ار – ۇجدان جانە ابىروي تۋرالى
ءوزىن – ءوزى تانۋ
تاقىرىبى: ار – ۇجدان جانە ابىروي تۋرالى
قۇندىلىعى: دۇرىس ارەكەت
قاسيەتتەرى: وتباسىنداعى، مەكتەپتەگى پارىزىن ورىنداۋ، ادەپتى بولۋ، ادىلەتتىلىك.
ماقساتى: وقۋشىلارعا اقكوڭىلدىلىك تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، دۇرىس ارەكەت قۇندىلىعىنىڭ ءمانىن اشۋ.
مىندەتتەرى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا وتباسىنداعى، مەكتەپتەگى پارىزىن ورىنداۋدىڭ قاجەت ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ.
2. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلارداعى ادىلەتتىلىك قاسيەتتەرىن دامىتۋ.
3. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادەپتىلىككە تاربيەلەۋ.
رەسۋرستار: (ماتەريالدار، دەرەككوزدەر)
2. ينتەرنەتتەن
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
5 ت – ەرەجەسى:
1. ءتارتىپ.
2. تالاپ.
3. تىنىشتىق.
4. تازالىق.
5. تاتۋلىق.
بالالار ەرەجەنى ەسىمىزگە ءتۇسىرىپ، سىنىپتىڭ ءتارتىبىن ساقتاپ، وقىپ - بىلۋگە تالاپتانىپ، تىنىشتىقتى ورناتىپ، تازالىقتى ساقتاپ، بۇگىنگى كۇنىمىزدى تاتۋلىقپەن وتكىزەيىك.
تىنىشتىق ءساتى.
سۋ استى پاتشالىعىنا ويشا ساياحات. (وقۋشىلاردان شەڭبەر قۇرىپ وتىرۋدى، قولدارىن تىزەسىنە نەمەسە ۇستەل ۇستىنە قويۋدى، اياقتارىن ايقاستىرماۋدى ءوتىنىڭىز. ارقالارىن تىك ۇستاۋىن قاداعالاڭىز. جايلى، باياۋ مۋزىكا قويىڭىز).
ءمۇعالىم: كوزىڭىزدى جۇمىڭىز جانە بىرنەشە رەت تەرەڭ تىنىستاڭىز؛ دەنەڭىزدى بوساتىڭىز. بىرنەشە سەكۋندتان سوڭ تەڭىز تۇبىنە ساياحات جاسايمىز.
تەڭىز جاعاسىمەن كەلە جاتقانىڭىزدى ەلەستەتىڭىز. تولقىنداردىڭ جەڭىل شالپىلىنا، شاعالالاردىڭ شۋىلىنا قۇلاق ءتۇرىڭىز. جالاڭ اياقتارىڭىزبەن قۇمدى سەزىنىڭىز. شالعايدان قارا نۇكتە كورىپ تۇرسىز: ول جاقىنداعان كەزدە دەلفين ەكەنىن ءتۇسىندىڭىز. ول ءسىزدى تەڭىز تۇبىنە الىپ كەتۋ ءۇشىن كەلدى. ول وتە ادەپتى جاندىك، ءسىزدى شىدامدىلىقپەن كۇتىپ تۇر. جايلاپ ونىڭ ارقاسىنا وتىرىڭىز، مىقتاپ ۇستاپ، جولعا شىعىڭىز. دەلفيننىڭ ارقاسىندا جايلانىپ وتىرىپ، ءوزىڭدى ءقاۋىپسىز سەزىنۋ، سۋ استىندا ءجۇزۋ قانداي كەرەمەت. جان - جاعىڭىزعا قاراڭىز: مۇندا كەمپىرقوساق ءتارىزدى ارلى - بەرلى جارقىراي قالقىعان اسەم بالىقتار قانشاما. تەڭىز تۇبىنە بويلاعان سايىن اينالا قالايشا وزگەرەدى، سۋدا تەربەلگەن قانشاما عاجايىپ بالدىرلار. قاراڭىزشى، قانداي وراسان زور بالىقتار، ال ەندى اناۋ جاققا كوز تاستاڭىز... بۇل وراسان زور سەگىزاياق. سۋ استى نەتكەن قىزىقتى ءارى عاجاپ الەم. ءسىز ءبىر نارسەنى بايقادىڭىز با؟ مۇندا نەتكەن تۇڭعيىق، تولىق تىنىشتىق. وسى تىنىشتىق كۇيدە بولىڭىز. (ءمۇعالىم بىرنەشە سەكۋند ءۇنسىز قالادى).
