اتامەكەن – ماقتانىشىم!
اتامەكەن – ماقتانىشىم!
ساباقتىڭ بارىسى
ۇيىمداستىرۋ. سىنىپتا اقىرىن مۋزىكا وينالادى.
سالەمەتسىزدەر مە، بالالار! كوڭىل - كۇيلەرىڭ قانداي! وقۋشىلار جاۋاپ بەرەدى. بۇگىنگى ساباعىمىز سەندەردىڭ كوڭىل - كۇيلەرىڭ سياقتى ەرەكشە. ينتەراكتيۆ تاقتادا ەسكەندىر حاسانعالييەۆتىڭ «اتامەكەن» ءانىنىڭ بەينەكليپى قويىلادى. بالالار قوسىلىپ ورىندايدى. ءان اياقتالعان سوڭ ءوزارا اڭگىمەلەسەدى.
- نازەركە: عازيز مىناۋ قانداي كەرەمەت ءان!
- عازيز: ءيا، ءبىزدىڭ اتا-مەكەنىمىز، قازاقستان تۋرالى ايتىلعان ءان.
- ايجول: بۇل ءان ءبىزدىڭ ءانۇرانىمىز عوي.
تاربيەشى: - بالالار، سەندەر وتە دۇرىس ايتاسىڭدار، بۇل ءان ءبىزدىڭ اتا-مەكەنىمىز، ونىڭ تۇتاستاي ىنتىماق، بىرلىگى، ەل ءىشىنىڭ تىنىشتىعىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولىنىپ، ادامزاتتىڭ جانى كوتەرىڭكى رۋحتا بولاتىنداي جازىلعان ءان. بالالار، سەندەر «اتامەكەن» دەگەن ءسوزدى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟ بالالار ءوز ويلارىن ايتادى.
تاربيەشى: دۇرىس ايتاسىڭدار، بالالار، ياعني ءبىزدىڭ سەندەرمەن بىرگە وتەتىن بۇگىنگى ساباعىمىز ءبىزدىڭ تۋعان جەرىمىز، اتا-مەكەنىمىز قازاقستانعا ارنالادى.
كەڭ بايتاق دالالى جەرىمىز،
اق كوڭىل قوناقجاي ەلىمىز.
قازاق ءيىسى اڭقىپ تۇرار ءار جەردەن
التىن، كومىر، مۇناي بايلىق كەنىمىز!- دەمەكشى ءبىزدىڭ اتامەكەن قازاقستان جەر بەتىندە ۇلان - عايىر دالانى الىپ جاتىر، جەر كولەمى جاعىنان دۇنيە ءجۇزى بويىنشا 9 - ورىندا تۇرادى. ءبىزدىڭ قازاقستاننىڭ جەر قويناۋى قازىناعا تولى، بايلىعى مول قازاقستاندا جۇزدەگەن ۇلتتار تاتۋ - ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان كۇننەن باستاپ قۇرمەتتى ەلباسىمىزعا سەنىم بىلدىرە وتىرىپ، ەلىمىزدىڭ دامىعان، ەكونوميكاسى مىقتى ەلدەردىڭ قاتارىنا قوسىلۋىنا سەپتىگىن تيگىزىپ كەلەدى. 2017 - جىلى استانا قالاسىندا وتكەن حالىقارالىق ەكسپو كورمەسىنىڭ تاقىرىبى «بولاشاق قۋات كوزى» دەپ اتالدى. مۇندا قازاق ەكونوميكاسىنىڭ ورلەگەنىن كورسەتىلدى. مۇنداي تاريحي ماڭىزى بار كورمەگە دۇنيەجۇزىنەن كوپتەگەن ەلدەر قاتىستى جانە ۇزدىك باعا بەردى.
نەگىزگى ءبولىم.
توپتىق جارىس. وقۋشىلار ەكى توپقا بولىنەدى. «اتامەكەن» جانە «تۋعان جەر» توپتارى. توپتارعا تاپسىرما بەرىلەدى.
