بالاقاي، اتىڭ كىم؟
ساباقتىڭ تاقىرىبى: بالاقاي، اتىڭ كىم؟
ساباقتىڭ ماقساتى׃
قازاق سالتى بويىنشا بالاعا ات قويۋ راسىمدەرى تۋرالى، ات قويۋدىڭ ەجەلدەن قالىپتاسقان جۇيەسى بارىن ءتۇسىندىرۋ.
قويىلعان ەسىمنىڭ قۇپياسى مەن ماعىناسى ادام ومىرىنە ۇلكەن ءرول اتقاراتىنىن، اقىل - ويىنا، سانا - سەزىمىنە تىكەلەي قاتىسى بارىن، ومىردەن ءوز ورنىن تابۋعۋ ىقپال ەتەتىنىڭ مەڭگەرتۋ.
ءوز ەسىمدەرىنىڭ ءمانىن ءتۇسىنىپ، اتا - انا سەنىمىن اقتاۋعا باۋلۋ، قورشاعان ورتامەن بايلانىسىن ارتتىرۋ، كوشباسشىلىق قابىلەتكە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى׃ مۇحتار شاحانوۆتىڭ جىر جيناعى، شالقار ەنسيكلوپەدياسى، بالدىرعان جۋرنالى، «كۇن جۇيەسى» تاقىرىبىنداعى بالالارعا ارنالعان كىتاپتار سەرياسى، سلايدتار، ينتەرنەت ماتەريالدارى.
ءپانارالىق بايلانىس ׃ دۇنيەتانۋ، ماتەماتيكا.
ساباقتىڭ بارىسى׃
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
كىرىسپە ءبولىم.
بالالار، بۇگىن ساباقتا حالقىمىزدىڭ ات قويۋ ءراسىمى، ءجون - جورالعىلارى تۋرالى كوپ نارسە بىلەمىز.
بالا – ادامنىڭ باۋىر ەتى. قاي اتا - انا دا ءوز شاڭىراعىندا شىر ەتىپ ءسابي دۇنيەگە كەلگەنىندە وعان ەڭ جاقسى ەسىمدى قويۋعا تىرىسادى. نەگىزىنەن، جاڭا تۋعان سابيگە ەسىم تاڭداۋعا قازاقتان دانا، قازاقتان شەبەر حالىق جوق. الايدا، ءاربىر اتا - انا بالاسىنا ات قوياردا وزىنە جۇكتەلەر جاۋاپكەرشىلىكتى جەتە سەزىنىپ، وعان ساقتىقپەن قاراعانى، ون ويلانىپ، ون تولعانىپ بارىپ قانا جۇرەگى قالاعان ەسىمدى سابيىنە قويعانى ابزال. ويتكەنى، ەسىمدەردىڭ ادام ومىرىنە ىقپالى وتە ايرىقشا.
وقۋشىلار.
مۇحتار شاحانوۆ.
ءاقجۇنىس.
مىقتىلاردىڭ كۇيىن شەرتىپ وتەر كۇن،
زامان - تەرەك، ادام سونىڭ بۇتاعى،
مەن تۋعاندا، دوسىم، سەنىڭ اكەڭنىڭ
جازىلىپتى اباي جايلى كىتابى.
ايكوركەم.
مەنىڭ اكەم سونى وقىپ،
ۇزاق تۇندەر وتىرىپتى وڭاشا.
ءبىر بيىكپەن تابىستىم دەپ تاماشا،
شاتتانىپتى بالاشا.
ەرقانات.
ايقارا اشىپ اسپانىن،
جيناپ بارلىق دوستارى مەن قاستارىن
نيەتىمدى قۇپتار دەپ،
بۇل ەسىمدە ەرەكشە ءبىر قۇت بار دەپ،
مىنا مەندەي پەرزەنتىنە سول كۇنى
ات قويىپتى مۇحتار دەپ.
ساۋلە.
- حا - حا - حا! كوكىرەكتە ارمان كوپ،
ءبىزدىڭ اۋىل يتتەرىنىڭ اتى دا
كەلەدى ىلعي «ءبورىباسار»، «ارلان» بوپ.
ءبىراق ءالى قاسقىر العان ءبىرى جوق،-
قاسقىر تۇگەل قويان ۇستار ءتۇرى جوق،-
دەپ كۇلىپتى توردە وتىرعان ءبىر كىسى.
جاراسبەك.
جۇرت شاتتىعىن سۋ سەپكەندەي باسىپتى
الگى ادامنىڭ ءاجۋالى كۇلكىسى.
اكەم سوندا بەسىگىمە سۇيەنىپ،
كەپ تۇرىپتى كوڭىلمەنەن قۇلاعان.
بەكسۇلتان.
- ۇلىم، سەنەن سۇرانام،
تىرلىگىڭدە بوي كورسەتپە جىرادان.
ۇلىم، مەنى تابا قىلما مىناعان،
قىران بولساڭ كەڭىستىك كوپ قايدا دا،-
دەپ سەنىممەن جىميىپتى جاي عانا.
اقمارال.
قاس قىلعانداي، قالجىڭىن تاسقا ۇرعانداي،
اتقا ءمىندىم...
بولسا دا كوپ ارمانى،
اكەم مارقۇم ول كۇندى كورە المادى.
كورە المادى ول تاعدىردىڭ مەرگەندىگىن،
ۇلانىنىڭ جىردان گۇل تەرگەندىگىن.
ەرجان.
مەنىڭ تۇڭعىش كىتابىم باسىلعاندا،
ءۇمىت وتى الدىمنان شاشىلعاندا
انام بايعۇس شاتتىقتان جارىلارداي،
جىرتىق، ەسكى كەبىسىن سۇيرەلەكتەپ،
كورشىلەرگە جۇگىردى كۇيبەلەكتەپ.
نۇرلى.
سوسىن ءۇنسىز تۇردى دا ويعا قالىپ،
ۇيرەنبەگەن ءالى دە تويعا بارىپ
مەنىڭ تيتتەي ەلەۋسىز كىتابىمدى
ۇلى تومنىڭ قاسىنا قويدى اپارىپ.
اياگوز.
قازاقتىڭ سالتى بويىنشا، جاس نارەستە تۋعان كەزدە اتا - اناسى ەڭ سىيلى، قاتتى قۇرمەت تۇتاتىن ادامىنا ءوز ءسابيىنىڭ ەسىمىن قويعىزادى. كەيدە ولار كەلىسە وتىرىپ، بالا ەسىمىن وزدەرى تاڭدايدى. ەگەردە اكە - شەشەسى، اتا - اجەسى ءتىرى بولسا، ءوز نەمەرە، شوبەرەلەرىنىڭ ەسىمدەرىن سولار قويادى. مۇندايدا ۇلكەن كىسىلەردىڭ ايتقانى – زاڭ. ولار ايتقان ەسىمدى اتا - اناسىنىڭ ازان شاقىرتىپ، سابيىنە قويۋى – بۇلجىتپاي ورىندالاتىن مىندەت.
