InfoHub Logo

انا ءتىلى – جۇرەك ءۇنى

ماقساتى: 1. قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل بولۋىنا بايلانىستى، وقۋشىلاردىڭ ءتىل تۋرالى تانىمدىق دەڭگەيىن كوتەرۋ.
2. قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك تىلىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، ەلىن، جەرىن، ءوز ءتىلىن قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكتىلىگى: ماقال - ماتەلدەر، وقۋشىلاردىڭ گازەتتەرى، قازاقستان كارتاسى، ءۇنتاسپا، كىتاپ كورمەسى، ناقىل سوزدەر.

تىلدەن ارتىق قازىنا جوق،
تىلدەن ارتىق قاسيەت جوق. (ن. ءا. نازاربايەۆ)

بارىسى:
1 - جۇرگىزۋشى: قايىرلى كۇن، ۇستازدار مەن قوناقتار! سىزدەرگە ارناپ “انا ءتىلى - جۇرەك ءۇنى”اتتى تاربيە ساعاتىمىزدى اشۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر!
2 - جۇرگىزۋشى: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىنداعى “قازاق ءتىلى - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى”دەپ جازىلعان.
1 - جۇرگىزۋشى: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتىل تۋرالى العاشقى زاڭى 1989 جىلى 22 قىركۇيەكتە قابىلداندى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە تۇراتىن بارلىق ۇلت وكىلدەرى قازاق ءتىلىن وقىپ ۇيرەنۋدە. قازاق ءتىلىن ۇيرەنىپ جۇرگەن شەتەل ازاماتتارى دا از ەمەس.
2 - جۇرگىزۋشى: قازاق ءتىلى ءتۇرلى تەكتەس تىلدەرگە، سونىڭ ىشىندە قىپشاق توبىنداعى تىلگە جاتادى. تۇركى تىلدەس حالىقتار: قازاق، قىرعىز، وزبەك، ۇيعىر، قاراقالپاق، تاتار، باشقۇرت، ءازىربايجان، تۋۆا، حاقاس، التاي جاتادى.
1 - وقۋشى: جەر شارىنىڭ ءبىرسىپىرا جەرىندە كوپتەگەن قازاقتار تۇردى. باسقا شەتەلدەردە تۇراتىن قازاقتار دا ءوز ءتىلىن انا ءتىلىم دەپ ەسەپتەيدى. قازاق ءتىلى - قازاق حالقىنىڭ انا ءتىلى. ول - حالىق تاريحىمەن بىرگە جاساپ، ۇرپاقتان - ۇرپاققا قاتىناس قۇرالى رەتىندە قىزمەت ەتىپ كەلەدى.
2 - وقۋشى: ول ەندى تولىق ماعىناسىندا رەسپۋبليكادا ءبىلىم، عىلىمدى، تەحنيكانى ۇيرەنۋ ءتىلى، مادەنيەت پەن ەكونوميكانى دامىتۋ ءتىلى بولىپ وتىر.
3 - وقۋشى:
انا ءتىلى - بار ءبىلىمنىڭ قاينارى،
اتالاردىڭ وسيەتى پايدالى.
الاقانى مەيىرىمدى اناڭنىڭ،
ۇستازىڭنىڭ جارقىن ءجۇزى - جايدارى.
انا ءتىلىم - تاستامايتىن الىپپەم،
بولعانىم جوق ارىپتەرىن تانىپ مەن.
ءوز ءتىلىمدى جاقسى كورۋ ارقىلى،