ال ءقازىر جوعارىعا، ءوز الەمىمىزگە كەرى قايتۋعا دايىندالىڭىز. اينالاعا ءجىتى قاراڭىز. عاجاپ تۇستەرگە تاعى ءبىر رەت قاراڭىز جانە تىنىشتىققا قۇلاق ءتۇرىڭىز. وسىنداي تىنىشتىق سىزگە سامالداي اسەر بەرەدى. ەندى دەلفين كەرى قاراي جولعا شىقتى. ءسىز سۋ بەتىنە شىقتىڭىز، جاعاعا جاقىندادىڭىز. دەلفيننىڭ ارقاسىنان ءتۇسىڭىز، ونى سيپالاڭىز جانە وسىنداي عاجاپ ساياحاتقا اپارعانى ءۇشىن ريزاشىلىق ءبىلدىرىڭىز.
سىنىپقا ورالىڭىز جانە ءوز ورنىڭىزعا كەلىڭىز. بىرنەشە سەكۋندتان سوڭ كوزىڭىزدى اشىڭىز، وسى تۇيسىنگەن تىنىشتىقتى ءوز بويىڭىزدا ساقتاۋعا تىرىسىڭىز. راحمەت!
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1. №12 – ساباق. وقۋلىقتا بەرىلگەن 1 – تاپسىرمانى ورىنداۋ.
2. كەلەسى ساباق. №13، «قارا قۇلىپ» ءماتىنىن وقىپ كەلۋ.
سۇراقتار:
1. نەلىكتەن بالا اناسىنىڭ سوزدەرىنەن ۇيالدى؟
2. بولعان وقيعادان بالا وزىنە قانداي ومىرلىك ساباق الدى دەپ ويلايسىڭدار؟
3. اباي اتامىزدىڭ «پايدا ويلاما – ار ويلا» دەگەن ءسوزىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
4. ادامنىڭ بويىنداعى قانداي قاسيەتتەرىونى ابىروي بيىگىنە كوتەرىپ، دۇرىس ارەكەتكە جەتەلەيدى؟
3. ساباقتىڭ دايەكسوزى.
(ۇل بالالار ءبىر رەت وقيدى، قىز بالالار ءبىر رەت وقيدى، بارلىعى بىرگە قايتالايدى)
• ار - وجدان الدىنداعى ادالدىق ءوز ءقادىر - قاسيەتىڭە، ىزگى ءىس - ارەكەتىڭە بايلانىستى.
ءابۋ ءناسىر ءال - فارابي
ءابۋ ناسىر ءال - فارابي الەمگە ايگىلى ويشىل، فيلوسوف، سوسيولوگ، ماتەماتيك، فيزيك، استرونوم، بوتانيك، لينگۆيست، لوگيكا، مۋزىكا زەرتتەۋشىسى.
1. سۇراقتار:
1. ار – ۇجدان دەگەنىمىز نە؟
2. ار – ۇجدان الدىنا نە ءۇشىن ادال بولۋىمىز كەرەك؟
3. دايەكسوزدەن قانداي وي ءتۇيدىڭىز؟
4. وقيعا ايتۋ (ءمۇعالىم سىيى)
بوزورامال
پ. دجون
اۆتوبۋس ايالداماسىندا ەشكىمدى ەلەمەستەن مۇڭعا باتىپ، جالعىز جىگىت وتىر. جولاۋشىلاردىڭ كەيبىرى وعان كوڭىل اۋدارىپ، قاراپ وتسە، ەندى بىرەۋلەرى قارامايدى دا. جىگىتتىڭ ولارعا مويىن بۇرۋعا مۇرشاسى دا جوق، تەرەڭ ويعا باتقان.
ول وتكەن ءومىرىن قايتا - قايتا ەسىنە الدى. جيىرما جىلداي بۇرىن ول كەلەسى كوشەدەگى قىزىل كىرپىش ۇيدە دۇنيەگە كەلىپ، باقىتتى بالالىق شاعىن وتكىزىپ ەدى. بۇل ءۇي مۇمكىن ورنىندا جوق تا شىعار ءبىراق، قىزىل - جاسىل گۇلدەر ورنىندا قالعان بولار. ول ءۇيىنىڭ ماڭىنداعى سول گۇلدەردى ەسىنەن ءبىر ءسات تە شىعارا المادى. ءۇيدىڭ جانىندا اكەسى ءوز قولىمەن جاساپ بەرگەن اتكەنشەك، ءوزى العاش ۆەلوسيپەد تەۋىپ ۇيرەنگەن باقتاعى جالعىز اياڭ جول ءبارى - ءبارى ەسىندە. اتا - اناسى وسى ۆەلوسيپەدتى بىرنەشە اي بويى ەڭبەك - اقىلارىن جيناپ الىپ بەرىپ ەدى. اراعا ونشاقتى جىل سالىپ، ۆەلوسيپەدتى موپەدكە اۋىستىردى.
