇسىندەۋ ساباعىمىز ەرەكشە بولماق.ويتكەنى ءبىز جاي بالىق ەمەس،ەرتەگىدەگى ءبىزدىڭ تىلەگىمىزدى ورىنداي الاتىن بالىقتى مۇسىندەيمىز.ول ءۇشىن ءبىز بالىقتار تۋرالى جان-جاقتى مالىمەت الايىق.
- بالىقتىڭ اتتارىن بىلەسىڭدەر مە؟
- بالىقتار قايدا تىرشىلىك ەتەدى؟
بالىقتار - نەگىزىنەن سۋداعى تىرشىلىككە بەيىمدەلگەن جانۋار.ءجۇزۋ جاعىنان ولار وزگە جانۋارلاردان اسىپ تۇسەدى:
بالىقتار وكپە ارقىلى ەمەس، جەلبەزەك ارقىلى تىنىس، دەم الادى.جەلبەزەك ارقىلى بالىقتارعا سۋدا ارالاسقان وتتەگى تۇسەدى.
جانۋارلار مەن جاندىكتەر جەردە جانە سۋدا تىرشىلىك ەتىپ كوبەيسە، ال بالىقتار تەك قانا سۋدا عانا تىرشىلىك ەتىپ كوبەيەدى. بالىقتاردىڭ 22000-نان استام ءتۇرى بار دەپ ەسەپتەلەدى.
3.بالالار، بالىق تۋرالى تاقپاقتاردى ەسكە تۇسىرەيىك.
4. «بالىقشى مەن بالىق» ەرتەگىسىنەن ءۇزىندىنى اڭگىمەلەۋ.
- بالىق تۋرالى مالىمەت الدىق.ەندى ءقازىر ورىس حالقىنىڭ «بالىقشى مەن بالىق» ەرتەگىسىنىڭ ءۇزىندىسىن تاماشالايىق. تاربيەشى: كوك تەڭىزدىڭ جاعاسىندا ءبىر جامان ءۇي پاناسى بار شال مەن كەمپىر بولىپتى، ولار كەدەي بولىپتى، ولار تەڭىزدەن بالىق اۋلاپ، ءومىر ءسۇرىپتى. ءبىر كۇنى اتا تورىن تارتقان كەزدە، ادەمى التىن بالىق تورعا تۇسەدى. ول جاي بالىق ەمەس، سويلەيتىن بالىق بولا-
دى. اتايعا بىلاي دەپ ءتىل قاتادى: التىن بالىق:
- «تەڭىزگە جىبەر اتاي، توردان الىپ! ولتىرە كورمە مەنى قاريا، ۇيىڭە دە اپار ما.جونىمە قويا بەر، كەرەگىڭدى سۇراي بەر!»
اتاي:- «نە سۇرايمىن مەن سەنەن عاجايىپ التىن بالىق! جۇزە بەرگىن ايدىندا اسىر سالىپ.»
تاربيەشى: - دەپ بالىقتى تەڭىزگە جىبەرەدى.بالىق اتايعا مەن ءسىزدىڭ بارلىق تىلەگىڭىزدى ورىندايمىن دەپ ۋادە بەرەدى. التىن بالىق تەك قانا جاقسى تىلەكتەردى ورىنداعان.
5.سەرگىتۋ ءساتى.
6.سحەما بويىنشا بالىقتى قالاي مۇسىندەۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىرۋ.
- بالالار، بۇگىن ءبىز مۇسىندەۋ ساباعىندا ەرتەگىدەگى بالىقتى مۇسىندەپ،ءوز تىلەك- تەرىمىزدى ايتايىق. سەندەردىڭ بالىقتارىڭ ەرتەگىدەگى تىلەك ورىندايتىن بالىق بولادى. سحەما:
بالانىڭ ىس-ارەكەتى
شەڭبەرگە تۇرىپ، قايتالايدى.
- بالىق.
بالىقتاردىڭ سۋرەتتەرىن كورەدى.
- الابۇعا-وكۋن، شورتان-ششۋكا، سازان، تابان-لەشش، مايشاباق-سەلد.ت.ب.
