اتاقتى ماتەماتيكتەر ومىرىنەن قىزىقتى ساۋالدار
«اتاقتى ماتەماتيكتەر ومىرىنەن قىزىقتى ساۋالدار» جايىندا سىنىپتان تىس جۇمىس.
سىنىپتان تىس جۇمىستاردىڭ تانىمدىق ماڭىزى زور ەكەنى بەلگىلى. دۇرىس ۇيىمداستىرىلعان سىنىپتان تىس جۇمىستار بىرىنشىدەن وقۋشىلاردىڭ ساباق ۇلگەرىمىن كورسەتسە، ەكىنشىدەن ولاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتىپ، وي ءورىسىن كەڭەيتەدى. مەكتەپتە جۇرگىزىلەتىن ۇيىرمە جۇمىستارىندا، ساباقتىڭ ءار كەزەڭدەرىندە اتاقتى ماتەماتيكتەردىڭ ومىرىمەن تانىستىرىپ، قىزىقتى اڭگىمەلەر ايتىپ بەرۋ ارقىلى پانگە قىزىعۋشىلىقتارى ارتادى. سونداي - اق قازىرگى زامان تالابىنا ساي كۇندەلىكتى تەلەديداردان كورسەتىلىپ جۇرگەن تانىمدىق باعدارلامالاردى نەگىزگە الا وتىرىپ 9 - 10 سىنىپتار اراسىندا جۇرگىزىلگەن «اتاقتى ماتەماتيكتەر»جايىندا ويىنىنىڭ ۇلگى جوسپارىن ۇسىنىپ وتىرمىز.
ويىن ەرەجەسى: وينالۋ ءتارتىبى كوگىلدىر ەكراننان كورىپ جۇرگەن «تاڭعاجايىپ الاڭ» نەگىزىندە.
كورنەكىلىك: كومپيۋتەردى پايدالانىپ تاپسىرمالار ەكراننان كورسەتىلەدى.
ۇياشىقتارعا بولىنگەن سلايدتار دايىندالادى جانە ءار ۇياشىقتا ۇپايلار سانى جازىلعان، ويىنشى ۇياشىقتى تاڭداپ سۇراققا جاۋاپ بەرەدى.
ويىنعا قاتىسۋشىلاردى زالدا وتىرعان كورەرمەندەرگە سۇراقتار قويۋ ارقىلى تاڭدالىپ الىنادى
1 - سۇراق
بۇل اتاۋدىڭ بارلىق تىلدەردە اۋدارماسى بار. «سىنعان سان»ماعىناسىندا.
بۇل قاي اتاۋ؟( بولشەك)
2 - سۇراق. لە
«ابسيسسا»، «ورديناتا»، «كوورديناتا» تەرميندەرىن كىم ەنگىزگەن؟( لەيبنيس)
3 - سۇراق.
ەڭ العاشقى گەومەتريا وقۋلىعىنىڭ اۆتورى كىم؟ ونىڭ فاميلياسىمەن گرەك مەديگىنىڭ فاميلياسىمەن اتتاس.( گيپپوكرات)
4 - سۇراق،
ءۇش قابىرعاسى بويىنشا ۇشبۇرىشتىڭ اۋدانىن ەسەپتەيتىن فورمۋلانى ۇسىنعان ەجەلگى گرەك وقىمىستىسى. (گەرون)
5 - سۇراق.
«گەومەتريانى بىلمەيتىندەر اكادەمياعا كىرمەي - اق قويسىن» دەگەن كىمنىڭ ءسوزى؟ (پلاتون)
6 - سۇراق.
ماتەماتيكاعا «الگەبرا» اتاۋىن كىم ەنگىزدى؟ (ومار حايام).
7 - سۇراق.
قازاقتىڭ ەجەلگى عالىمى 87 - 950 جىلدار ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن.( ءابۋ - ناسىر ءال فارابي)
8 - سۇراق.
7 - 11 سىنىپ «الگەبرا» وقۋلىقتارىنىڭ اۆتورى.(ابىلقاسىموۆا).
9 - سۇراق.
ديسكريمينانت» قانداي سوزدەن شىققان؟( لاتىننىڭ «اجىراتۋ، انىقتاۋ»)
ءى - كەزەڭ. العاشقى ءۇش ويىنشى ورتاعا شىعادى.
