ازوت. ازوتتىڭ تابيعاتتاعى اينالىمى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ازوت. ازوتتىڭ تابيعاتتاعى اينالىمى
حيميا 9 سىنىپ
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ازوتتىڭ ماڭىزى، تابيعاتتاعى اينالىمى مەن تىرشىلىك پروسەستەرىندەگى ءمانى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: ساراپتاۋ، جيناقتاۋ، ەلەمەنتتەردى ءبىر - بىرىمەن بايلانىستىرۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن جاساۋىن، كەدەرگى جاساماۋعا، العىرلىق قاسيەتتەرىن تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: بايانداۋ، جاپسىرمالى ۇيلەر، اۋدارماشى، سايكەستەندىرۋ. ساندار سويلەيدى
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كەسپە قاعازدار، ماگنيتتەر، ۆيدەو، ماركەرلەر
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
3. جاڭا ساباق
4. ساباقتى بەكىتۋ
5. ۇيگە تاپسىرما
6. باعالاۋ
ۇيىمداستىرۋ: مەيىرىمدى جۇرەكپەن،
اقپەيىلدى تىلەكپەن،
امانداسىپ الايىق،
ءبىر جادىراپ قالايىق!
ا) وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ؛
ءا) كەزەكشى مالىمەتى؛
ب) ساباققا نازارىن اۋدارۋ؛
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
جاپسىرمالى ۇيلەر:
1. كۇكىرتتىڭ فيزيكالىق قاسيەتى قانداي؟
2. كۇكىرت قۇرامى بويىنشا نەشەگە بولىنەدى؟
3. ءاليۋمينييدى سۋلفيت، سۋلفات، ءسۋلفيدى بويىنشا ەسەپتە؟
4. كالسييدى سۋلفيت، سۋلفات، ءسۋلفيدى بويىنشا ەسەپتە؟
5. قىزدىرىپ سوقساڭ يلەنەدى،
بالعا مەن توستەن يمەنەدى. (تەمىر، جەلەزو،)
6. سىرتتاي ۇقساس مالتاعا، قالامنىڭ بۇل عاجابى.
مەكتەپتەگى تاقتاعا، سۇتتەي اق قىپ جازادى. (بور، مەل،)
مەكەن جاي:
مەندەلەيەۆ قالاشىعى، بەيمەتالدار اۋدانى، نەگىزدەر كوشەسى 14 ءۇيدىڭ 7 پاتەرىندە تۇراتىن تۇرعىندى اتا؟
جانا ساباق:
1. ازوتتىڭ تاڭباسى (N)
2. مولەكۋلالىق فورمۋلاسى (N2)
3. رەتتىك ءنومىرى (7)
4. سالىستىرمالى اتومدىق ماسساسى (14)
ازوت تابيعاتتا وتە كوپ تاراعان ەلەمەنتتىڭ ءبىرى بولىپ ەسەپتەلەدى. جەر بەتىندەگى ونىڭ نەگىزگى تۇرلەرى — ليتوسفەراداعى بايلانىسقان جانە اتموسفەراداعى مولەكۋلالىق ازوت. اتموسفەراداعى بوس ازوتتى وسىمدىكتەر وزدىگىنەن سىڭىرە المايدى. ورگانيكالىق زاتتار شىرىگەندە ونداعى ازوتتىڭ ءبىراز بولىگى اممياكقا اينالادى. توپىراقتاعى نيترلەۋشى باكتەريالاردىڭ كومەگىمەن سول اممياك ازوت قىشقىلىنا دەيىن توتىعادى. ءوز كەزەگىندە توپىراقتاعى كاربوناتتار ساس03 قىشقىلمەن رەاكسياعا ءتۇسىپ، نيتراتقا اينالادى دا وسىمدىككە سىڭەدى. ءشىرۋ پروسەسى كەزىندە ازوتتىڭ ءبىراز بولىگى اتموسفەراعا بوس كۇيىندە ءبولىنىپ وتىرادى. تابيعي جاعدايدا توپىراقتاعى بايلانىسقان ازوتتىڭ مولشەرى كەمىمەيدى. اۋاداعى بوس ازوت تا ءتۇرلى سەبەپتەرمەن تولىقتىرىلىپ وتىرادى. مىسالى، اعاش، شىمتەزەك (تورف)، تاسكومىردى جاققاندا، ورگانيكالىق زاتتار شىرىگەندە، اتموسفەراعا ازوت بولىنەدى.
ۆيدەوروليك قاراۋ.
