احمەت ءبىرىمجانوۆتىڭ ومىردەرەگى
ءبىرىمجانوۆ احمەت قورعانبەك ۇلى 1871 - 1927 جىلدارى ءومىر سۇرگەن الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ مۇشەسى، شاقشاق جانىبەكتىڭ ۇرپاعى. الاشوردا قوزعالىسىنا بەلسەنە قاتىسقان ەكى احمەتتىڭ بولعانى تاريحتان بەلگىلى. ولاردىڭ ءبىرىنشىسى - اعارتۋشى احمەت بايتۇرسىنوۆ، ەكىنشىسى - زاڭگەر احمەت ءبىرىمجانوۆ.
احمەت ءبىرىمجانوۆ 1891ج. ورىنبور ەرلەر گيمنازياسىن كۇمىس مەدالمەن، 1899ج. قازان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتىن التىن مەدالمەن بىتىرگەن. سول جىلدان باستاپ ورىنبور جانە ترويسك وكرۋگتىك، اقتوبە، تورعاي، بۇزىلىق ۋەزدىك سوتتارىندا زاڭ قىزمەتكەرى بولىپ جۇمىس ىستەگەن. 1906 - 1907ج. رەسەيدىڭ ءى جانە ءىى مەملەكەتتىك دۋمالارىنا تورعاي وبلىسى قازاقتارىنىڭ اتىنان دەپۋتات بولىپ سايلانادى. دۋمادا ول مۇسىلمان فراكسياسىنىڭ بەلسەندى مۇشەسى بولادى. ءبىرىمجانوۆ ۇلت ايماقتارى مەن قازاق حالقىن اگرارلىق كوميسسياعا ەنگىزۋ تۋرالى ماسەلە قويعان. ءىى دۋمادا قازاقتىڭ جەرىنە بايلانىستى ناقتى ماسەلەلەر كوتەرىپ، مۇسىلمان فراكسياسىنىڭ قاتىسۋىمەن اگرارلىق زاڭ جوباسىن دايارلاۋعا قاتىسقان. 1917جىلدىڭ كوكتەمىنەن ۋاقىتشا وكىمەتتىڭ قوستاناي ۋەزدىك كوميسسارى بولدى. 2 - ءشى جالپىقازاق سەزىندە الاشوردانىڭ ۇلت كەڭەسىنىڭ قۇرامىنا سايلاندى. سول جىلى 2 - 8 ساۋىردە ورىنبوردا وتكەن قازاقتاردىڭ ءبىرىنشى تورعاي وبلىستىق سەزىنىڭ دەلەگاتى؛ 20 - 25 ماۋسىمدا اقتوبەدە وتكەن قازاقتاردىڭ سەزىنە دەلەگات بولىپ سايلاندى. 1917ج. جەلتوقساندا «الاش» پارتياسىنىڭ تورعاي وبلىسى كوميتەتىنىڭ 14 مۇشەسىنىڭ ءبىرى بولدى. الاشوردا ۇكىمەتى مۇشەلەرىنىڭ ۋفادا وتكەن كەڭەسىنە قاتىسىپ، الاشوردا ادىلەت ءمينيسترى بولعان. 1918 - 1920ج. سەمەيدە زاڭ كەڭەسشىسى، 1920 - 1926ج. ورىنبور مەن قىزىلوردادا قازاق اكسر - ءى ىستەرىندە، جوعارعى سوت ءتورالقاسىندا كەڭەسشى، القا مۇشەسى، ءبولىم مەڭگەرۋشىسى بولىپ قىزمەت اتقارادى.