ءمۇعالىم׃
بۇرىندارى بالاعا ەسىمدى بەسىككە بولەر الدىندا قويعان. بالانى بەسىككە بولەردە كۇن ىلگەرى اۋىل - ايماققا حابار بەرىلىپ، اركىم قال - قادىرىنشە توي جاسايدى. تويعا جينالعاندار بالاعا قاتىستى ەكى شارانى جۇزەگە اسىراتىن بولعان.
جانەل.
ءبىرىنشى كەزەكتە بالاعا اعايىن - تۋىسىنىڭ ۇيعارىمىمەن وزدەرى ىشتەي قۇپتاپ جۇرگەن ەسىمدى قويۋ. مۇنى سول اۋىلدىڭ ەڭ بەدەلدى ازاماتى ءسابيدى قولىنا الىپ ازان شاقىرىپ، ءۇش رەت بالا ەسىمىن قۇلاعىنا قايتالايدى.
گۇلنۇر.
شاريعات زاڭى بويىنشا، نارەستە تۋعان سوڭ ءۇش كۇننىڭ ىشىندە وعان ازان شاقىرىپ، ات قويۋ كەرەك. ءسابي ەسىمى ءۇش رەت قۇلاعىنا قايتالانادى.
ارۋجان.
بالاسىنىڭ اتىن ىرىمداپ قويۋ – اتا - اناسىنىڭ نيەتىن بىلدىرەدى. ءقازىر دە كوپ ادام بالاسىنا عۇلاما بولسىن دەپ – مارعۇلان، قانىش، اقىن بولسىن دەپ – اباي، باتىر بولسىن دەپ – ەدىگە، جانىبەك، الپامىس، اقىلگوي انا بولسىن دەپ – زەرە، ايعانىم دەپ ىرىمداپ ات قويىپ جاتادى. كەيىنگى كەزدە ەلىمىزدە نۇرسۇلتان ەسىمدى بالالار دا كوبەيە باستادى.
مارال.
بالامنىڭ اتى زاتىنا ساي بولسىن دەپ نەبىر جاھانگەر قولباسشى، ءدىنباسى، پايعامبار ەسىمدەرىن دە بەرەتىندەر بولعان.
ءمۇعالىم׃
سابيگە ات قويۋداعى سالت - ءداستۇر نەگىزىنەن، قازاق حالقىندا بالاعا ات قويعاندا اتا-انالاردىڭ ارقا سۇيەيتىن ەڭ باستى ون بەس ءسالت-داستۇرى بار.
ولار:
وقۋشى.
1. بالاعا ارتىق ساۋساعىنا قاراي ات قويۋ.
ەسىمدەرى: ارتىق، ءارتىقالى، ارتىقباي، قوسەكەن.
2. بالاعا ءتىل - كوز تيمەيدى دەگەن نيەتپەن ات قويۋ.
ەسىمدەرى: جامانباي، قويشىباي، وشاقباي، تەزەكباي.
3. بالانىڭ دەنى ساۋ، جانى بەرىك بولۋى ءۇشىن ات قويۋ.
ەسىمدەرى: تاسبولات، تاستەمىر، شىمىرباي.
4. بالاسى شەتىنەي بەرگەن ۇيدە جاس سابيگە ات قويۋ.
ەسىمدەرى: امان، امانكۇل، ەسەن، ءجۇرسىن، توقتار، تۇرسىن، تۇرسىنكۇل ت. ب.
5. بالا-شاعالارىنىڭ ءومىرى ۇزاق بولسىن، كوپ جاساسىن دەگەن نيەتپەن ات قويۋ. ەسىمدەرى: جانۇزاق، ءجۇزباي، ءجۇزجاسار، مىڭجاسار، ومىربەك، سەكسەنباي، توقسانباي، ۇزاقباي.
6. بۇرىن-سوڭدى بولعان قارۋ-جاراق اتتارىنا بايلانىستى ات قويۋ. ەسىمدەرى: قىلىشباي، مىلتىقباي، نايزابەك، ساداقباي، شوقپارباي ت. ب.
7. ەلدىڭ ارداقتى ازاماتتارىنىڭ اتىن سولارداي باتىر، دانا، ونەرلى بولسىن دەگەن نيەتپەن جاڭا تۋىلعان بالاعا ات قويۋ
ەسىمدەرى: اباي، ابىلاي، عابيت، جانىبەك، يساتاي، قازىبەك، ماحامبەت، ءسابيت ت. ب.
8. ەرەكشە كوزگە تۇسكەن بەلگىلەرىنە قاراي ات قويۋ.
ەسىمدەرى: انارباي، قالدىگۇل، قالدىباي، قۇدىرەت، مەڭدىباي، مەڭدىگۇل، سۇندەت.
9. يسلام ءدىنىنىڭ اسەرىنە بايلانىستى ات قويۋ.
ەسىمدەرى: عالي، جامال، زىليحا، يسا، مۇحاممەد، ومار، وسپان، سۇلەيمەن، حاديشا.
10. قىز اتتارىنا اسپان الەمىنىڭ، اڭداردىڭ، اسىل تاستاردىڭ، قىمبات ماتالاردىڭ، نازىك وسىمدىكتەردىڭ اتىن قويۋ.
ەسىمدەرى: ايمان، التىن، ەڭلىك، جىبەك، جۇلدىز، كۇمىس، قۇرالاي، ماقپال، مەرۋەرت، راۋشان، شولپان، شىنار ت. ب.
11. مەرزىمىنەن بۇرىن دۇنيەگە كەلگەن بالاعا ات قويۋ.
ەسىمدەرى: لەكەر، شالاباي، شالابەك.
12. مۇرات-ماقساتىما جەتتىم-اۋ دەگەن نيەتپەن ات قويۋ.
ەسىمدەرى: ارمان، باقىت، ماقسات، مۇرات.
13. سوڭعى بالاعا ات قويۋ.
ەسىمدەرى: كەنجەباي، كەنجە - گۇل، كەنجەتاي.
14. ءتورت تۇلىك مال، اڭ مەن قۇستارعا بايلانىستى ات قويۋ.
ەسىمدەرى: ارىستان، ايۋباي، بوتا، بوتاگوز، بۇركىت، قويشىباي، ساندۋعاش ت. ب.
15. ۇلى جوق ۇيدە قىز تۋعاندا ات قويۋ.
ەسىمدەرى: بولعان، تويعان، ۇلبالا، ۇلتۋعان، ۇلمەكەن، ۇلبوسىن، ۇلتۋار، ۇلجان ت. ب.
ءمۇعالىم׃
ءبىزدىڭ دانا حالقىمىزدا «بالاعا قانداي ات قويىلسا، ونىڭ بولاشاق تاعدىرى سوعان بايلانىستى بولادى» - دەگەن نانىم-سەنىم بار.