- بالىق سۋدا تىرشىلىك ەتەدى. سۋسىز ءومىر سۇرە المايدى.
-تىڭدايدى.
تاقپاقتار ايتادى.
1-بالا:
تابيعاتتىڭ بۇيرىعى
ول بالىقتىڭ جۇيرىگى
قۇيرىعى ونىڭ سياقتى
قارلىعاشتىڭ قۇيرىعى.
2-بالا:
ايقالاما، ۇرىسپا،
ءتىپتى اقىرىن تىنىستا
سازان ناعىز ساق بالىق
جولامايدى دىبىسقا.
3-بالا:
قارماق سالساڭ سازانعا
بار وزەنگە ازاندا.
وڭايلىقپەن سازاننىڭ
تۇسكىسى جوق قازانعا.
بالالار ەرتەگىنىڭ ءۇزىندىسىن كورسەتەدى.
بالالار قيمىل جاساپ، قايتالايدى.
تۇپ-تۇنىق ءمولدىر سۋدا
بالىق ءجۇزىپ ءجۇر ەكەن
بىرەسە كەرىلەدى، بىرەسە جيىرىلادى
بىرەسە قۇمعا تىعىلادى.
ۇيىمداستىرۋشىلىق ىزدەنۋشى
رەفلەكسيالى تۇزەتۋ كەزەڭى 1.بالىقتىڭ دەنەسىن جاساۋ ءۇشىن ەرمەكسازدى الاقانعا سالىپ، اينالدىرا وتىرىپ دومالاق پىشىنگە كەلتىرۋ.
2.دومالاتىلعان ءپىشىندى ەكى الاقاننىڭ اراسىنا سالىپ، جانشۋ ارقىلى جالپاقتاۋ.
3.قاناتىن ەسۋ.
4.قۇيرىعىن ەسۋ، جالپاقتاۋ ارقىلى جاسايدى
5.زاتتاردى بىر-بىرىنە بىرىكتىرۋ.(دەنەسىنە قاناتتارىن،قۇيرىعىن ءوز قالاۋلارى بويىنشا اسەمدەۋ.
زاتتاردى بىر-بىرىنە بىرىكتىرۋدە، ساۋساق ەپتىلىگىمەن ءپىشىندى بۇزباي تازا،ۇقىپتى ورىنداۋعا قاداعالاۋ.)
6.وسى كەزدە وزەن، سۋ تاسقىنى ەستىلەدى. سۋ پەرىسىنىڭ قىزى كىرەدى.
- سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار!
- بالالار، مەن سۋ پەرىسىنىڭ قىزىمىن، سۋدا عانا ءومىر سۇرەمىن.مەن سەندەردىڭ بالىقتى مۇسىندەپ جاتقاندارىڭدى كورىپ، ەڭبەكتەرىڭە ريزا بولىپ، اكۆاريۋم الا كەلدىم، ويتكەنى بالىق سۋدا عانا تىرشىلىك ەتەدى.
تاربيەشى: - راقمەت، سىزگە سۋ پەرىسى!
ءبىز جاي بالىقتى ەمەس، تىلەگىمىزدى ورىندايتىن بالىقتى مۇسىندەدىك اكۆاريۋمىڭىزعا راقمەت!
7.قورىتىندىلاۋ.
بالالاردىڭ جۇمىسىنان كورمە ۇيىمداستىرۋ.
- بالالار اق تىلەكتەرىڭدى ايتىپ، بالىقتارىڭدى مىنا اكۆاريۋمعا جىبەرە قويىڭدار.
- جۇلدىز، سەن قانداي تىلەك ايتاسىڭ؟
سۋ پەرىسى بالالاردىڭ جۇمىستارىنا باعا بەرەدى.
بالالار ءوز بەتىنشە جۇمىس جاسايدى
- سالەمەتسىز بە!
بالالار مۇسىندەگەن بالىقتارىن كورمەگە قويادى.
- سىزدەرگە دەنساۋلىق، باقىت تىلەيمىن.ت.س.س.
باعالاۋ. ماداقتاۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋ كەرەك: بالىقتاردى، ولاردىڭ تۇرلەرىن، تىرشىلىك ورتاسىن، ەرمەكسازبەن جۇمىس ىستەۋدى.
