بالانىڭ جانى تازا، جۇرەگى پاك
جينالىستىڭ تاقىرىبى: «بالانىڭ جانى تازا، جۇرەگى پاك»
ماقساتى: بالا تاربيەسىنىڭ العاشقى التىن قازىعى تۋعان ۇياسى، ءوز وتباسىنداعى اتا – انا تاربيەسى، ونەگەسى جانە اتا – انا بالالاردىڭ باس ۇستازى ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكتىلىگى: قاناتتى سوزدەر «وتان وتباسىنىڭ باستى ۇياسى»، «ادامنىڭ ادامشىلىعى اقىل، عىلىم، جاقسى اتا، جاقسى انا، جاقسى قۇربى، جاقسى ۇستازدان بولادى» «ۇيادا نە كورسە، ۇشقانىندا سونى ىلەدى.»
بارىسى
كىرىسپە ءسوز.
جىلداعى ءداستۇر بويىنشا وتەتىن جالپى اتا - انالار جينالىسىن اشىق دەپ جاريالايمىز. بۇگىنگى اتا – انالار جينالىسى دوڭگەلەك ۇستەل ۇستىندە پىكىرلەسۋ، وي ءبولىسۋ نەگىزىندە وتپەك.( وسى جەردە جينالىستىڭ ماقساتى، تاقىرىبى ايتىلىپ كەتەدى). الدىمەن، بۇگىنگى جينالىستا توپقا بولىنگەن اتا – انالاردى ورتاعا شاقىرساق. ءبىرىنشى توپ باستاۋىش سىنىپ اتا – انالارى، ەكىنشى توپ ورتا بۋىن اتا – انالارى، ءۇشىنشى توپ جوعارعى سىنىپ اتا – انالارى.
بالا تاربيەسى اتا – انا ۇشىندە كۇردەلى دە جاۋاپتى مىندەت. بالانى ومىرگە بەيىمدەۋدە مەكتەپ، ۇستاز جانە اتا – انانىڭ ورنى بولەك. وسى ەكى جاقتى بىرلەسكەن جۇمىس ىستەگەن جاعدايدا عانا بالا تاربيەسىندە جاقسى ناتيجە كورۋگە بولادى.
بالا تاربيەسىنە ەڭ اۋەلى ونىڭ ءوز اتا – اناسىنىڭ ەڭبەكقورلىعى، ۇستامدىلىعى، اقىل - ويى ادامگەرشىلىگى اسەر ەتپەك. ولاي بولسا بۇگىنگى جينالىستىڭ شارتتارىمەن تانىستىرىپ وتسەك.
شارتتارى:
1. مەن قانداي اتا – انامىن؟ (سۇراقتارعا جاۋاپ الىنادى)
2. جاعداياتتارعا تالداۋ جاساۋ.
3. ساۋالناما.
الدىمەن اتا – انالارعا سۇراقتار بەرىلەدى. دايىندالۋعا ءبىر مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى.
1. بالا تاربيەسىنە قاتىستى قازاققا ءتان قانداي قاسيەتتەردى دۇرىس دەپ سانايسىز؟
2. بالا ءۇشىن اتا – انانىڭ قايسىسىنىڭ بەدەلى جوعارى دەپ ويلايسىز؟
3. دەنى ساۋ، تاربيەلى ورەلى بالا ءوسىرۋ ءۇشىن نە قاجەت دەپ بىلەسىز؟
4. بالا دۇنيەگە جامان كۇيدە كەلمەيدى، ءبىراق بالا وسە كەلە ءارقيلى جاعىمسىز ارەكەتتەرگە بوي ۇرىپ، ءارتۇرلى مىنەز كورسەتەدى، بۇعان سىزدەردىڭ كوزقاراستارىڭىز قانداي؟
كەلەسى كەزەكتى بالانىڭ كۇندەلىكتى ومىرىنەن الىنعان كەيبىر جاعداياتتارعا كەزەكتى بەرەمىز.
1 جاعدايات
(كومپيۋتەر ويناۋعا اقشا تابا الماي وتىرعان سامات پەن ساكەن ءبىراز اقىلداستى. ساماتتىڭ ەسىنە اسحانادا اقشا ۇساتقان ەربول تۇسەدى. سول ەربولدى قورقىتىپ اقشاسىن تارتىپ الۋ كەرەك كەرەكتىگىن ساكەنگە ايتادى.)
ساكەن: ەربول مۇندا كەل، مەن اقشا تاۋىپ الدىم.