ولاي بولسا ءوز ەسىمىمىزدىڭ قانداي ماعىنا بەرەتىندىگى تۋرالى شىعارما جازىپ كەلۋدى بەرگەن ەدىم. كىم وقيدى؟
ءمۇعالىم׃
ىرىمداپ ات قويۋ – قازاقتىڭ قانىنا سىڭگەن ءداستۇرى. سونىڭ ىشىندە بالا تۋىسىمەن ەڭ العاش كەزدەسكەن كىسىنىڭ اتىن قويۋ – بۇرىندارى جاقسى ىرىم سانالعان. جانە دە اتا - بابالارىمىز جاڭا تۋعان نارەستەگە كوز تيمەسىن، ءومىرى ۇزاق بولسىن دەگەن نيەتپەن بالاسىنا ادەيى تۇپكى ماعىناسى سيىقسىز ەسىمدەردى دە قويعان. مۇنداي ءداستۇر قازاقتاردا عانا ەمەس، ورىستاردا دا بار. ورىس حالقىندا: كلاۆديا (اقساق)، ارداليون (لاس)، قازاق حالقىندا: جامان، قيقىم ت. ب.
اۋدانىمىزداعى ەسەت - ءدارىباي كەسەنەسى، ەسەت كوتىبار ۇلى تۋرالى اڭگىمەلەۋ.
(شالقار ەنسيكلوپەدياسى).
كوردىڭىز بە، ءبىزدىڭ قازاق حالقىنىڭ سابيىنە ات قوياردا ىرىمعا قالاي سەنەتىنى، ىرىمدى قالاي ساقتايتىنى. ءتىپتى، شىڭعىس اتامىزدىڭ ءوزى شوقان ومىرگە كەلگەنىندە ول سەگىزسەرىدەي ءارى اقىن، ءارى باتىر بولسىن دەپ ونىڭ ەسىمىن مۇحاممەد – قاناپيا قويعان كورىنەدى.
ءمۇعالىم׃
قىزىق ەسىمدەر.
رەسپۋبليكالىق «جاس الاش» گازەتىندە جاريالانعان ءبىر ماقالاعا ارقا سۇيەسەك، 24 جىلدا 20 بالانى دۇنيەگە اكەلگەن قاماش اپاي قىز بالا توقتاپ، ورنىنا ۇل كەلسىن دەگەن ىرىممەن 8 قىزىنىڭ ەسىمىن توقتار دەپ اتاپتى.
ماسەلەن، الەمدەگى ەڭ ۇزىن ەسىم ءۇندىستان ازاماتىنىڭ ەنشىسىندە. ونىڭ اتى 1478 ارىپتەن تۇرادى. ەسىمىن تولىق ايتىپ شىعۋ ءۇشىن 10 مينۋت ۋاقىت كەرەك ەكەن.
ال ەڭ قىزىق فاميليا 19 عاسىردا ءومىر سۇرگەن فرانسۋز ازاماتىندا بولعان. قىزىقتىعى سول، ونىڭ فاميلياسى – 1792، ياعني تەك سانداردان قۇرالعان. 1792 تەكتى سول ادام ءوزىنىڭ ءتورت بالاسىنا جىلدىڭ العاشقى ءتورت ايىنىڭ اتىن قويعان. ناتيجەسىندە، بالالارىنىڭ تولىق اتى - جوندەرى (ياعني اتى مەن فاميلياسى) – قاڭتار 1792، اقپان 1792، ناۋرىز 1792 جانە ءساۋىر 1792 بولىپ تىركەلگەن.
سونداي - اق، يسپانيادا وتەتىن قىزىقتى ەسىم يەلەرىنىڭ سەزدىنە قاتىسۋشىلار اراسىندا «ەكى كەلى كۇرىش»، «مەن كارتوپتى جاقسى كورەمىن» ەسىمدى ادامدار دا كەزدەسكەن. ولار ءۇندىستاننىڭ كاندماحال اۋدانىنىڭ تۇرعىندارى ەكەن.
ال، لاتىن امەريكاسىندا ءبىر ادامعا قوسارلانعان اتتىڭ سىرتىندا بىرنەشە ەسىمدى، ياعني، 8 - 9 اتتى ءبىراق قويۋ ءداستۇرى قالىپتاسقان. ونى برازيليا مەن مەكسيكانىڭ
تەليەۆيزيالىق سەريالدارىنان ايقىن اڭعارۋعا بولادى. بۇل تەلەديدارلىق حيكاياتتاردا لۋيس – كارلوس – فەرناندا – اۋگۋستو – ماريا – حوسە - يگناسيو دەگەن ەسىم شۇبالاڭقى ايتىلمايدى ما؟
ادام اتىنا پلانەتالاردىڭ ىقپالى عىلىمي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، ادامنىڭ تۋعان كەزەڭىنىڭ، ماۋسىمنىڭ تاعدىرعا تيگىزەر اسەرى مول.
اسىرەسە، قىستى كۇندەرى تۋعانداردىڭ باستى قاسيەتى پىسىقتىق، كوكتەمدە تۋعاندارعا جۇمساقتىق، جاز مەزگىلىندە تۋعاندارعا قايىرىمدىلىق، كۇزدە تۋعاندارعا شارۋاقورلىق قاسيەتتەر ءتان. ەسىمدەرى ءتۇرلى ارىپتەن باستالاتىن جاس جۇبايلار ەسىمدەرى ۇقساس، ءبىر ارىپتەن باستالاتىن ادامدارعا قاراعاندا باقىتتى ءومىر سۇرەدى ەكەن. ماسەلەن، مارات، حاسەن. 4+1+2+1+4=12. 5+1+3+5+ 5=19. 12+19=31. قورىتىندى سان (31). ياعني، 1 - 9 - عا دەيىنگى ءبىر تاڭبالى سانعا سايكەس - تەندىرىلەدى. 31 - بۇل (3+1=4).
مىنە، وسى 4 سانى ءسىزدىڭ ەسىمىڭىزدىڭ سانى بولىپ ەسەپتەلەدى. نازار اۋدارىڭىز!
ءاربىر ءارىپ بەلگىلى ءبىر سانعا سايكەس كەلسە، ءاربىر سان بەلگىلى ءبىر پلانەتانىڭ ىقپالىنا باعىنادى. ادام ءوز ەسىمىنىڭ قاي پلانەتامەن بايلانىستى ەكەنىن تومەندەگىدەي تاسىلمەن انىقتاي الادى
وسى كەستە بويىنشا ءاربىر ادام ءوز ەسىمىنىڭ تيەسىلى سانىن انىقتاپ، سول ارقىلى قاي پلانەتانىڭ مىنەزى مەن تاعدىرىنا قانشالىقتى اسەر ەتەتىندىگىن بىلۋىنە بولادى. ءاربىر ەسىمنىڭ سانىنا سايكەس پلانەتالاردىڭ ىقپالىنا وراي ادام بويىندا قالىپتاساتىن ەرەكشە قاسيەتتەر:
1. كۇن. كۇن پلانەتاسىنىڭ ىقپالىنداعىلار: كو - ەمدەر، اسقاق كوڭىلدى تاكاپپار، استامشىل جانە جاۋاپكەرشىلىگى مول ادامدار.