ءجاسوسپىرىم ەندى اتا - اناسىنا توبەسىن سيرەك كورسەتەتىن جاعدايعا جەتتى. ءوزى اقشا تابا باستادى، دوستارى دا كوبەيدى، ول ءۇشىن اتا - اناسى ومىردەن ارتتا قالعانداي بولىپ، ولاردان گورى، دوستارىمەن ساۋىق كەشتەردە ۋاقىت وتكىزۋ قىزىقتىراق كورىندى.
جىگىت ءومىرىنىڭ وسى ءبىر كەزەڭىن ەسىنە العاندا جانى تۇرشىكتى، ونى جان دۇنيەسىنىڭ كومەسكىلەۋ جەرىنە جاسىرعىسى كەلدى دە ونە بويى ءدىر ەتە قالدى. ول سول كۇنى العان قارىزدارى جينالىپ قالىپ، اتا - اناسىنا اقشا سۇراۋعا كەلدى. اناسى ۇلىن كورگەندە قۇراق ۇشىپ، بارىن اۋزىنا توستى، اكەسى بالاسىنا اكەلىك مەيىرىمىن توكتى. ال ۇلى اكە - شەشەسىنىڭ اقشاسىن رۇقساتسىز العان كۇيى كەتە باردى.
وسى كۇننەن باستاپ ءجاسوسپىرىم اتا - اناسىنىڭ بەت - ءجۇزىن كورگەن جوق. ءوزىنىڭ وسى قىلىعىنان سوڭ اتا - اناسىنىڭ جۇزىنە قاراۋعا ءداتى دە شىدامادى. ءسويتىپ، ول وتە الىسقا كەتتى...
اتا - اناسى بالاسىنىڭ ومىرىنەن حابارسىز ەدى.
ول كەيدە تۇندە ايعا قاراپ، ءوز اتا - اناسىن ەسىنە الاتىن، «ەگەر اتا - انام امان بولسا، مەنى كورگىلەرى كەلسە، ايتەۋىر ءبىر ۇيىمە بارارمىن»، - دەپ ويلايتىن.
جىگىت ۇلكەن قالادا جۇمىسقا ورنالاسادى، جۇمىستان قولى قالت وتە قالسا، ويىنا اتا - اناسى مەن ءۇيى تۇسەتىن، كوزگە كورىنبەيتىن ءبىر كۇش ۇيىنە قاراي تارتا بەرەتىن ەدى. كوز الدىنا كىشكەنتاي كىرپىش ءۇيى مەن ءۇيىنىڭ ماڭىنداعى قىزىلدى - جاسىلدى گۇلدەر ەلەس بولىپ ورالا كەتەتىن.
اقىرى ۇيىنە قايتۋعا بەل بۋعانىمەن، جولعا اقشاسى بولماي، ۇزاق جولعا جاياۋ شىعادى. جول - جونەكەي كەزدەسكەن كولىكتەرگە ءمىنىپ، جاياۋلاتىپ ۇيىنە جاقىن قالعان جىگىتتىڭ ويى سان ساققا كەتەدى.
... اتا - اناسىنىڭ ۇيىنە قايتا بارۋعا قاقىسى بار ما؟ ءوزىن جان - تانىمەن سۇيگەن ادامدار جاساعان قياناتىن كەشىرە مە؟
جىگىت كۇنى بويى اعاش استىندا وتىرىپ ءوز ويىمەن الەك بولدى. ءسويتىپ، كەش باتا ءبىر كۇن بويى، ءبىراق بىرنەشە ءسوز عانا جازىلعان حاتتى پوشتا جاشىگىنە سالدى. حاتتا «مەنى كورگىلەرىڭ كەلەتىنىن ويلاۋ اقىماقتىق بولار. ءبىراق قالاۋ وزدەرىڭىزدەن. بەيسەنبى كۇنى تاڭ سارىدە مەن ءبىزدىڭ كوشەدە بولامىن، مەنى كورگىلەرىڭىز كەلسە، بوساعاعا بوز ورامال بايلارسىزدار. ەگەر ورامال بولسا، مەن ۇيگە كىرەرمىن، ەگەر بولماسا، تۋعان ۇيگە قولىمدى ەڭ اقىرعى رەت بۇلعاپ، ءوز جونىممەن كەتەرمىن...» دەپ جازىلعان ەدى.
مىنە، كۇتكەن بەيسەنبى كۇنىنىڭ دە تاڭى اتتى. جىگىتتىڭ جۇرەگى الىپ ۇشىپ، اسىعىپ كەلەدى. كەنەت ءوز ويىنان ءوزى شوشىپ، كىلت توقتاي قالدى. مۇمكىن اتا - اناسى باسقا جاققا كوشىپ كەتكەن بولار... بوساعادا بوز ورامال بولماسا شە... ەگەر بوز ورامال بوساعادا بولماسا، كورشىلەرگە كىرىپ، اتا - انامنىڭ جاعدايىن ءبىلىپ، ءوز جونىمە كەتەرمىن...