ەربول: قانە اقشا؟
سامات: ەربول سەن اسحانادا اقشا ۇساتىپ تۇرعانىڭدى كورگەنمىن. سول اقشاڭ قايدا؟ بىزگە بەر.
ەربول: جوق بەرە المايمىن. انام اقشانى قايتارىپ اكەل دەگەن. اناما قايتارىپ بەرەمىن.
ساكەن: اكەل اقشانى. اقشا قالتاڭدا عوي) قالتاسىنان اقشانى تارتىپ الادى)
سامات: سەن ءبىزدىڭ اقشا العانىمىزدى ەشكىمگە ايتپايسىڭ؟ ايتسان ساعان جامان بولادى.
ەربول: اناما ايتامىن (جىلاپ كەتىپ قالادى)
سۇراق: وسى كورىنىستە بالانىڭ قانداي قىلىعىن بايقادىڭىز؟ (اتا – انانىڭ جاۋابى تىڭدالادى)
2 – جاعدايات
نۇرلان 3 - سىنىپتا وقيدى. نۇرلاننىڭ ءبىلىم الۋعا دەگەن ىنتاسى جاقسى. وقىسا جاقسى وقۋشىلار قاتارىنان ورىن الارلىق قابىلەتى بار. ءبىراق اتا – اناسى بالا تاربيەسىنە جاۋاپسىز قارايدى. بالانى ساباقتان سەبەپسىز ءجيى قالدىرادى، كەيدە ءتىپتى اپتالاپ قالدىراتىن كەزدەرى بولادى. مەكتەپتە وتەتىن جيىندارعا كەلمەيدى. ءبىلىم الۋ بالانىڭ باستى مىندەتى ەكەندىگىن بىلە تۇرا سونى ورىنداۋعا سالعىرت قارايدى.
سۇراق.
1. نۇرلاننىڭ اتا – اناسىنىڭ قىلىعىن قالاي باعالايسىز؟
2. اتا – انانىڭ بالا الدىنداعى مىندەتتەرى قانداي؟
3 جاعدايات
ايجان: دينا ماعان انام ۇيالى تەلەفون ساتىپ اپەردى.
دينا: كانە وتە ادەمى ەكەن قاراشى، اينۇر.
اينۇر: ادەمى ەكەن ءبىراق «ەڭ الدىمەن ماعان انام ءبىلىم ال، ساباقتى جاسى وقى. وسكەن سوڭ ەڭبەك ەتىپ، قىمبات تەلەفوندى سول كەزدە ءوزىڭ ساتىپ الاسىڭ» دەگەن.
ايجان: اينۇر سەن ساباق، ساباق دەپ جۇرەسىڭ. ماعان اتا - انام «اقشا بولسا ءبارىن ساتىپ الۋعا بولادى» دەدى.
سۇراقتار:
1. قازىرگى كەزدە بالالارعا قىمبات زات الىپ بەرۋدى دۇرىس دەپ سانايسىز با؟
2. ءبىلىمدى اقشاعا ساتىپ الۋعا بولا ما؟
4 جاعدايات
بالاڭىز ءمۇعالىمدى جامانداپ، ونىڭ سويلەگەن ءسوزىن، قوزعالىسىن سالىپ كەمىتەدى. ءسىزدىڭ كوزقاراسىڭىز؟
كەزەكتى الدىن الا الىنعان ساۋالنامالاردىڭ قورىتىندىسىنا بەرسەك. بۇگىنگى جينالىسقا قاتىسۋشى توپتار، سىزدەر ءقازىر بۇگىنگى جينالىستان العان اسەرلەرىڭىزدى، جينالىستىڭ دۇرىس ۇيىمداستىرىلۋى جايلى، بۇنداعى بالا تاربيەسى جونىندەگى ءسوز بولعان ماسەلەلەردىڭ ماڭىزدىلىعى تۋرالى قورىتىندى پىكىرلەرىڭىزدى جازىپ، قورعايسىزدار.
قورىتىندى.