2. اي. سەزىمتال، تالانتتى، شىعارماشىلىققا بەيىم ويشىل-قيال كەڭىستىگى مول كوپشىل، سەزىمتال دا پاراساتتى جاندار.
3. يۋپيتەر. كەڭپەيىل، وپتيميست، ادامنىڭ ءتىلىن تا - با بىلەتىن قاسيەتى مول، بىردەن شەشىم قابىلداي قويمايتىن، يدەاليست جاندار.
4. ۋران. تىك مىنەزدى جانە بىربەتكەي، ءوزىمشىل بولىپ كەلەدى، جاقسى جۇمىس ىستەپ، ادامدارمەن تەز دوستاسادى.
5. مەركۋريي. كوپشىل، ەپتى جانە تابيعاتىندا باستاماشىل، ءار نارسەنى بىلۋگە قۇمار، سىنشىل، ساتسىزدىككە مويىمايدى.
6. شولپان. تابيعاتىندا سەزىمتال، سۇيكىمدى، ازداپ تاكاپپارلاۋ، ىسكەر، ءار ۋاقىتتا قاي ىستە دە جولى بولعىش.
7. نەپتۋن. جۇمساق مىنەزدى جانە ماتەريالدىق جاعدايى اركەلكى، سەزىمتال، ىمىراشىل، قايىرىمدى فيلوسوفتار.
8. ساتۋرن. ىشكى جان - ءدۇ - نيەسى سەزىمتال، ءبىراق سىرت كوزگە سۋىق كورىنەدى. پراگماتيك، جەتىستىككە ءوز ەڭبەگىمەن عانا قول جەتكىزەدى. بىربەتكەي، وتە ساق، ءبىراق ولارعا ءار ۋاقىتتا سەنىم ارتۋعا بولادى.
9. مارس. قايراتتى، قىزبا، باسىنان ءسوز اسىرمايتىن، قىسىمعا توزبەيتىن، ءوزىمشىل، قاي ۋاقىتتا دا تەك وزىنە عانا
ا - ءا - 1 ە - 5 ل - 2 ر - 2 ح - 5 ى - ءى - 1
ب - 2 ج - 2 م - 4 س - 3 س - 3 - 1
ۆ - 6 ز - 7 ن - ڭ - 5 ت - 4 چ - 7 ە - 6
گ - ع - 3 ي - ي - 1 و - ءو - 7 ۋ - ۇ - ءۇ - 6 ش - 2 يۋ - 7
د - 4 ك - ق - 2 پ - 8 ف - 6 شش - 9 يا - 2
سونداي - اق ادام ەسىمىندەگى ءاربىر ءارىپتىڭ وزىندىك قۇپياسى ءمان - ماعىناسى بار.
ارىپتەر قۇپياسى
ا - ءا - كۇش، سالتانات، بيلىك.
ب - بيىك سەزىمگە بيىمدىلىك، تۇراقتىلىق.
ۆ - تۇراقسىزدىق، جۇيەلىكتىڭ جوقتىعى.
گ - قۇپيالىق، بولماشىعا ءمان بەرۋشىلىك، تياناقتىلىق.
د - كوپشىلدىك، اقجارقىندىق، كىنامشىلدىك.
ە - ءومىر سۇرۋگە بەيىمدىلىك، سوزگە قۇمارلىق.
ج - وزىنە دەگەن سەنىمسىزدىك، ماڭىزدىلىق، ىشكى سىرىنا بەرىكتىك.
ز - ماتەريالدىق تۇرعىدان قاناعاتتانباۋشىلىق، جوعارى سەزىمتالدىق.
ي - نازىك رۋحانيلىق، اسەرلەنگىش، بەيبىتشىل.
ك - ق - توزىمدىلىك، كۇيگەلەكتىك.
ل - ارتىستىك، ۇساقشىلدىق، قيسىن، ءار نارسەنى ويلاپ تابۋشىلىق.
م - قامقورشىلدىق، ۇيالشاقتىق، ەڭبەكسۇيگىشتىك.
ن - شىعارماشىلىق امبيسيا، دەنساۋلىققا ءمان بەرۋشىلىك، العىر وي.
و - ەرەكشە سەزىمتالدىق، قۇپيا تولعانىس.
پ - قاراپايىمدىلىق، جالعىزدىق، يدەيانىڭ مولدىعى، سىرتقى تۇرىنە ءمان بەرۋ.
ر - وزىنە دەگەن سەنىمدىلىك، ۇنەمى شيىرشىق اتۋ.
س - بيلىككە قۇمارتۋشىلىق، كىنامشىلدىك.
ت - يدەال ىزدەۋشىلىك، سەزىمتال شىعارماشىلىق تۇلعا.
ۋ - جارالانعىش، ۇركەكتىك.
ف - جۇمساقتىق.
ح - زاڭعا باعىنىشتىق، سەزىمنىڭ ەكىۇدايلىعى.
ش - قىزعانشاقتىق، ءازىلقويلىق.
ى - ىسپەن كورىنۋشىلىك.
يا - ءوز ورنىن باعالاي بىلۋشىلىك، زيالىلىق، شىعارماشىلىق بەيىمدىلىك.
بەكىتۋ׃ ويىن. «سەن قانداي ۇلانسىڭ؟»
وقۋشىلار ءوز اتى قانداي ارىپتەن باستالسا، سول ارىپكە بايلانىستى تالداۋ جاساۋى.
مىنە بالالار، ات قويۋ ءراسىمى تۋرالى كوپ نارسە بىلدىك. اتا-انامىز قويعان ەسىمىمىزدە ۇلكەن ءمان بارىن ۇعىندىق. سول اتىمىزعا داق تۇسىرمەي، اتا-انامىزدىڭ ءۇمىتىن اقتايتىن، ەلىمىزدى سۇيەتىن، ءوز وتانىن قورعاي بىلەتىن ۇلان بولىپ وسەيىك.
ساباق اياقتالدى. راحمەت.
سەن قانداي ۇلانسىڭ؟
1. ساباققا ۇنەمى دايىندالاسىڭ با؟ يا - 2، جوق - 1
2. ءجيى رەنجيسىڭ بە؟ يا - 20، جوق - 10
3. كوڭىل - كۇيىڭ تەز وزگەرە مە؟ يا - 1، جوق - 2
4. ارمانداي
ماڭعىستاۋ وبلىسى، قاراقيا اۋدانى، جەتىباي اۋىلى.
