اندرونوۆ جانە بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اندرونوۆ جانە بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتتەرى
وقۋ ماقساتتارى: ارحەولوگيالىق دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، اندرونوۆ جانە بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتتەرىنىڭ بەلگىلەرىن انىقتاۋ.
باعالاۋ كريتەرييلەرى
اندرونوۆ جانە بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتتەرىنىڭ بەلگىلەرىن انىقتايدى.
اندرونوۆ جانە بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتتەرىنىڭ بەلگىلەرىن اجىراتىپ، تالدايدى.
اندرونوۆ جانە بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتتەرىنىڭ بەلگىلەرىن سالىستىرا وتىرىپ، ناقتى مىسالدار كەلتىرۋ ارقىلى تۇجىرىمدايدى.
زەرتتەۋ سۇراعى: قازاقستانداعى قولا ءداۋىرى ەسكەرتكىشتەرىنىڭ قانداي ەرەكشەلىكتەرى بار؟
اندرون مادەنيەتى. قازاقستاندا قولا داۋىرىندەگى تايپالاردان كوپتەگەن تۇراقتار، كەن ەسكەرتكىشتەر قالعان. بۇلاردى اندرون مادەنيەتى دەپ اتايدى. بۇل مادەنيەت – ەۋرازياداعى ەڭ ءىرى قولا ءداۋىرىنىڭ مادەنيەتى. اندرون مادەنيەتىنىڭ ءبىرىنشى ەسكەرتكىشى. 1914 جىلى وڭتۇستىك ءسىبىر جەرىندەگى اچينسك قالاسىنىڭ جانىنداعى اندرونوۆو قونىسىنان تابىلعان
اندرون تەكتەس قولا مادەنيەتى ورال (جايىق) وزەنىنەن باستاپ، ەنيسەي وزەنىنە دەيىنگى، باتىس ءسىبىر ورماندى القابىنان باستاپ، پامير تاۋلارىنا دەيىنگى ارالىققا تاراعان.
قازاقستانداعى ەسكەرتكىشتەرى سولتۇستىك باتىس جانە ورتالىق قازاقستاندا ورنالاسقان وسىلاردىڭ ىشىندەگى ەڭ ءىرىسى — ورتالىق قازاقستان. بۇل ايماقتا قولا داۋىرىنە ءتان 30 قونىستى، 150 وبانى زەرتتەدى.
اندرون مادەنيەتى:
1. مەتالل وڭدەۋ يگەرىلدى. كەن ءوندىرۋ مەن مەتالل وڭدەۋ ءىسى وركەندەدى.
2. مال باعۋدىڭ كوشپەلى تۇرىنە كوشۋ قالىپتاسا باستادى.
3. جەر وڭدەۋدىڭ قاراپايىم ءتۇرى، تەسەلى ەگىنشىلىك دامىدى.
بەگازى مادەنيەتىنە جاتاتىن تاريحي جادىگەرلەر ەرتە زاماننان، دالىرەك ايتقاندا، قولا داۋىردەن جەتكەن مۇرالار بولىپ تابىلادى. «بەعازى» دەگەن اتاۋ سول جەردەگى بەعازى تاۋىنا، بەعازى وزەنىنە بايلانىستى قويىلعان. ءداندىباي دا جەر اتاۋى. وسى ەكى اتاۋ بىرىكتىرىلىپ، سول جەردەگى ەجەلگى وركەنيەت قونىسىن «بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتى» دەپ اتايدى. بۇل تاريحي مەكەندى زەرتتەپ، ونىڭ ەجەلگى تاريحىمىز ءۇشىن ماڭىزىن ايقىنداعان عالىم - ايگىلى اكادەميك وقىمىستى، تاريحشى، ەتنوگراف الكەي مارعۇلان بولدى. بەعازى - ءداندىباي قونىسىنان تابىلعان زاتتار ايعاقتاعانداي، بۇل وبالار ءبىزدىڭ زامانىمىزدان بۇرىنعى Ӏح - ءۇӀӀӀ عاسىرلارعا، ياعني قولا ءداۋىرىنىڭ سوڭعى كەزەڭىنە جاتاتىن مادەنيەتتى سيپاتتايدى. اكادەميك الكەي مارعۇلاننىڭ انىقتاۋىنشا، بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتىنىڭ ەرەكشەلىگى - ەسكى قولا مادەنيەتىنىڭ تۇرلەرى وزگەرىپ، سونىڭ نەگىزىندە وعان ۇقسامايتىن جاڭا مادەنيەت تۇرلەرى قالىپتاسقان. اتاپ ايتقاندا، بيلىگى، ءدىني سەنىمى، ساياسي اكىمشىلىك ورتالىعى، ءوندىرىسى مەن وندىرگىش كۇشتەرى دامىعان، العاشقى مەملەكەتتىك بىرلەستىكتەر قۇرۋ دەڭگەيىنە كوتەرىلگەن تايپالاردىڭ بولعاندىعى انىقتالدى. بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتىن قالىپتاستىرعان بۇل تايپالار، عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، شىعىسىندا ابىرالى، شىڭعىس تاۋلارىنا، باتىسىندا ۇلىتاۋعا دەيىنگى ارالىقتى مەكەندەگەن. بەعازى - ءداندىباي قورعاندارى بيىكتەۋ بولىپ كەلەدى جانە ۇساق قيىرشىق تاستار مەن توپىراقتان تۇرعىزىلىپ، ەتەگى ۇلكەن قاقپاقتاستارمەن بەكىتىلگەن.