بۇل ادامنىڭ ەڭبەگى مەكتەپتەگى ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءبىر بولىگى. ول عىلىمدى ءسۇيىپ جانە ەشقاشان ادىلەتسىزدىكتى جىبەرمەگەن. ءبىر كۇنى پاتشا ودان ونىڭ ەڭبەگىنىڭ وڭاي جولمەن وقىپ ۇيرەنۋىن سۇراپتى. وعان ول بىلاي دەپ جاۋاپ بەرگەن ەكەن «ماتەماتيكادا پاتشا جولى جوق». بۇل ماتەماتيكتىڭ كىتاپتارى باتىس ەلىندە بيبليادان كەيىن كوپ جاريالانىپ وقىتىلعان. بۇل قاي ماتەماتيك؟ (ەۆكليد)
ءىى - كەزەڭ. كەلەسى ءۇش ويىنشى شىعادى
بۇل عالىم وقىعان كىتاپتارىنىڭ جولدارىندا بەلگى قالدىرىپ وتىرعان. ءبىر كۇنى ول وقىعان كىتابىنىڭ جولىندا بىلاي دەپتى: «تەورەمانىڭ عاجايىپ دالەلىن تاپتىم. ءبىراق جولدىڭ ازدىعىنان ونى كەلتىرە المادىم». كەيىننەن عالىمنىڭ جازعان قاعازدارىنىڭ اراسىنان بۇل تەورەمانىڭ دالەلدەۋى تابىلماعان. اتالعان تەورەما تەك 1994 جىلى عانا دالەلدەنگەن.
ماتەماتيكتىڭ اتى ءجونى كىم؟( فەرما)
ءىىى - كەزەڭ سوڭعى ءۇش ويىنشى شىعادى.
ءحىح عاسىردا ءومىر سۇرگەن عالىمنىڭ ماتەماتيكالىق ءبىلىمى بالا كەزىنەن ويانعان. ول ءۇش جاسىندا ءوز اكەسىنىڭ ساناعىنىڭ قاتەسىن تاپقان. جەتى جاسىندا مەكتەپكە بارعان جانە ءمۇعالىمنىڭ بەرگەن ەسەبىن بىرنەشە سەكۋند ىشىندە شەشكەن. بۇل ماتەماتيكتى ماتەماتيكانىڭ «كورولى» دەپ اتاعان.
قاي ماتەماتيك جايىندا؟ (كارل گاۋسس)
سوڭعى كەزەڭ. ءۇش كەزەڭنىڭ جەڭىمپازى شىعادى
بۇل ەرتەدەگى ماتەماتيك ريم سولداتىنىڭ قىلىشىنان قازا بولاردا بىلاي دەپتى: «كەت، مەنىڭ سىزبالارىما تيىسپە». ول گيدروستاتيكانىڭ، ۇلكەن كرانداردىڭ، كۇشتى كاتاپۋلتاردىڭ نەگىزىن سالۋشى. ونىڭ اتىمەن فيزيكا عىلىمىنىڭ تەرميندەرى سپيرال، ۆينت، زاڭدارى بار. (ارحيمەد)
جيناعان ۇپايلارى بويىنشا سىيلىقتار ۇسىنىلىپ، تاڭدالادى.
90 - 100 ۇپاي قالىڭ داپتەر.
110 - 130 ۇپاي كىتاپ
140 - 150 ۇپاي ديسكەتا
ۇلكەن ويىن.
بىردە فرانسۋزداردىڭ قولدارىنا يسپان اسكەري قولباسشىسىنىڭ بەلگىسىز جازۋمەن جازىلعان بۇيرىعى تۇسكەن. بۇل ءشيفردى شەشۋ ءۇشىن شاقىرىلعان ماتەماتيك ونىڭ وقيتىن جولىن تاپقان. سول كەزدەن باستاپ فرانسۋزدار يسپاندىقتاردىڭ جوسپارىن الدىن الا ءبىلىپ وتىرعان. وسى ماتەماتيكتى شايتاننىڭ كومەگىمەن وقيدى دەپ، ونى تىرىدەي ورتەنسىن دەپ ۇكىم شىعارعان. ءبىراق بۇل ۇكىمنەن ماتەماتيك قاشىپ قۇتىلعان.
ءوز قالاسىندا ول الدىڭعى قاتارلى ادۆوكات، كەيىنەن كورولدىڭ وڭ قولى بولعان. ونىڭ ومىرىندەگى ەڭ باستى نارسە ماتەماتيكا بولعان. ول بىرنەشە كۇندەر ۇيىقتاماي ماتەماتيكا لىق ەسەپتەر شىعارعان ەكەن.