تاناتاروۆا رازيا نۋرىموۆنا
ساباقتىڭ ماقساتى׃
قازاق سالتى بويىنشا بالاعا ات قويۋ راسىمدەرى تۋرالى، ات قويۋدىڭ ەجەلدەن قالىپتاسقان جۇيەسى بارىن ءتۇسىندىرۋ.
قويىلعان ەسىمنىڭ قۇپياسى مەن ماعىناسى ادام ومىرىنە ۇلكەن ءرول اتقاراتىنىن، اقىل - ويىنا، سانا - سەزىمىنە تىكەلەي قاتىسى بارىن، ومىردەن ءوز ورنىن تابۋعۋ ىقپال ەتەتىنىڭ مەڭگەرتۋ.
ءوز ەسىمدەرىنىڭ ءمانىن ءتۇسىنىپ، اتا - انا سەنىمىن اقتاۋعا باۋلۋ، قورشاعان ورتامەن بايلانىسىن ارتتىرۋ، كوشباسشىلىق قابىلەتكە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى׃ مۇحتار شاحانوۆتىڭ جىر جيناعى، شالقار ەنسيكلوپەدياسى، بالدىرعان جۋرنالى، «كۇن جۇيەسى» تاقىرىبىنداعى بالالارعا ارنالعان كىتاپتار سەرياسى، سلايدتار، ينتەرنەت ماتەريالدارى.
ءپانارالىق بايلانىس ׃ دۇنيەتانۋ، ماتەماتيكا.
ساباقتىڭ بارىسى׃
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
كىرىسپە ءبولىم.
بالالار، بۇگىن ساباقتا حالقىمىزدىڭ ات قويۋ ءراسىمى، ءجون - جورالعىلارى تۋرالى كوپ نارسە بىلەمىز.
بالا – ادامنىڭ باۋىر ەتى. قاي اتا - انا دا ءوز شاڭىراعىندا شىر ەتىپ ءسابي دۇنيەگە كەلگەنىندە وعان ەڭ جاقسى ەسىمدى قويۋعا تىرىسادى. نەگىزىنەن، جاڭا تۋعان سابيگە ەسىم تاڭداۋعا قازاقتان دانا، قازاقتان شەبەر حالىق جوق. الايدا، ءاربىر اتا - انا بالاسىنا ات قوياردا وزىنە جۇكتەلەر جاۋاپكەرشىلىكتى جەتە سەزىنىپ، وعان ساقتىقپەن قاراعانى، ون ويلانىپ، ون تولعانىپ بارىپ قانا جۇرەگى قالاعان ەسىمدى سابيىنە قويعانى ابزال. ويتكەنى، ەسىمدەردىڭ ادام ومىرىنە ىقپالى وتە ايرىقشا.
وقۋشىلار.
مۇحتار شاحانوۆ.
ءاقجۇنىس.
مىقتىلاردىڭ كۇيىن شەرتىپ وتەر كۇن،
زامان - تەرەك، ادام سونىڭ بۇتاعى،
مەن تۋعاندا، دوسىم، سەنىڭ اكەڭنىڭ
جازىلىپتى اباي جايلى كىتابى.
ايكوركەم.
مەنىڭ اكەم سونى وقىپ،
ۇزاق تۇندەر وتىرىپتى وڭاشا.
ءبىر بيىكپەن تابىستىم دەپ تاماشا،
شاتتانىپتى بالاشا.
ەرقانات.
ايقارا اشىپ اسپانىن،
جيناپ بارلىق دوستارى مەن قاستارىن
نيەتىمدى قۇپتار دەپ،
بۇل ەسىمدە ەرەكشە ءبىر قۇت بار دەپ،
مىنا مەندەي پەرزەنتىنە سول كۇنى
ات قويىپتى مۇحتار دەپ.
ساۋلە.
- حا - حا - حا! كوكىرەكتە ارمان كوپ،
ءبىزدىڭ اۋىل يتتەرىنىڭ اتى دا
كەلەدى ىلعي «ءبورىباسار»، «ارلان» بوپ.
ءبىراق ءالى قاسقىر العان ءبىرى جوق،-
قاسقىر تۇگەل قويان ۇستار ءتۇرى جوق،-
دەپ كۇلىپتى توردە وتىرعان ءبىر كىسى.
جاراسبەك.
جۇرت شاتتىعىن سۋ سەپكەندەي باسىپتى
الگى ادامنىڭ ءاجۋالى كۇلكىسى.
اكەم سوندا بەسىگىمە سۇيەنىپ،
كەپ تۇرىپتى كوڭىلمەنەن قۇلاعان.
بەكسۇلتان.
- ۇلىم، سەنەن سۇرانام،
تىرلىگىڭدە بوي كورسەتپە جىرادان.
ۇلىم، مەنى تابا قىلما مىناعان،
قىران بولساڭ كەڭىستىك كوپ قايدا دا،-
دەپ سەنىممەن جىميىپتى جاي عانا.
اقمارال.
قاس قىلعانداي، قالجىڭىن تاسقا ۇرعانداي،
اتقا ءمىندىم...
بولسا دا كوپ ارمانى،
اكەم مارقۇم ول كۇندى كورە المادى.
كورە المادى ول تاعدىردىڭ مەرگەندىگىن،
ۇلانىنىڭ جىردان گۇل تەرگەندىگىن.
ەرجان.
مەنىڭ تۇڭعىش كىتابىم باسىلعاندا،
ءۇمىت وتى الدىمنان شاشىلعاندا
انام بايعۇس شاتتىقتان جارىلارداي،
جىرتىق، ەسكى كەبىسىن سۇيرەلەكتەپ،
كورشىلەرگە جۇگىردى كۇيبەلەكتەپ.
نۇرلى.
سوسىن ءۇنسىز تۇردى دا ويعا قالىپ،
ۇيرەنبەگەن ءالى دە تويعا بارىپ
مەنىڭ تيتتەي ەلەۋسىز كىتابىمدى
ۇلى تومنىڭ قاسىنا قويدى اپارىپ.
اياگوز.
قازاقتىڭ سالتى بويىنشا، جاس نارەستە تۋعان كەزدە اتا - اناسى ەڭ سىيلى، قاتتى قۇرمەت تۇتاتىن ادامىنا ءوز ءسابيىنىڭ ەسىمىن قويعىزادى. كەيدە ولار كەلىسە وتىرىپ، بالا ەسىمىن وزدەرى تاڭدايدى. ەگەردە اكە - شەشەسى، اتا - اجەسى ءتىرى بولسا، ءوز نەمەرە، شوبەرەلەرىنىڭ ەسىمدەرىن سولار قويادى. مۇندايدا ۇلكەن كىسىلەردىڭ ايتقانى – زاڭ. ولار ايتقان ەسىمدى اتا - اناسىنىڭ ازان شاقىرتىپ، سابيىنە قويۋى – بۇلجىتپاي ورىندالاتىن مىندەت.
