اقىن شىعارمالارىنىڭ باسىلىمدارى
اقىن شىعارمالارىنىڭ باسىلىمدارى. ساباقتىڭ جالپى ماقساتى: اقىن مۇراسىنىڭ XX عاسىردىڭ العاشقى شيرەگىندە جيناقتالۋى، جاريالانۋى جانە وعان ىقپال ەتكەن ادامدار، كاكىتاي ىسقاق ۇلىنىڭ اباي شىعارمالارىنىڭ ەڭ العاشقى جيناعىن شىعارۋداعى ەڭبەگى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
اقىن شىعارمالارىنىڭ باسىلىمدارى
1924 جىلدان باستاپ ابايدىڭ ءومىربايانىن جازۋشىلارعا جانە بارلىق تولىق جيناعىن قۇراستىرۋعا كوكباي بارىنشا زور كومەك ەتكەن ەدى. ابايدان قالعان مۇرانىڭ قازاق وقۋشىلارىنا تولىق جيناق بوپ قۇرالىپ شىعۋىنا انىق ەڭبەك سىڭىرگەن كىسىنىڭ ءبىرى – كوكباي. 1909 جىلى كاكىتاي باستىرىپ شىعارعان جيناق اباي ەڭبەكتەرىنىڭ جارىم كولەمىندەي عانا ەدى. كوكباي قولجازبادا ساقتالعان شىعارمالار عانا ەمەس، ءوزىنىڭ جادىندا جۇرگەن، ءبىرجولا جوعالىپ كەتۋگە مۇمكىن بولعان ابايدىڭ ولەڭدەرى مەن كەيبىر شۋماقتار، جولداردى حاتقا ءتۇسىرتىپ، ۇلى اقىننىڭ وزگە مۇرالارىنىڭ قاتارىنا قوستى.
ونان سوڭ ابايدىڭ ءومىربايانىن تولىق ەتىپ جازۋدا دا كوكباي ايتىپ بەرگەن ماتەريالدار اسا كوپ ەدى. ولار قۇندى دەرەكتەر بولاتىن. تەك كوكبايدىڭ اباي تۇسىندا ايتقان ەستەلىگى تولىق جازىلمادى. ءبىراق 1933 ج. ءبىز قۇراستىرىپ العاشقى تولىق ءومىربايانىنىڭ كوپ فاكتىلارى كوكبايدىڭ اۋزىنان الىنعان.
ابايدىڭ كوپ ولەڭدەرىنە كەيىنگى تولىق جيناقتاردا بەرىلىپ جۇرگەن قوسىمشا تۇسىنىك، دەرەكتەردىڭ كوپتەن - كوبى جانە دە سول كوكبايدىڭ ايتۋىنان الىنعان - دى...
ودان قالعان جازبالاردىڭ سانى وتە از عانا. جاس كەزىندە، اباي ۋاقىتىندا ايتىپ، جازىپ جۇرگەن ولەڭدەرىن ءوزى كوپ ۇقىپپەن جيناماعان. ءبىراق ول كەزدە اباي اينالاسىنداعى بار اقىننىڭ ىشىڭدە سۋىرىپ سالما، يمپروۆيزاسياعا ەڭ جۇيرىك اقىن كوكباي بولعانى داۋسىز. سول تالانتىن باعالاپ، اباي بۇنى ءوزى جازىپ جۇرگەن العاشقى ولەڭدەرىنە يە عىپ شىعارادى.
كوپ ولەڭدەرىن ءوزى جازىپ، كوكباي اتىنان تاراتادى. ومبىداعى «دالا ءۋالاياتى گازەتىندە» باسىلعان بىرەن - ساران ولەڭى دە كوكبايدىڭ اتىنان باسىلعان. اباي ءبىر ولەڭىندە:
«سورلى كوكباي جىلايدى،
جىلايدى دا جىرلايدى...» -
دەيتىن جولداردا، انىعىندا كوكبايدى ايتپاي، ءوزىن ايتىپ وتىرعان بولادى. تەك بەرتىن كەلىپ، «جاز» ولەڭىن جازعان سوڭ عانا اباي بارلىق ءوزى شىعارعان ولەڭدەرىن ءوز اتىنا اۋىستىرىپ الادى. كوكباي ابايدان كەيىن 20 جىلدان اسا ءومىر ءسۇرىپ، سول سوڭعى داۋىرىندە كوپ شىعارمالار جازادى. اسىرەسە باسپاعا شىعىپ، بار وقۋشىسىنا ءمالىم بولعان مۇنداي ەڭبەكتەرى زەرتتەۋشىلەر قولىنا تۇسپەگەندىكتەن، كوكبايدى بۇل كۇنگە شەيىن سىڭارجاق تۇردە اتاپ، تانىپ كەلگەنىمىز بار - دى. ال سوڭعى جىلداردا سەمەي قالاسىنداعى اباي اتىنداعى مۋزەيدىڭ زەرتتەۋشىلەرى جيناعان قولجازابالارعا قاراعاندا ءبىز كوكبايدىڭ انىق اباي مەكتەبىنىڭ اقىنى دەگەن اتاقتى اقتاي الاتىن ەداۋىر مول، ەلەۋلى شىعارمالارى بار ەكەنىن كورىپ، ءبىلىپ وتىرمىز. تەگىندە، كوكبايدىڭ انىق ايتقىش، تالانتتى اقىن ەكەنىن اباي ءوزى دە ءوز شىعارمالارىندا بىرنەشە رەت اتاپ باعالاپ، اڭعارتىپ كەتكەن - ءدى. ۇستاز اقىن ابايدىڭ شىعارمالارىنا اتى كىرگەن شاكىرت اقىننىڭ ءوزى دە جالعىز عانا كوكباي بولاتىن...