وزىمەن ءوزى ويعا باتقان جىگىت اعاش ماڭىندا بىرنەشە مينۋت ايالداپ، كوشەسىنە جاسقانا كوز قيىعىن سالدى.
ءوز كوزىنە ءوزى سەنەر ەمەس. انادايدان تۋعان ءۇيى اپپاق شاعالاداي جارقىرايدى. ءۇيدىڭ بارلىق ەسىك تەرەزەسى اق ماتادان كورىنبەيدى. ءۇي بوزارىپ اتقان اق تاڭنىڭ ساۋلەسىمەن شاعىلىسىپ تۇر ەدى.
ەكى كوزدەن پارلاپ اققان جاسقا يە بولا الماعان جىگىت، ءۇيىنىڭ بوساعاسىنا قالاي جەتكەنىن دە بايقاماي قالدى. ال ونىڭ الدىندا تۋعان ءۇيدىڭ ەسىگى شالقاسىنان اشىق تۇر ەدى.
سۇراقتار:
1. اڭگىمە نە تۋرالى؟ كىم تۋرالى ايتىلعان؟
2. اڭگىمەنىڭ نەگىزگى ويى قانداي؟
3. كىم ءوز ومىرلەرىنەن مىسال كەلتىرە الادى؟
5. شىعارماشىلىق جۇمىس، توپپەن جۇمىس.
وقۋشىلار ەكى توپقا بولىنەدى.
تاپسىرما:
1 – توپ: «دۇرىس ارەكەت»
1 – جاعدايات.
2 – توپ: «ار - ۇجدان»
2 – جاعدايات.
توپپەن ءان ايتۋ.
ءسوزى: مۇعالىمدەر شىعارماشىلىعى
ءانى: «ەرتەگىلەر ءانى» سازىمەن
1. اقيقاتتىڭ ءانىن،
ايتامىن كۇندە مەن.
بوبەك الەمىنىڭ سىرلارىن ءتۇسىنىپ،
نۇرىنا شومىلدىم كۇننىڭ.
تىنىشتىق جان - كوركەم،
كەرەمەت ول نەتكەن،
ار - ۇجدان سويلەيدى،
جۇرەكتى تەربەيدى
باقىتقا ءبىزدى جەتەلەپ.
قايىرماسى:
قۇندىلىقتار – ماڭگى ءانىم،
قۇندىلىقتار – ءومىر ءمانى
ىزگىلىكتىڭ عاجاپ كۇيىنە
ەرتەسىڭدەر سەندەر.
2. دۇرىس ارەكەتتەر
سۇيىسپەنشىلىك بەرەدى،
تىنىشتىق ورنايدى،
قيانات بولمايدى،
ادامزاتقا الەمدەگى.
كەرەمەت ول نەتكەن،
ار - ۇجدان سويلەيدى،
جۇرەكتى تەربەيدى
باقىتقا ءبىزدى جەتەلەپ
قايىرماسى:
7. ءۇي تاپسىرماسى.
1. №13 – ساباق. «اقىلدى بولساڭ، ارىڭدى ساقتا» تاقىرىبىنا ەسسە جازۋ.
2. كەلەسى ساباق. №14، «ءبىر بيلەتتىڭ كەسىرى» ءماتىنىن وقىپ كەلۋ.
8. ساباقتىڭ قورىتىندى ءساتى.
تىنىس الۋعا زەيىن قويۋ.
باياۋ مۋزىكا قويىلادى.
ءمۇعالىم: سىزدەردەن اياق - قولىڭىزدى ايقاستىرماي، ءتۇزۋ وتىرۋىڭىزدى وتىنەمىن. ءبىز ءقازىر تىنىس الۋ جاتتىعۋىن جاسايمىز. تىنىس الۋعا زەيىن قويعان كەزدە، ءبىزدىڭ اقىلىمىز دەم الادى. اۋانى ىشكە جۇتۋ كەزىندە تىنىشتىق پەن قۋانىش قابىلدايمىز. دەمدى سىرتقا شىعارعان كەزدە وزىمىزدەگى مازاسىزدىقتاردى سىرتقا شىعارامىز.
كانە، دايىندالايىق، بالالار. كوزىمىزدى جۇمامىز...، ارقامىزدى تىكتەيمىز...، قولدارىڭدى تىزەگە قويۋعا بولادى...
د ە م ا ل..... ش ى ع ا ر... (جايمەن 9 - 10 رەت) نەمەسە 1.... 2 [3].
بۇگىنگى ساباقتان يگەرگەن جاقسى قاسيەتتەردى ەسىمىزگە ءتۇسىرىپ، جۇرەگىمىزگە ساقتايىق.
مەكتەبى: «بەينەۋ ليسەيى»كمم
ءمۇعالىمى: الدابەرگەنوۆا ك.