ءمۇعالىم׃
بۇرىندارى بالاعا ەسىمدى بەسىككە بولەر الدىندا قويعان. بالانى بەسىككە بولەردە كۇن ىلگەرى اۋىل - ايماققا حابار بەرىلىپ، اركىم قال - قادىرىنشە توي جاسايدى. تويعا جينالعاندار بالاعا قاتىستى ەكى شارانى جۇزەگە اسىراتىن بولعان.
جانەل.
ءبىرىنشى كەزەكتە بالاعا اعايىن - تۋىسىنىڭ ۇيعارىمىمەن وزدەرى ىشتەي قۇپتاپ جۇرگەن ەسىمدى قويۋ. مۇنى سول اۋىلدىڭ ەڭ بەدەلدى ازاماتى ءسابيدى قولىنا الىپ ازان شاقىرىپ، ءۇش رەت بالا ەسىمىن قۇلاعىنا قايتالايدى.
گۇلنۇر.
شاريعات زاڭى بويىنشا، نارەستە تۋعان سوڭ ءۇش كۇننىڭ ىشىندە وعان ازان شاقىرىپ، ات قويۋ كەرەك. ءسابي ەسىمى ءۇش رەت قۇلاعىنا قايتالانادى.
ارۋجان.
بالاسىنىڭ اتىن ىرىمداپ قويۋ – اتا - اناسىنىڭ نيەتىن بىلدىرەدى. ءقازىر دە كوپ ادام بالاسىنا عۇلاما بولسىن دەپ – مارعۇلان، قانىش، اقىن بولسىن دەپ – اباي، باتىر بولسىن دەپ – ەدىگە، جانىبەك، الپامىس، اقىلگوي انا بولسىن دەپ – زەرە، ايعانىم دەپ ىرىمداپ ات قويىپ جاتادى. كەيىنگى كەزدە ەلىمىزدە نۇرسۇلتان ەسىمدى بالالار دا كوبەيە باستادى.
مارال.
بالامنىڭ اتى زاتىنا ساي بولسىن دەپ نەبىر جاھانگەر قولباسشى، ءدىنباسى، پايعامبار ەسىمدەرىن دە بەرەتىندەر بولعان.
ءمۇعالىم׃
سابيگە ات قويۋداعى سالت - ءداستۇر نەگىزىنەن، قازاق حالقىندا بالاعا ات قويعاندا اتا-انالاردىڭ ارقا سۇيەيتىن ەڭ باستى ون بەس ءسالت-داستۇرى بار.
ولار:
وقۋشى.
1. بالاعا ارتىق ساۋساعىنا قاراي ات قويۋ.
ەسىمدەرى: ارتىق، ءارتىقالى، ارتىقباي، قوسەكەن.
2. بالاعا ءتىل - كوز تيمەيدى دەگەن نيەتپەن ات قويۋ.
ەسىمدەرى: جامانباي، قويشىباي، وشاقباي، تەزەكباي.
3. بالانىڭ دەنى ساۋ، جانى بەرىك بولۋى ءۇشىن ات قويۋ.
ەسىمدەرى: تاسبولات، تاستەمىر، شىمىرباي.
4. بالاسى شەتىنەي بەرگەن ۇيدە جاس سابيگە ات قويۋ.
ەسىمدەرى: امان، امانكۇل، ەسەن، ءجۇرسىن، توقتار، تۇرسىن، تۇرسىنكۇل ت. ب.
5. بالا-شاعالارىنىڭ ءومىرى ۇزاق بولسىن، كوپ جاساسىن دەگەن نيەتپەن ات قويۋ. ەسىمدەرى: جانۇزاق، ءجۇزباي، ءجۇزجاسار، مىڭجاسار، ومىربەك، سەكسەنباي، توقسانباي، ۇزاقباي.
6. بۇرىن-سوڭدى بولعان قارۋ-جاراق اتتارىنا بايلانىستى ات قويۋ. ەسىمدەرى: قىلىشباي، مىلتىقباي، نايزابەك، ساداقباي، شوقپارباي ت. ب.
7. ەلدىڭ ارداقتى ازاماتتارىنىڭ اتىن سولارداي باتىر، دانا، ونەرلى بولسىن دەگەن نيەتپەن جاڭا تۋىلعان بالاعا ات قويۋ
ەسىمدەرى: اباي، ابىلاي، عابيت، جانىبەك، يساتاي، قازىبەك، ماحامبەت، ءسابيت ت. ب.
8. ەرەكشە كوزگە تۇسكەن بەلگىلەرىنە قاراي ات قويۋ.
ەسىمدەرى: انارباي، قالدىگۇل، قالدىباي، قۇدىرەت، مەڭدىباي، مەڭدىگۇل، سۇندەت.
9. يسلام ءدىنىنىڭ اسەرىنە بايلانىستى ات قويۋ.
ەسىمدەرى: عالي، جامال، زىليحا، يسا، مۇحاممەد، ومار، وسپان، سۇلەيمەن، حاديشا.
10. قىز اتتارىنا اسپان الەمىنىڭ، اڭداردىڭ، اسىل تاستاردىڭ، قىمبات ماتالاردىڭ، نازىك وسىمدىكتەردىڭ اتىن قويۋ.
ەسىمدەرى: ايمان، التىن، ەڭلىك، جىبەك، جۇلدىز، كۇمىس، قۇرالاي، ماقپال، مەرۋەرت، راۋشان، شولپان، شىنار ت. ب.
11. مەرزىمىنەن بۇرىن دۇنيەگە كەلگەن بالاعا ات قويۋ.
ەسىمدەرى: لەكەر، شالاباي، شالابەك.
12. مۇرات-ماقساتىما جەتتىم-اۋ دەگەن نيەتپەن ات قويۋ.
ەسىمدەرى: ارمان، باقىت، ماقسات، مۇرات.
13. سوڭعى بالاعا ات قويۋ.
ەسىمدەرى: كەنجەباي، كەنجە - گۇل، كەنجەتاي.
14. ءتورت تۇلىك مال، اڭ مەن قۇستارعا بايلانىستى ات قويۋ.
ەسىمدەرى: ارىستان، ايۋباي، بوتا، بوتاگوز، بۇركىت، قويشىباي، ساندۋعاش ت. ب.
15. ۇلى جوق ۇيدە قىز تۋعاندا ات قويۋ.
ەسىمدەرى: بولعان، تويعان، ۇلبالا، ۇلتۋعان، ۇلمەكەن، ۇلبوسىن، ۇلتۋار، ۇلجان ت. ب.
ءمۇعالىم׃
ءبىزدىڭ دانا حالقىمىزدا «بالاعا قانداي ات قويىلسا، ونىڭ بولاشاق تاعدىرى سوعان بايلانىستى بولادى» - دەگەن نانىم-سەنىم بار.