اقىن شىعارمالارىنىڭ باسىلىمدارى. جۇكتەۋ
اقىن شىعارمالارىنىڭ باسىلىمدارى
1924 جىلدان باستاپ ابايدىڭ ءومىربايانىن جازۋشىلارعا جانە بارلىق تولىق جيناعىن قۇراستىرۋعا كوكباي بارىنشا زور كومەك ەتكەن ەدى. ابايدان قالعان مۇرانىڭ قازاق وقۋشىلارىنا تولىق جيناق بوپ قۇرالىپ شىعۋىنا انىق ەڭبەك سىڭىرگەن كىسىنىڭ ءبىرى – كوكباي. 1909 جىلى كاكىتاي باستىرىپ شىعارعان جيناق اباي ەڭبەكتەرىنىڭ جارىم كولەمىندەي عانا ەدى. كوكباي قولجازبادا ساقتالعان شىعارمالار عانا ەمەس، ءوزىنىڭ جادىندا جۇرگەن، ءبىرجولا جوعالىپ كەتۋگە مۇمكىن بولعان ابايدىڭ ولەڭدەرى مەن كەيبىر شۋماقتار، جولداردى حاتقا ءتۇسىرتىپ، ۇلى اقىننىڭ وزگە مۇرالارىنىڭ قاتارىنا قوستى.
ونان سوڭ ابايدىڭ ءومىربايانىن تولىق ەتىپ جازۋدا دا كوكباي ايتىپ بەرگەن ماتەريالدار اسا كوپ ەدى. ولار قۇندى دەرەكتەر بولاتىن. تەك كوكبايدىڭ اباي تۇسىندا ايتقان ەستەلىگى تولىق جازىلمادى. ءبىراق 1933 ج. ءبىز قۇراستىرىپ العاشقى تولىق ءومىربايانىنىڭ كوپ فاكتىلارى كوكبايدىڭ اۋزىنان الىنعان.
ابايدىڭ كوپ ولەڭدەرىنە كەيىنگى تولىق جيناقتاردا بەرىلىپ جۇرگەن قوسىمشا تۇسىنىك، دەرەكتەردىڭ كوپتەن - كوبى جانە دە سول كوكبايدىڭ ايتۋىنان الىنعان - دى...
ودان قالعان جازبالاردىڭ سانى وتە از عانا. جاس كەزىندە، اباي ۋاقىتىندا ايتىپ، جازىپ جۇرگەن ولەڭدەرىن ءوزى كوپ ۇقىپپەن جيناماعان. ءبىراق ول كەزدە اباي اينالاسىنداعى بار اقىننىڭ ىشىڭدە سۋىرىپ سالما، يمپروۆيزاسياعا ەڭ جۇيرىك اقىن كوكباي بولعانى داۋسىز. سول تالانتىن باعالاپ، اباي بۇنى ءوزى جازىپ جۇرگەن العاشقى ولەڭدەرىنە يە عىپ شىعارادى.
كوپ ولەڭدەرىن ءوزى جازىپ، كوكباي اتىنان تاراتادى. ومبىداعى «دالا ءۋالاياتى گازەتىندە» باسىلعان بىرەن - ساران ولەڭى دە كوكبايدىڭ اتىنان باسىلعان. اباي ءبىر ولەڭىندە:
«سورلى كوكباي جىلايدى،
جىلايدى دا جىرلايدى...» -
دەيتىن جولداردا، انىعىندا كوكبايدى ايتپاي، ءوزىن ايتىپ وتىرعان بولادى. تەك بەرتىن كەلىپ، «جاز» ولەڭىن جازعان سوڭ عانا اباي بارلىق ءوزى شىعارعان ولەڭدەرىن ءوز اتىنا اۋىستىرىپ الادى. كوكباي ابايدان كەيىن 20 جىلدان اسا ءومىر ءسۇرىپ، سول سوڭعى داۋىرىندە كوپ شىعارمالار جازادى. اسىرەسە باسپاعا شىعىپ، بار وقۋشىسىنا ءمالىم بولعان مۇنداي ەڭبەكتەرى زەرتتەۋشىلەر قولىنا تۇسپەگەندىكتەن، كوكبايدى بۇل كۇنگە شەيىن سىڭارجاق تۇردە اتاپ، تانىپ كەلگەنىمىز بار - دى. ال سوڭعى جىلداردا سەمەي قالاسىنداعى اباي اتىنداعى مۋزەيدىڭ زەرتتەۋشىلەرى جيناعان قولجازابالارعا قاراعاندا ءبىز كوكبايدىڭ انىق اباي مەكتەبىنىڭ اقىنى دەگەن اتاقتى اقتاي الاتىن ەداۋىر مول، ەلەۋلى شىعارمالارى بار ەكەنىن كورىپ، ءبىلىپ وتىرمىز. تەگىندە، كوكبايدىڭ انىق ايتقىش، تالانتتى اقىن ەكەنىن اباي ءوزى دە ءوز شىعارمالارىندا بىرنەشە رەت اتاپ باعالاپ، اڭعارتىپ كەتكەن - ءدى. ۇستاز اقىن ابايدىڭ شىعارمالارىنا اتى كىرگەن شاكىرت اقىننىڭ ءوزى دە جالعىز عانا كوكباي بولاتىن...
اقىن شىعارمالارىنىڭ باسىلىمدارى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
«قوش بول، قاسيەتتى مەكتەبىم!» اتتى بىتىرۋشىلەر كەشىنىڭ سەنارييى.