تىرىدەي ورتكە جازالانعان بۇل قاي ماتەماتيك؟ (ۆيەت)
سىنىپتان تىس جۇمىستاردىڭ تانىمدىق ماڭىزى زور ەكەنى بەلگىلى. دۇرىس ۇيىمداستىرىلعان سىنىپتان تىس جۇمىستار بىرىنشىدەن وقۋشىلاردىڭ ساباق ۇلگەرىمىن كورسەتسە، ەكىنشىدەن ولاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتىپ، وي ءورىسىن كەڭەيتەدى. مەكتەپتە جۇرگىزىلەتىن ۇيىرمە جۇمىستارىندا، ساباقتىڭ ءار كەزەڭدەرىندە اتاقتى ماتەماتيكتەردىڭ ومىرىمەن تانىستىرىپ، قىزىقتى اڭگىمەلەر ايتىپ بەرۋ ارقىلى پانگە قىزىعۋشىلىقتارى ارتادى. سونداي - اق قازىرگى زامان تالابىنا ساي كۇندەلىكتى تەلەديداردان كورسەتىلىپ جۇرگەن تانىمدىق باعدارلامالاردى نەگىزگە الا وتىرىپ 9 - 10 سىنىپتار اراسىندا جۇرگىزىلگەن «اتاقتى ماتەماتيكتەر»جايىندا ويىنىنىڭ ۇلگى جوسپارىن ۇسىنىپ وتىرمىز.
ويىن ەرەجەسى: وينالۋ ءتارتىبى كوگىلدىر ەكراننان كورىپ جۇرگەن «تاڭعاجايىپ الاڭ» نەگىزىندە.
كورنەكىلىك: كومپيۋتەردى پايدالانىپ تاپسىرمالار ەكراننان كورسەتىلەدى.
ۇياشىقتارعا بولىنگەن سلايدتار دايىندالادى جانە ءار ۇياشىقتا ۇپايلار سانى جازىلعان، ويىنشى ۇياشىقتى تاڭداپ سۇراققا جاۋاپ بەرەدى.
ويىنعا قاتىسۋشىلاردى زالدا وتىرعان كورەرمەندەرگە سۇراقتار قويۋ ارقىلى تاڭدالىپ الىنادى
1 - سۇراق
بۇل اتاۋدىڭ بارلىق تىلدەردە اۋدارماسى بار. «سىنعان سان»ماعىناسىندا.
بۇل قاي اتاۋ؟( بولشەك)
2 - سۇراق. لە
«ابسيسسا»، «ورديناتا»، «كوورديناتا» تەرميندەرىن كىم ەنگىزگەن؟( لەيبنيس)
3 - سۇراق.
ەڭ العاشقى گەومەتريا وقۋلىعىنىڭ اۆتورى كىم؟ ونىڭ فاميلياسىمەن گرەك مەديگىنىڭ فاميلياسىمەن اتتاس.( گيپپوكرات)
4 - سۇراق،
ءۇش قابىرعاسى بويىنشا ۇشبۇرىشتىڭ اۋدانىن ەسەپتەيتىن فورمۋلانى ۇسىنعان ەجەلگى گرەك وقىمىستىسى. (گەرون)
5 - سۇراق.
«گەومەتريانى بىلمەيتىندەر اكادەمياعا كىرمەي - اق قويسىن» دەگەن كىمنىڭ ءسوزى؟ (پلاتون)
6 - سۇراق.
ماتەماتيكاعا «الگەبرا» اتاۋىن كىم ەنگىزدى؟ (ومار حايام).
7 - سۇراق.
قازاقتىڭ ەجەلگى عالىمى 87 - 950 جىلدار ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن.( ءابۋ - ناسىر ءال فارابي)
8 - سۇراق.
7 - 11 سىنىپ «الگەبرا» وقۋلىقتارىنىڭ اۆتورى.(ابىلقاسىموۆا).
9 - سۇراق.
ديسكريمينانت» قانداي سوزدەن شىققان؟( لاتىننىڭ «اجىراتۋ، انىقتاۋ»)
ءى - كەزەڭ. العاشقى ءۇش ويىنشى ورتاعا شىعادى.