بالا ءومىردىڭ جالعاسى. بالاعا ونەر ۇيرەتىپ تياناقتى ءبىلىم بەرۋ، ابزال ازامات ەتىپ تاربيەلەۋ قازىرگى قوعامنىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى. جانۇيانىڭ جەمىسى التىن تىرەگى، دىڭگەگى – بالا. ءار اتا – انا ءوزىنىڭ بالاسىن تاربيەلەي وتىرىپ، ءوزىنىڭ قوعام الدىنداعى، جاۋاپكەرشىلىگىن ەش ۋاقىتتا ۇمىتپاۋى ءتيىس. ەگەر اتا – انا بالاسىن سانالى، ادامگەرشىلىگى مول، رۋحاني جاعىنان جەتىلگەن، ەڭبەكقور ەتىپ تاربيەلەسە وندا ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جارقىن دەپ ايتا الار ەدىك. كەيبىر اتا – انالار ءوز پەرزەنتتەرىن شەكتەن تىس ەركەلەتىپ بالانىڭ بەتىنەن قاقپاي كوڭىلىنە قاراپ تاربيەلەيدى نەمەسە وتباسىنداعى ونەگەلى تاربيە مولشەرىنە نەمقۇرايلىقپەن قارايدى. ال مۇنداي كورىنىستەر بالانىڭ بويىندا كەرى قاسيەت پايدا بولۋىنا تىكەلەي سەبەپ بولادى. بۇگىنگى بەرىلگەن سۇراقتار، جاعداياتتار دا ءبىز بالانىڭ بويىندا كەزدەسىپ قالاتىن وسىنداي ارەكەتتەردى، قىلىقتاردى كورسەتە وتىرىپ، ودان اۋلاق بولۋدىڭ ادىستەرىن قاراستىرىپ كوردىك. دۇرىس تاربيە كورسە عانا بالانىڭ سانالى، جوعارى ادامگەرشىلىكتى، رۋحاني باي، تۇلعا بولىپ قالىپتاساتىندىعىنا كوزىمىزدى جەتكىزدىك. اتا – انا بالاسىنا ءبىلىم بەرىپ، ومىرگە نۇسقاۋ بەرەتىن، ۇستاز ەڭبەگىن باعالايتىندىعىن تۇسىندىك. سوندىقتان ۇيدە اتا – انا، مەكتەپتە ۇستاز بالا جۇرەگىنەن جول تاباتىنداي تاربيەلىك ءمانى زور ەڭبەك ەتسە، تاربيە ءوز ورنىن تابار ەدى دەپ بۇگىنگى دوڭگەلەك ۇستەل باسىنداعى پىكىر - سايىسىمىزدى اياقتايمىز.
ماقساتى: بالا تاربيەسىنىڭ العاشقى التىن قازىعى تۋعان ۇياسى، ءوز وتباسىنداعى اتا – انا تاربيەسى، ونەگەسى جانە اتا – انا بالالاردىڭ باس ۇستازى ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكتىلىگى: قاناتتى سوزدەر «وتان وتباسىنىڭ باستى ۇياسى»، «ادامنىڭ ادامشىلىعى اقىل، عىلىم، جاقسى اتا، جاقسى انا، جاقسى قۇربى، جاقسى ۇستازدان بولادى» «ۇيادا نە كورسە، ۇشقانىندا سونى ىلەدى.»
بارىسى
كىرىسپە ءسوز.
جىلداعى ءداستۇر بويىنشا وتەتىن جالپى اتا - انالار جينالىسىن اشىق دەپ جاريالايمىز. بۇگىنگى اتا – انالار جينالىسى دوڭگەلەك ۇستەل ۇستىندە پىكىرلەسۋ، وي ءبولىسۋ نەگىزىندە وتپەك.( وسى جەردە جينالىستىڭ ماقساتى، تاقىرىبى ايتىلىپ كەتەدى). الدىمەن، بۇگىنگى جينالىستا توپقا بولىنگەن اتا – انالاردى ورتاعا شاقىرساق. ءبىرىنشى توپ باستاۋىش سىنىپ اتا – انالارى، ەكىنشى توپ ورتا بۋىن اتا – انالارى، ءۇشىنشى توپ جوعارعى سىنىپ اتا – انالارى.
بالا تاربيەسى اتا – انا ۇشىندە كۇردەلى دە جاۋاپتى مىندەت. بالانى ومىرگە بەيىمدەۋدە مەكتەپ، ۇستاز جانە اتا – انانىڭ ورنى بولەك. وسى ەكى جاقتى بىرلەسكەن جۇمىس ىستەگەن جاعدايدا عانا بالا تاربيەسىندە جاقسى ناتيجە كورۋگە بولادى.