1. «اتامەكەن» توبى. تاقتادا دوڭگەلەك شار تارىزدەس ءپىشىن ىلىنەدى. ورتاسىنا «تۋعان جەر بىزگە نە بەرەدى؟» دەگەن سۇراق قويىلادى. وقۋشىلار ونىڭ جان - جاعىنا ءتۇرلى نۇر تاراتادى. مىسالى: ىشەتىن تاماق، كيەتىن كيىم، جۇتاتىن اۋا، سۋسىن، قۋانىش، بولاشاق، ءدارى - دارمەك، ءبىلىم، قازبا بايلىق، سوعىس، توبەلەس، الاۋىزدىق، ۇرىسۋ ت. ب. ءارتۇرلى مازمۇنداعى سۋرەتتەردىڭ ىشىنەن كەرەگىن كۇننىڭ اينالاسىنا قويادى. وسى سѳزدەر نۇر بولىپ تارالادى.
2. «تۋعان جەر» توبى. تاقتانىڭ ورتاسىنا «ءبىز تۋعان جەر تابيعاتىنا نە بەرە الامىز؟» دەپ جازىلعان ۇزىن اعاش ىلىنەدى. ورتادا تابيعاتقا بايلانىستى ءارتۇرلى مازمۇنداعى سۋرەتتەردىڭ ىشىنەن كەرەكتىسىن الىپ، (سۋرەتتەردە تابيعاتتى قورعاۋ، تازالاۋ، ايالى الاقان بەينەلەنگەن) گۇل كۇلتەلىن قۇراستىرۋ. گۇلدىڭ بەينەسى پايدا بولادى. كەرەك ەمەس سۋرەتتەردى قوقىس شەلەگىنە تاستاۋ.
ماقال - ماتەلدى جالعاستىر.
1. «اتامەكەن» توبى. ەل مەن جەر …. (ەگىز)
ەل ءىشى – ……(التىن بەسىك)
جەرى بايدىڭ …… (ەلى باي)
2. «تۋعان جەر» توبى. ەلىڭ - …. (پاناڭ)
جەرىڭ - … (اناڭ)
جەرى بايدىڭ - … (ەلى باي)
سۋرەت سالۋ. وقۋشىلارعا ءوز تۋعان اۋىلدارىنىڭ سۋرەتىن سالۋ تاپسىرىلادى. تاپسىرما باعالانادى.
ءان مەن كۇيدى توگىلتىپ،
Ӏنجۋ - مارجان شاشايىق.
قوناقتاردى تاڭدانتىپ،
ونەردەن كۇمبەز جاسايىق! دەگەندەي بالالار، ەندى ءبارىمىز بىرگە «مەنىڭ ەلىم» ءانىن ورىندايدى.
قورىتىندى. بالالار، ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى تۇعىرلى، ەلىمىز ەڭسەلى بولسىن دەسەك، اتا-مەكەنىمىزدى قاستەرلەيىك. سەندەر، جاس ورەندەر، حالقىمىزدىڭ باعىنا تىگىلگەن كوك تۋدى جەلبىرەتىپ، نىق ۇستاۋلارىڭ كەرەك. ول ءۇشىن اتا - بابا مۇراگەرى اتانىپ، اكە - شەشە ءۇمىتىن اقتاعان، ازام ەلدىڭ ۇل - قىزى بوپ، بۇگىننەن باستاپ قادامدارىڭدى نىق باسىڭدار.
ساباقتىڭ اياقتالعانىن حابارلاۋ.
قاسكەلەڭ قالاسى وبلىستىق زەردە بۇزىلىستارى بار
بالالارعا ارنالعان مەكتەپ - ينتەرناتى تاربيەشىسى
جۇمانازاروۆا تابيعا
ساباقتىڭ بارىسى
ۇيىمداستىرۋ. سىنىپتا اقىرىن مۋزىكا وينالادى.