بۇل ادامنىڭ ەڭبەگى مەكتەپتەگى ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءبىر بولىگى. ول عىلىمدى ءسۇيىپ جانە ەشقاشان ادىلەتسىزدىكتى جىبەرمەگەن. ءبىر كۇنى پاتشا ودان ونىڭ ەڭبەگىنىڭ وڭاي جولمەن وقىپ ۇيرەنۋىن سۇراپتى. وعان ول بىلاي دەپ جاۋاپ بەرگەن ەكەن «ماتەماتيكادا پاتشا جولى جوق». بۇل ماتەماتيكتىڭ كىتاپتارى باتىس ەلىندە بيبليادان كەيىن كوپ جاريالانىپ وقىتىلعان. بۇل قاي ماتەماتيك؟ (ەۆكليد)
ءىى - كەزەڭ. كەلەسى ءۇش ويىنشى شىعادى
بۇل عالىم وقىعان كىتاپتارىنىڭ جولدارىندا بەلگى قالدىرىپ وتىرعان. ءبىر كۇنى ول وقىعان كىتابىنىڭ جولىندا بىلاي دەپتى: «تەورەمانىڭ عاجايىپ دالەلىن تاپتىم. ءبىراق جولدىڭ ازدىعىنان ونى كەلتىرە المادىم». كەيىننەن عالىمنىڭ جازعان قاعازدارىنىڭ اراسىنان بۇل تەورەمانىڭ دالەلدەۋى تابىلماعان. اتالعان تەورەما تەك 1994 جىلى عانا دالەلدەنگەن.
ماتەماتيكتىڭ اتى ءجونى كىم؟( فەرما)
ءىىى - كەزەڭ سوڭعى ءۇش ويىنشى شىعادى.
ءحىح عاسىردا ءومىر سۇرگەن عالىمنىڭ ماتەماتيكالىق ءبىلىمى بالا كەزىنەن ويانعان. ول ءۇش جاسىندا ءوز اكەسىنىڭ ساناعىنىڭ قاتەسىن تاپقان. جەتى جاسىندا مەكتەپكە بارعان جانە ءمۇعالىمنىڭ بەرگەن ەسەبىن بىرنەشە سەكۋند ىشىندە شەشكەن. بۇل ماتەماتيكتى ماتەماتيكانىڭ «كورولى» دەپ اتاعان.
قاي ماتەماتيك جايىندا؟ (كارل گاۋسس)
سوڭعى كەزەڭ. ءۇش كەزەڭنىڭ جەڭىمپازى شىعادى
بۇل ەرتەدەگى ماتەماتيك ريم سولداتىنىڭ قىلىشىنان قازا بولاردا بىلاي دەپتى: «كەت، مەنىڭ سىزبالارىما تيىسپە». ول گيدروستاتيكانىڭ، ۇلكەن كرانداردىڭ، كۇشتى كاتاپۋلتاردىڭ نەگىزىن سالۋشى. ونىڭ اتىمەن فيزيكا عىلىمىنىڭ تەرميندەرى سپيرال، ۆينت، زاڭدارى بار. (ارحيمەد)
جيناعان ۇپايلارى بويىنشا سىيلىقتار ۇسىنىلىپ، تاڭدالادى.
90 - 100 ۇپاي قالىڭ داپتەر.
110 - 130 ۇپاي كىتاپ
140 - 150 ۇپاي ديسكەتا
ۇلكەن ويىن.
بىردە فرانسۋزداردىڭ قولدارىنا يسپان اسكەري قولباسشىسىنىڭ بەلگىسىز جازۋمەن جازىلعان بۇيرىعى تۇسكەن. بۇل ءشيفردى شەشۋ ءۇشىن شاقىرىلعان ماتەماتيك ونىڭ وقيتىن جولىن تاپقان. سول كەزدەن باستاپ فرانسۋزدار يسپاندىقتاردىڭ جوسپارىن الدىن الا ءبىلىپ وتىرعان. وسى ماتەماتيكتى شايتاننىڭ كومەگىمەن وقيدى دەپ، ونى تىرىدەي ورتەنسىن دەپ ۇكىم شىعارعان. ءبىراق بۇل ۇكىمنەن ماتەماتيك قاشىپ قۇتىلعان.
ءوز قالاسىندا ول الدىڭعى قاتارلى ادۆوكات، كەيىنەن كورولدىڭ وڭ قولى بولعان. ونىڭ ومىرىندەگى ەڭ باستى نارسە ماتەماتيكا بولعان. ول بىرنەشە كۇندەر ۇيىقتاماي ماتەماتيكا لىق ەسەپتەر شىعارعان ەكەن.
تىرىدەي ورتكە جازالانعان بۇل قاي ماتەماتيك؟ (ۆيەت)
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىبى: بەيورگانيكالىق قوسىلىستار اراسىنداعى گەنەتيكالىق بايلانىستار.