بولۋ كەرەك: تازا، ۇقىپتى ورىنداۋ تۋرالى تۇسىنىگى، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى.
ىستەي الۋ كەرەك: ءتۇسىنىپ، ەرمەكسازبەن بالىقتى مۇسىندەۋدى.
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: شىعارماشىلىق.
ءبولىمى:مۇسىندەۋ.
تاقىرىبى: «التىن بالىق»
ماقساتى:.بالالارعا بالىق تۋرالى جان-جاقتى تۇسىنىك بەرۋ،تىرشىلىك ورتاسىمەن تانىستىرۋ،الاقان اراسىنا سالىپ دومالاقتاۋ، جانشۋ، جالپاقتاۋ، ەسۋ تاسىلدەرىن جالعاستىرۋ، مۇسىندەۋدە ساۋساق قيمىل-قوزعالىستارىنىڭ ەپتىلىگىن قالىپتاستىرۋ، بىرنەشە بولىكتەن تۇراتىن زاتتاردى بىر-بىرىنە بىرىكتىرۋدى، ساۋساق ەپتىلىگىمەن ءپىشىندى بۇزباي، تازا، ۇقىپتى ورىنداۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: بالىقتاردىڭ سۋرەتتەرى، اكۆاريۋم، ەرمەكساز ،تاقتايشا، كەسكىش، سۇرتكىش، ۇلگى ءمۇسىن، بالىق مۇسىندەۋدىڭ سحەماسى.
ءادىس-تاسىل: ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، اڭگىمەلەۋ، سۇراق-جاۋاپ.
سوزدىك جۇمىس: التىن بالىق، بالدىر، ءجۇزۋ، اكۆاريۋم، ۇلۋ.
ىس-ارەكەت كەزەڭى
موتيۆاسيالى ىنتالاندىرۋ كەزەڭى
ۇيىمداستىرۋشىلىق ىزدەنۋشى تاربيەشىنىڭ ىس-ارەكەتى
1. شاتتىق شەڭبەرى.
دوستار بىرگە جۇرەمىز،
بىرگە وينايمىز، كۇلەمىز.
بىرگە بالىق اۋلايمىز.
مىنە بىزدەر قاندايمىز!
ورمان، كولگە، شىڭعا ءبىز
ساياحاتقا شىعامىز.
بولىنبەيدى ىرگەمىز،
ءارقاشاندا بىرگەمىز!
ءارقاشان تىلەكتەس،
دوسىڭا كومەكتەس!
2.جاڭا ساباق.جۇمباق شەشۋ
شاڭق-شۇڭق ەتكەن ءۇنى جوق،
سۋسىز ونىڭ كۇنى جوق
ءجۇرىپ كەتسە سوڭىندا،
قالىپ جاتقان ءىزى جوق.بۇل نە؟
- بالالار،دۇرىس شەشتىڭدەر.بۇگىنگى مۇسىندەۋ ساباعىمىز ەرەكشە بولماق.ويتكەنى ءبىز جاي بالىق ەمەس،ەرتەگىدەگى ءبىزدىڭ تىلەگىمىزدى ورىنداي الاتىن بالىقتى مۇسىندەيمىز.ول ءۇشىن ءبىز بالىقتار تۋرالى جان-جاقتى مالىمەت الايىق.
- بالىقتىڭ اتتارىن بىلەسىڭدەر مە؟
- بالىقتار قايدا تىرشىلىك ەتەدى؟
بالىقتار - نەگىزىنەن سۋداعى تىرشىلىككە بەيىمدەلگەن جانۋار.ءجۇزۋ جاعىنان ولار وزگە جانۋارلاردان اسىپ تۇسەدى:
بالىقتار وكپە ارقىلى ەمەس، جەلبەزەك ارقىلى تىنىس، دەم الادى.جەلبەزەك ارقىلى بالىقتارعا سۋدا ارالاسقان وتتەگى تۇسەدى.
جانۋارلار مەن جاندىكتەر جەردە جانە سۋدا تىرشىلىك ەتىپ كوبەيسە، ال بالىقتار تەك قانا سۋدا عانا تىرشىلىك ەتىپ كوبەيەدى. بالىقتاردىڭ 22000-نان استام ءتۇرى بار دەپ ەسەپتەلەدى.