تاقىرىبى: ار – ۇجدان جانە ابىروي تۋرالى
قۇندىلىعى: دۇرىس ارەكەت
قاسيەتتەرى: وتباسىنداعى، مەكتەپتەگى پارىزىن ورىنداۋ، ادەپتى بولۋ، ادىلەتتىلىك.
ماقساتى: وقۋشىلارعا اقكوڭىلدىلىك تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، دۇرىس ارەكەت قۇندىلىعىنىڭ ءمانىن اشۋ.
مىندەتتەرى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا وتباسىنداعى، مەكتەپتەگى پارىزىن ورىنداۋدىڭ قاجەت ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ.
2. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلارداعى ادىلەتتىلىك قاسيەتتەرىن دامىتۋ.
3. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادەپتىلىككە تاربيەلەۋ.
رەسۋرستار: (ماتەريالدار، دەرەككوزدەر)
2. ينتەرنەتتەن
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
5 ت – ەرەجەسى:
1. ءتارتىپ.
2. تالاپ.
3. تىنىشتىق.
4. تازالىق.
5. تاتۋلىق.
بالالار ەرەجەنى ەسىمىزگە ءتۇسىرىپ، سىنىپتىڭ ءتارتىبىن ساقتاپ، وقىپ - بىلۋگە تالاپتانىپ، تىنىشتىقتى ورناتىپ، تازالىقتى ساقتاپ، بۇگىنگى كۇنىمىزدى تاتۋلىقپەن وتكىزەيىك.
تىنىشتىق ءساتى.
سۋ استى پاتشالىعىنا ويشا ساياحات. (وقۋشىلاردان شەڭبەر قۇرىپ وتىرۋدى، قولدارىن تىزەسىنە نەمەسە ۇستەل ۇستىنە قويۋدى، اياقتارىن ايقاستىرماۋدى ءوتىنىڭىز. ارقالارىن تىك ۇستاۋىن قاداعالاڭىز. جايلى، باياۋ مۋزىكا قويىڭىز).
ءمۇعالىم: كوزىڭىزدى جۇمىڭىز جانە بىرنەشە رەت تەرەڭ تىنىستاڭىز؛ دەنەڭىزدى بوساتىڭىز. بىرنەشە سەكۋندتان سوڭ تەڭىز تۇبىنە ساياحات جاسايمىز.
تەڭىز جاعاسىمەن كەلە جاتقانىڭىزدى ەلەستەتىڭىز. تولقىنداردىڭ جەڭىل شالپىلىنا، شاعالالاردىڭ شۋىلىنا قۇلاق ءتۇرىڭىز. جالاڭ اياقتارىڭىزبەن قۇمدى سەزىنىڭىز. شالعايدان قارا نۇكتە كورىپ تۇرسىز: ول جاقىنداعان كەزدە دەلفين ەكەنىن ءتۇسىندىڭىز. ول ءسىزدى تەڭىز تۇبىنە الىپ كەتۋ ءۇشىن كەلدى. ول وتە ادەپتى جاندىك، ءسىزدى شىدامدىلىقپەن كۇتىپ تۇر. جايلاپ ونىڭ ارقاسىنا وتىرىڭىز، مىقتاپ ۇستاپ، جولعا شىعىڭىز. دەلفيننىڭ ارقاسىندا جايلانىپ وتىرىپ، ءوزىڭدى ءقاۋىپسىز سەزىنۋ، سۋ استىندا ءجۇزۋ قانداي كەرەمەت. جان - جاعىڭىزعا قاراڭىز: مۇندا كەمپىرقوساق ءتارىزدى ارلى - بەرلى جارقىراي قالقىعان اسەم بالىقتار قانشاما. تەڭىز تۇبىنە بويلاعان سايىن اينالا قالايشا وزگەرەدى، سۋدا تەربەلگەن قانشاما عاجايىپ بالدىرلار. قاراڭىزشى، قانداي وراسان زور بالىقتار، ال ەندى اناۋ جاققا كوز تاستاڭىز... بۇل وراسان زور سەگىزاياق. سۋ استى نەتكەن قىزىقتى ءارى عاجاپ الەم. ءسىز ءبىر نارسەنى بايقادىڭىز با؟ مۇندا نەتكەن تۇڭعيىق، تولىق تىنىشتىق. وسى تىنىشتىق كۇيدە بولىڭىز. (ءمۇعالىم بىرنەشە سەكۋند ءۇنسىز قالادى).
ال ءقازىر جوعارىعا، ءوز الەمىمىزگە كەرى قايتۋعا دايىندالىڭىز. اينالاعا ءجىتى قاراڭىز. عاجاپ تۇستەرگە تاعى ءبىر رەت قاراڭىز جانە تىنىشتىققا قۇلاق ءتۇرىڭىز. وسىنداي تىنىشتىق سىزگە سامالداي اسەر بەرەدى. ەندى دەلفين كەرى قاراي جولعا شىقتى. ءسىز سۋ بەتىنە شىقتىڭىز، جاعاعا جاقىندادىڭىز. دەلفيننىڭ ارقاسىنان ءتۇسىڭىز، ونى سيپالاڭىز جانە وسىنداي عاجاپ ساياحاتقا اپارعانى ءۇشىن ريزاشىلىق ءبىلدىرىڭىز.