ولاي بولسا ءوز ەسىمىمىزدىڭ قانداي ماعىنا بەرەتىندىگى تۋرالى شىعارما جازىپ كەلۋدى بەرگەن ەدىم. كىم وقيدى؟
ءمۇعالىم׃
ىرىمداپ ات قويۋ – قازاقتىڭ قانىنا سىڭگەن ءداستۇرى. سونىڭ ىشىندە بالا تۋىسىمەن ەڭ العاش كەزدەسكەن كىسىنىڭ اتىن قويۋ – بۇرىندارى جاقسى ىرىم سانالعان. جانە دە اتا - بابالارىمىز جاڭا تۋعان نارەستەگە كوز تيمەسىن، ءومىرى ۇزاق بولسىن دەگەن نيەتپەن بالاسىنا ادەيى تۇپكى ماعىناسى سيىقسىز ەسىمدەردى دە قويعان. مۇنداي ءداستۇر قازاقتاردا عانا ەمەس، ورىستاردا دا بار. ورىس حالقىندا: كلاۆديا (اقساق)، ارداليون (لاس)، قازاق حالقىندا: جامان، قيقىم ت. ب.
اۋدانىمىزداعى ەسەت - ءدارىباي كەسەنەسى، ەسەت كوتىبار ۇلى تۋرالى اڭگىمەلەۋ.
(شالقار ەنسيكلوپەدياسى).
كوردىڭىز بە، ءبىزدىڭ قازاق حالقىنىڭ سابيىنە ات قوياردا ىرىمعا قالاي سەنەتىنى، ىرىمدى قالاي ساقتايتىنى. ءتىپتى، شىڭعىس اتامىزدىڭ ءوزى شوقان ومىرگە كەلگەنىندە ول سەگىزسەرىدەي ءارى اقىن، ءارى باتىر بولسىن دەپ ونىڭ ەسىمىن مۇحاممەد – قاناپيا قويعان كورىنەدى.
ءمۇعالىم׃
قىزىق ەسىمدەر.
رەسپۋبليكالىق «جاس الاش» گازەتىندە جاريالانعان ءبىر ماقالاعا ارقا سۇيەسەك، 24 جىلدا 20 بالانى دۇنيەگە اكەلگەن قاماش اپاي قىز بالا توقتاپ، ورنىنا ۇل كەلسىن دەگەن ىرىممەن 8 قىزىنىڭ ەسىمىن توقتار دەپ اتاپتى.
ماسەلەن، الەمدەگى ەڭ ۇزىن ەسىم ءۇندىستان ازاماتىنىڭ ەنشىسىندە. ونىڭ اتى 1478 ارىپتەن تۇرادى. ەسىمىن تولىق ايتىپ شىعۋ ءۇشىن 10 مينۋت ۋاقىت كەرەك ەكەن.
ال ەڭ قىزىق فاميليا 19 عاسىردا ءومىر سۇرگەن فرانسۋز ازاماتىندا بولعان. قىزىقتىعى سول، ونىڭ فاميلياسى – 1792، ياعني تەك سانداردان قۇرالعان. 1792 تەكتى سول ادام ءوزىنىڭ ءتورت بالاسىنا جىلدىڭ العاشقى ءتورت ايىنىڭ اتىن قويعان. ناتيجەسىندە، بالالارىنىڭ تولىق اتى - جوندەرى (ياعني اتى مەن فاميلياسى) – قاڭتار 1792، اقپان 1792، ناۋرىز 1792 جانە ءساۋىر 1792 بولىپ تىركەلگەن.
سونداي - اق، يسپانيادا وتەتىن قىزىقتى ەسىم يەلەرىنىڭ سەزدىنە قاتىسۋشىلار اراسىندا «ەكى كەلى كۇرىش»، «مەن كارتوپتى جاقسى كورەمىن» ەسىمدى ادامدار دا كەزدەسكەن. ولار ءۇندىستاننىڭ كاندماحال اۋدانىنىڭ تۇرعىندارى ەكەن.
ال، لاتىن امەريكاسىندا ءبىر ادامعا قوسارلانعان اتتىڭ سىرتىندا بىرنەشە ەسىمدى، ياعني، 8 - 9 اتتى ءبىراق قويۋ ءداستۇرى قالىپتاسقان. ونى برازيليا مەن مەكسيكانىڭ
تەليەۆيزيالىق سەريالدارىنان ايقىن اڭعارۋعا بولادى. بۇل تەلەديدارلىق حيكاياتتاردا لۋيس – كارلوس – فەرناندا – اۋگۋستو – ماريا – حوسە - يگناسيو دەگەن ەسىم شۇبالاڭقى ايتىلمايدى ما؟
ادام اتىنا پلانەتالاردىڭ ىقپالى عىلىمي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، ادامنىڭ تۋعان كەزەڭىنىڭ، ماۋسىمنىڭ تاعدىرعا تيگىزەر اسەرى مول.
اسىرەسە، قىستى كۇندەرى تۋعانداردىڭ باستى قاسيەتى پىسىقتىق، كوكتەمدە تۋعاندارعا جۇمساقتىق، جاز مەزگىلىندە تۋعاندارعا قايىرىمدىلىق، كۇزدە تۋعاندارعا شارۋاقورلىق قاسيەتتەر ءتان. ەسىمدەرى ءتۇرلى ارىپتەن باستالاتىن جاس جۇبايلار ەسىمدەرى ۇقساس، ءبىر ارىپتەن باستالاتىن ادامدارعا قاراعاندا باقىتتى ءومىر سۇرەدى ەكەن. ماسەلەن، مارات، حاسەن. 4+1+2+1+4=12. 5+1+3+5+ 5=19. 12+19=31. قورىتىندى سان (31). ياعني، 1 - 9 - عا دەيىنگى ءبىر تاڭبالى سانعا سايكەس - تەندىرىلەدى. 31 - بۇل (3+1=4).
مىنە، وسى 4 سانى ءسىزدىڭ ەسىمىڭىزدىڭ سانى بولىپ ەسەپتەلەدى. نازار اۋدارىڭىز!
ءاربىر ءارىپ بەلگىلى ءبىر سانعا سايكەس كەلسە، ءاربىر سان بەلگىلى ءبىر پلانەتانىڭ ىقپالىنا باعىنادى. ادام ءوز ەسىمىنىڭ قاي پلانەتامەن بايلانىستى ەكەنىن تومەندەگىدەي تاسىلمەن انىقتاي الادى
وسى كەستە بويىنشا ءاربىر ادام ءوز ەسىمىنىڭ تيەسىلى سانىن انىقتاپ، سول ارقىلى قاي پلانەتانىڭ مىنەزى مەن تاعدىرىنا قانشالىقتى اسەر ەتەتىندىگىن بىلۋىنە بولادى. ءاربىر ەسىمنىڭ سانىنا سايكەس پلانەتالاردىڭ ىقپالىنا وراي ادام بويىندا قالىپتاساتىن ەرەكشە قاسيەتتەر:
1. كۇن. كۇن پلانەتاسىنىڭ ىقپالىنداعىلار: كو - ەمدەر، اسقاق كوڭىلدى تاكاپپار، استامشىل جانە جاۋاپكەرشىلىگى مول ادامدار.