3.بالالار، بالىق تۋرالى تاقپاقتاردى ەسكە تۇسىرەيىك.
4. «بالىقشى مەن بالىق» ەرتەگىسىنەن ءۇزىندىنى اڭگىمەلەۋ.
- بالىق تۋرالى مالىمەت الدىق.ەندى ءقازىر ورىس حالقىنىڭ «بالىقشى مەن بالىق» ەرتەگىسىنىڭ ءۇزىندىسىن تاماشالايىق. تاربيەشى: كوك تەڭىزدىڭ جاعاسىندا ءبىر جامان ءۇي پاناسى بار شال مەن كەمپىر بولىپتى، ولار كەدەي بولىپتى، ولار تەڭىزدەن بالىق اۋلاپ، ءومىر ءسۇرىپتى. ءبىر كۇنى اتا تورىن تارتقان كەزدە، ادەمى التىن بالىق تورعا تۇسەدى. ول جاي بالىق ەمەس، سويلەيتىن بالىق بولا-
دى. اتايعا بىلاي دەپ ءتىل قاتادى: التىن بالىق:
- «تەڭىزگە جىبەر اتاي، توردان الىپ! ولتىرە كورمە مەنى قاريا، ۇيىڭە دە اپار ما.جونىمە قويا بەر، كەرەگىڭدى سۇراي بەر!»
اتاي:- «نە سۇرايمىن مەن سەنەن عاجايىپ التىن بالىق! جۇزە بەرگىن ايدىندا اسىر سالىپ.»
تاربيەشى: - دەپ بالىقتى تەڭىزگە جىبەرەدى.بالىق اتايعا مەن ءسىزدىڭ بارلىق تىلەگىڭىزدى ورىندايمىن دەپ ۋادە بەرەدى. التىن بالىق تەك قانا جاقسى تىلەكتەردى ورىنداعان.
5.سەرگىتۋ ءساتى.
6.سحەما بويىنشا بالىقتى قالاي مۇسىندەۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىرۋ.
- بالالار، بۇگىن ءبىز مۇسىندەۋ ساباعىندا ەرتەگىدەگى بالىقتى مۇسىندەپ،ءوز تىلەك- تەرىمىزدى ايتايىق. سەندەردىڭ بالىقتارىڭ ەرتەگىدەگى تىلەك ورىندايتىن بالىق بولادى. سحەما:
بالانىڭ ىس-ارەكەتى
شەڭبەرگە تۇرىپ، قايتالايدى.
- بالىق.
بالىقتاردىڭ سۋرەتتەرىن كورەدى.
- الابۇعا-وكۋن، شورتان-ششۋكا، سازان، تابان-لەشش، مايشاباق-سەلد.ت.ب.
- بالىق سۋدا تىرشىلىك ەتەدى. سۋسىز ءومىر سۇرە المايدى.
-تىڭدايدى.
تاقپاقتار ايتادى.
1-بالا:
تابيعاتتىڭ بۇيرىعى
ول بالىقتىڭ جۇيرىگى
قۇيرىعى ونىڭ سياقتى
قارلىعاشتىڭ قۇيرىعى.
2-بالا:
ايقالاما، ۇرىسپا،
ءتىپتى اقىرىن تىنىستا
سازان ناعىز ساق بالىق
جولامايدى دىبىسقا.
3-بالا:
قارماق سالساڭ سازانعا
بار وزەنگە ازاندا.
وڭايلىقپەن سازاننىڭ
تۇسكىسى جوق قازانعا.
بالالار ەرتەگىنىڭ ءۇزىندىسىن كورسەتەدى.
بالالار قيمىل جاساپ، قايتالايدى.
تۇپ-تۇنىق ءمولدىر سۋدا
بالىق ءجۇزىپ ءجۇر ەكەن
بىرەسە كەرىلەدى، بىرەسە جيىرىلادى
بىرەسە قۇمعا تىعىلادى.