سىنىپقا ورالىڭىز جانە ءوز ورنىڭىزعا كەلىڭىز. بىرنەشە سەكۋندتان سوڭ كوزىڭىزدى اشىڭىز، وسى تۇيسىنگەن تىنىشتىقتى ءوز بويىڭىزدا ساقتاۋعا تىرىسىڭىز. راحمەت!
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1. №12 – ساباق. وقۋلىقتا بەرىلگەن 1 – تاپسىرمانى ورىنداۋ.
2. كەلەسى ساباق. №13، «قارا قۇلىپ» ءماتىنىن وقىپ كەلۋ.
سۇراقتار:
1. نەلىكتەن بالا اناسىنىڭ سوزدەرىنەن ۇيالدى؟
2. بولعان وقيعادان بالا وزىنە قانداي ومىرلىك ساباق الدى دەپ ويلايسىڭدار؟
3. اباي اتامىزدىڭ «پايدا ويلاما – ار ويلا» دەگەن ءسوزىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
4. ادامنىڭ بويىنداعى قانداي قاسيەتتەرىونى ابىروي بيىگىنە كوتەرىپ، دۇرىس ارەكەتكە جەتەلەيدى؟
3. ساباقتىڭ دايەكسوزى.
(ۇل بالالار ءبىر رەت وقيدى، قىز بالالار ءبىر رەت وقيدى، بارلىعى بىرگە قايتالايدى)
• ار - وجدان الدىنداعى ادالدىق ءوز ءقادىر - قاسيەتىڭە، ىزگى ءىس - ارەكەتىڭە بايلانىستى.
ءابۋ ءناسىر ءال - فارابي
ءابۋ ناسىر ءال - فارابي الەمگە ايگىلى ويشىل، فيلوسوف، سوسيولوگ، ماتەماتيك، فيزيك، استرونوم، بوتانيك، لينگۆيست، لوگيكا، مۋزىكا زەرتتەۋشىسى.
1. سۇراقتار:
1. ار – ۇجدان دەگەنىمىز نە؟
2. ار – ۇجدان الدىنا نە ءۇشىن ادال بولۋىمىز كەرەك؟
3. دايەكسوزدەن قانداي وي ءتۇيدىڭىز؟
4. وقيعا ايتۋ (ءمۇعالىم سىيى)
بوزورامال
پ. دجون
اۆتوبۋس ايالداماسىندا ەشكىمدى ەلەمەستەن مۇڭعا باتىپ، جالعىز جىگىت وتىر. جولاۋشىلاردىڭ كەيبىرى وعان كوڭىل اۋدارىپ، قاراپ وتسە، ەندى بىرەۋلەرى قارامايدى دا. جىگىتتىڭ ولارعا مويىن بۇرۋعا مۇرشاسى دا جوق، تەرەڭ ويعا باتقان.
ول وتكەن ءومىرىن قايتا - قايتا ەسىنە الدى. جيىرما جىلداي بۇرىن ول كەلەسى كوشەدەگى قىزىل كىرپىش ۇيدە دۇنيەگە كەلىپ، باقىتتى بالالىق شاعىن وتكىزىپ ەدى. بۇل ءۇي مۇمكىن ورنىندا جوق تا شىعار ءبىراق، قىزىل - جاسىل گۇلدەر ورنىندا قالعان بولار. ول ءۇيىنىڭ ماڭىنداعى سول گۇلدەردى ەسىنەن ءبىر ءسات تە شىعارا المادى. ءۇيدىڭ جانىندا اكەسى ءوز قولىمەن جاساپ بەرگەن اتكەنشەك، ءوزى العاش ۆەلوسيپەد تەۋىپ ۇيرەنگەن باقتاعى جالعىز اياڭ جول ءبارى - ءبارى ەسىندە. اتا - اناسى وسى ۆەلوسيپەدتى بىرنەشە اي بويى ەڭبەك - اقىلارىن جيناپ الىپ بەرىپ ەدى. اراعا ونشاقتى جىل سالىپ، ۆەلوسيپەدتى موپەدكە اۋىستىردى.
ءجاسوسپىرىم ەندى اتا - اناسىنا توبەسىن سيرەك كورسەتەتىن جاعدايعا جەتتى. ءوزى اقشا تابا باستادى، دوستارى دا كوبەيدى، ول ءۇشىن اتا - اناسى ومىردەن ارتتا قالعانداي بولىپ، ولاردان گورى، دوستارىمەن ساۋىق كەشتەردە ۋاقىت وتكىزۋ قىزىقتىراق كورىندى.