سالەمەتسىزدەر مە، بالالار! كوڭىل - كۇيلەرىڭ قانداي! وقۋشىلار جاۋاپ بەرەدى. بۇگىنگى ساباعىمىز سەندەردىڭ كوڭىل - كۇيلەرىڭ سياقتى ەرەكشە. ينتەراكتيۆ تاقتادا ەسكەندىر حاسانعالييەۆتىڭ «اتامەكەن» ءانىنىڭ بەينەكليپى قويىلادى. بالالار قوسىلىپ ورىندايدى. ءان اياقتالعان سوڭ ءوزارا اڭگىمەلەسەدى.
- نازەركە: عازيز مىناۋ قانداي كەرەمەت ءان!
- عازيز: ءيا، ءبىزدىڭ اتا-مەكەنىمىز، قازاقستان تۋرالى ايتىلعان ءان.
- ايجول: بۇل ءان ءبىزدىڭ ءانۇرانىمىز عوي.
تاربيەشى: - بالالار، سەندەر وتە دۇرىس ايتاسىڭدار، بۇل ءان ءبىزدىڭ اتا-مەكەنىمىز، ونىڭ تۇتاستاي ىنتىماق، بىرلىگى، ەل ءىشىنىڭ تىنىشتىعىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولىنىپ، ادامزاتتىڭ جانى كوتەرىڭكى رۋحتا بولاتىنداي جازىلعان ءان. بالالار، سەندەر «اتامەكەن» دەگەن ءسوزدى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟ بالالار ءوز ويلارىن ايتادى.
تاربيەشى: دۇرىس ايتاسىڭدار، بالالار، ياعني ءبىزدىڭ سەندەرمەن بىرگە وتەتىن بۇگىنگى ساباعىمىز ءبىزدىڭ تۋعان جەرىمىز، اتا-مەكەنىمىز قازاقستانعا ارنالادى.
كەڭ بايتاق دالالى جەرىمىز،
اق كوڭىل قوناقجاي ەلىمىز.
قازاق ءيىسى اڭقىپ تۇرار ءار جەردەن
التىن، كومىر، مۇناي بايلىق كەنىمىز!- دەمەكشى ءبىزدىڭ اتامەكەن قازاقستان جەر بەتىندە ۇلان - عايىر دالانى الىپ جاتىر، جەر كولەمى جاعىنان دۇنيە ءجۇزى بويىنشا 9 - ورىندا تۇرادى. ءبىزدىڭ قازاقستاننىڭ جەر قويناۋى قازىناعا تولى، بايلىعى مول قازاقستاندا جۇزدەگەن ۇلتتار تاتۋ - ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان كۇننەن باستاپ قۇرمەتتى ەلباسىمىزعا سەنىم بىلدىرە وتىرىپ، ەلىمىزدىڭ دامىعان، ەكونوميكاسى مىقتى ەلدەردىڭ قاتارىنا قوسىلۋىنا سەپتىگىن تيگىزىپ كەلەدى. 2017 - جىلى استانا قالاسىندا وتكەن حالىقارالىق ەكسپو كورمەسىنىڭ تاقىرىبى «بولاشاق قۋات كوزى» دەپ اتالدى. مۇندا قازاق ەكونوميكاسىنىڭ ورلەگەنىن كورسەتىلدى. مۇنداي تاريحي ماڭىزى بار كورمەگە دۇنيەجۇزىنەن كوپتەگەن ەلدەر قاتىستى جانە ۇزدىك باعا بەردى.
نەگىزگى ءبولىم.
توپتىق جارىس. وقۋشىلار ەكى توپقا بولىنەدى. «اتامەكەن» جانە «تۋعان جەر» توپتارى. توپتارعا تاپسىرما بەرىلەدى.