اندرونوۆ جانە بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتى سلايدتى جۇكتەۋ
وقۋ ماقساتتارى: ارحەولوگيالىق دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، اندرونوۆ جانە بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتتەرىنىڭ بەلگىلەرىن انىقتاۋ.
باعالاۋ كريتەرييلەرى
اندرونوۆ جانە بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتتەرىنىڭ بەلگىلەرىن انىقتايدى.
اندرونوۆ جانە بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتتەرىنىڭ بەلگىلەرىن اجىراتىپ، تالدايدى.
اندرونوۆ جانە بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتتەرىنىڭ بەلگىلەرىن سالىستىرا وتىرىپ، ناقتى مىسالدار كەلتىرۋ ارقىلى تۇجىرىمدايدى.
زەرتتەۋ سۇراعى: قازاقستانداعى قولا ءداۋىرى ەسكەرتكىشتەرىنىڭ قانداي ەرەكشەلىكتەرى بار؟
اندرون مادەنيەتى. قازاقستاندا قولا داۋىرىندەگى تايپالاردان كوپتەگەن تۇراقتار، كەن ەسكەرتكىشتەر قالعان. بۇلاردى اندرون مادەنيەتى دەپ اتايدى. بۇل مادەنيەت – ەۋرازياداعى ەڭ ءىرى قولا ءداۋىرىنىڭ مادەنيەتى. اندرون مادەنيەتىنىڭ ءبىرىنشى ەسكەرتكىشى. 1914 جىلى وڭتۇستىك ءسىبىر جەرىندەگى اچينسك قالاسىنىڭ جانىنداعى اندرونوۆو قونىسىنان تابىلعان
اندرون تەكتەس قولا مادەنيەتى ورال (جايىق) وزەنىنەن باستاپ، ەنيسەي وزەنىنە دەيىنگى، باتىس ءسىبىر ورماندى القابىنان باستاپ، پامير تاۋلارىنا دەيىنگى ارالىققا تاراعان.
قازاقستانداعى ەسكەرتكىشتەرى سولتۇستىك باتىس جانە ورتالىق قازاقستاندا ورنالاسقان وسىلاردىڭ ىشىندەگى ەڭ ءىرىسى — ورتالىق قازاقستان. بۇل ايماقتا قولا داۋىرىنە ءتان 30 قونىستى، 150 وبانى زەرتتەدى.
اندرون مادەنيەتى:
1. مەتالل وڭدەۋ يگەرىلدى. كەن ءوندىرۋ مەن مەتالل وڭدەۋ ءىسى وركەندەدى.
2. مال باعۋدىڭ كوشپەلى تۇرىنە كوشۋ قالىپتاسا باستادى.
3. جەر وڭدەۋدىڭ قاراپايىم ءتۇرى، تەسەلى ەگىنشىلىك دامىدى.
بەگازى مادەنيەتىنە جاتاتىن تاريحي جادىگەرلەر ەرتە زاماننان، دالىرەك ايتقاندا، قولا داۋىردەن جەتكەن مۇرالار بولىپ تابىلادى. «بەعازى» دەگەن اتاۋ سول جەردەگى بەعازى تاۋىنا، بەعازى وزەنىنە بايلانىستى قويىلعان. ءداندىباي دا جەر اتاۋى. وسى ەكى اتاۋ بىرىكتىرىلىپ، سول جەردەگى ەجەلگى وركەنيەت قونىسىن «بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتى» دەپ اتايدى. بۇل تاريحي مەكەندى زەرتتەپ، ونىڭ ەجەلگى تاريحىمىز ءۇشىن ماڭىزىن ايقىنداعان عالىم - ايگىلى اكادەميك وقىمىستى، تاريحشى، ەتنوگراف الكەي مارعۇلان بولدى. بەعازى - ءداندىباي قونىسىنان تابىلعان زاتتار ايعاقتاعانداي، بۇل وبالار ءبىزدىڭ زامانىمىزدان بۇرىنعى Ӏح - ءۇӀӀӀ عاسىرلارعا، ياعني قولا ءداۋىرىنىڭ سوڭعى كەزەڭىنە جاتاتىن مادەنيەتتى سيپاتتايدى. اكادەميك الكەي مارعۇلاننىڭ انىقتاۋىنشا، بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتىنىڭ ەرەكشەلىگى - ەسكى قولا مادەنيەتىنىڭ تۇرلەرى وزگەرىپ، سونىڭ نەگىزىندە وعان ۇقسامايتىن جاڭا مادەنيەت تۇرلەرى قالىپتاسقان. اتاپ ايتقاندا، بيلىگى، ءدىني سەنىمى، ساياسي اكىمشىلىك ورتالىعى، ءوندىرىسى مەن وندىرگىش كۇشتەرى دامىعان، العاشقى مەملەكەتتىك بىرلەستىكتەر قۇرۋ دەڭگەيىنە كوتەرىلگەن تايپالاردىڭ بولعاندىعى انىقتالدى. بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتىن قالىپتاستىرعان بۇل تايپالار، عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، شىعىسىندا ابىرالى، شىڭعىس تاۋلارىنا، باتىسىندا ۇلىتاۋعا دەيىنگى ارالىقتى مەكەندەگەن. بەعازى - ءداندىباي قورعاندارى بيىكتەۋ بولىپ كەلەدى جانە ۇساق قيىرشىق تاستار مەن توپىراقتان تۇرعىزىلىپ، ەتەگى ۇلكەن قاقپاقتاستارمەن بەكىتىلگەن.
اندرونوۆ جانە بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتى سلايدتى جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
«ءبۇتىن كورسەتكىشتى دارەجە. كوپمۇشەلەر» بولىمدەرى بويىنشا توقساندىق جيىنتىق باعالاۋ№1