ساباقتى بەكىتۋ:
اقتوبە وبلىسى،
شالقار اۋدانى، ەسەت اۋىلى
سارىبۇلاق نەگىزگى مەكتەبى
حيميا جانە گەوگرافيا ءپان ءمۇعالىمى
سايىنوۆا گۇلىم ءالىم قىزى
حيميا 9 سىنىپ
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ازوتتىڭ ماڭىزى، تابيعاتتاعى اينالىمى مەن تىرشىلىك پروسەستەرىندەگى ءمانى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: ساراپتاۋ، جيناقتاۋ، ەلەمەنتتەردى ءبىر - بىرىمەن بايلانىستىرۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن جاساۋىن، كەدەرگى جاساماۋعا، العىرلىق قاسيەتتەرىن تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: بايانداۋ، جاپسىرمالى ۇيلەر، اۋدارماشى، سايكەستەندىرۋ. ساندار سويلەيدى
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كەسپە قاعازدار، ماگنيتتەر، ۆيدەو، ماركەرلەر
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
3. جاڭا ساباق
4. ساباقتى بەكىتۋ
5. ۇيگە تاپسىرما
6. باعالاۋ
ۇيىمداستىرۋ: مەيىرىمدى جۇرەكپەن،
اقپەيىلدى تىلەكپەن،
امانداسىپ الايىق،
ءبىر جادىراپ قالايىق!
ا) وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ؛
ءا) كەزەكشى مالىمەتى؛
ب) ساباققا نازارىن اۋدارۋ؛
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
جاپسىرمالى ۇيلەر:
1. كۇكىرتتىڭ فيزيكالىق قاسيەتى قانداي؟
2. كۇكىرت قۇرامى بويىنشا نەشەگە بولىنەدى؟
3. ءاليۋمينييدى سۋلفيت، سۋلفات، ءسۋلفيدى بويىنشا ەسەپتە؟
4. كالسييدى سۋلفيت، سۋلفات، ءسۋلفيدى بويىنشا ەسەپتە؟
5. قىزدىرىپ سوقساڭ يلەنەدى،
بالعا مەن توستەن يمەنەدى. (تەمىر، جەلەزو،)
6. سىرتتاي ۇقساس مالتاعا، قالامنىڭ بۇل عاجابى.
مەكتەپتەگى تاقتاعا، سۇتتەي اق قىپ جازادى. (بور، مەل،)
مەكەن جاي:
مەندەلەيەۆ قالاشىعى، بەيمەتالدار اۋدانى، نەگىزدەر كوشەسى 14 ءۇيدىڭ 7 پاتەرىندە تۇراتىن تۇرعىندى اتا؟
جانا ساباق:
1. ازوتتىڭ تاڭباسى (N)
2. مولەكۋلالىق فورمۋلاسى (N2)
3. رەتتىك ءنومىرى (7)
4. سالىستىرمالى اتومدىق ماسساسى (14)
ازوت تابيعاتتا وتە كوپ تاراعان ەلەمەنتتىڭ ءبىرى بولىپ ەسەپتەلەدى. جەر بەتىندەگى ونىڭ نەگىزگى تۇرلەرى — ليتوسفەراداعى بايلانىسقان جانە اتموسفەراداعى مولەكۋلالىق ازوت. اتموسفەراداعى بوس ازوتتى وسىمدىكتەر وزدىگىنەن سىڭىرە المايدى. ورگانيكالىق زاتتار شىرىگەندە ونداعى ازوتتىڭ ءبىراز بولىگى اممياكقا اينالادى. توپىراقتاعى نيترلەۋشى باكتەريالاردىڭ كومەگىمەن سول اممياك ازوت قىشقىلىنا دەيىن توتىعادى. ءوز كەزەگىندە توپىراقتاعى كاربوناتتار ساس03 قىشقىلمەن رەاكسياعا ءتۇسىپ، نيتراتقا اينالادى دا وسىمدىككە سىڭەدى. ءشىرۋ پروسەسى كەزىندە ازوتتىڭ ءبىراز بولىگى اتموسفەراعا بوس كۇيىندە ءبولىنىپ وتىرادى. تابيعي جاعدايدا توپىراقتاعى بايلانىسقان ازوتتىڭ مولشەرى كەمىمەيدى. اۋاداعى بوس ازوت تا ءتۇرلى سەبەپتەرمەن تولىقتىرىلىپ وتىرادى. مىسالى، اعاش، شىمتەزەك (تورف)، تاسكومىردى جاققاندا، ورگانيكالىق زاتتار شىرىگەندە، اتموسفەراعا ازوت بولىنەدى.
ۆيدەوروليك قاراۋ.
ساباقتى بەكىتۋ:
اقتوبە وبلىسى،
شالقار اۋدانى، ەسەت اۋىلى
سارىبۇلاق نەگىزگى مەكتەبى
حيميا جانە گەوگرافيا ءپان ءمۇعالىمى
سايىنوۆا گۇلىم ءالىم قىزى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