احمەت قورعانبەك ۇلى ءبىرىمجانوۆ 1927 جىلى 5 قاڭتاردا لەنينگرادتا اۋىر ناۋقاستان قايتىس بولىپ، سۇيەگى سونداعى ۆولكوۆ قورىمىنىڭ مۇسىلمان بولىگىندە جەرلەندى. ءبىرىمجانوۆتى سوڭعى ساپارعا شىعارىپ سالۋعا ءا. بوكەيحانوۆ، ءا. سەيدالين باستاعان الاش قايراتكەرلەرى مەن بىرگە سول كەزدە موسكۆا مەن لەنينگراد قالاسىندا وقىپ جاتقان بالاسى باتىربەك احمەت ۇلى
ءبىرىمجانوۆ، م. اۋەزوۆ، ءا. مارعۇلان قاتىستى. احمەت قورعانبەك ۇلىنىڭ ءومىر دەرەگىن اقىن ح. مۇسابايەۆتىڭ احمەت ءبىرىمجانوۆقا ارناعان مىنا ءبىر جىر جولدارىمەن اياقتايمىن:
... ازاتتىقتىڭ جولىندا كۇيىپ جانىپ،
وتقا ءتۇسىپ، ورتكە ەنىپ كيىپ - جارىپ.
توتەپ بەرىپ توزاققا تىرلىكتەگى،
ءوتتى بارلىق ءباھادۇر ءبىرىمجانوۆ!!!
بولاشاققا جەتەدى - اقىن داتى،
عاسىرلارعا كەتەدى – عالىم حاتى.
قاتارىنان ءبىر ەمەس، بىرنەشە رەت،
بولدى احمەت دۋمانىڭ دەپۋتاتى.
ءوز حالقىنىڭ اياۋلى ۇلى بولعان،
تۇڭعىش زاڭگەر – جوعارى ءبىلىم العان.
ەكىنشى احاڭ اتانىپ زامانىندا،
تاريحىندا الاشتىڭ اتى قالعان.
... باقىتتى بوپ ەرەكشە تۋماعانسىن،
داڭق قۇسى - باسىنا قونباعانسىن.
امال قانشا، اۋلەتى ءبىرىمجاننىڭ،
ءالى العان جوق ءوزىنىڭ زور باعاسىن!!...
بقو، اقجايىق اۋدانى
ءتىنالى نەگىزگى جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبى
9 - سىنىپ وقۋشىسى سارسەنعالييەۆ دۋمان
ءپان ءمۇعالىمى: تاريح ءپانى ءمۇعالىمى ب. ز. بيسەمبايەۆا
احمەت ءبىرىمجانوۆ 1891ج. ورىنبور ەرلەر گيمنازياسىن كۇمىس مەدالمەن، 1899ج. قازان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتىن التىن مەدالمەن بىتىرگەن. سول جىلدان باستاپ ورىنبور جانە ترويسك وكرۋگتىك، اقتوبە، تورعاي، بۇزىلىق ۋەزدىك سوتتارىندا زاڭ قىزمەتكەرى بولىپ جۇمىس ىستەگەن. 1906 - 1907ج. رەسەيدىڭ ءى جانە ءىى مەملەكەتتىك دۋمالارىنا تورعاي وبلىسى قازاقتارىنىڭ اتىنان دەپۋتات بولىپ سايلانادى. دۋمادا ول مۇسىلمان فراكسياسىنىڭ بەلسەندى مۇشەسى بولادى. ءبىرىمجانوۆ ۇلت ايماقتارى مەن قازاق حالقىن اگرارلىق كوميسسياعا ەنگىزۋ تۋرالى ماسەلە قويعان. ءىى دۋمادا قازاقتىڭ جەرىنە بايلانىستى ناقتى ماسەلەلەر كوتەرىپ، مۇسىلمان فراكسياسىنىڭ قاتىسۋىمەن اگرارلىق زاڭ جوباسىن دايارلاۋعا قاتىسقان. 1917جىلدىڭ كوكتەمىنەن ۋاقىتشا وكىمەتتىڭ قوستاناي ۋەزدىك كوميسسارى بولدى. 