جىگىت ءومىرىنىڭ وسى ءبىر كەزەڭىن ەسىنە العاندا جانى تۇرشىكتى، ونى جان دۇنيەسىنىڭ كومەسكىلەۋ جەرىنە جاسىرعىسى كەلدى دە ونە بويى ءدىر ەتە قالدى. ول سول كۇنى العان قارىزدارى جينالىپ قالىپ، اتا - اناسىنا اقشا سۇراۋعا كەلدى. اناسى ۇلىن كورگەندە قۇراق ۇشىپ، بارىن اۋزىنا توستى، اكەسى بالاسىنا اكەلىك مەيىرىمىن توكتى. ال ۇلى اكە - شەشەسىنىڭ اقشاسىن رۇقساتسىز العان كۇيى كەتە باردى.
وسى كۇننەن باستاپ ءجاسوسپىرىم اتا - اناسىنىڭ بەت - ءجۇزىن كورگەن جوق. ءوزىنىڭ وسى قىلىعىنان سوڭ اتا - اناسىنىڭ جۇزىنە قاراۋعا ءداتى دە شىدامادى. ءسويتىپ، ول وتە الىسقا كەتتى...
اتا - اناسى بالاسىنىڭ ومىرىنەن حابارسىز ەدى.
ول كەيدە تۇندە ايعا قاراپ، ءوز اتا - اناسىن ەسىنە الاتىن، «ەگەر اتا - انام امان بولسا، مەنى كورگىلەرى كەلسە، ايتەۋىر ءبىر ۇيىمە بارارمىن»، - دەپ ويلايتىن.
جىگىت ۇلكەن قالادا جۇمىسقا ورنالاسادى، جۇمىستان قولى قالت وتە قالسا، ويىنا اتا - اناسى مەن ءۇيى تۇسەتىن، كوزگە كورىنبەيتىن ءبىر كۇش ۇيىنە قاراي تارتا بەرەتىن ەدى. كوز الدىنا كىشكەنتاي كىرپىش ءۇيى مەن ءۇيىنىڭ ماڭىنداعى قىزىلدى - جاسىلدى گۇلدەر ەلەس بولىپ ورالا كەتەتىن.
اقىرى ۇيىنە قايتۋعا بەل بۋعانىمەن، جولعا اقشاسى بولماي، ۇزاق جولعا جاياۋ شىعادى. جول - جونەكەي كەزدەسكەن كولىكتەرگە ءمىنىپ، جاياۋلاتىپ ۇيىنە جاقىن قالعان جىگىتتىڭ ويى سان ساققا كەتەدى.
... اتا - اناسىنىڭ ۇيىنە قايتا بارۋعا قاقىسى بار ما؟ ءوزىن جان - تانىمەن سۇيگەن ادامدار جاساعان قياناتىن كەشىرە مە؟
جىگىت كۇنى بويى اعاش استىندا وتىرىپ ءوز ويىمەن الەك بولدى. ءسويتىپ، كەش باتا ءبىر كۇن بويى، ءبىراق بىرنەشە ءسوز عانا جازىلعان حاتتى پوشتا جاشىگىنە سالدى. حاتتا «مەنى كورگىلەرىڭ كەلەتىنىن ويلاۋ اقىماقتىق بولار. ءبىراق قالاۋ وزدەرىڭىزدەن. بەيسەنبى كۇنى تاڭ سارىدە مەن ءبىزدىڭ كوشەدە بولامىن، مەنى كورگىلەرىڭىز كەلسە، بوساعاعا بوز ورامال بايلارسىزدار. ەگەر ورامال بولسا، مەن ۇيگە كىرەرمىن، ەگەر بولماسا، تۋعان ۇيگە قولىمدى ەڭ اقىرعى رەت بۇلعاپ، ءوز جونىممەن كەتەرمىن...» دەپ جازىلعان ەدى.
مىنە، كۇتكەن بەيسەنبى كۇنىنىڭ دە تاڭى اتتى. جىگىتتىڭ جۇرەگى الىپ ۇشىپ، اسىعىپ كەلەدى. كەنەت ءوز ويىنان ءوزى شوشىپ، كىلت توقتاي قالدى. مۇمكىن اتا - اناسى باسقا جاققا كوشىپ كەتكەن بولار... بوساعادا بوز ورامال بولماسا شە... ەگەر بوز ورامال بوساعادا بولماسا، كورشىلەرگە كىرىپ، اتا - انامنىڭ جاعدايىن ءبىلىپ، ءوز جونىمە كەتەرمىن...
وزىمەن ءوزى ويعا باتقان جىگىت اعاش ماڭىندا بىرنەشە مينۋت ايالداپ، كوشەسىنە جاسقانا كوز قيىعىن سالدى.