2. اي. سەزىمتال، تالانتتى، شىعارماشىلىققا بەيىم ويشىل-قيال كەڭىستىگى مول كوپشىل، سەزىمتال دا پاراساتتى جاندار.
3. يۋپيتەر. كەڭپەيىل، وپتيميست، ادامنىڭ ءتىلىن تا - با بىلەتىن قاسيەتى مول، بىردەن شەشىم قابىلداي قويمايتىن، يدەاليست جاندار.
4. ۋران. تىك مىنەزدى جانە بىربەتكەي، ءوزىمشىل بولىپ كەلەدى، جاقسى جۇمىس ىستەپ، ادامدارمەن تەز دوستاسادى.
5. مەركۋريي. كوپشىل، ەپتى جانە تابيعاتىندا باستاماشىل، ءار نارسەنى بىلۋگە قۇمار، سىنشىل، ساتسىزدىككە مويىمايدى.
6. شولپان. تابيعاتىندا سەزىمتال، سۇيكىمدى، ازداپ تاكاپپارلاۋ، ىسكەر، ءار ۋاقىتتا قاي ىستە دە جولى بولعىش.
7. نەپتۋن. جۇمساق مىنەزدى جانە ماتەريالدىق جاعدايى اركەلكى، سەزىمتال، ىمىراشىل، قايىرىمدى فيلوسوفتار.
8. ساتۋرن. ىشكى جان - ءدۇ - نيەسى سەزىمتال، ءبىراق سىرت كوزگە سۋىق كورىنەدى. پراگماتيك، جەتىستىككە ءوز ەڭبەگىمەن عانا قول جەتكىزەدى. بىربەتكەي، وتە ساق، ءبىراق ولارعا ءار ۋاقىتتا سەنىم ارتۋعا بولادى.
9. مارس. قايراتتى، قىزبا، باسىنان ءسوز اسىرمايتىن، قىسىمعا توزبەيتىن، ءوزىمشىل، قاي ۋاقىتتا دا تەك وزىنە عانا
ا - ءا - 1 ە - 5 ل - 2 ر - 2 ح - 5 ى - ءى - 1
ب - 2 ج - 2 م - 4 س - 3 س - 3 - 1
ۆ - 6 ز - 7 ن - ڭ - 5 ت - 4 چ - 7 ە - 6
گ - ع - 3 ي - ي - 1 و - ءو - 7 ۋ - ۇ - ءۇ - 6 ش - 2 يۋ - 7
د - 4 ك - ق - 2 پ - 8 ف - 6 شش - 9 يا - 2
سونداي - اق ادام ەسىمىندەگى ءاربىر ءارىپتىڭ وزىندىك قۇپياسى ءمان - ماعىناسى بار.
ارىپتەر قۇپياسى
ا - ءا - كۇش، سالتانات، بيلىك.
ب - بيىك سەزىمگە بيىمدىلىك، تۇراقتىلىق.
ۆ - تۇراقسىزدىق، جۇيەلىكتىڭ جوقتىعى.
گ - قۇپيالىق، بولماشىعا ءمان بەرۋشىلىك، تياناقتىلىق.
د - كوپشىلدىك، اقجارقىندىق، كىنامشىلدىك.
ە - ءومىر سۇرۋگە بەيىمدىلىك، سوزگە قۇمارلىق.
ج - وزىنە دەگەن سەنىمسىزدىك، ماڭىزدىلىق، ىشكى سىرىنا بەرىكتىك.
ز - ماتەريالدىق تۇرعىدان قاناعاتتانباۋشىلىق، جوعارى سەزىمتالدىق.
ي - نازىك رۋحانيلىق، اسەرلەنگىش، بەيبىتشىل.
ك - ق - توزىمدىلىك، كۇيگەلەكتىك.
ل - ارتىستىك، ۇساقشىلدىق، قيسىن، ءار نارسەنى ويلاپ تابۋشىلىق.
م - قامقورشىلدىق، ۇيالشاقتىق، ەڭبەكسۇيگىشتىك.
ن - شىعارماشىلىق امبيسيا، دەنساۋلىققا ءمان بەرۋشىلىك، العىر وي.
و - ەرەكشە سەزىمتالدىق، قۇپيا تولعانىس.
پ - قاراپايىمدىلىق، جالعىزدىق، يدەيانىڭ مولدىعى، سىرتقى تۇرىنە ءمان بەرۋ.
ر - وزىنە دەگەن سەنىمدىلىك، ۇنەمى شيىرشىق اتۋ.
س - بيلىككە قۇمارتۋشىلىق، كىنامشىلدىك.
ت - يدەال ىزدەۋشىلىك، سەزىمتال شىعارماشىلىق تۇلعا.
ۋ - جارالانعىش، ۇركەكتىك.
ف - جۇمساقتىق.
ح - زاڭعا باعىنىشتىق، سەزىمنىڭ ەكىۇدايلىعى.
ش - قىزعانشاقتىق، ءازىلقويلىق.
ى - ىسپەن كورىنۋشىلىك.
يا - ءوز ورنىن باعالاي بىلۋشىلىك، زيالىلىق، شىعارماشىلىق بەيىمدىلىك.
بەكىتۋ׃ ويىن. «سەن قانداي ۇلانسىڭ؟»
وقۋشىلار ءوز اتى قانداي ارىپتەن باستالسا، سول ارىپكە بايلانىستى تالداۋ جاساۋى.
مىنە بالالار، ات قويۋ ءراسىمى تۋرالى كوپ نارسە بىلدىك. اتا-انامىز قويعان ەسىمىمىزدە ۇلكەن ءمان بارىن ۇعىندىق. سول اتىمىزعا داق تۇسىرمەي، اتا-انامىزدىڭ ءۇمىتىن اقتايتىن، ەلىمىزدى سۇيەتىن، ءوز وتانىن قورعاي بىلەتىن ۇلان بولىپ وسەيىك.
ساباق اياقتالدى. راحمەت.
سەن قانداي ۇلانسىڭ؟
1. ساباققا ۇنەمى دايىندالاسىڭ با؟ يا - 2، جوق - 1
2. ءجيى رەنجيسىڭ بە؟ يا - 20، جوق - 10
3. كوڭىل - كۇيىڭ تەز وزگەرە مە؟ يا - 1، جوق - 2
4. ارمانداي
ماڭعىستاۋ وبلىسى، قاراقيا اۋدانى، جەتىباي اۋىلى.
تاناتاروۆا رازيا نۋرىموۆنا
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ورتاعاسىرداعى قازاقستان تاريحى 7 سىنىپ