2 - ءشى جالپىقازاق سەزىندە الاشوردانىڭ ۇلت كەڭەسىنىڭ قۇرامىنا سايلاندى. سول جىلى 2 - 8 ساۋىردە ورىنبوردا وتكەن قازاقتاردىڭ ءبىرىنشى تورعاي وبلىستىق سەزىنىڭ دەلەگاتى؛ 20 - 25 ماۋسىمدا اقتوبەدە وتكەن قازاقتاردىڭ سەزىنە دەلەگات بولىپ سايلاندى. 1917ج. جەلتوقساندا «الاش» پارتياسىنىڭ تورعاي وبلىسى كوميتەتىنىڭ 14 مۇشەسىنىڭ ءبىرى بولدى. الاشوردا ۇكىمەتى مۇشەلەرىنىڭ ۋفادا وتكەن كەڭەسىنە قاتىسىپ، الاشوردا ادىلەت ءمينيسترى بولعان. 1918 - 1920ج. سەمەيدە زاڭ كەڭەسشىسى، 1920 - 1926ج. ورىنبور مەن قىزىلوردادا قازاق اكسر - ءى ىستەرىندە، جوعارعى سوت ءتورالقاسىندا كەڭەسشى، القا مۇشەسى، ءبولىم مەڭگەرۋشىسى بولىپ قىزمەت اتقارادى.
احمەت قورعانبەك ۇلى ءبىرىمجانوۆ 1927 جىلى 5 قاڭتاردا لەنينگرادتا اۋىر ناۋقاستان قايتىس بولىپ، سۇيەگى سونداعى ۆولكوۆ قورىمىنىڭ مۇسىلمان بولىگىندە جەرلەندى. ءبىرىمجانوۆتى سوڭعى ساپارعا شىعارىپ سالۋعا ءا. بوكەيحانوۆ، ءا. سەيدالين باستاعان الاش قايراتكەرلەرى مەن بىرگە سول كەزدە موسكۆا مەن لەنينگراد قالاسىندا وقىپ جاتقان بالاسى باتىربەك احمەت ۇلى
ءبىرىمجانوۆ، م. اۋەزوۆ، ءا. مارعۇلان قاتىستى. احمەت قورعانبەك ۇلىنىڭ ءومىر دەرەگىن اقىن ح. مۇسابايەۆتىڭ احمەت ءبىرىمجانوۆقا ارناعان مىنا ءبىر جىر جولدارىمەن اياقتايمىن:
... ازاتتىقتىڭ جولىندا كۇيىپ جانىپ،
وتقا ءتۇسىپ، ورتكە ەنىپ كيىپ - جارىپ.
توتەپ بەرىپ توزاققا تىرلىكتەگى،
ءوتتى بارلىق ءباھادۇر ءبىرىمجانوۆ!!!
بولاشاققا جەتەدى - اقىن داتى،
عاسىرلارعا كەتەدى – عالىم حاتى.
قاتارىنان ءبىر ەمەس، بىرنەشە رەت،
بولدى احمەت دۋمانىڭ دەپۋتاتى.
ءوز حالقىنىڭ اياۋلى ۇلى بولعان،
تۇڭعىش زاڭگەر – جوعارى ءبىلىم العان.
ەكىنشى احاڭ اتانىپ زامانىندا،
تاريحىندا الاشتىڭ اتى قالعان.
... باقىتتى بوپ ەرەكشە تۋماعانسىن،
داڭق قۇسى - باسىنا قونباعانسىن.
امال قانشا، اۋلەتى ءبىرىمجاننىڭ،
ءالى العان جوق ءوزىنىڭ زور باعاسىن!!...
بقو، اقجايىق اۋدانى
ءتىنالى نەگىزگى جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبى
9 - سىنىپ وقۋشىسى سارسەنعالييەۆ دۋمان
ءپان ءمۇعالىمى: تاريح ءپانى ءمۇعالىمى ب. ز. بيسەمبايەۆا
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مەتالداردىڭ جەمىرىلۋى جانە ونىمەن كۇرەسۋ جولدارى.
