اققۋ
اققۋ — قاز تارىزدىلەر وتريادى، ۇيرەك تۇقىمداسىنىڭ جەكە تۋىسىنا جاتاتىن وتە سىمباتتى قۇس. قازاقستاندا اققۋدىڭ ءۇش ءتۇرى: سۇڭقىلداق اققۋ، سىبىرلاق اققۋ، كىشى اققۋ كەزدەسەدى. موينى مەن دەنەسىنىڭ ۇزىندىعى تەڭ، ءارى ءيىلىپ كەلگەن. دەنەسى سوزىلىڭقى، باسى ونشا ۇلكەن ەمەس، تۇمسىعى تىك، ءارى جالپاقتاۋ كەلەدى. قىسقا سيراعى دەنەسىنىڭ ارت جاعىندا ورنالاسقان. قاۋىرسىندارى تىعىز، ءارى ۇلپىلدەك مامىقتى شىمقاي اق ءتۇستى. سالماعى 5-10 كگ، ەڭ ءىرىسى 13 كگ-عا جەتەدى. قاناتىن جايعانداعى ۇزىندىعى 150-180 سم.
تىرىشىلىگىنىڭ كوپ ۋاقىتىن سۋدا وتكىزەدى، جاقسى جۇزەدى، ءبىراق سۇڭگي المايدى، قۇرلىققا سيرەك شىعادى. اققۋ جۇپ قۇرىپ تىرشىلىك ەتەدى. ۇياسىنا (سۋ جاعالاۋىنداعى وسىمدىكتەردىڭ اراسىنداعى) 3-7-گە دەيىن جۇمىرتقا سالادى، ونى كوبىنە انالىعى باسادى. 19-20 كۇندە شيراق بالاپاندار شىعادى، ولارعا جۇپتاسىپ قامقورلىق جاسايدى. جىلىنا ءبىر تۇلەيدى. ەرەسەكتەرى سۋ وسىمدىكتەرىمەن، كەيدە سۋداعى ومىرتقاسىز جاندىكتەرمەن، ال بالاپاندارى سۋ جاندىكتەرىمەن قورەكتەنەدى.
اققۋ — جىل قۇسى. قىس جىلى كەزدە اققۋدىڭ ءبىراز توبى كاسپيي تەڭىزىنىڭ سولتۇستىك-شىعىس جاعالاۋىندا (اقتاۋ قالاسىنىڭ ماڭىندا) قىستاپ شىعادى. اققۋدى قازاق حالقى ەجەلدەن قاستەرلەپ، باقىتتىڭ باستاماسى، جاقسىلىقتىڭ جارشىسى، پاكتىكتىڭ، سۇلۋلىقتىڭ بەلگىسى دەپ ەسەپتەيدى، ءارى كيەلى قۇس تورەسى ساناپ، وعان ەش ۋاقىتتا وق اتپايدى. اققۋدىڭ اتالىعىن «ساھار»، بالاپانىن «كوگىلدىر»، موينىن «سۇڭعاق» دەپ دارىپتەيدى. س.سەيفۋلليننىڭ «اققۋدىڭ ايرىلۋى»، م.ماقاتايەۆتىڭ «اققۋلار ۇيىقتاعاندا»، قورقىت بابانىڭ، قوجەكە نازار ۇلىنىڭ، توقا شاڭماڭ ۇلىنىڭ، ىقىلاس دۇكەن ۇلىنىڭ، ن.تىلەندييەۆتىڭ ت.ب. «اققۋ» كۇيلەرى، ب.ايۋحانوۆتىڭ «اققۋ ءبيى» حالقىمىزدىڭ اققۋعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىنىڭ بەلگىسى بولىپ ەسەپتەلىنەدى. اسپان الەمىندەگى شوقجۇلدىزدىڭ ءبىرى «اققۋ جۇلدىزى» دەپ اتالادى.
You Might Also Like
-
مالازىقتىق تامىرجەمىستەر — مالازىقتىق قىزىلشا، مالازىقتىق ءسابىز مال شارۋاشىلىعىنىڭ ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ولاردى مال ازىعىنا قوسۋ قاتتى ساباقتى جانە قۇنارلاندىرىلعان جەمش...