ءوز كوزىنە ءوزى سەنەر ەمەس. انادايدان تۋعان ءۇيى اپپاق شاعالاداي جارقىرايدى. ءۇيدىڭ بارلىق ەسىك تەرەزەسى اق ماتادان كورىنبەيدى. ءۇي بوزارىپ اتقان اق تاڭنىڭ ساۋلەسىمەن شاعىلىسىپ تۇر ەدى.
ەكى كوزدەن پارلاپ اققان جاسقا يە بولا الماعان جىگىت، ءۇيىنىڭ بوساعاسىنا قالاي جەتكەنىن دە بايقاماي قالدى. ال ونىڭ الدىندا تۋعان ءۇيدىڭ ەسىگى شالقاسىنان اشىق تۇر ەدى.
سۇراقتار:
1. اڭگىمە نە تۋرالى؟ كىم تۋرالى ايتىلعان؟
2. اڭگىمەنىڭ نەگىزگى ويى قانداي؟
3. كىم ءوز ومىرلەرىنەن مىسال كەلتىرە الادى؟
5. شىعارماشىلىق جۇمىس، توپپەن جۇمىس.
وقۋشىلار ەكى توپقا بولىنەدى.
تاپسىرما:
1 – توپ: «دۇرىس ارەكەت»
1 – جاعدايات.
2 – توپ: «ار - ۇجدان»
2 – جاعدايات.
توپپەن ءان ايتۋ.
ءسوزى: مۇعالىمدەر شىعارماشىلىعى
ءانى: «ەرتەگىلەر ءانى» سازىمەن
1. اقيقاتتىڭ ءانىن،
ايتامىن كۇندە مەن.
بوبەك الەمىنىڭ سىرلارىن ءتۇسىنىپ،
نۇرىنا شومىلدىم كۇننىڭ.
تىنىشتىق جان - كوركەم،
كەرەمەت ول نەتكەن،
ار - ۇجدان سويلەيدى،
جۇرەكتى تەربەيدى
باقىتقا ءبىزدى جەتەلەپ.
قايىرماسى:
قۇندىلىقتار – ماڭگى ءانىم،
قۇندىلىقتار – ءومىر ءمانى
ىزگىلىكتىڭ عاجاپ كۇيىنە
ەرتەسىڭدەر سەندەر.
2. دۇرىس ارەكەتتەر
سۇيىسپەنشىلىك بەرەدى،
تىنىشتىق ورنايدى،
قيانات بولمايدى،
ادامزاتقا الەمدەگى.
كەرەمەت ول نەتكەن،
ار - ۇجدان سويلەيدى،
جۇرەكتى تەربەيدى
باقىتقا ءبىزدى جەتەلەپ
قايىرماسى:
7. ءۇي تاپسىرماسى.
1. №13 – ساباق. «اقىلدى بولساڭ، ارىڭدى ساقتا» تاقىرىبىنا ەسسە جازۋ.
2. كەلەسى ساباق. №14، «ءبىر بيلەتتىڭ كەسىرى» ءماتىنىن وقىپ كەلۋ.
8. ساباقتىڭ قورىتىندى ءساتى.
تىنىس الۋعا زەيىن قويۋ.
باياۋ مۋزىكا قويىلادى.
ءمۇعالىم: سىزدەردەن اياق - قولىڭىزدى ايقاستىرماي، ءتۇزۋ وتىرۋىڭىزدى وتىنەمىن. ءبىز ءقازىر تىنىس الۋ جاتتىعۋىن جاسايمىز. تىنىس الۋعا زەيىن قويعان كەزدە، ءبىزدىڭ اقىلىمىز دەم الادى. اۋانى ىشكە جۇتۋ كەزىندە تىنىشتىق پەن قۋانىش قابىلدايمىز. دەمدى سىرتقا شىعارعان كەزدە وزىمىزدەگى مازاسىزدىقتاردى سىرتقا شىعارامىز.
كانە، دايىندالايىق، بالالار. كوزىمىزدى جۇمامىز...، ارقامىزدى تىكتەيمىز...، قولدارىڭدى تىزەگە قويۋعا بولادى...
د ە م ا ل..... ش ى ع ا ر... (جايمەن 9 - 10 رەت) نەمەسە 1.... 2 [3].
بۇگىنگى ساباقتان يگەرگەن جاقسى قاسيەتتەردى ەسىمىزگە ءتۇسىرىپ، جۇرەگىمىزگە ساقتايىق.
مەكتەبى: «بەينەۋ ليسەيى»كمم
ءمۇعالىمى: الدابەرگەنوۆا ك.
You Might Also Like
-
«كۇنشۋاق» توبىندا ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ تەحنولوگيالىق كارتاسى
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مەنىڭ وتباسىم ق دىبىسى مەن ءارپى.