بالا تاربيەسىنە ەڭ اۋەلى ونىڭ ءوز اتا – اناسىنىڭ ەڭبەكقورلىعى، ۇستامدىلىعى، اقىل - ويى ادامگەرشىلىگى اسەر ەتپەك. ولاي بولسا بۇگىنگى جينالىستىڭ شارتتارىمەن تانىستىرىپ وتسەك.
شارتتارى:
1. مەن قانداي اتا – انامىن؟ (سۇراقتارعا جاۋاپ الىنادى)
2. جاعداياتتارعا تالداۋ جاساۋ.
3. ساۋالناما.
الدىمەن اتا – انالارعا سۇراقتار بەرىلەدى. دايىندالۋعا ءبىر مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى.
1. بالا تاربيەسىنە قاتىستى قازاققا ءتان قانداي قاسيەتتەردى دۇرىس دەپ سانايسىز؟
2. بالا ءۇشىن اتا – انانىڭ قايسىسىنىڭ بەدەلى جوعارى دەپ ويلايسىز؟
3. دەنى ساۋ، تاربيەلى ورەلى بالا ءوسىرۋ ءۇشىن نە قاجەت دەپ بىلەسىز؟
4. بالا دۇنيەگە جامان كۇيدە كەلمەيدى، ءبىراق بالا وسە كەلە ءارقيلى جاعىمسىز ارەكەتتەرگە بوي ۇرىپ، ءارتۇرلى مىنەز كورسەتەدى، بۇعان سىزدەردىڭ كوزقاراستارىڭىز قانداي؟
كەلەسى كەزەكتى بالانىڭ كۇندەلىكتى ومىرىنەن الىنعان كەيبىر جاعداياتتارعا كەزەكتى بەرەمىز.
1 جاعدايات
(كومپيۋتەر ويناۋعا اقشا تابا الماي وتىرعان سامات پەن ساكەن ءبىراز اقىلداستى. ساماتتىڭ ەسىنە اسحانادا اقشا ۇساتقان ەربول تۇسەدى. سول ەربولدى قورقىتىپ اقشاسىن تارتىپ الۋ كەرەك كەرەكتىگىن ساكەنگە ايتادى.)
ساكەن: ەربول مۇندا كەل، مەن اقشا تاۋىپ الدىم.
ەربول: قانە اقشا؟
سامات: ەربول سەن اسحانادا اقشا ۇساتىپ تۇرعانىڭدى كورگەنمىن. سول اقشاڭ قايدا؟ بىزگە بەر.
ەربول: جوق بەرە المايمىن. انام اقشانى قايتارىپ اكەل دەگەن. اناما قايتارىپ بەرەمىن.
ساكەن: اكەل اقشانى. اقشا قالتاڭدا عوي) قالتاسىنان اقشانى تارتىپ الادى)
سامات: سەن ءبىزدىڭ اقشا العانىمىزدى ەشكىمگە ايتپايسىڭ؟ ايتسان ساعان جامان بولادى.
ەربول: اناما ايتامىن (جىلاپ كەتىپ قالادى)
سۇراق: وسى كورىنىستە بالانىڭ قانداي قىلىعىن بايقادىڭىز؟ (اتا – انانىڭ جاۋابى تىڭدالادى)
2 – جاعدايات
نۇرلان 3 - سىنىپتا وقيدى. نۇرلاننىڭ ءبىلىم الۋعا دەگەن ىنتاسى جاقسى. وقىسا جاقسى وقۋشىلار قاتارىنان ورىن الارلىق قابىلەتى بار. ءبىراق اتا – اناسى بالا تاربيەسىنە جاۋاپسىز قارايدى. بالانى ساباقتان سەبەپسىز ءجيى قالدىرادى، كەيدە ءتىپتى اپتالاپ قالدىراتىن كەزدەرى بولادى. مەكتەپتە وتەتىن جيىندارعا كەلمەيدى. ءبىلىم الۋ بالانىڭ باستى مىندەتى ەكەندىگىن بىلە تۇرا سونى ورىنداۋعا سالعىرت قارايدى.
سۇراق.
1. نۇرلاننىڭ اتا – اناسىنىڭ قىلىعىن قالاي باعالايسىز؟
2. اتا – انانىڭ بالا الدىنداعى مىندەتتەرى قانداي؟
3 جاعدايات
ايجان: دينا ماعان انام ۇيالى تەلەفون ساتىپ اپەردى.
دينا: كانە وتە ادەمى ەكەن قاراشى، اينۇر.