1. «اتامەكەن» توبى. تاقتادا دوڭگەلەك شار تارىزدەس ءپىشىن ىلىنەدى. ورتاسىنا «تۋعان جەر بىزگە نە بەرەدى؟» دەگەن سۇراق قويىلادى. وقۋشىلار ونىڭ جان - جاعىنا ءتۇرلى نۇر تاراتادى. مىسالى: ىشەتىن تاماق، كيەتىن كيىم، جۇتاتىن اۋا، سۋسىن، قۋانىش، بولاشاق، ءدارى - دارمەك، ءبىلىم، قازبا بايلىق، سوعىس، توبەلەس، الاۋىزدىق، ۇرىسۋ ت. ب. ءارتۇرلى مازمۇنداعى سۋرەتتەردىڭ ىشىنەن كەرەگىن كۇننىڭ اينالاسىنا قويادى. وسى سѳزدەر نۇر بولىپ تارالادى.
2. «تۋعان جەر» توبى. تاقتانىڭ ورتاسىنا «ءبىز تۋعان جەر تابيعاتىنا نە بەرە الامىز؟» دەپ جازىلعان ۇزىن اعاش ىلىنەدى. ورتادا تابيعاتقا بايلانىستى ءارتۇرلى مازمۇنداعى سۋرەتتەردىڭ ىشىنەن كەرەكتىسىن الىپ، (سۋرەتتەردە تابيعاتتى قورعاۋ، تازالاۋ، ايالى الاقان بەينەلەنگەن) گۇل كۇلتەلىن قۇراستىرۋ. گۇلدىڭ بەينەسى پايدا بولادى. كەرەك ەمەس سۋرەتتەردى قوقىس شەلەگىنە تاستاۋ.
ماقال - ماتەلدى جالعاستىر.
1. «اتامەكەن» توبى. ەل مەن جەر …. (ەگىز)
ەل ءىشى – ……(التىن بەسىك)
جەرى بايدىڭ …… (ەلى باي)
2. «تۋعان جەر» توبى. ەلىڭ - …. (پاناڭ)
جەرىڭ - … (اناڭ)
جەرى بايدىڭ - … (ەلى باي)
سۋرەت سالۋ. وقۋشىلارعا ءوز تۋعان اۋىلدارىنىڭ سۋرەتىن سالۋ تاپسىرىلادى. تاپسىرما باعالانادى.
ءان مەن كۇيدى توگىلتىپ،
Ӏنجۋ - مارجان شاشايىق.
قوناقتاردى تاڭدانتىپ،
ونەردەن كۇمبەز جاسايىق! دەگەندەي بالالار، ەندى ءبارىمىز بىرگە «مەنىڭ ەلىم» ءانىن ورىندايدى.
قورىتىندى. بالالار، ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى تۇعىرلى، ەلىمىز ەڭسەلى بولسىن دەسەك، اتا-مەكەنىمىزدى قاستەرلەيىك. سەندەر، جاس ورەندەر، حالقىمىزدىڭ باعىنا تىگىلگەن كوك تۋدى جەلبىرەتىپ، نىق ۇستاۋلارىڭ كەرەك. ول ءۇشىن اتا - بابا مۇراگەرى اتانىپ، اكە - شەشە ءۇمىتىن اقتاعان، ازام ەلدىڭ ۇل - قىزى بوپ، بۇگىننەن باستاپ قادامدارىڭدى نىق باسىڭدار.
ساباقتىڭ اياقتالعانىن حابارلاۋ.
قاسكەلەڭ قالاسى وبلىستىق زەردە بۇزىلىستارى بار
بالالارعا ارنالعان مەكتەپ - ينتەرناتى تاربيەشىسى
جۇمانازاروۆا تابيعا
You Might Also Like
-
وقۋشىلاردى ساباقتىڭ تاقىرىبى، ونىڭ ماقسات - مىندەتتەرى جانە نەگىزگى ادىستەرىمەن تانىستىرۋ.