ۇيىمداستىرۋشىلىق ىزدەنۋشى
رەفلەكسيالى تۇزەتۋ كەزەڭى 1.بالىقتىڭ دەنەسىن جاساۋ ءۇشىن ەرمەكسازدى الاقانعا سالىپ، اينالدىرا وتىرىپ دومالاق پىشىنگە كەلتىرۋ.
2.دومالاتىلعان ءپىشىندى ەكى الاقاننىڭ اراسىنا سالىپ، جانشۋ ارقىلى جالپاقتاۋ.
3.قاناتىن ەسۋ.
4.قۇيرىعىن ەسۋ، جالپاقتاۋ ارقىلى جاسايدى
5.زاتتاردى بىر-بىرىنە بىرىكتىرۋ.(دەنەسىنە قاناتتارىن،قۇيرىعىن ءوز قالاۋلارى بويىنشا اسەمدەۋ.
زاتتاردى بىر-بىرىنە بىرىكتىرۋدە، ساۋساق ەپتىلىگىمەن ءپىشىندى بۇزباي تازا،ۇقىپتى ورىنداۋعا قاداعالاۋ.)
6.وسى كەزدە وزەن، سۋ تاسقىنى ەستىلەدى. سۋ پەرىسىنىڭ قىزى كىرەدى.
- سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار!
- بالالار، مەن سۋ پەرىسىنىڭ قىزىمىن، سۋدا عانا ءومىر سۇرەمىن.مەن سەندەردىڭ بالىقتى مۇسىندەپ جاتقاندارىڭدى كورىپ، ەڭبەكتەرىڭە ريزا بولىپ، اكۆاريۋم الا كەلدىم، ويتكەنى بالىق سۋدا عانا تىرشىلىك ەتەدى.
تاربيەشى: - راقمەت، سىزگە سۋ پەرىسى!
ءبىز جاي بالىقتى ەمەس، تىلەگىمىزدى ورىندايتىن بالىقتى مۇسىندەدىك اكۆاريۋمىڭىزعا راقمەت!
7.قورىتىندىلاۋ.
بالالاردىڭ جۇمىسىنان كورمە ۇيىمداستىرۋ.
- بالالار اق تىلەكتەرىڭدى ايتىپ، بالىقتارىڭدى مىنا اكۆاريۋمعا جىبەرە قويىڭدار.
- جۇلدىز، سەن قانداي تىلەك ايتاسىڭ؟
سۋ پەرىسى بالالاردىڭ جۇمىستارىنا باعا بەرەدى.
بالالار ءوز بەتىنشە جۇمىس جاسايدى
- سالەمەتسىز بە!
بالالار مۇسىندەگەن بالىقتارىن كورمەگە قويادى.
- سىزدەرگە دەنساۋلىق، باقىت تىلەيمىن.ت.س.س.
باعالاۋ. ماداقتاۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋ كەرەك: بالىقتاردى، ولاردىڭ تۇرلەرىن، تىرشىلىك ورتاسىن، ەرمەكسازبەن جۇمىس ىستەۋدى.
بولۋ كەرەك: تازا، ۇقىپتى ورىنداۋ تۋرالى تۇسىنىگى، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى.
ىستەي الۋ كەرەك: ءتۇسىنىپ، ەرمەكسازبەن بالىقتى مۇسىندەۋدى.
You Might Also Like
-
Word Pad قولدانباسىندا قۇجات قۇرۋ ءبىلۋ، ءبىلىمىن جۇيەلەۋ، ءوز بەتىنشە ەڭبەكتەنۋگە باۋلۋ. ۋاقىتتى ءتيىمدى پايدالانۋعا، ءوزىن-وزى باعالاۋعا، جۇيەلى ويلاۋعا، ۇقىپتىلىققا، شاپشاڭدىققا، كومپيۋتەرلىك ساۋاتتى...
-
ق.ر.پرەزيدەنتى ن.نازاربايەۆتىڭ «جاڭا الەمدەگى جاڭا قازاقستان» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا اتاپ كورسەتىلگەندەي، اقپاراتتىق تەحنولوگيالار مەن اقپاراتتى تاراتۋدىڭ جاڭا نىساندارىنا باعدارلانعان ما...