اينۇر: ادەمى ەكەن ءبىراق «ەڭ الدىمەن ماعان انام ءبىلىم ال، ساباقتى جاسى وقى. وسكەن سوڭ ەڭبەك ەتىپ، قىمبات تەلەفوندى سول كەزدە ءوزىڭ ساتىپ الاسىڭ» دەگەن.
ايجان: اينۇر سەن ساباق، ساباق دەپ جۇرەسىڭ. ماعان اتا - انام «اقشا بولسا ءبارىن ساتىپ الۋعا بولادى» دەدى.
سۇراقتار:
1. قازىرگى كەزدە بالالارعا قىمبات زات الىپ بەرۋدى دۇرىس دەپ سانايسىز با؟
2. ءبىلىمدى اقشاعا ساتىپ الۋعا بولا ما؟
4 جاعدايات
بالاڭىز ءمۇعالىمدى جامانداپ، ونىڭ سويلەگەن ءسوزىن، قوزعالىسىن سالىپ كەمىتەدى. ءسىزدىڭ كوزقاراسىڭىز؟
كەزەكتى الدىن الا الىنعان ساۋالنامالاردىڭ قورىتىندىسىنا بەرسەك. بۇگىنگى جينالىسقا قاتىسۋشى توپتار، سىزدەر ءقازىر بۇگىنگى جينالىستان العان اسەرلەرىڭىزدى، جينالىستىڭ دۇرىس ۇيىمداستىرىلۋى جايلى، بۇنداعى بالا تاربيەسى جونىندەگى ءسوز بولعان ماسەلەلەردىڭ ماڭىزدىلىعى تۋرالى قورىتىندى پىكىرلەرىڭىزدى جازىپ، قورعايسىزدار.
قورىتىندى.
بالا ءومىردىڭ جالعاسى. بالاعا ونەر ۇيرەتىپ تياناقتى ءبىلىم بەرۋ، ابزال ازامات ەتىپ تاربيەلەۋ قازىرگى قوعامنىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى. جانۇيانىڭ جەمىسى التىن تىرەگى، دىڭگەگى – بالا. ءار اتا – انا ءوزىنىڭ بالاسىن تاربيەلەي وتىرىپ، ءوزىنىڭ قوعام الدىنداعى، جاۋاپكەرشىلىگىن ەش ۋاقىتتا ۇمىتپاۋى ءتيىس. ەگەر اتا – انا بالاسىن سانالى، ادامگەرشىلىگى مول، رۋحاني جاعىنان جەتىلگەن، ەڭبەكقور ەتىپ تاربيەلەسە وندا ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جارقىن دەپ ايتا الار ەدىك. كەيبىر اتا – انالار ءوز پەرزەنتتەرىن شەكتەن تىس ەركەلەتىپ بالانىڭ بەتىنەن قاقپاي كوڭىلىنە قاراپ تاربيەلەيدى نەمەسە وتباسىنداعى ونەگەلى تاربيە مولشەرىنە نەمقۇرايلىقپەن قارايدى. ال مۇنداي كورىنىستەر بالانىڭ بويىندا كەرى قاسيەت پايدا بولۋىنا تىكەلەي سەبەپ بولادى. بۇگىنگى بەرىلگەن سۇراقتار، جاعداياتتار دا ءبىز بالانىڭ بويىندا كەزدەسىپ قالاتىن وسىنداي ارەكەتتەردى، قىلىقتاردى كورسەتە وتىرىپ، ودان اۋلاق بولۋدىڭ ادىستەرىن قاراستىرىپ كوردىك. دۇرىس تاربيە كورسە عانا بالانىڭ سانالى، جوعارى ادامگەرشىلىكتى، رۋحاني باي، تۇلعا بولىپ قالىپتاساتىندىعىنا كوزىمىزدى جەتكىزدىك. اتا – انا بالاسىنا ءبىلىم بەرىپ، ومىرگە نۇسقاۋ بەرەتىن، ۇستاز ەڭبەگىن باعالايتىندىعىن تۇسىندىك. سوندىقتان ۇيدە اتا – انا، مەكتەپتە ۇستاز بالا جۇرەگىنەن جول تاباتىنداي تاربيەلىك ءمانى زور ەڭبەك ەتسە، تاربيە ءوز ورنىن تابار ەدى دەپ بۇگىنگى دوڭگەلەك ۇستەل باسىنداعى پىكىر - سايىسىمىزدى اياقتايمىز.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: باستاپقى حيميالىق تۇسىنىكتەر تاقىرىبىن قورىتىندىلاۋ.