دوستاسامىن باسقا بارلىق حالىقپەن.
4 - وقۋشى:
انا ءتىلىڭ - ءبىلىپ قوي،
ەركىندىگىڭ تەڭدىگىڭ.
انا ءتىلىڭ - ءبىلىپ قوي،
ماقتانىشىڭ، ەلدىگىڭ.
انا ءتىلىڭ - ارىڭ بۇل،
ۇياتىڭ بوپ تۇر بەتتە.
وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل،
ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە!
5 - وقۋشى:
تۋعان تىلدە سىرى تەرەڭ جانىم بار،
تۋعان تىلدە مىڭ - مىڭ ىستىق قانىم بار.
تۋعان تىلدە ءانىم مەنەن ءسانىم بار،
تۋعان ءتىلىم - جۇرەك ءۇنىم، نانىڭدار،
نانباساڭدار،
جۇرەگىمدى سۋىرىپ-اق الىڭدار.
6 - وقۋشى: حالىق ءوزىنىڭ ءتىلىن ەڭ ارداقتىسى دەپ سانايدى، ونى ەرەكشە سۇيەدى. قىرعىز اقىنى سارنوعايەۆتىڭ ايتقانىنداي،”انا ءتىلىن سۇيمەگەن ادام، حالقىن ءسۇيىپ تە جارىتپايدى’’
7 - وقۋشى: ءتىلدى جاساۋشى حالىقتىڭ ءوزى. سوندىقتان حالىققا قىزمەت ەتەدى. انا ءتىلىن قادىرلەمەگەن حالىقتىڭ بولاشاعى جوق. قازاق ءتىلى - دامىعان، جەتىلمەگەن، باي، يكەمدى ءتىلدىڭ ءبىرى. بۇل پىكىرىمىزدىڭ راستىعىن، كەزىندە كەمەڭگەر اباي دالەلدەگەن بولاتىن.
8 - وقۋشى: قازاق ءتىلىنىڭ بايلىعى - قازاق ۇلتىنىڭ بايلىعى. وسى بايلىقتى باعالاي ءبىلۋىمىز كەرەك. سوندا عانا ءبىزدىڭ قازاقستان كەز كەلگەن جۇرتپەن شىق تەڭەستىرە الاتىن ىرگەلى ەل بولا الادى.
9 - وقۋشى:
ەڭ ءبىرىنشى باقىتىم - ءتىلىم مەنىڭ،
تاس جۇرەكتى تىلىممەن تىلىمدەدىم.
كەي - كەيدە دۇنيەدەن تۇڭىلسەم دە،
قاسيەتتى تىلىمنەن تۇڭىلمەدىم.
10 - وقۋشى:
سۇيەمىن تۋعان ءتىلدى - انام ءتىلىن،
بەسىكتە جاتقانىمدا - اق بەرگەن ءبىلىم.
شىر ەتىپ جەرگە تۇسكەن مينۋتىمنان،
قۇلاعىما سىڭىرگەن تانىس ءۇنىم.
11 - وقۋشى:
سول تىلىمنەن ۇيرەندىم نارسە اتتارىن،
سول تىلىمنەن ادەتتى مەن جاتتادىم.
ەڭ ءبىرىنشى سول تىلىمنەن سىرتقا شىقتى،
سۇيگەنىم، جەك كورگەنىم، ۇناتقانىم.

وقۋ، ءبىلىم، ءتىل، ونەر تۋرالى ماقال ماتەلدەر:
1. ءبىلىم كىلتى - ءتىل.
2. بىلەكتى ءبىردى جىعادى، ءبىلىمدى مىڭدى جىعادى.
3. جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل،
جەتى ءتۇرلى ءبىلىم ءبىل.
4. اقىل - توزبايتىن تون،
ءبىلىم - تاۋسىلمايتىن كەن.
5. ءتىل - كوڭىلدىڭ كىلتى.
سىنىپ ساعاتىمىزدىڭ سوڭىندا ۇلى ادامداردىڭ انا ءتىلى تۋرالى ايتقان ناقىل سوزدەرىن ايتىپ قورىتىندىلايمىز.
مىسالى:
ءتىل دەگەنىمىز - قاي حالىقتىڭ بولماسىن، كەشەگى، بۇگىنگى عانا ەمەس، ەرتەڭگى دە تاعدىرى.